AZƏrbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ GƏNCƏ DÖVLƏt unġversġtetġ

 
№24.  Çalışmanın  həllindəki  mühakimələr  23-cü  çalışmadakı 
mühakimələrə oxşar aparılır. 
Burada V
o
= 745m/san-dir. Onda 

 
248 
H = 
km
 
28
19,6
555025
19,6
2
745
2g
2
0
V



 
№25. V
o 
= 280 m/san 
           K
h 
= П 
           H = ? 
Enerjinin  saxlanma  qanununa 
görə (35-ci şəkil) E=K+П. Şərtə görə, 
K=П olduğundan 
E = П + П = 2П = 2 mgh;    
E = 
2
mV
2
0
 
 
 
Onda, 
2mgh
2
mV
2
0

; h =
2000m.
10
4
78400
4g
V
2
0



 
№26. Çalışma 8-ci sinif fizika kursunda verilmiş (səh.140) 
y = ax
2 
+ bx; 
α
cos
2V
g
a
2
2
0

; b = tg

 
düsturuna əsaslanmaqla həll olunur. 
№27. Çalışmanın həllində 26№-li çalışmadakı düsturdan isti-
fadə etmək lazımdır: 
a = 
40
4
1
511225
2
9,8
α
cos
2V
g
2
2
0




 
b = tg 60
o 
=
3;  y = 40x
2 
+ 
3
x 
№28. Havada uçarkən gülləyə iki qüvvə - ağırlıq və havanın 
müqavimət qüvvələri təsir edir. 
№29-32. VIII sinfin “Fizika” dərsliyinin 135, 137-ci səhifələ-
rindən istifadə etməklə həll olunur. 
№33. Havanın müqavimət qüvvəsinin nəzərə alınması şərti ilə 
güllə  üfüqi  istiqamətlə  35
0
-li  bucaq  altında  atıldıqda  ən  uzaq 
məsafəyə  düşür  (bax:  58,  s.123).  Havanın  müqaviməti  nəzərə 
Şəkil 35. 
h 

 
249 
alınmadıqda güllə üfüqi istiqamətlə 45
0
-li bucaq altında atıldıqda ən 
uzaq məsafəyə düşür. (bax.: 78, s.136). 
№34-36. VIII sinif “Fizika” (78) dərsliyinin 137-139 səhifələ-
rindən istifadə etməklə həll edilir. 
№37.  Güllənin  başlanğıc  enerjisini  hesablayarkən  fizikadan 
məlum  E  = 
g
P
m
;
2
mV
2
0

 düsturundan  istifadə  etmək  lazımdır. 
Burada  m-güllənin  kütləsi,  P  -  güllənin  çəkisi,  g  -  sərbəst  düşmə 
təcilidir (g = 9,8 m/san
2
). Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı (İbtidai 
hərbi hazırlıq) fənnindən məlumdur ki, Kalaşnikov avtomatı üçün 
 
V
0 
= 715m/san, P
güllə 
= 7,9q = 7,9∙10
-3
kq 
 
Şərti olaraq g = 9,8m/san
2
 

10 m/san
2
 qəbul edək. Onda 
E =

2
mV
2
0


2
V
g
P
2
0

2g
PV
2
0
10
2
715
10
7,9
2
3




 = 201,93 kqm 
E = 201,93 kqm 
 
№38. 
 
 
Maneənin adı 
Güllənin növü 
Atım 
uzaqlığı 
Deşmə 
faizi və 
dərinliyi 
1. 
7mm qalınlıqlı 
zirehlə 90
0
-li bucaq 
altında görüşdükdə 
Zirehdeşən-
yandırıcı, 
poladbaşlıqlı 
300 
200 
50% 
90% 
2. 
Kaska (dəmir baş 
geyimi) 
Poladbaşlıqlı, 
Zirehdeşən-
yandırıcı 
900 
1100-dən 
yuxarı 
80-90% 
80-90% 
3. 
Brustver (qarla 
möhkəm döyəc-
dənilmiş təpəcik) 
Bütün növlər 
500 
70-80 sm 
4. 
Yumşaq torpaqdan 
düzəlmiş maneə 
Bütün növlər 
500 
25-30 sm 

