Milli Kitabxana

ŞUR 
 
Varaqlama o tarixi,  
İki qəlbin həsrətini  
Varaqlarda döyündürən  
Bir maraqlı roman kimi. 
 
 
 
                                                 
*
Çaldıran vuruşması. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
180 
 
Dinlə Şuru  
Öz qəlbini sənə açan,  
Hər kəlməsi alov saçan  
Tarix yaşlı baban kimi,  
Gözüyaşlı anan kimi.  
Tüstüsünə aman elə, 
Oduna yan.  
Dayan, düşün,  
Düşün, dayan.  
Dinlə onu. 
Hər guşəsi 
Quş qonmayan qayalardan daş tərpədər,  
Kirpiklərdə yaş tərpədər.  
Mahnılar var, ayaqları,  
Muğamlarsa baş tərpədər.  
Bu dünyanın 
Ağrısını, 
Acısını 
Duydunmu sən?  
Duymadınsa,  
Bir çiçək də dərəmməzsən 
Sən bu hikmət çəmənindən.  
Dayan, basma ayağını 
Bu çəmənə.  
O, sirrini açmaz sənə.  
Əvvəl öyrən, bu vətənə  
Hardan, 
Hansı külək əsib?  
Qara yellər dilləndirən 
Bir qarğıdan  
Kim, nə zaman, 
Nədən ötrü tütək kəsib?  
Şur nə deyir, nə danışır narın-narın?  
Öyrən, nə vaxt qaynağına daş atılıb 
Dağlardakı bulaqların?  
Öyrən, nə vaxt aparıbdır 
Sel Saranı? 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
181 
 
Kim salıbdır dildən-dilə  
Bu dəhşətli macəranı?  
Niyə kəsdi sel aranı,  
Həsrət qoydu o tərəfə 
Xançobanı? 
Öyrən, niyə Xəstə Qasım  
Birdən belə sayru düşüb?  
Kərəm niyə 
Əslisindən ayrı düşüb?  
Ədalətin şərbətinə  
İlk dəfə kim zəhər qatdı?  
Keşişləri, Həmzələri 
Kim yaratdı, 
Nə yaratdı?  
Koroğlunun nərəsinə, 
haqq səsinə  
Yer gurladı,  
Göy gurladı. 
Dünən onun qapısında boyun bükən  
Bu gün necə oğurladı  
Mərd kişinin Qıratını?  
Nənəm Nigar, bəlkə, onda 
Çağırıb ilk bayatını?  
Qobustanda rəqs eləyən  
Qayalara, daşlara bax.  
Təbiətin öz əliylə 
Çarpalanan çapıq-çapıq qaşlara bax.  
Cəngi səsi 
Birləşdirir göyu, yeri.  
Bəlkə, elə burdan gəlir  
Muğamların ilk rəngləri,  
Təsnifləri, ritmləri..  
Cəngi səsi...  
Gumbuldayır nağaralar,  
Ağız açır mağaralar,  
Qan sıçrayır beyinlərə,  
Qollar keçir çiyinlərə: 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
182 
 
"Hoydu, hoydu, dəlilərim, 
Yeriyin meydan üstünə. 
Havadakı şahin kimi 
Tökülün al qan üstünə..." 
"...Uca-uca dağ başında 
Yaz bir yana, qış bir yana. 
Titrəşir ağzım içində 
Dil bir yana, diş bir yana... 
Çəkəndə Misri qılıncı 
Leş bir yana, baş bir yana". 
Cəngi deyir: 
- Düşmən gəlir, keç irəli! 
Yallı gedir. 
Bayandurun, Koroğlunun dəliləri... 
Burda oxu, 
Sinələri nəğmələşən 
Hər qayanı, 
Hər sal daşı. 
Təbiətin ruhundadır 
Bu uyarlıq, bu nəğməlik. 
Təbiətin özü çalır "qaval daş"ı. 
Qayadakı sərtliyə bax, 
Cəngidəki mərdliyə bax. 
Əllər süzür incə-incə, 
Ayaqlarsa, yeyin-yeyin. 
Yallı da bir vəhdətidir 
O sərtliklə bu mərdliyin... 
Cəngi səsi 
Birləşdirir göyü, yeri... 
Bəlkə, elə burdan gəlir 
Muğamların ilk rəngləri, 
Təsnifləri, ritmləri? 
Bu rənglərdə, nəğmələrdə 
Saxlayıbdır muğamlar da 
Saflığını, özlüyünü - 
Qanadında qürur, vüqar, 
Cövhərində qəm düyünü... 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
183 
 
