Az ə rbaycan Respublikasının ayrı-seçkiliy
Yüklə 144,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.4.2.1. Sosial müdafi ə , o cüml ə d ə n sosial sı ğ orta v ə s
|
3.4.2. Sosial t ə minat sistemind ə n v ə sosial sı ğ orta formalarından istifad ə Ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n direktivl ə rd ə n yalnız “ İ rqi b ə rab ə rliy ə dair” Direktiv sosial t ə minat sistemind ə n v ə sosial sı ğ orta formalarından istifad ə sah ə sind ə ayrı-seçkiliy ə qar ş ı geni ş müdafi ə ni n ə z ə rd ə tutur. Bunların hamısı birlikd ə ümumiyy ə tl ə dövl ə t t ə r ə find ə n idar ə olunan s ə hiyy ə , t ə hsil v ə sosial sı ğ orta sisteminin t ə minatlarından istifad ə dem ə kdir. Lakin “Sosial sı ğ orta sah ə sind ə gender b ə rab ə rliyin ə dair” Direktiv sosial sı ğ ortanın çox m ə hdud bir sah ə sil ə ə laq ə dar cinsi m ə nsubiyy ə t ə gör ə ayrı-seçkiliy ə yol verilm ə sini qada ğ an edir. 3.4.2.1. Sosial müdafi ə , o cüml ə d ə n sosial sı ğ orta v ə s ə hiyy ə m ə s ə l ə l ə ri Bu sah ə nin ə hat ə dair ə si “ İ rqi b ə rab ə rliy ə dair” Direktiv t ə r ə find ə n izah edilm ə m ə si s ə b ə bind ə n qeyri-mü ə yy ə ndir v ə A Ə M-in presedent hüququ ə sasında h ə l ə d ə t ə fsir olunmalıdır. Yuxarıda qeyd olundu ğ u kimi, “Sosial sı ğ orta sah ə sind ə gender b ə rab ə rliyin ə dair” Direktiv “dövl ə t sosial sı ğ orta sisteml ə ri”il ə ə laq ə dar cinsi m ə nsubiyy ə t z ə minind ə ayrı-seçkliy ə yol verilm ə sini qada ğ an edir. 122 1(3)-cü madd ə “sosial yardımın ə lav ə v ə ya ə v ə z edilm ə sini n ə z ə rd ə tutan” ə vv ə lki sisteml ə r ə ə lav ə olaraq, bu sisteml ə ri x ə st ə liy ə , ə lilliy ə , ya ş a, i ş yerind ə 118 Sidabrasın v ə Djiautasın Litva Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 55480/00 v ə 59330/00 saylı, 27 iyul 2004-cü il tarixli i ş l ə ri. 119 Biqayevanın Yunanıstan Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 26713/05 saylı, 28 may 2009-cu il tarixli i ş i. 120 M ə s ə l ə n, D ə mirin v ə Baykaranın Türkiy ə Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 34503/97saylı, 12 noyabr 2008-ci il tarixli i ş i. 121 Danilenkovun v ə ba ş qalarının Rusiya Federasiyasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 67336/01 saylı, 30 iyul 2009-cu il tarixli i ş i. 122 Bu “Gender b ə rab ə rliyin ə dair” (yenid ə n baxılmı ş ) Direktiv ə sasında “öd ə ni ş ” kimi mü ə yy ə n edilmi ş “öz ə l” sisteml ə rd ə n f ə rqli bir sah ə dir. 55 b ə db ə xt hadis ə y ə v ə pe şə x ə st ə likl ə rin ə , i ş sizliy ə qar ş ı müdafi ə ni t ə min ed ə n sisteml ə r kimi mü ə yy ə n edir. “Sosial müdafi ə ” dedikd ə , n ə yin n ə z ə rd ə tutuldu ğ u aydın deyil, baxmayaraq ki, “ İ rqi b ə rab ə rliy ə dair” Direktivl ə ba ğ lı Komissiya t ə klifinin İ zahedici Memorandumu, h ə mçinin Direktivin m ə tni “sosial t ə minat” termini il ə müqayis ə d ə bu ifad ə nin daha geni ş m ə naya malik olaca ğ ı bidlririlir. 