Milli Kitabxana

EŞQ OLSUN SİZƏ 
 
Bəzən öz-özümə düşünürəm mən: 
Nahaq şəhid oldu bizim cavanlar. 
Ömrü ucuz verdi... 
bir iş görmədən 
Boş yerə ölməyin nə mənası var?! 
 
Ağıla söykənsin dedim qüvvəmiz,  
Anlayan olmadı bu sözdən məni.  
Ağıla güvənək bu məqamda biz,  
Qüvvə daşı əzər, ağıl qüvvəni.  
Sonra düşünürəm: Onlar qorxmadan,  
Cumdular ölümün üstünə belə.  
Bir iş görmədilər yaşayan zaman,  
Qəhrəman oldular ölümləriylə. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
284 
 
Bizim əlimizdən çoxdan alınmış  
Haqqı bu dünyaya bildirdi onlar.  
Millətin qəlbinə qəsdən salınmış  
Qorxu iblisini öldürdü onlar. 
 
O gecə dağlardan enən sel təki,  
Qəzəbdən köpürüb daşdı millətim.  
O şənbə gecəsi ürəyindəki  
Qorxu hasarını aşdı millətim. 
 
Bizim qazancımız bu oldu ancaq,  
Qorxu xəndəyindən biz körpü atdıq.  
Bu da bir imtahan, bu da bir sınaq,  
Şübhədən qurtarıb, imana çatdıq. 
 
Bu ölüm, bu qırğın dərs olsun bizə,  
Deməyək boş yerə candan keçdilər.  
Onlar şəhid olub millətimizə,  
Cəsarət dərsini təlim keçdilər. 
 
Gəlin, ölçə bilək xeyri, ziyanı,  
Bəzən əvəzidir on qış, bir yazın.  
Bizim şəhidlərin müqəddəs qanı,  
Bəlkə də behidir sabahımızın. 
 
Yaman dözümlüdür, oda kül atır,  
Hər zülmə, cəfaya dayanır millət.  
Soyula-soyula o susur, yatır,  
Qurban verə-verə oyanır millət.  
Xəyal bir çiçək də bitirə bilməz,  
Bu gündən sabaha körpü salmasa.  
Azadlıq ağacı bar verə bilməz,  
Şəhidlər qanıyla suvarılmasa. 
 
Onlar sübut etdi hər qara zülmün  
Əli uzunsa da, ömrü gödəkdir.  
Xalqın azadlığı sabah, birigün,  
Şəhid yarasından göyərəcəkdir. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
285 
 
Şənbə gecəsində gecikdi səhər,  
Zaman itirmişdi o gün sağ-solu.  
Ömürdən keçərək, keçdi şəhidlər  
Bir qanlı gecədə minillik yolu. 
 
Şan-şərəf tac oldu, başlara qondu,  
O qətl gecəsi xalqın minillik  
Şücaət tarixi təkrar olundu:  
...İki əsrə yaxın Babək, Cavad xan,  
Hərdən təəssüflə qalxdı məzardan.  
Bəsirət gözüylə seyr etdi bizi,  
Tanıya bilmədi millətimizi.  
Gördülər dağ düzə, göy yerə enmiş,  
Onlardan kölələr, qullar törənmiş.  
Onlar inanmadı, biz də bir ərik,  
O qoç igidlərdən törənənlərik.  
" - Bizim zəmanədə xan idi millət,  
Niyə qula dönüb, - dedilər - indi?  
Nədir bu itaət, nədir bu zillət?" – 
Deyə qəzəb ilə onlar deyindi. 
 
O şənbə gecəsi yel qalxdı birdən,  
Közün üstündəki külü üfürdü.  
Babək fərəh ilə qalxdı qəbirdən,  
Hər igid gözündə özünü gördü. 
 
O şənbə gecəsi bir şimşək təki,  
Gözlər parıldadı... 
sinələrdəki 
Gözlə görünməyən dağlar göründü.  
Hünər məqamında bir qoça döndü  
Ələ öyrədilən hər körpə quzu.  
Babəkin varisi olduğumuzu  
Göstərdi dünyaya... 
Eşq olsun sizə!  
Siz layiq oldunuz öz irsinizə. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
286 
 
Gəldi ürəkdəki arzular dilə,  
Silahı məhəbbət, son sözü Vətən.  
Şəhidlər göstərdi ölümləriylə  
Ölüm aşağıdır Vətən eşqindən. 
 