O düşünür, düşündürür.  
Gah yandırır, gah söndürür.  
Xallardakı xəyallarla, fikirlərlə  
Yox, boşalmır, 
Ürək dolur. 
Böyük qəmin, böyük dərdin  
Vüqarı da böyük olur. 
 
Aydan arı, sudan belə durum mənim,  
Ay yanıqlı Şurum mənim.  
İstərəm ki, əlvan-əlvan çiçək olub  
Dolaşdığın pərdələrə 
Mən səpiləm.  
"Uca dağlar" başındakı  
"Azərbaycan maralı"nın  
Gözündəki "Qara giləm"...  
Nənələrin toxuduğu  
Xalıların xanasında xanalandın 
xınalandın. 
Göygölümün ləpəsində sonalandın.  
Sevgililər dodağında  
Yanıb söndün, 
Sönüb yandın:  
"Dəryada gəmim qaldı,  
Biçmədim zəmim qaldı,  
Çox çəkdim yar cəfasın,  
Mənə də qəmim qaldı..." 
 
Novruz ötüb, yazbaşıdır,  
Bu nə səsdir?  
Göydə topa buludları 
Bir-biriylə güləşməsi,  
Dağlardakı qar üstünə 
Xal düşməsi,  
Dərələrdə suya dönüb 
Gülüşməsi,  
Marxallarda qar uçqunu 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
184 
 
Yazla qişın savaşıdır,  
Novruz ötüb... Yazbaşıdır...  
Sellər, sular aşıb-daşır,  
Bir-birilə qucaqlaşır.  
Qayaların qabağında  
O əyilir, o burulur.  
Təpələrdən səpələnir 
toz-toz olur.  
Yaylaqları gəzə-gəzə,  
Dəyir daşa, enir düzə  
Ağacların budağına  
Düymələri düzə-düzə...  
Daşır, coşur, 
Yollar boyu nəğmə qoşur:  
"Qəhrəman"ı qayalarda şaqqıldayıb 
qəhərlənir, 
Saz üstündə pöhrələnir.  
Çəmənlərə nəğməsini yaza-yaza,  
Gəlib çatır 
Araz Kürə, Kür Araza.  
Hər ikisi dağın qarı, 
Dağın barı.  
Qovuşanda 
Ağ ləpələr rəqs eləyir:  
Arazbarı, Arazbarı!  
Bu duyğular fışqırtısı,  
Təlatümlər, qaynamalar,  
Sığışmadı bir yatağa,  
Budaqlandı sola, sağa.  
Bir fəsildə neçə kərə  
Dəyişdirdi öz yönünü, 
öz yolunu.  
Zaman keçdi,  
Bir məcraya sığışdırıb  
Tanıtdırdı bu dünyaya  
Bizim sənət bahadırı - Fikrət onu... 
 

________________Milli Kitabxana______________ 
185 
 
Çoxdan unudulmuş, yeri qalmış yaradır Şur,  
Birdən yada düşmüş bir ötən macaradır Şur. 
 
Bir arifin hikmət dolu söz-söhbəti, eşqi,  
Heyrətdən ağıl mülkünə bir pəncərədir Şur. 
 
Fikrin nə qədər yolları, mənzilləri varmış,  
Üstündə cığırlar açılan bir dərədir Şur. 
 