123 Bu ifad ə nin n ə z ə rd ə tutulmu ş geni ş liyini n ə z ə r ə alaraq bel ə anlamaq olar ki, dövl ə t t ə r ə find ə n t ə klif olunacaq ist ə r maddi, ist ə rs ə d ə dig ə r formada yardımlar ə g ə r sosial t ə minat kateqoriyası il ə ə hat ə olunmursa, sosial müdafi ə kateqoriyasına aid edil ə c ə k. Bununla ə laq ə dar olaraq böyük ehtimalla dem ə k olar ki, “ İ rqi b ə rab ə rliy ə ” dair Direktivin t ə tbiq olunma sah ə l ə ri bir-biri il ə k ə si şə c ə k. S ə hiyy ə sah ə sind ə ayrı-seçkilikd ə n müdafi ə nin ə hat ə dair ə si d ə qeyri-mü ə yy ə ndir. Görünür ki, bu müdafi ə birba ş a tibb mü ə ssis ə l ə rind ə dövl ə t t ə r ə find ə n göst ə ril ə c ə k xidm ə td ə n istifad ə il ə , m ə s ə l ə n, inzibati v ə tibbi personal t ə r ə find ə n göst ə ril ə c ə k xidm ə tl ə r v ə müalic ə il ə ba ğ lı olacaq. Ola bilsin ki, bu müdafi ə tibbi xidm ə tl ə rin öz ə l şə kild ə göst ə rilm ə sin ə , lakin pasiyent x ə rcl ə rinin icbari sı ğ orta sisteml ə ri vasit ə sil ə öd ə nilm ə sin ə gör ə sı ğ orta sah ə sin ə d ə ş amil edil ə c ə k. Böyük ehtimalla şə xsi irqi m ə nsubiyy ə t v ə ya etnik m ə n şə z ə mind ə sı ğ ortalamama v ə ya ona artıq tarifl ə r t ə tbiq etm ə d ə bu cür müdafi ə nin v ə ya bir alternativ kimi mallar v ə xidm ə tl ə r sah ə sin ə ş amil olunan müdafi ə nin ə hat ə dair ə sin ə dü şə c ə k. 3.4.2.2. Sosial güz əş tl ə r “Sosial güz əş tl ə r” termininin ə hat ə dair ə si şə xsl ə rin s ə rb ə st h ə r ə k ə t etm ə k azadlı ğ ı kontekstind ə A Ə M-in presedent hüququ vasit ə sil ə ə saslı şə kild ə mü ə yy ə nl əş dirilmi ş dir v ə bu termin h ə ddind ə n artıq geni ş anlayı ş a malikdir. Misal: Kristininin i ş in ə ə sas ə n, İ taliya v ə t ə nda ş ı olan iddiaçı öz u ş aqları il ə Fransada ya ş ayırdı, onun r ə hm ə tlik ə ri is ə sa ğ lı ğ ında A İ qanunvericiliyin ə ə sas ə n “i ş çi” hesab olunurdu. 124 Fransa D ə mir Yolu İ dar ə si çoxu ş aqlı ail ə l ə r ə güz əş tli gedi ş haqları t ə klif edirdi, lakin xanım Kristini Fransa v ə t ə nda ş ı olmadı ğ ından onun bu güz əş td ə n istifad ə etm ə sin ə r ə dd cavabı verilmi ş dir. Bu A İ qanunvericiliyinin m ə qs ə dl ə rin ə uy ğ un olaraq yalnız ə m ə k müqavil ə sind ə n ir ə li g ə l ə n güz əş tl ə rin “sosial güz əş t” hesab olunması il ə ə saslandırılırdı. A Ə M bununla razıla ş mayaraq mü ə yy ə n etmi ş dir ki, “sosial güz əş t” termini heç bir ə m ə k müqavil ə sind ə n asılı olmayaraq bütün güz əş tl ə ri, o cüml ə d ə n d ə mir yolu n ə qliyyatından güz əş tli tarifl ə rl ə istifad ə m ə s ə l ə l ə rini n ə z ə rd ə tutmalıdır. A Ə M İ venin i ş in ə ə sas ə n “sosial güz əş tl ə ri” bu cür mü ə yy ə n etmi ş dir: “ ə m ə k müqavil ə sil ə ba ğ lı olub-olmamasından asılı olmayaraq, yerli i ş çil ə r ə , onların ilk növb ə d ə i ş çi statusuna malik olmalarına v ə ya onların sad ə c ə olaraq milli ə razid ə ya ş amalarına gör ə veril ə n, h ə mçinin dig ə r üzv dövl ə tl ə rin v ə t ə nda ş alrına onların Birlik daxilind ə h ə r ə k ə tl ə rinin asanla ş dırılması üçün münasib hesab olundu ğ undan ş amil olunan” güz əş tl ə r. 125 Bu termini İ venin i ş ind ə verilmi ş anlayı ş a uy ğ un g ə l ə n faktiki olaraq bütün hüquqlara aid etm ə k olar: mütl ə q şə kild ə v ə seçim ə sasında t ə min olunan hüquqlar arasında f ə rq yoxdur. Eyni zamanda, yuxarıda verilmi ş t ə rif ə m ə k münasib ə tl ə rin ə xitam verildikd ə n sonra da veril ə n v ə 123 A İ Ş urasının “ İ rqi m ə nsubiyy ə tind ə n v ə ya etnik m ə n şə sind ə n asılı olmayaraq insanlar arasında b ə rab ə r r ə ftar prinsipinin icra olunmasına dair” Direktivil ə ba ğ lı T ə klif, COM(1999) 566 yekun versiya, 25.11.1999. 