Dünya o dünyadır, bir həqiqəti  
Çarmıxa çəksə də min böhtan, riya!  
O gecə basanda zülm ədaləti,  
Haqqın naləsindən diksindi dünya. 
 
Adımız dolaşdı bütün dünyanı,  
Çox da ki, ağımız qara yozuldu.  
Bizim şəhidlərin tökülən qanı,  
Haqqın kitabında imzamız oldu. 
 
Baxıb sinələrdən axan al qana,  
Buludlar kişnədi, göy qan ağladı.  
O şənbə gecəsi Vətən başına  
Elə Vətən boyda qara bağladı.  
Dözdü böhtana da, dözdü şərə də,  
Yedi şəkər kiıni hər dərdi xalqım.  
Azadlıq yolunda ölümlərə də,  
Hazır olduğunu göstərdi xalqım. 
 
Azadlıq verilmir, alınır, 
dayan! 
Onun elçisidir, ölüm, qan-qada. 
Ölümə, cəfaya hazır olmayan, 
Millət hazır deyil azadlığa da. 
 
Yalın əllər ilə tanklar üstünə,  
Atılan cavanlar, eşq olsun sizə!  
Siz təsdiq etdiniz azadlığın da  
Halal olduğunu millətimizə! 
 
Şəhid rütbəsinə qalxan cavanlar,  
Sinəsi hər zülmə qalxan cavanlar, 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
287 
 
Böyük Nəsiminin, ulu Babəkin,  
Xeyir-duasını aldı o gecə.  
Zamandan irəli sıçrayıb yəqin,  
Tarixdə tarix tək qaldı o gecə. 
 
* * * 
Qəlbimi boşaltmır çəkdiyim ah da,  
Nəğmədə hər xalın kökü var yəqin  
Şəhid fəryadından ulu segahda  
Təzə bir guşə də açılar yəqin. 
 
Həmin o güşədə ana naləsi,  
Analar hönkürər, gəlinlər ağlar.  
Həmin o güşədə qəm şəlaləsi,  
Axıb qəlbimizdən haqqı soraqlar. 
 
Həmin o güşədə güllə səsləri,  
Tarın pərdəsində qəm nəfəsləri,  
Həmin o guşədə zülmün tüğyanı,  
Haqqın, həqiqətin zülmə üsyanı. 
 
Ramiz, bas bağrına sən qoca tarı,  
Bu təzə guşədə çal, sənə qurban.  
Şəhidlər qanına boyanan səsi,  
Zabul segahına sal, sənə qurban! 
 
Pərdələr qoy təzə güllər bitirsin,  
Şəhid anasına təsəlli versin.  
Haqqın fəryadını dilə gətirsin,  
Təzə yaratdığm xal, sənə qurban! 
 
Xəzər pəncələşdi öz sahiliylə,  
Danış dərdimizi səsin ziliylə.  
O təzə guşənin atəş diliylə,  
Zülümdən qisası al, sənə qurban! 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
288 
 
Təzə guşədəki ah-amanların,  
Qorxuram, hər xalı yoğrula qandan.  
Qorxuram çanağı partlaya tarın,  
Bu təzə guşənin hay-harayından. 
 
Asta çal, qardaşım, asta çal tarı,  
Pərdələr bu aha, amana dözməz.  
Təzə guşədəki səs burumları,  
Günahsız tökülən bu qana dözməz,  
Həm də uydurulan böhtana dözməz.  
Partladar tarı! 
 
MATƏM MƏRASİMİ 
 
Qəzəb şimşəyindən hər baxış nida!  
Hər üzdə, hər gözdə bir sual ağlar.  
İnsan dənizinin dalğalarında,  
Üzür asta-asta tabut-qayıqlar. 
 
Xalq dözə bilsə də zülmün şərinə,  
Yanır gözlərində kini, nifrəti.  
Alıb tabutları çiyinlərinə,  
Allaha göstərir bu cinayəti. 
 