Dağlar başı ağ, çölləri al, döşləri əlvan,  
Hər pərdəsi bir rəngə çalan mənzərədir Şur. 
 
Qürbətdə Vətən həsrəti, yurdunda bir anlıq,  
Yaddaşda yanıb, tez də sönən xatirədir Şur. 
 
Çox qürrələnir Bəxtiyar öz şeirinə hərdən,  
Guya deyəcəkmiş bizə şeirilə, nədir Şur?! 
 
 
Tellər ağlasın 
 
Şikəstənin Zil guşəsi – 
Əsgəranda vıyıldayan güllə səsi.  
Qara xəbər el-obanı dolandı:  
Əsgəranda Qoç Nəbini vurdular.  
Baxışlarda göz yaşları sulandı,  
Ağı dedi buz bağlayan lal sular.  
Bayatılar qara geydi əyninə.  
Gəraylılar qəm götürdü çiyninə.  
Qarabağın çöllərini qar aldı.  
Şikəstənin zil pərdəsi qaraldı:  
"Əsgəranda dağıtdılar araba.  
Görüm bu diyarı qalsın xaraba.  
Nəbinin meyidi qaldı arada  
Yerisin üstünə ellər ağlasın.  
Darasın saçını, tellər ağlasın". 
 

________________Milli Kitabxana______________ 
186 
 
ÇAHARGAH 
 
Şahə qalxan ağ dalğalar 
Köpük-köpük...  
Uca-uca, böyük-böyük  
Qayalara gah çırpılır,  
Gah çəkilir axın-axın...  
Təlatümlər, həyəcanlar  
Bərdaştıdır, ön sözüdür 
Çahargahın. 
Deyir: - Həyat bir döyüşdür,  
Bir vuruşdur başdan-başa,..  
Rahatlığı həyəcanlar qucağında 
ara, yaşa 
En enişə, qalx yoxuşa  
Sellər kimi coşa-coşa,  
Sular kimi daşa-daşa... 
Yaşa, yaşa.  
Mayəsində səslər uçur 
Qanad-qanad,  
Nəql olunur ötən gündən 
Bir əhvalat: ... 
Yad ölkədən elçi gəlib 
Ölkəmizə.  
- Gərək təslim olasıniz, - 
Deyir bizə,  
-Olmasanız...  
Təpəriniz varsa əgər, 
Savaşınız.  
Savaşsanız...  
Daş üstündə qalmayacaq 
Bir daşınız.  
Ağsaqqallar düşündülər: 
- Nədir çarə?  
Dada çatmaz bu məqamda  
Nə moizə, 
Nə müəzzin, 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
187 
 
Nə minarə.  
Qara yellər qabağında  
Fikirlər də haçalandı.  
Bu onu, 
O, bunu dandı. 
- Keçmişimiz şanlı idi. 
Bəs gələcək? 
- Fikirləşək. 
Bu bəladan qurtarmağa  
Bir ağıllı tədbir görək, 
Səbir gərək.  
Məqamı var hər istəyin,  
Tələsməyin, tələsməyin.  
Tarixlərə o, baş vurur  
"Vuruş" - deyə 
Alovlanan ürəkləri  
O tədbirlə ovundurur.  
Bəstənigar aman çəkir,  
Amanından amnan, aman!..  
Şikayətdir 
Taleyin bu qəzasından.  
Düşmən yaman amansızdır, 
O qansızdır. 
- Neyləməli? 
- Dişimizlə daş qırmalı. 
- Hanı bizim o gücümüz?.. 
- Onda ata-babaların şərəfini 
Düşmənəmi tapşırmalı?., 
Təəssüfmü? 
Fikir qalxdı,  
Fikir endi. 
- Təəssüfün kölgəsində 
Hansı dilək çiçəkləndi? 
Bəstənigar - 
Bəstəbəylu nigarların 
Dili ilə inlər, inlər. 
Ağı deyər qız gəlinlər: 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
188 
 
