Az ə rbaycan Respublikasının ayrı-seçkiliy
Yüklə 144,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Misal: Kalankenin i ş il ə ə laq ə dar olaraq A Ə M mü ə yy ə n v ə zif ə l ə rd ə qadınların nisb ə t ə n az t ə msil olunmaları il ə ba ğ lı v ə ziyy ə ti düz ə ltm ə k üçün güz əş tli r ə ftarın ciddi şə kild ə t ə r ə fdarı oldu ğ unu nümayi ş etdirmi ş dir. Bu i ş regional s ə viyy ə d ə q ə bul edilmi ş v ə mü ə yy ə n v ə zif ə l ə rl ə v ə ya karyera üzr ə ir ə lil ə yi ş l ə rl ə ba ğ lı avtomatik olaraq qadın namiz ə dl ə r ə üstünlük ver ə n hüquqi norma il ə ə laq ə dar idi. Hansısa vakansiya üçün t ə xmin ə n b ə rab ə r sayda ki ş i v ə qadın namiz ə d konkursda i ş tirak etdikd ə v ə ə laq ə dar sektorda qadın i ş çil ə rin az t ə msil olundu ğ u hesab edildikd ə üstünlük qadın namiz ə dl ə r ə verilirdi. Vakansiya olan sektorda i ş çil ə rin ümumi sayının ə n azı yarısını qadınlar t əş kil etm ə diyi t ə qdird ə , bu h ə min sektorda qadınların az sayda t ə msil olunması hesab edilirdi. Sözüged ə n i ş ə sas ə n vakant v ə zif ə y ə seçilm ə mi ş ki ş i namiz ə d c ə nab Kalanke yerli m ə hk ə m ə y ə müraci ə t ed ə r ə k cinsi z ə mind ə ayrı-seçkiliy ə m ə ruz qaldı ğ ını iddia edirdi. Yerli m ə hk ə m ə yuxarıda qeyd olunan hüquqi normanıın “B ə rab ə r r ə ftara dair” Direktivin 2(4)-cü madd ə sin ə (“Gender b ə rab ə rliyin ə dair” Direktivin müsb ə t i ş l ə r haqqında 3-cü madd ə sinin t ə kmill əş dirilmi ş variantı) uy ğ un oldu ğ unu d ə qiql əş dirm ə yi xahi ş ed ə r ə k bu i ş i A Ə M- ə gönd ə rmi ş dir. “B ə rab ə r r ə ftara dair” Direktivin 2(4)-cü madd ə si b ə yan edir ki, “bu Direktiv konkret olaraq qadınların imkanlarına m ə nfi t ə sir göst ə r ə n mövcud b ə rab ə rsizlikl ə ri 61 Kalankenin “Freie Hansestadt Bremen”- ə qar ş ı A Ə M-d ə ki C-450/93 [1995] ECR I-3051 saylı, 17 oktyabr 1995-ci il tarixli i ş i. 62 Mar ş alın Nordrhein-Vestfalen Torpa ğ ına qar ş ı A Ə M-d ə ki C-409/95 [1997] ECR I-6363 saylı, 11 noyabr 1997-ci il tarixli i ş i. 63 Abrahamsonun v ə Leif Andersonun Elizabet Foqelkvist ə qar ş ı A Ə M-d ə ki C-407/98 [2000] ECR I-5539 saylı, 6 iyul 2000-ci il tarixli i ş i. 32 aradan qaldırmaqla ki ş il ə r v ə qadınlar üçün b ə rab ə r imkanların yaradılması istiqam ə tind ə h ə yata keçiril ə n t ə dbirl ə r ə heç bir x ə l ə l yetirmir.” 