 
250 
 
5. 
20∙20 sm ölçülü 
quru şpal 
Poladbaşlıqlı, 
zirehdeşən-yandırıcı 
500 
150 
25 sm 
30-40 sm 
 
6. 
Kərpic yığımı 
Yenə də 
100 
12-15 sm 
 
№39.  Ağırlıq  qüvvəsinin  təsiri  altında  güllənin  havada  uçuş 
vəziyyətini təsvir edən əyri xəttə trayektoriya deyilir. 
№40. a) Güllənin trayektoriyası  atım bucağından asılı olaraq 
dəyişir.  Bu  asılılığa  funksional  asılılıq  demək  olar.  Çünki,  hər  bir 
atım  bucağına  yalnız  və  yalnız  bir  trayektoriya  uyğun  gəlir. 
Güllənin  uçuş  uzaqlığı  ilə  onun  trayektoriyasının  təpələri  tərs 
mütənasib asılılıqdadırlar. Trayektoriyanın təpəsi hündürə qalxdıqca 
onun  uçuş  uzaqlığı  azalır  və  yaxud  əksinə,  uçuş  uzaqlığı  artdıqca 
trayektoriyanın  təpə  nöqtəsi  aşağı  düşür.  O,  üfüqi  oxa  yaxınlaşır. 
Belə  asılılıq  riyaziyyatda  tərs  mütənasib  asılılıq  adlanır.  Əgər  uçuş 
uzaqlığını  I,  trayektoriyanın  hündürlüyünü  h  ilə  işarə  etsək,  onda 
)
90
α
(30
l
A
h
0
0



 ,
A- sabit kəmiyyətdir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
b) havanın müqaviməti nəzərə alınmazsa, 45
0
-li bucaqla atılan 
güllələr  ən  uzaq  məsafəyə  düşəcəkdir.  Bunu  qrafik  olaraq  belə 
göstərmək mümkündür (36-cı şəkil). 
Şəkil 36. 
Şəkil 37.
 
45
0 
0 
y 
45
0
 
35
0
 
25
0 
0
 
y
 

 
251 
Havanın  müqaviməti  nəzərə  alındıqda  isə  üfüqlə  25
0
,  35
0
  və 
45
0
-li bucaq altında atılmış güllələrin vəziyyəti 37-ci şəkildəki kimi 
olacaqdır. 
v) 8 kqQm = 78,5 c. 
№41. Binokl vasitəsilə məsafə təyininin elmi əsasını məsafə-
lərin  iti  bucağın  tangensinə  əsasən  hesablama  qaydası  təşkil  edir: 
tqα
H
I

 (Burada  H-  müşahidə  olunan  obyektin  ölçüsü, 

-  isə 
onun görünmə bucağıdır). 
№42. a) Minlik bucaq kəmiyyətidir. 1 minlik radianın mində 
birinə  (1/1000)  və  yaxud  çevrənin  1/6000  hissəsinə  bərabər  olan 
qövsə söykənən mərkəzi  bucaqdır. b)  Bucaq, qövs, çevrə, mərkəzi 
bucaq, radian, kəsr ədədlər və s. 
№43.  Hədəflərin  bucaq  kəmiyyəti  səhra  binokllarının  köməyi 
ilə minliklərlə ölçülür. Binoklın minlik ölçəni 38-ci şəkildə göstərilir. 
Şkalanın bir böyük bölgüsünə 10 minlik, kiçik bölgüsünə isə 5 minlik 
uyğundur. Bunlar müvafiq olaraq 0-10 və 0-05 kimi yazılır. 
 
 
№44. 
B=150 m 
Y=0-40 
D = ? 
 
 
 
D= 
3km750m
3750m
25
150
40
1000
150
Y
1000
B







 
 
№45.    
 