"Don tiksən ağı bizdən,  
Belinin bağı bizdən,  
Qoymayın yadellini  
Almağa baği bizdən..."  
Yığıldılar, 
Dağıldılar dönə-dönə.  
"Ötən günə gün çatarmı  
Calasan da günü-günə".  
Biri qalxdı:  
- Günü günə calamağın 
Nə faydası?  
Ürəkdə od qalamalı,  
Günü oda calamalı.  
Min-min fikir  
Bircə borcu ödəməmiş.  
Qalxan əydi belimizi  
Çox qısaltdı dilimizi.  
Qalxan altda qaldığımız 
Yetər bizim.  
Dərdlırimiz qılınc ilə 
Bitər bizim.  
"Dəyirmanın pərindən,  
Suyu çıxar dərindən.  
Elin sözü bir olsa,  
Dağ oynadar yerindən..."  
"Çən-duman düzə neylər?  
Zülfün tök üzə, neylər?  
Ov bizim, ovlaq bizim  
Yad ovçu bizə neylər?"  
İndi bizə qılınc gərək, 
Nizə gərək. 
Od bişirək, dəmir döyək.  
İndi bizə sellər kimi daşmaq gərək.  
Qəlbimizə kölgə salan  
"Qorxu" adlı hasarları 
Aşmaq gərək.  
Çahargahın Hasarında, 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
189 
 
Yadellinin qabağına hasar çəkən 
Qalalarda 
Kürələrdə od qalandı,  
Ocaq yandı,  
Dəmir bişdi, 
Çəkic altda, zindan üstdə  
Xəmir kimi kündələndi, 
Cilalandı.  
Taraq-taraq, Taq-tararaq,  
Əldə yaraq  
Vuraq, qıraq,  
Cəbhə yaraq.  
Dəmir, əri,  
Qılınca dön, 
Düşmən üstə durma, yeri.  
Çəkic altda qığılcıma dönüb axdı  
Çahargahın pərdələri...  
Müxalifdə,  
Hücum, hücum!  
Ərənlərin nərəsinə  
Yer titrədi, göy gurladı.  
Uca dağlar dua verib  
Ərənləri uğurladı.  
Düşmən qaçır, bizimkilər təqib edir  
Mənsuriyyə qələbədir, təntənədir:  
"Əzizim sözə qaldi  
Bir şirin sözə qaldı.  
Yad qovuldu dağlardan,  
Yurd yenə bizə qaldı..." 
 
Qəlbi vulkan tək coşan üsyandır, üsyan Çarigah,  
Açmış hər zənguləsindən fikrə meydan Çarigah... 
 
Şahə qalxan dalğalardır bir Müxalif guşəsi,  
Dəryalar ləngərlədən tufandı, tufan Çarigah. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
190 
 
Guşələr göy gurladır, yer titrədir, sel oynadir,  
Göndərir yadelliyə imzalı fərman Çarigah. 
 
Simlərin mizrab ilə toqquşmasından od çıxar,  
Yoğrulubdur bəlkə də çaxmaq daşından Çarigah. 
 
Cövhərində bir həzinlik, bir xəfiflik saxlanır,  
Ayrılıbdır öylə bir can sirdaşıpndan Çarigah. 
 
Bəxtiyaram, heyranam bərdaştda çılğın səslərə,  
İstərəm od alsın əsrin atəşindən Çarigah! 
 
 
Qalalar 
 
Abşeironun qalaları  
Daşlardakı o oymalar,  
Dalğasımı qatardakı 
Həzin, şirin  
          Pərdələrin?  
Bürclərdəki o əzəmət, 
Təmkin, vüqar, 
Bəlkə... Hasar pərdəsidir Çahargahın?  
Səs düzümü qaladakı dişlər kimi 
sıra-sıra, axın-axın.  
Yadelünin hücumuna hasar çəkir.  
Daşda fikir, səsdə fikir.  
Boyaları əvəz edən kölgələr də 
Fikir, fikir...  
Ruhumuzla uyqardadır, 
O batıqlar,  
          Qabarmalar.  
Qabarmalar 
Batıqlara kölgə salar.  
Nə doğmadır, nə istidir,  
Çıxışların batıqlara  
Düşən xəfif kölgələri - 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
191 
 
