Milli Kitabxana

EFİRDƏ DÖYÜŞ 
 
Düyməni burursan, 
Efirdə səslər...  
Qarışıb dolaşır biri-birinə  
Bir ölkə havadan hey axşam-səhər  
Böhtanlar yağdırır özgələrinə. 
 
Əvvəllər beləydi: 
durub döş-döşə 
Çıxardı düşmənlər açıq döyüşə...  
Qılıncda parlardı qəzəb, ədavət,  
Bu açıq döyüşdə sözə nə hacət?  
Arxadan vurmazdı düşməni düşmən,  
Həm ölən kişiydi, həm də öldürən... 
 
Dəyişdi dünyanın köhnə əhvalı,  
Artıq bu adətlər qocaldı, getdi;  
Koroğlu demişkən:  
"Tüfəng çıxalı,  
Mərdlik də dünyadan baş aldı getdi..."  
Bu gün, bu əsrdə biz nahaq yerə  
Vəhşilik demirik bu adətlərə.  
Deyirik, məhv olsun ədavət görək,  
Qardaş olmalıdır btitün adamlar.  
Böyük duyğularla yaşasın ürək,  
Axı, qan tökməkdə nə yaxşılıq var? 
 
Ancaq dərd odur ki. 
ədavətin də 
Özü məhv olmadı, sözü dəyişdi;  
Xain ürəklərdə, 
qəzəb də, 
kin də, 
Astarı saxladı üzü dəyişdi.  
Qan tökmək qanunla yasaq olandan,  
Qanları qaraltmaq dəb olub yaman!.. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
136 
 
İnqilab elədik, zülmü devirdik,  
Uymadıq zamanın min qəzasına.  
Biz mərdü mərdanə döyüşə girdik,  
Haqsızı çatdırdıq öz cəzasına. 
 
- Bəs onda?..  
Bilirəm, nə soracaqsan,  
Nədir bu yaltaqlıq, ikiüzlülük?  
Əfsus! Öz yoluyla gedirkən zaman,  
On safı korlayır bəzən bir çürük... 
 
Dəyişir sonunu hər şey, diqqət et  
Dəyişir adətlər, qanun-qaydalar.  
İndi ədavətin başında beret,  
Üzündə təbəssüm, əlində gül var. 
 
Baxırıq keçmişə indi uzaqdan,  
Araya illərdən dağ endirmişik.  
Kinin, ədavətin əyninə çoxdan  
Mədəniyyət donu geyindirmişik. 
 
Təhsillə, sənədlə sanırıq ki, biz  
Çatmışıq ən ali mədəniyyətə.  
Ancaq qıcqıranda əsəblərimiz,  
Məhəbbət bir anda dönür nifrətə. 
 
Qəzəbli anlarda  
İnsan büsbütün  
Dəyişir, alçalır, 
(gözlərdən iraq...)  
O, öz mənliyini böyütmək üçün  
Dediyi "mən"lərlə kiçilir ancaq. 
 
Arxada "filankəs alçaqdır" deyən,  
"Alçağın" üzünə irişir indi.  
Açıqca döyüşə girə bilməyən,  
İmzasız məktuba girişir indi. 
 

________________Milli Kitabxana______________ 
137 
 
Yazır ki: "Oğrudur filan, filankəs",  
Yazır ki: "Onların gözü tox deyil".  
Hamıdan yayınıb gizli-gizli bəs  
Ozgəyə gor qazmaq oğurluq deyil? 
 
Özgəyə xəlvəti quyu qazanda,  
Söylə, öz-özündən utanmadınmı?  
Öz dəsti-xəttində sən "K" yazanda  
Kişilik sözündən utanmadınmı? 
 
Qələm gələcəyə yol göstərəndir,  
O ki, yaranmayıb böhtanlar üçün.  
Qələm könüllərdən çiçək dərəndir,  
Ona yaraşarmı gor qazmaq bu gün?  
Düşün babaları: Müdrik sözləri 
Yurdun dövlətidir, elin varıdır.  
Qobustan dağında qılınc izləri  
Düşmənə imzalı məktublarıdır. 
 
Düyməni burursan, 
Efirdə səslər... 
Qanşıb dolaşır biri-birinə; 
Bir ölkə havadan hey axşam-səhər 
Böhtanlar yağdırır özgələrinə. 
 