Deyir, nələr gördük, ey adil Allah,  
Budurmu göylərin haqq-ədaləti?  
Deyir, biz götürdük, ey adil Allah,  
Sən necə götürdün bu xəyanəti?  
Millətin ahıdır ərşə dayanan,  
 
Dilsiz baxışlarda üsyandır - yanan! 
Gəmilər fit verir... qara buluddan  
Göylər bu matəmə bayraq endirir.  
Bu səs qəlbimizdə alışan oddan,  
Qəzəb vulkanını ləpələndirir. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
289 
 
Fit səsi... bu fəryad külə bükülmüş  
İçin-için yanan köz səsidirmi?  
Bu fəryad, bu nalə balası ölmüş,  
Yetim anaların naləsidirmi?  
Fit səsi... həyəcan, təlaş nəğməsi,  
Bilirik, nə deyir bu gizli üsyan. 
 
Anlaya bilmirəm, bu möcüz səsi,  
Necə yoğurdular göz yaşlarından?  
Gəmilər fit verir... bu sirli səsdən  
Küçələr, binalar zür-zükə gəlir. 
 
Qərib iniltidən elə bil, qəsdən  
Təhlükə dalınca təhlükə gəlir. 
Qarşıda şeyximiz, arxada millət,  
Axır insan seli başlar aşağı.  
Bərqərər olsa da sabah ədalət,  
Getməz qəlbimizdən bu şəhid dağ:. 
 
Axır yanaqlara göz yaşı dən-dən,  
Bəs necə? Millətin bağrı sökülmüş.  
Bu el matəmindən, el kədərindən,  
Cavan şeyximizin beli bükülmüş. 
 
Yaşaya bilmədik bir insan təki,  
Qarışdı haqqımız, borcumuz bizim.  
Bu gün tabut deyil, çiyinlərdəki  
Dərd adlı yüküdür millətimizin. 
 
Boğaq içimizdə kədərimizi,  
Amandır, əyməsin qoy bu yük bizi. 
 
Yeriyir izdiham hey ağır-ağır,  
Yeriyir meydandan Dağüstü parka.  
Qəlbimiz sabaha indidən baxır,  
Enişdən yoxuşa biz qalxa-qalxa. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
290 
 
Bura park idimibir zaman? Xeyr!  
İndi də yaşayır xatirələrdə;  
On səkkizinci il!  
Şəhid düşənlər 
Haqqa tapşırıldı bir vaxt bu yerdə.  
O zaman qonşular bizdən kam alıb,  
Bizi arxamızdan yaman vurdular.  
Erməni əliylə burda park salıb,  
Bizə şəhidləri unutdurdular. 
 
Qızıl qərənfillər əllərdə min-min,  
Şəhidlər önündə bir an dondular.  
Fədakar oğullar Rəsulzadənin,  
Bayrağı altında dəfn olundular. 
 
Durun, ağlamayın! Vallah, qəm-kədər,  
Heç vaxt sığışmamış qeyrətimizə.  
Bu bayraq altında yaşamaq qədər,  
Torpağa getmək də şərəfdir bizə. 
 
Daldı bir anlığa sükuta göy, yer,  
Millət ürəyini sükutdan asdı.  
On səkkizdə ölən köhnə şəhidlər,  
Təzə şəhidləri bağrına basdı. 
 
Şəhər aşağıda... Bir baxın, onlar,  
Bizdən yuxarıda dəfn olundular. 
 
AXI, BİZ NEYLƏMİŞDİK? 
 