Tağlardakı 
Oyma "naxış ləpələri".  
Yadellinin başı üstdə  
Yumruq kimi düyünlənən bu qalalar,  
Düşmən bizə güc gələndə  
El-obaya sığnaq olar.  
Bu qalalar azadlığı hələ yanan,  
Tüstülənən ocaqlarmış.  
Bu qalalar tarix boyu  
Neçə-neçə cəbhə yarmış.  
Qız qalası! Adına bax,  
"Bakirədir, qızdır qalam.  
Yaxın gəlmə, mən quzğunam, mən qartalam.  
Bu qartallar məskəninə  
Qaraquşlar kölgəsini sala bilməz.  
Qız qalamın qızlını al bilməz..."  
"Sə gəərsən, sən görərsən" – 
Qalasının adındakı 
Mənaya bax, məqsədi gör.  
Babaların məramından 
İbrət götür.  
Düşməninə o deyir ki,  
Əgər gəlsən, 
Yumruğumun ləzzətini sən görərsən.  
Gəldiyinə peşman olub  
Dabanına tüpürərsən.  
Nələr deyir daşlardakı 
O batıqlar, qabarmalar – 
Daş üstündə çiçəklənən 
O yarmalar?  
Kim deyir ki, bu qalalar,  
Yalnız elə qallar üçün 
Qaldırılan  
           Bir qaladır?  
Xeyr, burda sərtlik ilə  
İncəliklər qol-qoladır.  
Qorucumuz, keşikçimiz 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
192 
 
Qalaların sinəsində  
Nələr yatır, nələr, nələr?!  
Bu qalalar - Daş nəğmələr.  
Daşlardakı çalalara axar, dolar,  
Daş üstündə naxış tutan,  
O fikirlər, o duyğular,  
Guşələrdə qaqqıldaşan  
Pərdələrdən aşıb-daşan,  
Hiddətlənən səs axını...  
Batıqların, çıxıqların  
Sinəsində qalxıb enən 
Səs axını. 
 
 
Hərə bir cürə... 
 
Mərifət, qanacaq ölçümdür muğam,  
Mən onu özümə məhək sanmışam.  
O məhək daşında mən insanları  
Saf-çürük edərəm, yoxlaram müdam,  
Sən də yanırsansa əgər bu oda,  
Dostumsan... 
Görürəm özümü səndə,  
Mən öz həmdəmimi, dostlarımı da  
Tanıram muğamın pərdələrində.  
Görən, nə danışır, nə deyir bizə 
Səslərə bükülmüş bu göz yaşları? 
Od saçır, 
Dağ basır ürəyimizə 
Elə bil köç edir durna qatarı... 
O hara tələsir? O niyə gedir? 
O bizim çölləri niyə tərk edir? 
Tökülür yarpaqlar, susur bulaqlar, 
Soyuqdan üşüyür, əsir budaqlar. 
Payızın sazağı kəsir otları, 
Göydə topalanır qəm buludları... 
Dağın dumanımı, sisimi görən, 
Dumanlı səslərdə belə hönkürən? 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
193 
 
Ağlayır aşikar, 
Yanır gizlicə. 
Barmağı altmda tarzən gör necə, 
Düyünlü səsləri qovunır, sıxır. 
Səslərdən yaş sızır, 
Sudan od çıxır... 
 