Y = 0-05 
    
 
 
 D = ? 
Üçmərtəbəli  binanın  hündürlüyünü  təxminən  10  metrə  bəra-
bər götürmək olar. Bu halda B=10 m. 
+ 
- 
+ 
Şəkil 38. 
__ 
+ 
+ 

 
252 
 
km
 
2
1000
2
5
1000
10
D





 
Üçmərtəbəli  binaya  qədər  olan  məsafə  təxminən  2  km-ə 
bərabərdir. 
№46. 
Xətkeşin 1 mm-nə  
 
0-02 
Dairəvi karandaşa  
 
0-12 
Kibrit qutusunun: 
eninə 
 
 
 
0-60 
uzununa  
 
 
0-90 
hündürlüyünə    
  
0-30 
Əl barmaqlarına: 
baş barmağı 
 
 
0-40 
şəhadət barmağı 
 
0-30 
çeçələ barmaq   
            0-20 
minlik bucaq kəmiyyətləri uyğundur. 
№47. Kibrit qutusu əldə tutulur və qol tam açılır. Əgər kibrit 
qutusu görünən hədəfi örtürsə, onda hədəfin məlum ölçüsü 1000-ə 
vurulub,  kibrit  qutusunun  minlik  qiymətinə  bölünür.  Alınan  ədəd 
gözdən  hədəfə  qədər  olan  məsafədir.  Qeyd  edək  ki,  kibrit  qutusu 
gözdən təxminən 50 sm  məsafədə olmalıdır. Qol tam açıldıqda bu 
məsafə təxminən həmin məsafəyə bərabər olacaqdır. Diğər əl əşya-
ları  vasitəsilə  də  hədəfə  qədər  olan  məsafə  analoji  qaydada 
hesablanır. 
№48.    
 
B = 2,5 m 
Y = 0-30 
D = ? 
D = 
m
 
83
3
250
30
1000
2,5



 
Tanka qədər olan məsafə 83 m-dir. 

 
253 
№49. (39-cu şəkil) 
|AB| = 12 m 
tg 
B
O
ˆ
A
= 0,05 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil 39. 
 
 
tg AÔB =
  OA
AB
 
 |OA| = 
m
 
240
0,05
12
tgα
H
B
O
tgA
AB




   
 
 
 
№50.    
 
?
AB
d
7
1
2
α
0




 
Beşmərtəbəli evin hündürlüyünü təxminən h = 15 metr qəbul 
etmək olar. Onda 
m
 
375
25
15
0,04
15
0,0399
15
17
tg2
15
tgα
h
AB
d
'
0








 
№51. Məlumdur ki,ortabab adamın boyu 1,7 m-dir. Onda 
D = 
m
 
340
5
1000
1,7


 
Müşahidə nöqtəsindən əsgərə qədər olan məsafə 340 m-dir. 
 
O
 
B
 
H
 
A
 

 
254 
№52. ∆AOB ~ ∆A
1
OB
1 
1
1
1
OA
OA
B
A
AB

; 
1
1
1
OA
OA
B
A
AB


 
40-cı  şəkildən  göründüyü  kimi,  sahildə 
1
1
1
B
A
,
OA
 və 
OA  məsafələrini  ölçərək  (1)  ifadəsindən  AB  məsafəsini,  yəni  o 
biri sahilə yaxın yerləşən düşmən obyektinə qədər məsafəni tapmaq 
olar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil 40. 
 