Şəhidlər Xiyabanı...  
Dilə gəlir məzarlar: 
- Axı, biz neyləmişdik?  
Dilə gəlir 
Məzarları seyr edən solğun üzlər, nəzərlər:  
- Axı, biz neyləmişdik? 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
291 
 
Bu ittiham, bu sual 
Şəhidlərin birləşən hər yasında səslənir.  
Fərizənin, İlhamın 
Çırağı söndürülmüş komasında səslənir:  
-Axı, biz neyləmişdik?  
Ağsaqqal babaların, ağbirçək nənələrin  
Duasında səslənir: 
- Axı, biz neyləmişdik? 
Bu ittiham, bu sual 
Məktəbli Larisanın qara lentə tutulmuş  
Partasında səslənir: 
- Axı, biz neyləmişdik? 
Günahsız qurbanların başdaşında səslənir. 
Onların yetim qalan körpə balalarının 
Dünyadan haqq istəyən göz yaşında səslənir: 
- Axı, biz neyləmişdik? 
Bu ittiham, bu sual 
Bağrına dağ çəkilən qocaman bir millətin 
Dodağında səslənir. 
Sərvəti talan olmuş, 
Düz sözü yalan olmuş 
Böyük bir məmləkətin  
Göygölündə səslənir, 
Şahdağında səslənir: 
- Axı, biz neyləmişdik? 
Bu ittiham, bu sual gəzdi bütün dünyanı, 
Qəzetlərə yazdılar, 
Min bir yerə yozdular. 
Qaynaqdan bulandıran elə bulandırdı ki, 
Suyumuz durulmadı. 
Cavab verən olmadı: 
- Axı, biz neyləmişdik? 
Bu ittiham, bu sual 
"Qırın!" əmri verənin qulağında dinmədi.  
Bizə "vaxtı bildirən" o qocaman Kremlin  
Zəngində səslənmədi.  
Boğdular bir millətin "Axı, biz neyləmişdik?" 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
292 
 
Deyən o haqq səsini. 
Şəhidlərin qanyıla yazdıl bir qatilə 
Marşal vəsiəsini. 
 
Biri əmr elədi, o biri qırdı,  
Qansızlar bu nahaq qanı batırdı.  
Silahsız adamlar günahsız yerə  
Yerdə ulduz kimi yanıb-söndülər.  
Cəza istəyirdik biz qatillərə,  
Amma ikisi də rütbələndilər. 
 
Batdı, həqiqətin batdı haqq səsi,  
Haqqı tapılmadı onlardan soran.  
Qırana verdilər marşal rütbəsi,  
Prezident taxtına çıxdı qırdıran. 
 
MƏNİM GÜNAHLARIM 
 
- Mən sənə həmişə "Buyur" - demişdim,  
Mən səndən haqqımı istəməmişdim.  
Bir işıq görünca üfüqdə birdən,  
Səndən iynə gözü haqq istədim mən.  
Sən dedin: - De görək haqq nə deməkdir?  
Mənə bol pambığın, neftin gərəkdir. 
 
Dedin; - Tələbinlə buz kimi donmuş  
Köhnə yaraları gizildədirsən.  
"Gülüstan" paktında məhkum olunmuş  
Haqqını sən indi tələb edirsən?  
Sormuşam, qanını çəkmişəm sənin,  
Minnətdar olmusan sorulduğuna.  
İndi də qanını tökmüşəm sənin,  
Haray qoparırsan de neçin buna? 
 
Dedim: - Günahımı başa sal mənə,  
Dedin: - Anlamadm məni sən yenə.  
Bilmədin, günahın bir deyil, mindir,  
Amma ən böyüyü gözəlliyindlr. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
293 
 
İstədin daşınan bol sərvətindən,  
Bir ovuc, bir qırıq sənə pay düşə.  
Sən bezib, usanıb əsarətindən,  
İstədin bu dünya bir az dəyişə.  
Budur günahın! 
Məndən icazəsiz, axı, çox şeyi,  
Sən qanmaq istədin, duymaq istədin.  
Sən öz ayağını mənim çəkdiyim  
Cızıqdan kənara qoymaq istədin.  
Budur günahın! 
Son öz torpağında qul olduğunu,  
Bağırmaq istədin, budur günahın.  
Zülm girdabında boğulduğunu,  
Cığırmaq istədin, budur günahın. 
 
O, torpaq istədi səndən bir qarış.  
Niyə tələbkarın xətrinə dəydin?  
Onun istəyilə dedim, sən barış,  
Sənsə tərəzinin gözünü əydin. 
Budur günahın! 
 