Ey tarım, ey nəğməm, ey pirim mənim,  
Sənə nəzir düşür... çox yoxsulam mən.  
Nəğməm ola bilər nəzirim mənim,  
O da ki sönükdür nəğmələrindən...  
O məchul dilinlə, sirli səsinlə  
Gizli bir aləmdən xəbər verirsən.  
Nolar, mənim kimi səsini dinlə,  
Görək buna necə tab gətirərsən?  
Ey atam hünərli, babam fikirli,  
Ey reyhan nəfəsli, yarpız ətirli,  
Nağıl nənələrin ey laylay səsi.  
Ulu babaların kamal xəznəsi,  
Şirin arzularım, xoş xəyallarım,  
Ey müqəddəs pirim, ey müdrik tarım,  
Danış,  
Nəğmə oxu, 
Sən həzin-həzin  
Abırlı, həyalı qızlarımızın  
Utancaq, dözümlü sevgilərindən.  
Danış, 
Söhbətinə müntəzirəm mən.  
Danış, 
Nədən ötrü ayrı saldılar  
Kərəmi Əslidən,  
Qeysi Leylidən?  
Niyə taleləri daşa çaldılar?  
Sinənə çəkilən bu dağlar nədən?  
Sənin xəyalların, düşüncələrin  
Dəryadan ləngərli, səmadan dərin.  
Hər xalın tarixi 
Yüz il, beş yüz il. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
194 
 
Guşələr rəngbərəng: 
Yaşıl, al, sarı...  
Orda varaqlanır, 
Bir qəlbin deyil,  
Bir xalqın minillik iztirabları.  
Bir xalqın tarixi -tarixin yolu. 
Enişi, yoxuşu, iztirab dolu.  
Səslənir muğamın pərdələrində.  
Söhbəti aşkarda,  
Sirri dərində. 
Zilində elə bil od qalanıbdır,  
Yanğına dözməyib havalanıbdir.  
Bəmində yanğını keçirmək üçün  
Fikirlər, xəyallar yuvalanıbdır. 
Biz ki bu yolları bir başa vurduq,  
Biz ki bir vahidik bir arzu-kamda.  
Elə bununçun da... Tək mənmi?.. 
Yox, yox. 
Hər kəs öz qəlbini tapır muğamda.  
Muğam - hər guşəsi sirli, soraqlı 
Yola bənzəyir.  
Yatağa sığmayan qollu-budaqlı 
Selə bənzəyir. 
Əvvəlcə yamyaşıl düzü dolaşır,  
Birdən dəyişdirir köhnə yerini.  
O axır, kükrəyir, 
O coşur, daşır  
Dağıda-dağıda sahillərini. 
 
Cilova gəlsəydi belə bir axın,  
Nota salardılar onu nəğmə tək.  
Şəklini çəkməkçin xırdalıqların  
Özgə bir dünyadan boyalar gərək.  
Tez-tez dəyişdirir öz məcrasını,  
O yola çıxmadan yolunu bilmir. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
195 
 
Səfərə çıxanda macərasının  
İlkini bilsə də, sonunu bilmir.  
Bu yolu hər yolçu bir cür qət edir,  
Bəmi düzənlikdir, zili zirvədir.  
Bəli, o, zirvədir. 
O zirvəlikdə 
Ayağın altından sanki yer qaçır.  
O ayaq dəyməyən yaşıl gədikdə  
Hər yolçu özünə özü yol açır. 
 
Hər muğam çalanın, muğam deyənin 
Keçdiyi, açdığı iz başqa-başqa. 
Eyni müğənnini hər dinləyənin 
Könlünü yandıran köz başqa-başqa. 
Məğrur Qız qalası... 
O köhnə Bakı, 
Mənsur Zabul üstə inlədir tarı. 
O nədir? 
Suların qayalardakı 
Həzin, asta-asta pıçıltıları. 
- Necə dumanlısan, 
Görünmür gözə 
Pərdədə, örtükdə çırpınan ürək. 
Gizli mətləbini görməkçün 
Bizə 
Dərinə işləyən təxəyyül gərək.  
Hərə bu ocaqdan bir od götürər,  
Tutar səsindəkı dərinliklərə.  
Xəyalın gözüylə eşidər, görər 
Gizli mətləbini hərə bir cürə.  
Bilmirəm, yaşıldır, aldır səslərin.  
Səsinə nə sözüm?  
Laldır səslərin. 
Mətləbi gizlədir, inləyir ancaq.  
Danışır, 
Bilmirik nə deyir ancaq...  
Lal səsin nə böyük qüdrəti varmış. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
196 
 