№53. Karabində lülə kanalının uzunluğu Kalaşnikov avtoma-
tının  lüləsindən  uzundur.  Ona  görə  atəş  zamanı  patronun  yanma 
kamerasında əmələ gələn yüksək təzyiqli qaz karabində gülləyə nis-
bətən çox müddətə təsir göstərir. Bu təsirin nəticəsində də karabində 
güllənin başlanğıc sürəti böyük olur. 
№54.  İnsanın  müəyyən  orqanlarını  sıradan  çıxarmaq  və  ya 
öldürmək üçün güllənin kinetik enerjisi 8 kqQm-dən (və ya 78,5c) 
az olmamalıdır. Bu halda xüsusi geyim vasitələri (güllədən müdafiə 
vasitələri) nəzərə alınmır. 
№55. Kalaşnikov avtomatından atılan güllə 1 km-də dayanan 
düşmən əsgərini öldürə bilər. Çünki bu güllə 1500 metrlik məsafədə 
öz öldürücü təsirini saxlayır. 
№56. Məlumdur ki, 150 m-ə qədər məsafədən atılan avtomat 
gülləsi taxta maneənin 30-40 sm-nə qədər gedə bilir. Demək, güllə 
40 sm qalınlıqlı taxta maneəni keçə bilmir, keçsə də artıq öz kinetik 
B 
O 
A
1 
B
1 
A 
Çay 

 
255 
enerjisini əslində tam itirmiş olur. Ona görə də 40 sm qalınlıqlı taxta 
maneənin  arxasında  gizlənərək  avtomat  gülləsindən  qorunmaq 
mümkündür. 
№57.  Məlumdur  ki,  müxtəlif  növ  güllələr  var:  Zirehdeşən-
yandırıcı və polad başlıqlı güllələr. Zirehdeşən-yandırıcı güllə 7 mm 
qalınlıqlı  polad  lövhəyə  300  m-lik  məsafədən  30
0
-li  bucaq  altında 
atıldıqda lövhənin 50%-ni deşir (İbtidai hərbi hazırlıq dərsliyi, 1982, 
səh.123).  Demək,  həmin  gülə  3,5  mm  (7  mm-in  yarısı)  qalınlıqlı 
polad lövhəni deşə biləcək. Əgər güllə 200 m-lik məsafədən atılarsa, 
onda həmin lövhənin (7 mm-lik) 90%-ni deşər. 12-15 sm qalınlıqlı 
kərpic  divarı  100  m-dən  həm  zirehdeşən-yandırıcı,  həm  də  polad 
başlıqlı güllə deşir. 
25-30  sm-lik  qalınlıqlı  preslənmiş  torpaq  maneəni  500  m-ə 
qədər məsafədən atılan hər iki növ güllə deşir. 
№58.  Əvvəlcə  əsgərin  6  dəqiqəyə  neçə  addım  ata  bilmək 
ehtimalını tapaq: 
110 ∙ 6 = 660; 120 ∙ 6 = 720 
Əsgər  660-dan  720-yə  qədər  addım  ata  bilər.  Hər  addımın 
uzunluğu 70-80 cm-dır. Addımın orta uzunluğunu müəyyənləşdirək. 
sm
 
75
2
80
70


 
Əsgərin 6 dəqiqədəki addımlarının orta sayını tapaq: 
690
2
720
680


 addım 
Kazarmadan qərargaha qədər olan məsafə təxminən 
75 ∙ 690 = 51750 sm = 518 m 
olacaqdır. 
№59.  Adi  yerişlə əsgərin hər addımının uzunluğu 70-80 sm-
dir. Orta addımın uzunluğu isə 75 sm (
sm
75
2
80
70


) olmalıdır. 
450 m = 450∙100 sm = 45000 sm 
45000:75 = 600 addım 

 
256 
1 dəqiqədə əsgərin adi yerişlə addımlarının orta sayı 
115
2
120
110


-dir 
600:115 = 5,21 ≈ 5 dəq. 
Əsgər adi yerişlə bu qədər məsafəni təxminən 5 dəqiqəyə qət edər. 
№60. Yüyürən (qaçan) əsgərin normal orta sürətini tapaq: 
(165+180):2 = 172,5 addım 
Demək əsgərin normal orta sürəti dəqiqədə 172,5 addımdır. 
172,5∙85 = 14662,5 sm ≈ 147 m 
172,5∙90 = 15525 sm ≈ 155 m 
Yüyürən zaman əsgərin normal sürəti dəqiqədə 147-155m-dir. 
Şərtə görə, əsgər səngərdən piyadaların döyüş maşınına qədər 5 dəq. 
30 san. qaçmışdır. 
5 dəq.30 san. = 5,5 dəq.; 147∙5,5 = 808,5 m; 
155∙5,5 = 852,5 m 
Demək,  səngərdən  PDM-na  qədər  olan  məsafə  808,5-852,5  metr 
arasındadır. Yaxud, orta hesabla 
830,5
2
852,5
808,5