Bu qanlı çəkişmə düşəndən bəri,  
Bir dəm ayağını qoymadın geri.  
Erməni qıranda sizinkiləri  
Sən də neçəsinin qanını tökdün.  
Budur günahın! 
Mən sənin qanını tökdüyüm zaman,  
Baxdın nifrət ilə... Budur günahın!  
Sən mənim tankıma çırtma vurmusan,  
Hansı cürət ilə? - Budur günahın! 
 
...Belə tale düşüb qismətimizə,  
İlahi, sən yenə dözüm ver bizə.  
Haqqın dərgahında unudulmuşuq,  
Biz necə götürək bu töhmətləri?  
Min dəfə haqlıykən haqsız olmuşuq,  
Biz bu müsibətə düşəndən bəri. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
294 
 
Qulaqlar batırır böhtan harayı,  
Buğdadan qiymətli olub darı da.  
Necə bulandırıb keçi bu çayı?  
Keçi aşağıda, qurd yuxarıda!  
Mərkəz dəyişdirir gündə rəngini,  
Mərkəz məni görür, heç onu görmür.  
Bizdən yığışdırıb quş tüfəngini,  
Amma erməninin topunu görmür. 
 
Dilimizdə olub düşündüyümüz,  
Əməldən öndədir bizim küyümüz.  
Qəlbimiz o qədər təmiz olub ki,  
Göz görə düşməni dost sanmışıq biz.  
Gözümüz o qədər qorxudulub ki,  
"Hələ çay gəlməmiş çırmanmışıq biz"  
Biz nə hiylə bildik, nə qərəz, nə kin,  
Quyuya düşənin əlindən tutduq.  
Bizə tələ quran, kələk gələnin,  
Dünənki qəsdini bu gün unutduq. 
 
Özgə torpağından qovulanlara,  
Biz torpaq da verdik torpağımızdan.  
Bunun əvəzində indi onlara,  
Borclu da çıxmışıq öz bağımızdan. 
 
Qonaq dünənini salmayıb yada,  
Yerliyə "qaç" - dedi, şər yolu tutdu.  
Dünən dədəsinin mənim qapımda,  
Boyun bükdüyünü bu gün unutdu. 
 
Evimdə başımı kəsir erməni,  
Qışqırıram... 
Mərkəz danlayır məni.  
Deyir: - Nə çabala, nə danış, nə din,  
Qoy sənin başını rahatca kəssin,  
Kişinin gül kimi işinə qəsdən  
Niyə pəl qatırsan? 
İnciyərəm mən! 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
295 
 
Demək, o haqlıdır məni qıranda,  
Haqsızam, dözməyib, mən qışqıranda.  
Məəttəl qalmayım necə mən buna – 
Yenidən qurmanın haqq olduğuna? 
 
Mərkəz dəyişdirir gündə rəngini,  
Mərkəz məni görür, heç onu görmür.  
Bizdən yığışdırıb quş tüfəngini,  
Amma erməninin topunu görmür. 
 
Anladıq xalqların bərabərliyi,  
Kağız üzərində bir quru sözmüş.  
Bu qətldən sonra bildik çox şeyi,  
Bizim günahımız türklüyümüzmüş! 
 
Millətlər dostluğu! Astar üz imiş,  
Bunun nəyi varmış sözündən özgə?
*
  
Atatürk düz demiş, vallah, düz demiş:  
"Yoxdur türkün dostu özündən özgə". 
 
Türkdilli xalqların doğma yerindən  
Didərgin düşməsi kimə gərəkmiş?  
İyirminci yüzilin əvvəllərindən,  
"Türkəm" - deyənlərin başı nə çəkmiş?! 
 
Türk öz mənliyini biləndən bəri,  
İblis də gələcək qəsdini bildi.  
Qaraçay, Axalsiq, Krım türkləri,  
Malkarlar, mesxetlər sürgün edildi. 
 
İki yanağı var, amma bir üzü,  
Türk öz anasından belə doğulmuş.  
Anlaya bilmirəm, niyə "türk" sözü  
Kiminsə başına düşən daş olmuş. 
 
 
                                                 
*
 
1941-45-ci illərdə türkdilli Şimali Qafqaz xalqlarının Sibirə sürgün olunmasına işarədir
. 
 