Səsdə sözdən boyük hikmət olarmış... 
Mübhəmdir, 
Gizlidir sözü nəğmənin. 
Min sözdən güclüdür, bir xalın sənin. 
Ey tarım, 
Ey nəğməm, 
Ey pirim mənim  
Sənə nəzir düşür... 
Çox yoxsulam mən,  
Nəğməm ola bilər nəzirim mənim  
O da ki sönükdür nəğmələrindən. 
 
Sözümdə olsaydı səsinin gücü, 
Onu başım üstə bayraq edərdim, 
Səsinlə dünyanı mən tərpədərdim. 
Yanıb şırıl-şırıl, 
Axıb şır-şır o 
Kim deyə bilər ki, nə danışır o? 
Onda qucaq-qucaq söz çələngi var. 
Hər səsin, hər xalın neçə rəngi var. 
Hər kəs, hər guşəni yozur bir yerə, 
Gəlin, bir anlığa baxaq göylərə. 
Buludlar burulur, 
Buludlar dönür, 
Hərənin gözünə bir cür görünür. 
Yox. 
Həmən həməndir, 
Göy də, 
Bulud da. 
Hərə öz qəlbini görür buludda.  
Yoxsa inanmadın? 
İnanma, ancaq, 
Anbaan dəyişən o buluda bax,  
Sən də öz qəlbinin pəncərəsindən  
İnan gördüyünə, 
Elədir, əlbət, 
Mənim gördüyümü görməsən də sən,  
Mən də həqiqətəm, sən də həqiqət. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
197 
 
SEGAH 
 
Ey Zabul segahım, Orta segahım,  
Mənim öz amanım, mənim öz ahım.  
Sən mənə kimsədən pay verilmədin,  
Sən özgə çeşmədən gətirilmədin.  
Mənim dağlarımdır sənin qaynağın,  
Qoşqarın 
Kəpəzin, 
Ulu Şah dağın 
Bağrından sızılıb sən durulmusan,  
Məndə yuvalanıb mənim olmusan.  
Başqa rəngə salıb bu zaman səni,  
Yenidən yaratdı Sadıxcan
*
səni.  
Mənim öz dərdimsən, öz məlalımsan.  
Anamın südü tək sən halalımsan,  
Çoban bayatısı... 
Dağlar başından  
Qarlara qanşıb qar-qar axıbdı.  
Çöllərə boylanan gül baxışından  
Keçdiyi yollara iz buraxıbdı... 
 
Həzin bayatılar, çiçəklər kimi  
Dağlarda kök atdı, arana çatdı.  
Şirin bayatılar diləklər kimi  
Bir qəlbdə boy atıb min qəlbə çatdı. 
 
Nənəmin dilində min il dillənən  
Segahım, özün al, özün, canımı.  
Dilqəmin dilində dil-dil dillənən  
Ay telli sazlarm telli xanımı.  
Ey Sarı aşığm sevgi dastanı,  
Ey Molla Cumanın "İsmi pünhanı".  
Vaqifin könlünü qana döndərən,  
Xumar baxışdanmı süzülmüsən sən?  
Segah - bir arzunun, bir çırpıntnın 
 
 
                                                 
*
XIX əsrin musiqişunaslarındandır, tarda böyük yeniliklər etmişdir. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
198 
 
 
Min ürəkdən gələn hıçqırıqları. 
Sonu iniltili, 
Əvvəli çılğın - 
Sınmış bir ürəyin səs qırıqları... 
 