64 A Ə M bildirmi ş dir ki, 2(4)-cü madd ə “özlüyünd ə diskriminativ xarakter da ş ısa da, real ictimai h ə yatda mövcud olan faktiki b ə rab ə rsizlik hallarının l əğ v edilm ə si v ə ya sayının azaldılması m ə qs ə di da ş ıyan” t ə dbirl ə rin h ə yata keçirilm ə sin ə şə rait yaratmaq m ə qs ə dil ə n ə z ə rd ə tutulmu ş dur. 65 Q ə bul olunmu ş dur ki, hüquqi norma qanuni olaraq i ş yerl ə rind ə mövcud olan b ə rab ə rsizlikl ə rin aradan qaldırılması m ə qs ə dini da ş ıyır. Bununla ə laq ə dar olaraq i ş yerl ə rind ə , o cüml ə d ə n, karyera ir ə lil ə yi ş ind ə qadınlara mü ə yy ə n üstünlük ver ə n t ə dbirl ə r prinsip etibarı il ə q ə bul olunandır ( ə g ə r onlar heç bir ayrı-seçkiliy ə yol verm ə d ə n qadınların ə m ə k bazarında r ə qab ə t aparmaq imkanlarını t ə kmill əş dirm ə k m ə qs ə dil ə h ə yata keçirilmi ş dirs ə ). Lakin eyni zamanda, b ə rab ə r r ə ftar hüququna ist ə nil ə n istisnanın t ə f ə rrüatı il ə izah olunması bildirilmi ş dir. Mü ə yy ə n olunmu ş dur ki, sözüged ə n hüquqi norma “v ə zif ə y ə t ə yin olunma v ə ya karyera ir ə lil ə yi ş i istiqam ə tind ə mütl ə q v ə qeyd- şə rtsiz üstünlüyün qadınlara verilm ə sini” t ə min edir, bu is ə b ə rab ə r r ə ftar hüququ nöqteyi-n ə z ə rind ə n b ə rab ə rsizliyin l əğ v edilm ə si m ə qs ə din ə nail olmaq i ş i il ə faktiki uy ğ unsuzluq t əş kil edir. Bununla ə laq ə dar olaraq, bu i ş d ə güz əş tli r ə ftar yol verilm ə zdir. Buna baxmayaraq, son zamanlar icraatda olmu ş i ş l ə r göst ə rir ki, hüquqi norma h ə r hansı bir cinsin nümay ə nd ə sin ə avtomatik şə kild ə v ə qeyd- şə rtsiz üstünlüyün verilm ə sini n ə z ə rd ə tutmadı ğ ı t ə qdird ə spesifik t ə dbirl ə r m ə qbul hesab oluna bil ə r. Misal: Mar ş alın i ş i d ə Kalankenin i ş i kimi mahiyy ə tc ə ox ş ar hüquqi norma il ə ə laq ə dar idi. Lakin h ə min hüquqi norma b ə yan edirdi ki, “ ə g ə r konkret ki ş i namiz ə d ə aid olan hansısa s ə b ə bl ə r tarazlı ğ ı onun xeyrin ə pozmursa”, ki ş il ə müqayis ə d ə üstünlük seçim prosesind ə b ə rab ə r şə kild ə i ş tirak etmi ş qadın namiz ə d ə verilm ə lidir Qadın namiz ə dd ə n f ə rqli olaraq v ə zif ə y ə t ə yin olunmaq üçün r ə dd cavabı almı ş c ə nab Mar ş al ə sas götürülmü ş hüquqi normanın qanuniliyini ş übh ə altına qoyaraq yerli m ə hk ə m ə y ə müraci ə t etmi ş dir. Öz növb ə sind ə yerli m ə hk ə m ə i ş i A Ə M- ə gönd ə r ə r ə k ə laq ə dar hüquqi normanın “B ə rab ə r r ə ftara dair” Direktiv ə uy ğ unlu ğ unun d ə qiql əş dirilm ə sini xahi ş etmi ş dir. A Ə M mü ə yy ə n etmi ş dir ki, ə g ə r “h ə r bir konkret halda qadın namiz ə dl ə rl ə b ə rab ə r şə kild ə seçilmi ş ki ş i namiz ə dl ə rin obyektiv şə kild ə , h ə r bir namiz ə d ə xas olan kriteriyaları n ə z ə r ə almaqla v ə qadın namiz ə dl ə r ə üstünlük verm ə kd ə n yan keçm ə kl ə qiym ə tl ə ndirilm ə sini t ə min edirs ə v ə bu kriteriyalardan biri v ə ya bir neç ə si tarazlı ğ ı ki ş i namiz ə din xeyrin ə pozmursa” sözüged ə n hüquqi norma b ə rab ə rsizliyin l əğ v edilm ə si m ə qs ə dil ə uy ğ unsuzluq t əş kil etmir. Bel ə likl ə , bu hüquqi normada n ə z ə rd ə