Amerikanın səsi, 
Bi-bi-si, 
Pekin... 
Dinməmiş bilirsən nə deyəcəkdir. 
Dolub qulaqları bəşəriyyətin - 
Axı, bu yalanlar kimə gərəkdir? 
 
Biri digərinə "zülümkar" deyir,  
Özü də bilir ki, yalan danışır.  
Zalim öz gözündə tiri seçməyir,  
Ö
zgə gözündəki qıldan danışır. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
138 
 
Efirdə qarışıb səslər səslərə, 
Yalanlar titrəyir, 
Əsir havada. 
Bir mətləb səslənir gündə min kərə, 
Sözlər bir-birini kəsir havada. 
 
Susun, ey bayquşlar, yazıqdır insan,  
Sizdə bir azacıq insaf varmıdır?  
Bu bəşər övladı eşq ucbatından  
Dünyaya gəlməkdə günahkarmıdır? 
 
İnsanın qayğısı, dərdi cürbəcür,  
Ona aman vermir həyəcanları.  
Onsuz da qəlbləri təlatumlüdür,  
Qoyun qulaqları dincəlsin barı. 
 
Efirdə dəhşətli bir çarpışma var,  
Səslər bir-birindən qeylü-qal edir;  
Yalan fabrikləri - teletayplar  
Hər saat min yalan istehsal edir.  
Ölkələr qışqırıb, deyir: "Mənəm, mən!"  
Eşidə bilmirik "O da var!" - deyən. 
 
Nigar Koroğludan sordu: - Heç səni  
Bir yıxan olubmu, biləydim bunu?  
Koroğlu dedi ki: "Gizir Mustafa  
Bu gün çaya basdı qoç Koroğlunu". 
 
Daladı qurd kimi bəşəriyyəti, 
"Mən!", "Mən!" - deyə-deyə Hitler də bir vaxt 
Özgə hesabına, o, bir milləti 
Böyütmək istədi, kiçildi ancaq. 
 
İndi silahları əvəz edib söz,  
Boyunlar söz ilə düşür qarmağa.  
Böhtanlar yağdırır Bonn, gecə-gundüz  
Çalışır haqsızı haqlandırmağa. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
139 
 
Hakim masasında zor aldı qanun  
İttiham eləyir vicdanı, arı,  
Dünya təmtəraqlı səhnədir, 
onun  
Yalandır, böhtandır rejissorları. 
 
Namərdlər ağzında haqq çilik-çilik  
Doğranıb səpildi efirə yerdən...  
Böhtanlar yurdunda mərdlik, kişilik;  
Baxır adamlara abidələrdən... 
 
 
Beyin axını 
 
Amerikanın qızılı var,  
Dolları var.  
Bu dolların gücünə də  
Uzaq, yaxın ölkələrə  
Gizli-gizli yolları var.  
Ölkələri deyil yalnız  
Gözəl-gözəl duyğuları,  
Dərin-dərin fikirləri,  
Zəncirlərə sala bilən  
Güclü-güclü qolları var.  
Alır, satır o, hər şeyi —  
Şirin-şirin diləkləri,  
Beyinləri,  
Ürəkləri...  
O, suları bulandırır  
Qızılların şəfəqilə.  
O, gözləri qamaşdırır  
Ağızları sulandırır.  
Tələsinin qırmağına  
Quyruq taxıb  
Asiyanı dolandırır,  
Afrikanı dolandırır...  
Bəzək vurub 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
140 
 
O, "azadlıq heykəlinə". 
İngilisin barmağını 
Çoxdan kəsib, 
Calaq edib öz əlinə. 
Xırda-xırda ölkələrə 
Layla çalır. 
Siyasəti hamarlayıb, 
Xəyalları tumarlayıb 
Fikirləri tora salır... 
Afrikadan, 
Asiyadan, 
Avropadan 
Amerikaya ağıl axır, beyin axır.  
Yüz-yüz axır,  
Min-min axır... 
Beyinləri xammal kimi daşıyırlar  
Qalaq-qalaq.  
Onu sataq,  
Bunu alaq!..  
Dili bağlı,  
Qolu bağlı, 
Köksü dağlı millətlərin,  
Təkcə varı, sərvəti yox,  
hissi,  
fikri, 
Düşüncəsi talan olur.  
Həqiqətin doğru, düzgün tərcüməsı  
Yalan olur.  
Neçə-neçə ildən bəri 
beyinləri 
Bir dollara dəyməyənlər,  
Alır, satır  
Fikir dolu,  
Əməl dolu,  
İşıq dolu 
beyinləri. 
Söz qudurub haqqı danır,  
"Həqiqəti" təmsil edən, 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
141 
 