Qəmdir dolayları o ağlar səsin. 
Ağrılar mayası, 
Şikayət süsü. 
Bir himə bənd olan bir qərib kəsin, 
Könül hıçqırtısı, iç hönkürtüsü. 
Danışır, başından ötüb keçəni. 
Bəzən üsyan edir, 
Bəzən inləyir. 
Gizli dərdlərinə yandırır səni, 
Mətləbi gah açır, 
Gah düyünləyir. 
 
Əlilə saldığı kor düyününə  
Dililə yalvarır: "Tez açıl" - deyir.  
Ötən keçmişini qoyub önünə  
Bayatı çağırır, ona dil deyir:  
Araz gəldi, yan axdı,  
Dibində min can axdı.  
Vətən sarı baxanda  
Ürəyimdən qan axdı. 
 
Dağların sinəsi nə?  
Gün qalxıb sinəsinə.  
Aləmə sığmaz başım  
Sığıbdır sinəsinə. 
 
Əziziyəm gül oldum,  
Yandım, axır, kül oldum.  
Bir dilbilməz quş idim,  
Oxudum, bülbül oldum... 
 
Segah - naləsinə alışan könül,  
Alovu təəssüf, köçü xatirə. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
199 
 
Keçmişi yanğıyla danışan könül,  
Qazancı ağrılar, özü xatirə. 
 
O deyir dililə amanın, ahın:  
-Tale bir ürəyə gör necə qıymış...  
Mənim çəkdiklərim hansı günahın,  
Hansı bəd əməlin öz bahasıymış?  
Bu dərdə bağladı məni kim? - deyir.  
Bəmində, zilində o, "neylim"? - deyir. 
 
Dərdimin yükünə tab gətirmədi  
Əyilib qırılan budağa neylim?  
Dərələr keçmişəm, dağlar aşmışam,  
Könlümdə dikələn bu dağa neylim? 
 
Günahım nə oldu mənim dəmadəm,  
Düzəndə kəsdilər, dağda bitmişəm,  
İsti nəfəsimlə qar əritmişəm,  
Şaxtaya dözmüşəm, sazağa neylim?  
Mən danışan zaman bir kimsə dinməz.  
Səsim su yandırar, sözüm bilinməz.  
Böyük arzulara dünya bir qəfəs,  
Dilimə vurulan qadağa neylim? 
 
Mən od hərisiyəm, od mənə həmdəm,  
Günah məndə deyil, daşı əritsəm.  
Buz tutar, yay günü bulağa getsəm.  
Neylim, buza neylim, bulağa neylim? 
Danışdı. 
Gördü ki, dinləyənlərin  
Başından od çıxdı, gözləri doldu.  
Dərdilə, qəmilə başqalarına  
Əzab verdiyinə peşiman oldu. 
 
Dedi: - Bu da keçər, axı neyləmək?  
Həmişə olmaz ki, yer üzü gündüz.  
Belə yaranıbdır bu çərxi-fələk,  
Bir üzü gecədir, bir üzü gündüz. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
200 
 
Ey mənim ürəyim, sən öz gözünlə  
Gecəni gecə gör, gündüzü gündüz.  
Öz əllərinlə, 
Könüllər şad edən əməllərinlə  
Yoluna gül düz. 
 
Nə deyir könlümü oymaqla, oyulmaqla Segah?  
Gözə göz yaşları tək bir belə dolmaqla Segah? 
 
Könül hıçqırtısı, qəlb atəşi, can yanğısıdır. 
Sən mənim göz yaşım ol, çağla, Segah, çağla, Segah. 
 
Anamın öz südü tək sən halalımsan, halalım,  
Nə deyirsən, məni məndən belə almaqla Segah? 
 
Bizi dünyanın o dar çərçivəsindən çıxarır,  
Dəli xallardakı hönkürtüyə dalmaqla Segah. 
 
Onun hər pərdəsi ah, hər bəmi qəm, hər zili od,  
Qəlbə atəş çiləyir, hökm eləyir ağla Segah. 
 
Bəxtiyarın da könül telləri titrər beləcə, 
Deyər ahəstəcə hey: "Ağla, Segah, ağla, Segah".