________________Milli Kitabxana______________ 
296 
 
Türkəsaya olduq... hər şey apaydın,  
İçimiz göründü gözlərimizdən.  
Qərəzkar oxudu axşamımızın  
Uzaq məqsədini dan yerimizdən. 
 
Belədir... biz hələ addım atmamış,  
Bildilər düşəcək mənzilimizi.  
Hələ bir məqsədə gedib çatmamış,  
Yolun əvvəlində tutdular bizi. 
 
* * * 
Çadırlar quruldu kənddə, şəhərdə,  
Bəlkə məlhəm idi matəm, bu dərdə?  
Döndü yas evinə bütün məmləkət,  
Kasıb ocaqda da qazan asıldı.  
Yası, matəmilə çarəsiz millət  
Elə bil qatildən intiqam aldı. 
 
Gücsüzün aldığı intiqama bax!  
Zorun qarşısında susduq hamımız.  
Qırx gün yas saxlamaq, işə çıxmamaq,  
Oldu üsyanımız, intiqamımız! 
 
Bizim ən fərəhli, şad günümüzdə - 
Hər bir toyumuzda, düyünümüzdə  
Qərənfil əllərdə çıraq olardı,  
Sevincə, şadlığa ortaq olardı.  
Biz hardan biləydik doxsanıncı il,  
Şadlıq yaraşığı qızıl qərənfil,  
Şəhidlər qəbrini qucaqlayacaq,  
Bizim dərdimizə yas saxlayacaq.  
Canlı da, cansız da ağlayır bu gün,  
Matəm içindədir ölkə büsbütün.  
Qızıl qərənfillə qara bayraqlar  
Xalqın kədərinə birgə qan ağlar. 
 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
297 
 
* * * 
Qorxar ilan vuran ala çatıdan, 
Bizim gözümüzü püləyib fələk. 
Qorxuruq... 
Qorxudub bizi bu dövran. 
Stalin ölməyib, yaşayır, demək! 
Bizdən üz döndərib sanki fələk də, 
Yalan çövlan edir, bəs hanı gerçək? 
Susuruq... 
Sözümüz qalır ürəkdə, 
Stalin ölməyib, yaşayır, demək. 
 
Xeyrimiz, şərimiz bilmirik nədir?  
Onları kimdənsə soruşmaq gərək.  
Hələ də haqqımız yad əllərdədir,  
Stalin ölməyib, yaşayır, demək. 
 
Bizə qürbət olub öz diyarımız,  
Bu boyda dünyada tək qalmışıq, tək!  
Zindana salındı Etibarımız,
*
  
Stalin ölməyib, yaşayır, demək. 
 
Diləyimiz harda, özümüz harda?  
Doğranıb töküldük biz çilik-çlk.  
Stalin ölsə də, 
yuxarılarda  
Hələ də yaşayır stalinçilik. 
 
İndi də zindanda yaradır Xəlil,
†
  
Sözünü deməkdən usanan deyil.  
"Moabit dəftəri" yaranır belə  
Faşizm ölməyib, yaşayır hələ. 
 
 
                                                 
*
 Etibar Məmmədov 
†
Xəlil Rza 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
298 
 
XƏCALƏT 
 
Şəhidlərin məzarı islandı göz yaşından, 
Qurudu leysan tökən qərənfil yağışından. 
Yaman nalə təpərdik gülçülərin əlindən, 
Deyərdik, bu gülçülər bazarlarda pul qırır, 
"Qərənfil gözəlindən". 
Rusiya bazarında, 
Yaman rusvay edirlər, - deyərdik onlar bizi. 
"Alverçi" damğasıyla, vallah, ləkələyirlər 
Bizim şərəfimizi. 
Həmin o alverçilər, bu gün isə əvəzsiz, 
Təmənnasız qərəzsiz 
Şəhid məzarlarını gül topuna tutdular, 
Uzaq bazarlardakı qazancı unutdular. 
Güllə yaralarını gül ilə soyutdular. 
Vətənsevər kim imiş bu məqamda de görək? 
Mənim tək, ya sənin tək 
Bol qonorar eşqinə 
Xalqa dərs vermək üçün ekranlara cumanlar, 
Yoxsa, şəhid eşqinə xeyrinə göz yumanlar? 
 