124 Fiorininin (qızlıq soyadı Kristini) SNCF- ə qar ş ı A Ə M-d ə ki 32/75 [1975] ECR 1085 saylı, 30 sentyabr 1975-ci il tarixli i ş i. 125 İ ven ə qar ş ı cinay ə t mühakim ə sin ə dair A Ə M-d ə ki 207/78 [1979] ECR 2019 saylı, 31 may 1979-cu il tarixli i ş in 22- ci paraqrafı. 56 sosial güz əş t hesab olunan hüquqları da ə hat ə edir, m ə s ə l ə n, pensiya hüququnu. 126 Ə slind ə s ə rb ə st h ə r ə k ə t konteksind ə sosial güz əş t termini ə m ə kçi miqranta q ə bul etdiyi dövl ə tin c ə miyy ə tin ə inteqrasiya etm ə k istiqam ə tind ə köm ə klik göst ə r ə bil ə c ə k ist ə nil ə n güz əş tl ə r ə aiddir. M ə hk ə m ə l ə r sosial güz əş t m ə s ə l ə sini t ə fsir ed ə rk ə n kifay ə t q ə d ə r s ə rb ə stliy ə yol vermi ş dir. Buna aid misallar a ş a ğ ıdakılardan ibar ə tdir: • faizsiz “do ğ u ş kreditinin” öd ə nilm ə si. Bu kreditin ə sas, m ə ntiqi m ə qs ə di do ğ u ş un stimulla ş dırılmasından ibar ə t olsa da A Ə M bunu bir sosial üstünlük hesab etmi ş dir, çünki bu azt ə minatlı ail ə l ə rin maddi yükünü azaldacaq bir vasit ə kimi q ə bul olunmu ş dur; 127 • m ə d ə niyy ə t sah ə sind ə imzalanmı ş sazi şə ə sas ə n xaricd ə t ə hsil alacaq i ş çil ə ri d ə st ə kl ə m ə k m ə qs ə dil ə qrantların verilm ə si; 128 • şə xsin ona qar ş ı qaldırılmı ş cinay ə t i ş inin materialları il ə öz ana dilind ə tanı ş olmaq hüququ. 129 3.4.2.3. T ə hsil T ə hsil almaq sah ə sinda ayrı-seçkilikd ə n müdafi ə m ə s ə l ə l ə ri ilk olaraq 1612/68 saylı Ə sasnam ə nin 12-ci madd ə sin ə ə sas ə n insanların s ə rb ə st h ə r ə k ə t etm ə l ə ri kontekstind ə i ş l ə nib hazırlanmı ş dır v ə xüsus ə n i ş çil ə rin u ş aqlarına yön ə ldilmi ş dir. Böyük ehtimalla t ə hsil sah ə si pe şə t ə hsili sah ə sil ə k ə si şə c ə k. Sad ə c ə olaraq ali t ə hsil proqramlarının ümumi bilikl ə rin t ə kmill əş dirilm ə si m ə qs ə di da ş ıyan pe şə t ə liml ə rinin ə hat ə dair ə sind ə n hansı hallarda xaric edilm ə si m ə s ə l ə sinin t ə hsil sah ə sin ə aid olub-olmaması aydın deyil. Misal: Kasaqrandenin Landeshauptstadt München- ə qar ş ı i ş in ə ə sas ə n iddiaçı AFR-d ə i ş l ə y ə n İ taliya v ə t ə nda ş ının qızı idi. 130 AFR-in müvafiq orqanları t ə hsil sah ə sind ə davamiyy ə ti t ə min etm ə k m ə qs ə dil ə orta m ə kt ə b ş agirdl ə rin ə aylıq müavin ə tl ə r öd ə yir. A Ə M t ə hsil mü ə ssis ə l ə rind ə davamiyy ə tin t ə min edilm ə si m ə qs ə di da ş ıyan h ə r bir t ə dbirin t ə hsil almaq hüququ kontekstind ə mütl ə q n ə z ə rd ə n keçirilm ə si q ə na ə tin ə g ə lmi ş dir. 3.4.2.4. Avropa İ nsan Hüquqları Konvensiyası v ə sosial t ə minat v ə t ə hsil m ə s ə l ə l ə ri A İ HK-da sosial t ə minat hüququ n ə z ə rd ə tutulmasa da A İ HM-in yurisprudensiyasına ə sas ə n aydın olur ki, sosial t ə minatın müavin ə tl ə r v ə t ə qaüdl ə r kimi formaları 1 saylı