tutulan bölgü mütl ə q üstünlüy ə yol verm ə diyind ə n i ş yerl ə rind ə b ə rab ə rsizliyin aradan qaldırılması m ə qs ə dil ə uy ğ unluq t əş kil edirdi. Misal: Abrahamsonun i ş i İ sveçin müvafiq hüquq normasının qanuni olması il ə ə laq ə dar idi. Bu hüquqi norma Kalankenin i ş ind ə bir cinsin nümay ə nd ə l ə rin ə qeyd- şə rtsiz üstünlük ver ə n qanunvericilik aktı v ə Mar ş alın i ş ind ə 2 cinsin nümay ə nd ə l ə ri arasında bölgü aparan normativ hüquqi akt il ə müqayis ə d ə özünd ə bir aralıq yana ş manı ə ks etdirirdi. Bu hüquqi norma b ə yan edirdi ki, ə g ə r “namiz ə dl ə rin ixtisasları arasındakı f ə rq, seçim q ə rarının obyektivliyin ə aid t ə l ə bi pozacaq d ə r ə c ə d ə böyük deyils ə ”, mü ə yy ə n i ş yerind ə nisb ə t ə n az t ə msil olunmu ş cinsin nümay ə nd ə si olan v ə n ə z ə rd ə tutulmu ş v ə zif ə ni icra etm ə k üçün kifay ə t q ə d ə r ixtisasa malik namiz ə d ə üstünlük verilm ə lidir. A Ə M bu hüquqi norma il ə faktiki olaraq az sayda t ə msil olunmu ş cinsin nümay ə nd ə l ə rin ə avtomatik üstünlüyün verildiyini mü ə yy ə n etmi ş dir. Bu cür üstünlüyün qar ş ısını alan yegan ə şə rt ixtisaslar arasında ə h ə miyy ə tli d ə r ə c ə d ə f ə rqin mövcud 64 “B ə rab ə r r ə ftara dair” 76/207/EEC saylı Direktiv. OJ L 39, 14.02.1976, s ə h. 40. 65 Bu xülas ə ayrı-seçkliyi qada ğ an ed ə n direktivl ə rin preambulasında da öz ə ksini tapmı ş dır: “Gender b ə rab ə rliyin ə dair” (yenid ə n baxılmı ş ) Direktivin 21-ci; “M əşğ ulluq sah ə sind ə b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 26-cı; “ İ rqi b ə rab ə rliy ə dair” Direktivin 17 paraqrafları. 33 olmasından ibar ə t olsa da, bu hüquqi normanın öz m ə qs ə dl ə ril ə uy ğ unluq t əş kil etm ə si üçün kifay ə t etmir. Burada misal g ə tirilmi ş i ş l ə r açıq şə kild ə göst ə rir ki, A Ə M ə dal ə t prinsipind ə n yan keçm ə k üçün spesifik t ə dbirl ə rin h ə yata keçirilm ə si istiqam ə tind ə şə raitin yaradılması m ə s ə l ə sin ə ehtiyatla yana ş ır. Yalnız sayı m ə hdud olan, eyni zamanda, müvafiq spesifik t ə dbirl ə r qeyd- şə rtsiz olmayan v ə mütl ə q xarakter da ş ımayan hallarda, A Ə M yuxarıda qeyd olunan 2(4)-cü madd ə nin milli qanunvericilik aktları il ə müqayis ə d ə üstün tutulmasına icaz ə verir. Ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n A İ Direktivl ə rind ə n ə z ə rd ə tutulmu ş spesifik t ə dbirl ə r ə aid m ə s ə l ə l ə r ə rast g ə ldikd ə , müt ə x ə ssisl ə r mü ə yy ə n şə xsl ə rd ə n ibar ə t konkret qrupa köm ə klik göst ə rm ə k üçün müvafiq “h ə r ə k ə tl ə rin” t ə min edilm ə sin ə xüsusi diqq ə t yetirm ə lidirl ə r. Yuxarıda müzakir ə edilmi ş A Ə M-in presedent hüququ ə sasında sübuta yetirildiyi kimi, spesifik t ə dbirl ə rd ə