Az ə rbaycan Respublikasının ayrı-seçkiliy
Yüklə 144,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.6.4.1. H ə qiqi i ş şə rti
|
• F ə rqli r ə ftarın müt ə nasib olub-olmadı ğ ını mü ə yy ə n etm ə k m ə qs ə dil ə qar ş ıya qoyulmu ş m ə qs ə d ə nail olmaq üçün b ə rab ə r r ə ftar hüququna çox az s ə viyy ə li müdaxil ə ni n ə z ə rd ə tutan ba ş qa bir vasit ə nin olmaması m ə hk ə m ə l ə r qar ş ısında sübuta yetirilm ə lidir. • Ba ş qa sözl ə , qar ş ıya qoyulmu ş m ə qs ə d ə nail olmaq üçün yol verilmi ş b ə rab ə rsizlik vurula bil ə c ə k ə n minimal s ə viyy ə li z ə r ə r olmalıdır. • Ə ld ə olunacaq m ə qs ə d bu cür müdaxil ə s ə viyy ə sinin ə saslandırılması üçün çox vacibdir. 2.6.3. Ümumi müdafi ə nin t ə tbiqi A Ə M m əşğ ulluq kontekstind ə i ş çil ə rin iqtisadi maraqları il ə ə laq ə dar r ə hb ə rlik t ə r ə find ə n q ə bul olunmu ş q ə rarlardan ir ə li g ə l ə n f ə rqli r ə ftarı müdafi ə etm ə y ə meylli olmadı ğ ı bir halda maddi ə h ə miyy ə t k ə sb ed ə n daha geni ş sosial v ə m əşğ ulluq siyas ə tin ə aid m ə qs ə dl ə rd ə n ir ə li g ə l ə n f ə rqli r ə ftarı q ə bul etm ə y ə daha h ə v ə slidir. A Ə M böyük sosial ə h ə miyy ə t k ə sb ed ə n bu cür i ş l ə rl ə ba ğ lı dövl ə tl ə r ə geni ş “ixtiyar ç ə rçiv ə l ə ri” t ə klif edir. Şə xsi l ə yaq ə tin öz ə yi hesab olunan m ə s ə l ə l ə rl ə , m ə s ə l ə n, irqi m ə nsubiyy ə t v ə ya etnik m ə n şə , ya ş amaq, şə xsi h ə yat v ə ya ail ə h ə yatı z ə minind ə ayrı-seçkilikl ə ə laq ə dar f ə rqli r ə ftara A İ HM t ə r ə find ə n A İ HK kontekstind ə yol verilm ə si az ehtimal olunandırsa, sosial siyas ə tin daha geni ş , xüsus ə n d ə maddi ə h ə miyy ə t k ə sb ed ə n, aspektl ə ril ə ba ğ lı f ə rqli r ə ftarın q ə bul edilm ə si daha çox ehtimal olunandır. Bu nöqteyi-n ə z ə rd ə n A İ HM “qiym ə tl ə ndirm ə ç ə rçiv ə l ə ri” terminind ə n istifad ə edir v ə bu termin f ə rqli r ə ftarın ə saslandırılıb- ə saslandırılmamasını mü ə yy ə n etm ə k m ə qs ə dil ə dövl ə tl ə r üçün t ə klif olunan geni ş ixtiyar sah ə sin ə d ə lal ə t edir. F ə rqli r ə ftar istiqam ə tind ə atılmı ş addımlar “dar” ç ə rçiv ə li hesab olunduqda, A İ HM ə saslı v ə müf ə ss ə l ara ş dırmalara yol açır. 2.6.4. Avropa İ ttifaqının qanunvericiliyind ə n ə z ə r ə d ə tutulmu ş spesifik müdafi ə Yuxarıda qeyd olundu ğ u kimi, ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n direktivl ə r bir sıra hallarda f ə rqli r ə ftarın ə saslandırılmasına icaz ə ver ə n spesifik müdafi ə növl ə rini n ə z ə rd ə tutur. “H ə qiqi i ş şə rtil ə ə laq ə dar müdafi ə ” qeyd olunmu ş direktivl ə rin h ə r birind ə mövcuddur (“Mallar v ə xidm ə tl ə r sah ə sind ə gender b ə rab ə rl ə yin ə dair” Direktivi çıxmaq şə rtil ə , çünki bu s ə n ə d m əşğ ulluq sah ə sini ə hat ə etmir). Bu şə rt i şə götür ə nl ə r ə şə xsl ə ri müdafi ə olunan ə saslar kateqoriyasına aid ə lam ə tl ə r ə ə sas ə n ayırmaq imkanı verir, y ə ni müvafiq ə lam ə t şə xsin konkret i ş i görm ə k 38 potensialı il ə ə laq ə lidirmi v ə ya h ə min i ş in öhd ə sind ə n g ə lm ə k üçün ixtisas t ə l ə b olunurmu. 72 Spesifik müdafi ə nin dig ə r 2 növün ə “M əşğ ulluq sah ə sind ə b ə rab ə rliy ə dair” Direktivd ə rast g ə lm ə k olar: onlardan biri i ş çil ə rin dini v ə ya ə qid ə si z ə minind ə ayrı-seçkiliyin ə dini t əş kilat olan i şə götür ə n t ə r ə find ə n yol verilm ə sini n ə z ə rd ə tutur ; 73 dig ə r müdafi ə növü mü ə yy ə n hallarda ya ş a gör ə ayrı-seçkiliyin yol verilm ə sini n ə z ə rd ə tutur. 74 F ə rqli r ə ftarın müdafi ə olunması m ə s ə l ə l ə rinin izah edilm ə si i ş in ə A Ə M t ə r ə find ə n ciddi yana ş ma h ə r bir müst ə sna halın çox dar m ə crada t ə fsir olunmasını t ə l ə b edir, çünki burada A İ qanunvericiliyil ə insanlar üçün t ə min edilmi ş h ə r bir hüququn mahiyy ə tin ə xüsusi diqq ə t yetirilir. 75 2.6.4.1. H ə qiqi i ş şə rti Ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n direktivl ə rin m əşğ ulluq m ə s ə l ə l ə rini özünd ə ə ks etdir ə n müdd ə alarına ə sas ə n: “Üzv dövl ə tl ə r n ə z ə r ə almalıdır ki, ə g ə r h ə min i ş in t ə bi ə tin ə v ə ya icra edilm ə si şə raitin ə gör ə müvafiq ə lam ə t, bu i ş l ə ba ğ lı h ə qiqi v ə h ə lledici şə rti t əş kil edirs ə , r ə ftar zamanı müdafi ə olunan ə saslara aid ə lam ə tl ə rd ə n ir ə li g ə l ə n f ə rql ə r ayrı-seçkiliyi t əş kil etmir, o şə rtl ə ki, qar ş ıya qoyulmu ş m ə qs ə d qanunauy ğ undur v ə ir ə li sürülmü ş şə rt müt ə nasibdir. ” 76 Ə g ə r h ə min ə lam ə t müvafiq şə xsin konkret v ə zif ə y ə yiy ə l ə nm ə si üçün n ə z ə rd ə tutulmu ş i ş i icra etm ə k bacarı ğ ı v ə ya yararlı ğ ı il ə birba ş a ə laq ə dardırsa, o zaman müdafi ə nin bu növü i şə götür ə nl ə r ə şə xsl ə ri müdafi ə olunan ə saslar kateqoriyasına aid ə lam ə tl ə r ə ə sas ə n ayırmaq imkanı verir. Bir sıra m ə lum pe şə l ə r mövcuddur ki, bu pe şə l ə r ə aid h ə qiqi i ş şə rtl ə ril ə ə laq ə dar b ə rab ə rsizliy ə yol veril ə bil ə r: A Ə M Komissiyanın AFR- ə qar ş ı i ş in ə baxdı ğ ı zaman, Komissiyanın cinsi m ə nsubiyy ə t ə gör ə ayrı-seçkilikl ə ə laq ə dar b ə rab ə rsizliyin miqyasına aid t ə dqiqatını ə sas götür ə r ə k bar ə sind ə müdafi ə t ə dbirl ə ri t ə tbiq edil ə bil ə c ə k konkret pe şə l ə ri göst ə