Qanun sapla baltalarla 
Haqqın başı parçalanır. 
Bu qanunlar layla çalır 
Millətlərə bələyində, 
Yalanların başı durur bir ölkədə, 
Əlləriysə gəzir başqa bir ölkənin 
ürəyində... 
Millətlərə xeyirini, zərərini 
O göstərir, 
Qanun əkib, 
Qızıl dərir. 
Amerikaya beyin axır, 
əməl axir, 
işıq axır. 
Bu əməllə, bu işığa  
Afrikalı gendən baxır,  
Asiyalı gendən baxır. 
 
 
ÜSYAN 
 
Amerikaınn Vyetnamdakı müharibəsina etiraz etdiyinə  
görə həkim B. Spok məhkəməyə verilmişdir. 
 
- Neçin axmalıdır uzaq diyarda  
Amerika gəncinin günahsız qanı?  
Bu qəsdli, qərəzli vuruşmalarda,  
Sizdən soruşuram, 
ədaləl hanı? 
 
Bayquş əməllidir əməlləriniz,  
Buna biganədir qanun da, din də.  
Neçin xoşbəxtliyi tapmalıyıq biz  
Başqa ölkələrin bədbəxtliyində? 
 
Neçin sahibini evdən qovlayaq,  
Neçin şəhərlərə od ələyək biz?  
Neçin ürəklərə dərd, ələm qoyaq,  
Neçin yanaqlara yaş çiləyək biz? 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
142 
 
Qorxub cəmiyyətin xəstəliyindən,  
Artıq təbabətdən əl çəkirəm mən.  
Tək-tək xəstələri sağaltmaq hələ  
Deyil əlimizdə o qədər çətin.  
Ey həkim dostlarım, verək əl-ələ  
Dərdini düşünək bu cəmiyyətin.  
Üzüldük, 
düşündük, 
bilmədik ancaq 
Nədir dərmanımız, çaramız bizim.  
Biz burda xəstəyik, 
bilmədik ancaq, 
Vyetnamda açıldı yaramız bizim.  
Bu sözlər üstündə tutdular onu,  
Çəkdi məhkəməyə dğru doğrunu.  
Dedilər: - Vətəndaş deyilmisən sən?  
Bəs sənin qeyrətin, namusun hanı?  
Bizi imdadına səslərkən Vətən,  
Güldürdün Vətənə bütün cahanı.  
Dedi: - Günahkarı məgər dünyamı?  
Kəsir kökümüzü öz əllərimiz.  
Billah, gülməlidir, 
Vyetnamdamı  
Vətən qeyrətini çəkməliyik biz? 
 
Bəs onda... hər yerdə deyirik nədən,  
Zülmün zəncirini çoxdan qırmışıq,  
Biz ki, yurdumuzu dövri-qədimdən  
Azadlıq ölkəsi adlandırmışıq. 
- Azadlıq! Hər şeyin, axı, həddi var. 
- Bizi məhv elədi hədlər, hüdudlar. 
- Demək hüdudlara nöqtə qoyulsun? 
Həkim, çox böyükmüş sənin niyyətin. 
-Yarımçıq azadlıq qoy sənin olsun. 
Bütövü gözəldir hər səadətin. 
-Həkim, zamana bax, özünü danla, 
Görmüşük döşünə çox döyənləri. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
143 
 
Zaman özü udur vaxtla, zamanla  
Fikrini kökləyə bilməyənləri.  
Həqiqət boyanın dalında yatır,  
Utanmaz-utanmaz böhtan da atır,  
Zamana boyalar, vaxta boyalar,  
Min dilli boyalar, saxta boyalar, 
 
Gün dedim Günəşə, ay dedim Aya,  
Öyündüm xəyali gündüzlərimlə.  
Baxmaq istəyirəm, axı, dünyaya  
Mən öz gözlərimlə, öz gözlərimlə.  
Bir eşqim, min arzum, min diləyim var,  
Çalma min ürəyi tək bircə simlə.  
Mənə ürək vermə, öz ürəyim var,  
Duymaq istəyirəm öz ürəyimlə. 
 