 m-dir. 
Əsgərin normal sürəti isə 
151
5
,
5
5
,
830

 m/dəq-dir. 
№61. Bilirik ki, qaçaraq hərəkət zamanı əsgərin orta sürəti 1 
dəqiqədə 147-155 m-dir (Çalışma 60). 
300:147 = 2,04 ≈ 2 dəq.; 
300:155 = 1,93 ≈ 2 dəq. 
Demək,  əsgərlər  təxminən  2  dəqiqədən  sonra  tanka  çata 
bilərlər. 
№62. Güllənin kütləsi m olsun. Onda avtomatın kütləsi M = 
200 m olar. 
?
W
W
k.g.
k.av.

 
2
200mV
2
MV
W
2
2
2
2
k.av.


;  
2
mV
W
2
1
k.av.

 

 
257 
2
1
2
2
2
1
2
2
k.g.
k.av.
V
V
200
2
mV
:
2
200mV
W
W


 
№63.   m
1 
= 20 q = 0,02 kq 
m
2 
= 1,5 t = 1500 kq 
 V
1 
= 600 m/san. 
 V
2 
= 45 km/saat = 12,5 m/san 
 ∆W
k 
= ? 
 ∆Wk = W2-W
1 
W
2
= 
c
10
11
 
109687,5
2
146,25
1500
2
(12,5)
1500
2
V
m
4
2
2
2
2







 
 
c
10
0,36
2
10
36
10
2
2
600
0,02
2
V
m
W
4
4
2
2
2
1
1
1










 
∆W
k 
= W
2 
- W
1 
= 11∙10
4
 – 0,36∙10
4
 = 10,64∙10
4
c. 
Qeyd  etdiyimiz  kimi,  bu  calışmaların  düzgün  həlli  fizika  və 
riyaziyyatdan  qazanılmış  biliklərin  əyani  şəkildə  tətbiqindən  daha 
cox  gənclərin  çağırışaqədərki  hazırlığı  (ibtidai  hərbi  hazırlıq) 
təliminin  düzgün  və  səmərəli  həyata  kecirilməsi  məqsədi  daşıyır. 
Şagirdlər həmin çalışmaları yerinə yetirməklə, həm də onların hərb 
sənətinin incəliklərinə yiyələnmələrinə əsaslı zəmin yaranır. 
 
4.3.“Sıra təlimi” və “Hərbi topoqrafiya” bölmələrində 
 riyazi və coğrafi məzmunlu hərbi calışmalardan istifadə 
 
a)
 
CalıĢma nümunələri: 
№1. Hərbi hissə eni 2  m,  uzunluğu 10 m  olan  qırmızı  parca 
aldı. Bu parçadan 32
x22 ölçüdə neçə bayraqcıq (məlumdur ki, hərbi 
işlərdə istifadə olunan bayraqcıqlar bu ölçüdə olmalıdır) hazırlamaq 
mümkündür? 
№2. Hər biri 2 m 50 sm olan 10 ədəd ağac parçasından necə 
bayraqcıq ücün tutacaq hazırlamaq mümkündür? 
№3.  Əsgər  sola  və  ya  arxaya  dönərkən  dairənin  necədə  bir 
hissəsi qədər hərəkət etmiş olar. 