Protokolun 1-ci v ə ya 8-ci madd ə l ə rinin ə hat ə dair ə sin ə dü ş ür. 131 A İ HK-da tibbi yardım almaq hüququ n ə z ə rd ə tutulmasa da, A İ HM mü ə yy ə n etmi ş dir ki, s ə hiyy ə il ə ba ğ lı m ə s ə l ə l ə r, m ə s ə l ə n, şə xsi tibbi s ə n ə dl ə rl ə tanı ş olmaq v ə onları ə ld ə etm ə k hüququ, 132 8-ci v ə ya 3-cü madd ə nin ə hat ə dair ə sin ə dü ş ür, çünki tibbi xidm ə tl ə rd ə n istifad ə etm ə hüququndan m ə hrum olunma o d ə r ə c ə d ə ciddi m ə s ə l ə dir ki, qeyri-insani v ə ya l ə yaq ə ti alçaldan r ə ftar kimi hesab olunur. 133 Bununla ə laq ə dar olaraq, bel ə bir q ə na ə t ə g ə lm ə k olar ki, tibbi yardım almaq hüququ il ə ba ğ lı ayrı-seçkiliy ə aid ş ikay ə t ə riz ə l ə ri 14-cü madd ə nin ə hat ə dair ə sin ə aid edilm ə lidir. 126 Komissiyanın Fransa Respublikasına qar ş ı A Ə M-d ə ki C-35/97 [1998] ECR I-5325 saylı, 24 sentyabr 1998-ci il tarixli i ş i. 127 Reynanın Landeskreditbank Baden-Württemberg- ə qar ş ı A Ə M-d ə ki 65/81 [1982] ECR 33 saylı, 14 yanvar 1982-ci il tarixli i ş i. 128 Matöççinin Belçika Krallı ğ ının Fransa icmasında qar ş ı A Ə M-d ə ki 235/87 [1988] ECR 5589 saylı, 27 sentyabr 1988-ci il tarixli i ş i. 129 Mütç ə qar ş ı cinay ə t mühakim ə sin ə dair A Ə M-d ə ki 137/84 [1985] ECR 2681 saylı, 11 may 1985-ci il tarixli i ş . 130 Kasaqrandenin Landeshauptstadt München- ə qar ş ı A Ə M-d ə ki 9/74 [1974] ECR 773 saylı i ş i. 131 Konkret olaraq Andreyevanın Latviya Respublikasına qar ş ı [GC] 55707/00 saylı, 18 fevral 2009-cu il tarixli, Qayqusuzun Avstriya Respublikasına qar ş ı 17371/90 saylı, 16 sentyabr 1996-ci il tarixli v ə Koua Poirrenin Fransa Respublikasına qar ş ı 40892/98 saylı, 30 sentyabr 2003-cü il tarixli, A İ HM-d ə ki i ş l ə rin ə baxın. Bu i ş l ə rin hamısı 4.7-ci bölm ə d ə n ə z ə rd ə n keçirilir. 132 K.H.-nin v ə ba ş qalarının Slovakiya Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 32881/04 saylı, 28 aprel 2009-cu il tarixli i ş i. 133 Słavomir Musialın Pol ş a Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 28300/06 saylı, 20 yanvar 2009-cu il tarixli i ş i. 57 M ə s ə l ə n, t ə m ə nnasız yol x ə rcl ə rind ə n ibar ə t müavin ə tl ə r formasında sosial güz əş tl ə rd ə n istifad ə etm ə hüququnun A İ HK-nın ə hat ə dair ə sin ə dü ş üb-dü ş m ə m ə si aydın deyil; lakin A İ HM-in “xeyirxah” t ə fsiri bu cür i ş l ə rin d ə baxıla bil ə c ə yini ehtimal edir (xüsus ə n ə g ə r bu cür müavin ə tl ə r ail ə nin faydalanmasını n ə z ə rd ə tutursa). A İ HK-nın 1 saylı Protokolunun 2-ci madd ə si t ə hsil hüququnu ayrıca şə kild ə özünd ə ə ks etdirir v ə bununla ə laq ə dar olaraq A İ HM t ə hsil sah ə sind ə ayrı-seçkiliy ə aid ş ikay ə tl ə r ə t ə hsil hüququnun 14-cü madd ə nin ə hat ə dair ə sin ə dü ş düyün ə gör ə baxır. A İ HK-ya ə sas ə n t ə hsil sah ə sind ə ayrı-seçkilik halları 2.3.1-ci yarımbölm ə d ə verilmi ş D.H.-nın v ə ba ş qalarının Çexiya Respublikasına qar ş ı 134 v ə 5.3-cü bölm ə d ə verilmi ş Or ş u ş un v ə ba ş qalarının Xorvatiya Respublikasına qar ş ı 135 i ş l ə rind ə müzakir ə olunur. Yüklə 144,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|