Qoy özünə qalsın bu səfsəfələr,  
Mən seçə bilirəm düzü əyridən.  
Mənə ağıl vermə, öz ağlrm yetər,  
Qanmaq istəyirəm öz ağlımla mən. 
 
Vətəni hamıdan çox sevdiyindən  
Vətənin düşməni - dedilər ona.  
Həmişə... Zindana dönübdür Vətən  
Vətənin ən böyük oğullarına. 
 
Gəlin, varaqlayaq keçmiş illəri,  
Düşünən başlara qılınc çaldılar.  
Danteni, 
Puşkini, 
Feyxtvangeri,  
Hadini Vətəndən qaçaq saldılar. 
 
Haqqı bayraq edən, 
qədimdən bəri 
Batıb iynə kimi gözünə əsrin.  
Böyük ürəklərin böyük sözləri  
Dəyib sillə kimi üzünə əsrin. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
144 
 
Böhtanlar atıldı, damğa vuruldu  
Andı Vətən olan vətəndaşlara.  
Bu nədən belədir? 
Bir hakim oldu  
Həmişə boş başlar dolu başlara. 
 
Nədən qarşı qoydu "mənəm" deyənlər,  
Cılız mənliyini yüz-yüz minlərə? 
Bu nədən belədir 
düşünməyənlər 
Bir düşmən kəsildi düşünənlərə?..  
Sual yerindədir. 
Cavabı: Qorxu!  
Boş başlar şübhəylə, qorxuyla dolu! 
 
Zoru bu dünyada haqq sayanların  
Ən böyuk silahı iftira, böhtan.  
Öz nahaq işini anlayanların  
Həmişo üşümuş canı qorxudan. 
 
Vuruşmuş, döyüşmüş onlar müttəsil,  
Zülmü hədələyən haqqın səsiylə,  
Zora güvənənlər, ağılla deyil,  
Düşünmüş həmişə əzələsiylə. 
 
Haqqa deyiniblər: - Deyəsən, sənin  
Yemin bir balaca artıq olubdur.  
Doğru danışanın, doğri deyənin  
Papağı həmişə yırtıq olubdur. 
 
Vətəni hamıdan çox sevdiyindən  
Vətənin düşməni dedilər ona.  
Vətən zindan olub dövrü-qədimdən  
Vətənin ən böyük oğullarına. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
145 
 
QARA-AĞ 
 
Cərrah Kr. Bernard ikinci ürək köçürmə əməliyyatını  
diş həkimi Blayberqin üzərində aparmışdır, Blayberq  
indi bir zəncinin ürəyi ilə yaşayır. 
 
İndi deyirsən ki, insandır hamı, 
Bəs onda?.. 
Blayberq, de, yadındamı;  
-Dişimi çək! - deyə sənə yalvaran, 
Zəncini evindən qovdun o zaman. 
Dedin: 
-Çəkilməsə dişi zəncinin 
Günəşmi sönəcək, Aymı batacaq? 
Ayrıdır millətin, ayrıdır dinin, 
Mənim pasientim ağlardır ancaq. 
O sənə yalvardı, 
Rədd elədin sən. 
Dedin: - Zəhləm gedir dilənçilərdən. 
O getdi... 
Sübhədək çəkib əl-aman, 
Gözünü qırpmadı diş ağrısından... 
Ağlını itirir insan az qala  
Zamanın dolaşıq keşməkeşində.  
Ağrıyan zəncinin dişiymi?.. 
Əsla! 
Zaman ağrıyırdı onun dişində.  
Ancaq... heç bilmədin, heç bilmədin sən  
Dünyada çox böyük bəlalar da var.  
Çoxları azlara məhkum eyləyən  
Zamanın da yaman oyunları var.  
İllər düyün-düyün ötüşdü... 
Bir gün, 
Ürək ağrısından yatağa düşdün.  
Sən onda umdun ki, yer üzündəki  
Həkimlər tək səni düşünüb ansın. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
146 
 
Yalvardın hamıya əl açıb, 
təki  
Bir az da, bir az da ömrün uzansın. 
Bir günlük ömürçün kim bilir, bəlkə  
Sən qurban verərdin ciyərparanı.  
Qarşına çıxartdı taleyin yenə  
Qapından qovduğun həmən qaranı. 
 
Qapından qovduğun həmən zəncinin 
Ürəyi döyündü köksündə sənin... 
Zəncinin əməyi, 
Duzu, çörəyi, 
Böyük duyğularla vuran ürəyi 
Sizə gərəkmiş! 
Hamının ürəyi, demə, ürəkmiş!.. 
 