 
258 
№4. Əsgərlər kazarmadan çıxaraq 10 dəqiqə normal yerişlə, 5 
dəqiqə  qaçdıqdan  sonra  parka  (Park  –  tankların,  artilleriyanın, 
avtomobillərin və başqa hərbi texnikanın təmiri, texniki xidməti və 
saxlanması  ücün  təchiz  edilmiş  ərazi)  çatdılar.  Kazarmadan  parka 
qədər olan məsafə təxminən nə qədər olmuşdur? 
№5.  Polkdan  (alaydan)  nizamlı  dəstə  halında  cıxan  əsgərlər 
15  dəqiqə  adi  yerişlə  və  8  dəqiqə  qaçaraq  hərəkət  etdikdən  sonra 
təlim-məşq  meydanına  çatdılar.  Təlim-məşq  meydanı  polkdan  nə 
qədər aralıda yerləşir? 
№6. Əsgərin başında papaq olmadıqda, o neçə addım qalmış 
komandirə təzim etməlidir? Təzim qaydası necə olmalıdır? 
№7. a) Kompasın quruluşunu və işləmə prinsipini söyləyin. 
b) Oriyentir dedikdə nə başa düşülür? 
v) Azimut nədir? Onun həndəsi mənasını izah edin. 
№8. Kompas vasitəsi ilə azimutu necə təyin etmək olar? 
№9. Əgər düşmən obyekti müşahidəçi əsgərdən şimaldadırsa 
(şərqdədirsə, cənubdadırsa və yaxud qərbdədirsə), onda azimut neçə 
dərəcəyə bərabərdir? 
№10. Kəşfiyyatçı əsgər körpüdən 45
o
-li azimut üzrə 500 metr 
uzaqlaşmalıdır.
 
Onun hansı istiqamətdə gedəcəyini izah edin. 
№11. Gecə vaxtı hücuma hazır dayanan əsgərlər Qütb ulduzu-
nu özlərindən sağ tərəfdə görmüşlər. Hücum hansı istiqamətə yönəl-
mişdir. 
№12.  Məktəbinizin  yerləşdiyi  küçənin  hansı  azimut  üzrə 
uzandığını deyin. 
№13.  Tapşırığa  gedən  əsgərlər  qrupu  qərargahdan  çıxaraq 
360
o 
azimut  üzrə  2  km-dən  sonra  çaya  çatmış,  çay  boyunca  90
o
 
azimut  üzrə  500  m  getmiş,  200  m  eni  olan  çayı  keçərək  360
0
 
azimutla  5  km  və  270
0
  azimutla  3,5  km  hərəkət  etmiş  və  pusquda 
dayanan  tankçı  qrupuna  çatmışlar.  Pusquda  dayanan  tankçı  qrupu 
qərargahdan  hansı  uzaqlıqda  yerləşmişdir?  Əsgərlərin  yolunu 
dəftərlərinizdə (100 m məsafəni 0,5 sm qəbul etməklə) çəkin. 
№14.  Miqyas  nədir  və  o  nə  üçün  lazımdır?  Hansı  növ  miq-
yasları tanıyırsınız? 

 
259 
№15.  Sadə  məsafə  ölcən  alətin  quruluşu  və  ondan  istifadə 
qaydaları necədir? 
№16. Kəşfiyyatdan qayıdan əsgər aldığı yaradan həlak olsa da 
öz  qeydlərini  komandirə  çatdıra  bilmişdir.  Kəşfiyyatçı  düşmən 
tanklarının gizləndiyi obyektin və körpünün şərti işarələrini çəkmiş-
dir.  Çertyojda  bu  obyektlər  arasındakı  məsafə  7  sm  bərabərdir. 
Çertyojda  miqyasın  1:50000  götürüldüyü  qeyd  olunub.  Körpüdən 
düşmən tanklarına qədər olan məsafə nə qədərdir? 
№17. Məlumdur ki,  hər  bir adamın orta addımının  uzunluğu 
4
P
L

 düsturu  ilə  hesablanır.  Burda  P-  adamın  boyu.  L  –  isə 
addımın  uzunluğudur.  Bu  düstura  əsasən  hərə  öz  orta  addımının 
uzunluğunu tapsın və onu praktik olaraq yoxlasın. 
 
b)
 