Şəhidlərin hamısı bənzəyir bir-birinə.  
Bir bax, qəbirlərinə!  
Hamısı qıpqırmızı qərənfilə bələnmiş,  
Hamısı bir biçimdə, bir boyda cərgələnmiş.  
Səbəb birdir, əməl bir, 
hədəf birdir, 
hədə bir, 
Onları bu dünyadan aparan güllə də bir.  
Tüstüsü təpəsindən çıxa-çıxa hönkürən,  
Bu məhzun qəbirlərə baxa-baxa hönkürən  
Adamlar da bir olmuş...  
Ağlar budaqlarından qara bayraq sallanan  
Göy şamlar da bir olmuş. Hamınındır bu matəm,  
Millətindir bu dərd, qəm. 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
299 
 
Hamı qoyub özünü o birinin yerinə,  
Hamı birinə deyil, hamı biri-birinə  
"Başın sağ olsun" - deyir,  
"Bulanıq axan sular bir gün durulsun" deyir.  
Bir amala bağladı bu gün dərdi milləti,  
Dərdin, qəmin birliyi birləşdirdi milləti. 
 
Bu el faciəsinə dözmək çətin, çox çətin!  
Beli yaman büküldü qocaman bir millətin.  
Fitrətindən, soyundan ər doğulan bu xalqı  
Tarix boyu mərd olan, məğrur olan bu xalqı  
Necə təhqir etdilər, gör necə alçaltdılar.  
Mənliyini, əzmini bir "sağ ol" a satdılar.  
Sənin adını haqq ikən  
Ey Allahım, niyə sən  
Bizə qıydın bu dərdi?  
Onsuz da bu millətə min-min dərdi yetərdi. 
 
Bu təhqirə, bu qəsdə dözmək çətin, çox çətin!  
Ürəyinə dərd hopub balası ölənlərin.  
İçdikləri zəhərdir, yedikləri dərd, aman!  
Bütün millət keyləşib dərdin ağırlığından.  
Hamı ayaq üstündə yuxuludur elə bil.  
Bu dərd dərdli dünyada çəkiləsi dərd deyil! 
 
Ömründə qonşusunun damına daş atmayan,  
Kimsənin bostanına əlini uzatmayan,  
Qərəzinin, kininin dalınca sürünməyən,  
Dünən verdiyi sözdən bu gün geri dönməyən,  
Heç vaxt döyüb döşünə "mənəm-mənəm" – 
deməyən. 
Heç kəsin bəd gününü, şərini istəməyən,  
Mənim ali millətim, haqlıykən birdən-birə,  
Layiqmiydi. ey Allah, bu qəsdə, bu təhqirə?  
Hansı günahımızın əvəziydi bu təhqir?  
Haqsız oldu günahsız, haqlı oldu müqəssir!  
Bu dərd bütün millətin ürəyində göyərdi, 
  

________________Milli Kitabxana______________ 
300 
 
Heç kəs bilmir nə təhər, necə udsun bu dərdi. 
Bu gün xəcalət çəkir, hamı gücsüzlüyündən, 
Heç kəs boylana bilmir gələcəyə bu gündən. 
Çəkilməzdir, çəkilməz bu ağrının siqləti - 
Əlacsız gücsüzlüyün töhmətsiz xəcaləti! 
Həm dünən, həm bu gün də 
Biz günahkar olmuşuq günahkarın önündə. 
Hanı o qüdrətimiz - 
Günahsız qurbanların töhmətinə dözək biz? 
Qahmarınıız olmadı nə arxada, nə öndə, 
Hamı xəcalət çəkir 
Qanları batırılmış şəhidlərin önündə. 
Ah, necə də ağırdır 
Zaman axa su kimi, amma qabın dolmaya, 
Günahkarın, qatilin cəzasını verməyə, 
Sənin gücün olmaya... 
Çünki bu məhkəmədə biz haqlı olsaq belə, 
Qısaldılıb dilimiz 
Çünki hakimimizlə eynidir qatilimiz!