İndi deyirsən ki, insandır hamı,  
Blayberq, Blayberq, bəs yadındamı,  
Qapından qovduğun o qara zənci?.. 
İndi özün de, 
Sənmi dilənçisən, omu dilənçi?  
Zəncinin ürəyi sənin sinəndə  
Vurandan bəri, 
Sevməyə başladın, de, bəlkə sən də,  
O böyük ürəkli qara üzləri?.. 
 
Dəblər 
 
Restorana gəlmişəm, 
Yeyəm, 
İçəm, 
Həzz alam. 
İtmi boğuşdururlar, 
Bu nə səsdir, ay balam?.. 
Orkestr haray salıb, 
Yöndəmsiz gurultular 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
147 
 
Bir-birindən seçilmir.  
Vallah, ağız deyəni  
Qulaq eşidə bilmir.  
Bəlkə... 
Geri qalmışam – 
Əsr çox qabaqdadır,  
Mənə uzaqdan baxır?..  
Neyləyim ki, bu yönsüz, 
eybəcər gurultular  
Beynimə mismar çaxır.  
Biz bu kəlmə səslərə - 
Bu uydurma,  
Bu saxta, 
Bu düzəlmə səslərə  
Əsrin səsimi deyək?  
Mən bilmirəm, 
özgənin 
Qabağından qalanı,  
Axı, niyə gövşəyək?  
Məgər yenilikmidir,  
Özünü bəyənməyib,  
Özgəni doğma tutmaq?  
Geyib özgə çəkməsi,  
Yerişini unutmaq?  
Başa salın bir məni,  
Gözəl nəğmələrimiz 
var ikən  
nədən ötrü  
Yamsılayaq özgəni!..  
Yenilikmi?  
Bağışla! 
Yamsılamaq - ən böyük  
Köhnəlikdir, köhnəlik!  
Bizi hara aparır  
Bu "yenilik" ədası?  
Həndbolun,  
Futbolun  
Hakimlik iddiası? 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
148 
 
Hara olur qoy olsun,             
Çörək çıxartdığım yer  
Vətənimdir - deyənlər – 
Vətənin qeyrətini  
Ömründə çəkməyənlər,  
Futbol oyunlarında  
Dönür vətənpərvərə.  
Öyünür əbəs yerə!..  
Onun Vətən qeyrəti  
Özü kimi saxtadır  
Qeyrətinin siqləti  
Ayaqlarda sürünən  
Futbol ağırlıqdadır. 
 
Nədir bu əyləncələr? – 
Dərk edə bilmirəm mən.  
Adamlar usanıbmı  
Dərin düşüncələrdən?..  
Deyirlər, Amerikada  
Alimlər baş sındırıb  
İnsan üçün 
cürbəcür  
Kokainlər,  
Tiryəklər,  
Əyləncələr 
düşünür.  
Neçin? 
İnsan fikirdən.  
Qayğıdan,  
Düşüncədən  
Bir az ayrılsın deyə.  
Bu dünyadan üzülüb  
Özünə dalsın deyə...  
LSD - təzə tiryək.  
Nəşələnməkçün 
insan  
Ağlın itirsin gərək.  

________________Milli Kitabxana______________ 
149 
 
Bircə günlük kef üçün, 
Bəzən insan 
əl çəkir 
Ağlından da büsbütün. 
Dərdə bax! 
Əl götürür 
Düşüncədən, ağıldan, 
Ağıl əsrində insan!.. 
Nəyə gərək düşünmək? 
Gül, 
Hırılda, nəşələn! 
Özünü dərdə salır 
Çox düşünən, 
Çox bilən! 
Əsr buramı gəlmiş?.. 
 
İnanmıram buna mən! 
Bu gün bu dəb, sabah o dəb. 
Bu dəb gedir, 
o dəb gəlir.  
Paltarımız köhnəlməmiş 
dəb köhnəlir. 
Dəb dəyişir, biz açmamış gözümüzü  
Bu dəblərə  
Uyğunlaşa-uyğunlaşa  
İtiririk özümüzü. 
 