rmi ş dir. 77 İ nc ə s ə n ə t sah ə sind ə ki pe şə l ə r ə xüsusi diqq ə t yetirilmi ş dir, çünki konkret i ş l ə rl ə ə laq ə dar olaraq mü ə yy ə n s ə ciyy ə vi ə lam ə tl ə r ə m ə xsus şə xsl ə r, m ə s ə l ə n, hansısa üslübda ifa üçün yalnız qadın mü ğə nni, mü ə yy ə n rolun ifası üçün yalnız g ə nc aktyor, r ə qs üçün yalnız sa ğ lam şə xs, mü ə yy ə n növd ə moda nümayi ş i üçün yalnız qadınlar v ə ya ki ş il ə r t ə l ə b oluna bil ə r. Lakin bu konkret pe şə l ə rd ə n ibar ə t müf ə ss ə l bir siyanın hazırlanması c ə hdi kimi qiym ə tl ə ndirilm ə m ə lidir. Burada ba ş qa misallar da g ə tirm ə k olar: Çin restoranının orijinallı ğ ını qoruyub-saxlamaq üçün yalnız Çin milliyy ə tind ə n olan şə xsl ə rin v ə ya qadınlar üçün fitnes klubunda yalnız qadınların i şə götürülm ə si. Misal: A Ə M Komissiyanın Fransa Respublikasına qar ş ı i ş in ə baxdı ğ ı zaman mü ə yy ə n etmi ş dir ki, mü ə yy ə n hallarda, m ə s ə l ə n, ki ş il ə r üçün h ə bsxanalarda ilk olaraq ki ş i namiz ə dl ə rin, qadınlar üçün h ə bsxanalarda is ə ilk olaraq qadın namiz ə dl ə rin i şə götürülm ə si qanunsuz hesab olunmamalıdır. 78 Lakin bel ə istisnalar yalnız müvafiq cinsin nümay ə nd ə l ə ri t ə r ə find ə n icra oluna bil ə c ə k i ş l ə ri n ə z ə rd ə tutan v ə zif ə l ə rl ə ə laq ə dar t ə tbiq oluna bil ə r. Sözüged ə n i şə ə sas ə n, Fransanın müvafiq orqanları ki ş il ə r t ə r ə find ə n icra olunan v ə zif ə l ə rin sayını oldu ğ u s ə viyy ə d ə qoruyub-saxlama ğ a çalı ş ırdı, çünki yalnız ki ş il ə r t ə r ə find ə n görül ə bil ə c ə k i ş l ə rl ə 72 “Gender b ə rab ə rliyin ə dair” (yenid ə n baxılmı ş ) Direktivin 14(2)-ci, “ İ rqi b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 4-cü, “M əşğ ulluq sah ə sind ə b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 4(1)-ci madd ə l ə ri. 73 “M əşğ ulluq sah ə sind ə b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 4(2)-ci madd ə si. 74 “M əşğ ulluq sah ə sind ə b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 6-cı madd ə si. 75 M ə s ə l ə n, Constonun Olster Polis İ dar ə sinin r ə isin ə qar ş ı A Ə M-d ə ki 222/84 [1986] ECR 1651 saylı, 15 may 1986-cı il tarixli i ş inin 36-cı paraqrafına baxın. 76 “Gender b ə rab ə rliyin ə dair” (yenid ə n baxılmı ş ) Direktivin 14(2)-ci, “ İ rqi b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 4-cü, “M əşğ ulluq sah ə sind ə b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 4(1)-ci madd ə l ə ri. 77 Komissiyanın AFR- ə qar ş ı A Ə M-d ə ki 248/83 [1985] ECR 1459 saylı, 21 may 1985-ci il tarixli i ş i. 78 Komissiyanın Fransa Respublikasına qar ş ı A Ə M-d ə ki 318/86 [1988] ECR 3559 saylı, 30 iyun 1988-ci il tarixli i ş i. 39 yana ş ı, potensial i ğ ti ş a ş çı-m ə hbusların qar ş ısını almaq üçün güc t ə tbiq elm ə k lazım g ə l ə bil ə r. A Ə M prinsipc ə bu arqumenti q ə bul ets ə d ə , Fransanın müvafiq orqanları hansı konkret i ş l ə rin yalnız ki ş il ə r t ə r ə find ə n icra oluna bilm ə sil ə ə laq ə dar şə ffaflıq prinsipin ə aid t ə l ə bi t ə min etm ə mi ş dil ə r: v ə zif ə l ə rin cinsi m ə nsubiyy ə t ə gör ə ümumil əş dirilm ə si is ə kifay ə t q ə d ə r ə sas deyil. Misal: Constonun i ş in ə ə sas ə n, Ş imali İ rlandiyada i ş l ə y ə n qadın polis ə m ə kda ş ı ə m ə k müqavil ə sinin t ə z ə l ə nm ə m ə sil ə ə laq ə dar ş ikay ə t ə riz ə si t ə qdim etmi ş dir. Polis r ə isi bu q ə rarı onunla ə saslandırmı ş dır ki, qadın polis ə m ə kda ş ları odlu silahdan istifad ə etm ə k üçün t ə lim keçm ə yibl ə r, çünki “ciddi daxili çaxna ş malarla mü ş ahid ə olunan v ə ziyy ə td ə qadın polis ə m ə kda ş larının odlu silahla t ə min edilm ə si ə lav ə olaraq onlara qar ş ı cinay ə tl ə rin tör ə dilm ə si riskl ə rini yaradacaq, bu is ə ictimai t ə hlük ə sizliyin t ə min olunmasına aid t ə l ə bl ə rl ə ziddiyy ə t t əş kil edir.” A Ə M mü ə yy ə n etmi ş dir ki, t ə hlük ə sizlikl ə ba ğ lı m ə s ə l ə l ə r n ə z ə r ə alınmalı olsa da, yarana bil ə c ə k t ə hlük ə ki ş il ə rl ə qadınlara b ə rab ə r s ə viyy ə d ə aiddir v ə qadınlar daha böyük risk ə m ə ruz qalmırlar. Ə g ə r ə saslandırma qadınlara xas olan bioloji, m ə s ə l ə n, hamil ə lik dövründ ə u ş a ğ ın müdafi ə si kimi amill ə rl ə ə laq ə dar deyils ə , f ə rqli r ə ftar qadınların müdafi ə olunması bar ə d ə ictimai r ə y ə gör ə ə saslandırıla bilm ə z. Misal: Malburqun i ş in ə gör ə , h ə mil ə iddiaçı ə sas ə n ə m ə liyyat ota ğ ında i ş l ə y ə c ə k tibb bacısı (daimi i ş yeri) v ə zif ə si üçün müraci ə t etdikd ə r ə dd cavabı almı ş dır. 79 R ə dd cavabı ə m ə liyyat ota ğ ında olan z ə r ə rli madd ə l ə rin t ə siri n ə tic ə sind ə u ş a ğ ın sa ğ lamlı ğ ı üçün t ə hlük ə nin yarana bilm ə sil ə ə saslandırılmı ş dır. A Ə M mü ə yy ə n etmi ş dir ki, bu i ş yeri daimi oldu ğ undan iddiaçının bu v ə zif ə ni icra etm ə sin ə icaz ə verilm ə m ə si yalnı ş bir q ə rardır, çünki onun ə m ə liyyat ota ğ ında i ş l ə y ə bilm ə m ə si müv ə ə ti xarakter da ş ıyır. Hamil ə qadına i ş şə raitil ə ba ğ lı m ə hdudiyy ə tl ə rin t ə tbiq edilm ə si m ə qbul olsa da, o, ziyan vura bil ə c ə k i ş l ə rd ə n q ə ti şə kild ə k ə narla ş dırılaraq tamamil ə i ş l ə m ə k imkanından m ə hrum edilm ə m ə lidir. Yüklə 144,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|