ÇalıĢmaların həllinə dair metodik göstəriĢlər 
№1. Əvvəlcə 3 metrdə neçə 22 sm-lər və 10 metrdə neçə 32 
sm-lər yerləşdiyi tapılır: 
2m : 22sm = 200sm : 22sm = 9 dəfə tam 
10m : 32sm = 1000sm : 32 = 31dəfə tam 
Alınan ədədlər bir-birinə vurulsa, hazırlanması mümkün olan 
bayraqcıqların sayı tapılmış olur: 31 ∙ 9 = 279 bayraqcıq. 
Qeyd:  Təcrübə  göstərdi  ki,  şagirdlərin  əksəriyyəti  çalışmanı 
belə həll edir: 
2m
 ∙ 10m = 200sm ∙ 1000sm = 2 ∙ 10
5
 sm
2 
32sm 
∙ 22sm = 704sm
2 
(2 
∙ 10
5
) : 704 = 284 
Göründüyü kimi  şagirdlər səhv nəticəyə  gəlmiş,  279  əvəzinə 
cavabda  284  bayraqcıq  almışlar.  Bu  zaman  şagirdlər  verilən 
parçadan 284 hərbi bayraqcıqlar hazırlanmasının mümkün olduğunu 
söyləyirlər. Lakin əslində 284 bayraqcıq hazırlamaq mümkün deyil. 
Çünki  şagirdlər  ümumi  parçanın  sahəsini  bir  bayraqcığın  sahəsinə 
bölmüş,  burada  bayraqcıqlar  kəsilib  hazırlanarkən  qalacaq  artıqlar 
(itgilər) nəzərə alınmamışdır. 

 
260 
№2.  Məlumdur  ki,  hərbidə  istifadə  olunan  bir  bayraqcıq 
hazırlamaq  ücün  40  sm-lik  ağac  parçası  lazımdır.  2  m  50  sm-lik 
ağac parçasından isə 
2 m 50 sm : 40 sm = 250 sm : 40 sm = 6 tam 
bayraqcıq  ücün  tutacaq  hazırlamaq  olar.  10  ədəd  ağac  parçasından 
isə 6 
∙ 10 = 60 ədəd tutacaq hazırlamaq olar. 
№3. Əsgər sola dönərkən dairənin ¼ hissəsi, arxaya dönərkən 
isə dairənin ½ hissəsi qədər hərəkət edir. 
№4. Məlumdur ki, adi yerişlə normal sürət dəqiqədə 110-120 
addım  (hər  addımın  uzunluğu  70-80  sm-dir),  qaçaraq  hərəkət 
etməyin  orta  sürəti  isə  dəqiqədə  160-180  addımdır  (addımın  uzun-
luğu 85-90 sm-dir) (58, s.174.). Onda 10 dəqiqə ərzində əsgərlər adi 
yerişlə 110 ∙  10 – 120 ∙  10 addım, yəni 1100 – 1200 addım atmış 
olur.  Indi  bu  addımların  uzunluğunu  hesablayaq:  Bir  -  addımın 
uzunluğu orta hesabla 
2
80
70

 = 75 sm olar. 
1100
∙75 = 82500 sm = 825 m 
1200
∙75 = 90000 sm = 900 m 
Deməli, adi yerişlə əsgərlər 825-900 m yol gediblər. Qaçaraq 
hərəkət  zamanı  isə,  əsgərlər  165
∙5-180∙5,  yaxud  825-900  addım 
atıblar.  Qaçan  zaman  addımın  uzunluğu  isə  85-90  sm  olduğundan 
orta addım 87,5 sm (
5
,
87
2
90
85


) olar. 
825 
∙ 87,5 = 72187,5 sm ≈ 722 m 
900 
∙ 87,5 = 78750 sm ≈ 787 m 
Deməli, qaçaraq yerişlə əsgər 722 – 787m yol gedib 
722+825 = 1547 m 
787+900 = 1687 m 
Demək, kazarmadan parka qədər olan məsafə  təxminən 1547 
– 1687 m-dir.