Nəğmədə də, 
şeirdə də təzə dəblər...  
Dəyişdikcə 
bu qaydalar, 
bu ölçülər, 
bu ədəblər,  
İnam itir  
Təqlid gəlir, 
zövq alçalır.  
Özümüzdən bəs nə qalır? 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
150 
 
Axı, neçin özümüzü  
Qurban verək dəblərə biz?  
Gəlin, tapaq özümüzü 
bir kərə biz! 
Hər yetənə baş əyməyək;  
Adamda bir sifət gərək, 
inam gərək! 
Yazıq söyüd! 
Nə meyvəsi, nə barı var, 
Onunçun da 
Nə qeyrəti, nə arı var. 
Vüqar ki, yox, "bəli" deyir, 
Gah bu yelə, 
Gah o yelə! 
Ey dəblerə uyan oğlan, 
sən də belə! 
Öz barın ki, yoxdu sənin,  
Vüqarın ki, yoxdu sənin,  
Gərək ağzın tez sulana  
Özgələrin meyvəsinə,  
Öz səsin ki, yoxdu sənin,  
Elə dəm tut yad səsinə!... 
 
 
Suallar 
 
Nəsimi söylədi: - Allahdır insan,  
Onun qüdrətilə dünya bir zaman  
Gülüstan olacaq,  
Cənnət olacaq!..  
İnsanın gücünə inandı... 
ancaq,  
Bu günsə... 
başqadır hökmü zamanın,  
Cahanı qorxudur insan fitnəsi,  
Atom bombaları - köhnə dünyanın  
Başmın üstündə barmaq hədəsi. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
151 
 
Elə bil Nəsimi qalxıb məzardan,  
Deyir: - Mən güvəndim sənə, ey insan.  
Sənin əməlinlə indi söylə bir,  
Bu qoca dünyamız bəs hara gedir? 
 
Tolstoy dedi ki: - Bəşər ucalsın,  
İnsan öz nəfsinə qələbə çalsın.  
Vicdan nəğməsilə boy atsın bəşər,  
Yaratsın,  
Yaşatsın, 
yaşatsın bəşər! 
İnsan təmizlikdə bənzəsin suya,  
Ağıl yoldaş olsuıı eşqə, duyğuya.  
Vicdanın səsinə dəm tutsun əməl,  
Dünyanın dərdini ovutsun əməl  
Bəşərdən həmişə yaxşılıq uman  
O böyük peyğəmbər, o böyük insan,  
Yaşayıb görsəydi bu dəhşətləri, - 
Yeraltı, yerüstü müsibətləri  
Deyərdi: - İnsana dünya dar olmuş,  
Əməli başına bir çidar olmuş.  
Nədir insandakı 
bu tamah,  
bu nəfs,  
Dünya bu minvalla hara gedir bəs? 
 
"Qürurla səslənir insanm adı!"
*
  
Deyən 
əsrimizin böyük ustadı,  
Güclülər önündə alçalanları,  
Yalana, böhtana əl çalanları  
Görsəydi, deyərdi: - Bu nə kəshakəs?  
Bu qoca dünyamız hara gedir bəs? 
 
Hadi də, 
London da, 
 
 
 
                                                 
*
M.Qorki 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
152 
 
Sveyk də, 
Hem də, 
Həyata necə də qəlbən vuruldu.  
Elə ki, tapdılar nəşəni qəmdə,  
Hər biri özünə bir qatil oldu.  
Onlar dedilər ki, - əsəblərimiz  
Daha dözə bilmir, gərilıb simtək.  
Könüllü gəlmədik bu dünyaya biz,  
Nə olar, dünyadan könüllü getsək?.. 
 
Onlar dedilər ki, - bəzən bir günü  
İnsan neçə-neçə ömrə dəyişməz.  
Daşıya-daşıya ağır yükünü,  
Bu qoca dünyamız hara gedir bəs? 
 
İnsana xidmətdə gördü Şveyser  
Bütün mənasını, dadını ömrün.  
Gəzdi ölkələri, gəzdi birbəbir,  
Yaşatdı, yaratdı başqalarıyçün...  
Deyir insanlara Şveyser bu gün: 
- Özünü düşünür, özünü hər kəs, 
Bu qoca dünyamız hara gedir bəs? 
 
Nələrə qadirmiş insan hünəri!..  
Səsiylə yarışan təyyarələrin 
Gurultusunda  
Elə bil düşünür Sent-Ekzuperi: 
- Ağıldan, əməldən geri qaldı səs. 
Bu qoca dünyamız hara gedir bəs? 
 