n istifad ə nin son çıxı ş yolu olması birm ə nalı şə kild ə q ə bul olunmalıdır. Müt ə x ə ssisl ə r v ə m ə hk ə m ə r ə smil ə ri xüsusi t ə dbirl ə rin h ə yata keçirilm ə sini n ə z ə rd ə tutan i ş l ə rl ə m əşğ ul olduqları zaman, xüsusi t ə dbirl ə rl ə ə hat ə olunmayanlar da daxil olmaqla bütün namiz ə dl ə rin, ə laq ə dar i şə götür ə n t ə r ə find ə n n ə z ə rd ə n keçirildiyin ə v ə müvafiq vakansiya il ə ba ğ lı obyektiv v ə ə dal ə tli şə kild ə qiym ə tl ə ndirildiyin ə mütl ə q ə min olmalıdırlar. Bir sıra namiz ə dl ə rin, o cüml ə d ə n h ə d ə f qrupuna daxil olan şə xsl ə rin mövcud v ə zif ə ni b ə rab ə r s ə viyy ə d ə icra etm ə k iqtidarında olmaları faktı yalnız obyektiv qiym ə tl ə ndirm ə n ə tic ə sind ə mü ə yy ə nl əş dirildikd ə n sonra xüsusi t ə dbirl ə rd ə n istifad ə oluna bil ə r. Yalnız bel ə olan halda, müvafiq i ş yerind ə ə vv ə ll ə r ba ş vermi ş ayrı-seçkilik s ə b ə bind ə n ön plana ç ə kil ə n h ə d ə f qrupunun üzvü h ə d ə f qrupuna daxil olmayan şə xsd ə n ə vv ə l seçil ə bil ə r. A İ HM xüsusi t ə dbirl ə rin h ə yata keçirilm ə sini n ə z ə rd ə tutan i ş l ə rin d ə rind ə n öyr ə nilm ə si imkanına h ə l ə ki, malik olmasa da, onun t ə r ə find ə n bu s ə pkid ə n olan çox az sayda i şə artıq baxılmı ş dır. Misal: Vintersberqerin Avstriya Respublikasıına qar ş ı i ş in ə ə sas ə n, 66 A İ HM iddianın n ə d ə r ə c ə d ə mümkün olub-olmaması il ə ba ğ lı q ə rar çıxarmı ş dır. A İ HM iddianın n ə d ə r ə c ə d ə mümkün olub-olmaması il ə ba ğ lı q ə rar çıxarmı ş dır. Dövl ə t ə lil olan iddiaçını tutdu ğ u v ə zif ə d ə n azad etmi ş dir. Milli qanunvericiliy ə ə sas ə n ə lilliyi olan şə xsl ə r i ş d ə n azad olunmaya qar ş ı xüsusi müdafi ə y ə malikdirl ə r v ə ə vv ə lc ə xüsusi komit ə t ə r ə find ə n onların i ş d ə n azad edilm ə si bar ə d ə t ə sdiqedici q ə rar q ə bul edilm ə lidir. İşə götür ə n i ş çinin ə lilliyi bar ə d ə m ə lumatsız olark ə n onu i ş d ə n azad etdikd ə , bu cür t ə sdiqedici q ə rar keçmi ş tarixl ə verilir. Ə lilliyi olmayan şə xsl ə r üçün bu cür t ə sdiqedici q ə rar n ə z ə rd ə tutlmayıb. Ə riz ə çi iddia edirdi ki, ə lilliyi olan şə xsl ə rin i ş d ə n azad edilm ə sil ə ba ğ lı t ə sdiqedici q ə rarın keçmi ş tarixl ə verilm ə si, lakin ə lilliyi olmayan şə xsl ə rl ə ə laq ə dar bu cür q ə rarın t ə l ə b olunmaması faktı ayrı-seçkilik kimi qiym ə tl ə ndirilm ə lidir. A İ HM mü ə yy ə n etmi ş dir ki, bel ə bir şə rt ə , faktiki olaraq ə lill ə rin xeyrin ə ə m ə l olunur v ə bunu ə ks ayrı-seçkiliyin bir nümun ə si kimi ə saslandırmaq olar. Bununla ə laq ə dar olaraq müvafiq iddia ə riz ə si t ə min olunmamı ş dır. Yüklə 144,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|