Gözəgörünməzdən ummadıq kömək,  
İnsanın özüdür - dedik - pənahı.  
Yerdə axtarmadıq biz Arşimettək,  
Fikrimizdə tapdıq istinadgahı. 
 
Ucaldıq göylərə, baş vurduq yerə,  
Güldü üzümüzə göyün qatları,  
Mindik maşınlara, təyyarələrə,  
Verdik kolbasaya biz Qıratları... 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
153 
 
Həmişə irəli! 
Geri dönmədik. 
Duyduq qəlbimizdə günün səsini, 
Ancaq... 
düşünmədik, 
heç düşünmədik  
Qıratın, Bozatın faciəsini... 
 
Nə olar... bir baxsaq keçmişə hərdən,  
Düşünək dünyanın qəmini bir-bir.  
O qədim, möhtəşəm abidələrdən  
Düşən kərpiclərin dərdi kimindir? 
 
Nə qədər güclüsən, ey qadir insan,  
Ö
zün bir yanasan, əzmin bir yana.  
Nə qədər acizsən, əsir olursan  
Özün öz əlinlə yaratdığına... 
 
Nə qədər güclüsən, 
öləcəyini  
Bilsən də 
işdədir yenə əllərin.  
Nə qədər acizsən, 
qorxudur səni  
Öz fikrin,  
Öz hissin,  
Öz əməllərin! 
Gözlə görünməyən bir zərrəylə sən  
Bu boyda dünyanı hədələyirsən. 
 
Güclüsən, ən uzaq ulduzun belə  
Sirrinə, sözünə vaqifəm - dedin...  
Acizsən, ən yaxın dostunun hələ  
Qəibindən keçəni duya bilmədin.  
Həm elə güclüsən, həm belə gücsüz,  
Ağılda güclüsən, ürəkdə aciz. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
154 
 
Gəl, ana təbiət 
 
Yorulduq, 
bir dayan, 
maşını saxla! 
Nə qədər yol gedək rezin "ayaqla"?  
Səhərdən bu yerə səfərdəyik biz.  
Maşın da adamtək yorulur yəqin.  
Deyirəm, nə olar ayaqlarımız  
Bir az da bu qara torpağa dəysin! 
 
Təkərlər fırlanır. 
Yol gedirik biz, 
Dikib uzaqlara gözlərimizi. 
Təkərlər fırlanır, 
addımsız, izsiz  
Bu eldən o elə aparır bizi... 
 
Ağappaq yollardan elə bil bu an  
Ağ mərcan taxıbdır dağlar boynuna.  
Çıxmışıq şəhərin dar qucağından,  
Ana təbiətin geniş qoynuna... 
 
Görürsən, ürəyə söz dəyəndə də  
Tutulur, 
kövrəlir, 
küsür hamıdan. 
Bəzən adamlardan inciyəndə də  
Dağlara, daşlara üz tutur insan. 
 
Söz də xəncər kimi işləyir cana,  
Qanı laxtaladır əzab, iztirab.  
Şəhərin sözünə, suallarına  
Ana təbiətdən umuruq cavab. 
 
Güllərin şəbnəmi, otların şehi 
"Gəl, məni duy!..." - deyə bizə göz dikir. 
Dağların küləyi, bağların mehi 
İncik ruhumuza bir sığal çəkir. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
155 
 
Çalışır, vuruşur nə qədər insan  
Adamlar içində yer tutmaq üçün 
 
... Nərgizə baxıram, 
Mənə kəm baxan  
 
Nadürüst gözləri unutmaq üçün... 
Haçalı dağlara baxıram, 
mənə 
Qıcanan dişləri unutmaq üçün.  
Baxıram üfüqün genişliyinə  
Soyuq baxışları unutmaq üçün. 
 
Baxıram sıldırım, daş qayalara,  
Yolum üstünə 
Atılan daşları unutmaq üçün.  
Baxıram dağların dik vüqarına,  
Əyilən başları unutmaq üçün. 
 
Gəl, ana təbiət, qovuşum sənə,  
Sənin bir parçandır, axı, ilkimiz.  
Nolar, əslimizə qayıdaq yenə,  
Axı, bu torpaqla bir vəhdətik biz. 
 
Mayam da, südüm də səndədir mənim,  
Bu yorğun ruhumu, gəl, dindir mənim...  
İlkimiz təmizdir təbiət qədər,  
Əmdiyi süd kimi safdır körpələr. 
 
Güllərin şəbnəmi, otların şehi, 
"Gəl, məni duy!..." - deyə bizə göz dikir; 
Dağların küləyi, bağların mehi 
İncik ruhumuza bir sığal çəkir. 
 
Keçidlər adlayıb, dağlar aşdıqca,  
Böyüyür anbaan ürəklərimiz.  
Ana təbiətə yaxınlaşdıqca,  
Dönüb özümüzə qayıdırıq biz. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
156 
 
Yəqin ki, oxuyur quşlar dərədə,  
Eşidə bilmirik motor səsindən.  
Laləli, nərgizli çəmənlərə də  
Baxırıq maşının pəncərəsindən. 
 
Olsaq da torpağa bu qədər yaxın,  
Hələ yol gedirik öz yerimizdə.  
"Qutular" içində olur, 
bir baxın,  
Ana təbiətə səfərimiz də... 
 
"Qutular" kiçiltdi ürəyimizi, 
Sıxdı bədəni də, 
Sıxdı canı da... 
Yağışdan, yağmurdan qoruyub bizi, 
Aldı əlimizdən bol havanı da... 
 
Hərdən həkimlərin məsləhətilə  
Çıxırıq bulvara bir tələb kimi.  
Uduruq havanı biz gilə-gilə  
Aptekdən verilən sarı həb kimi. 
 
De, düşək, 
Qurtaraq benzin iyindən. 
Nola bir yel əsib tufan qoparsın. 
Dərək bu döşlərin gül-çiçəyindən 
Validol iyini bizdən aparsın. 
 
Kiçik otaqlara çəkilib qış, yaz,  
Gəzdik dahilərin söz bağlarını  
Dedik kitabları qapayıb bir az,  
Çevirək çöllərin varaqlarını...  
Enişdə, yoxuşda əldən salıbdır  
Bizi, bir-birinə calanan yollar.  
Elə bil dağları əsir alıbdır  
Dağların belinə dolanan yollar.  
Yolların önündə baş əyir dağlar, 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
157 
 
Dağların qoynunda obalar yeni,  
Əyləşib gedirik... 
indi ayaqlar  
Təkərlərə verib vəzifəsini. 
 
Əyləşib gedirik göydə, yerdə biz,  
Uzanıb üzürük gəmilərdə biz.  
Fikrimiz öndədir həmişə bizdən,  
Səyyahıq... 
Xəyal ki, görünmür gözə  
Alıb hərəkəti bədənimizdən  
Verdik beynimizə, ürəyimizə. 
 
Beynin haqq-hesabı candan sorulmur  
Fikirlər qoynunda yol gedirik biz.  
Odur, bədənimiz çox da yorulmur,  
Yorulur beynimiz, ürəklərimiz. 
 
Min arzu,  
Min qayğı, 
hələ üstəlik,  
Dava təhlükəsi,  
Atom hədəsi,  
İnfarkt, qan təzyiqi!.. 
İki xəstəlik – 
Əsrin gərginliyi, əsrin zədəsi! 
 
Düşürük maşından biz gülə-gülə, 
Dəyir nəm torpağa ayaqlarımız. 
Sükut layla çalır çəmənə, çölə, 
Sükut!.. 
Cingildəyir qulaqlarımız. 
 
Oxqay! 
Havaya bax, necə təmizdir.  
Burdan qaçaq düşər azar, bezar da.  
Bakı canımızdır, ciyərimizdir,  
Ancaq... bu havaya həsrətik orda... 
 

________________Milli Kitabxana______________ 
158 
 
Elə bil nur yağır havadan yerə,  
Xoşbəxtlik gölündə üzür bu çöllər.  
Deyirəm, yəqin ki, burda bir qətrə  
Radyaktiv zəhərdən tapılmaz əsər. 
 
Radyaktiv sözündən gözüm qaraldı  
Bu söz ağlımı da başımdan aldı  
Qopdu ürəyimdən bir yanıqlı səs:  
- Qrenlandiyada, deyirəm, görən,  
İtən bombaları tapdılarmı bəs? 
 
Sual hamımızı çaşdırdı bir dəm,  
Bu təmiz hava da zəhərə döndü.  
Dönüb gözümüzdə qaraldı aləm,  
Laləli yamaclar oda büründü. 
 
Elə dil dəyişdi hamının rəngi,  
Aldı çöhrələri narın bir kədər.  
Hava da gözəldir, 
neyləyəsən ki,  
Könül havamızı zəhərləyiblər...