Körpələrə qulluq
Uşaq dünyaya gələndən iki yaşına qədər qundaqda olurdu.
Mələk üçün bir metr midqal alıb ona mum çəkərdilər. Onu
qundağın üstünə salıb altına da çit parça qoyub uşağı bələrdilər.
Bir uzun bağ ki, adına şütuk bağı deyirdilər, bələyi onunla qayım
399
bağlar, uşağı beşiyə salardılar. Beşiyin cinsi taxtadan olardı, lap
əvvəl uşağı nənniyə salmaq dəb idi, sonralar beşik, indi də taxta.
O zaman uşağı qırx günədək beşiyin içinə salardılar. Uşağı
yatırtmaq üçün o qədər onu tərpədirdilər ki, uşaq yatsın. Uşağı
yatırdan zaman onun üçün laylay çalardılar. Məsələn deyirdilər:
“Laylay, layısı gələr, yatar, yuxusu gələr, uzaq-uzaq yollardan,
balamın dayısı gələr. Laylay çallam yatarsan, qızıl gülə batarsan,
qızılgülün içində, bircə yuxu taparsan”.
Ana uşağı qundaqdan çıxarandan sonra bir az onu
oynadardı. Uşağın yaşına uyğun olan şeirlər oxuyardı. Məs:
Uşağı atıb-tutub deyərdilər: “Allah bundan dərvişlərə də ver,
dərdindən ölmüşlərə də ver, dibin-dibi salmışlara da ver, intizar
qalmışlara da ver, eldən dua almışlara da ver”.
Altı aylıq uşağı yatıranda belə oxuyurdular: “Laylay çallam
ucadan, səsin çıxmaz bacadan, Allah səni saxlasın, çiçəkdən,
qızılcadan”.
Evdə toy olan zaman uşağı atıb-tutar, belə oxuyardılar:
“Haylar, huylar, bir belə toy balam üçün olsun”.
Uşaq diş çıxardan zaman oxuyardılar: “İki dişi var qabaqda,
çörək qoymaz tabaqda”. Uşaq dörd diş çıxardanda deyirdilər:
“İki dişi dörd olubdu, canımıza qurd olubdu”. Uşaq gülən
çağlarda deyirdilər: “Gül balam, güllər açılsın”. Yeriyən zaman
“Yerisin, yerisin balam, göyləri ulduz bürüsün”. Qız uşağı üçün
oxuyurdular: “Qızım qızıla dönübdü, xəbəri yox oğlanların,
gözləri tox oğlanların”.
Qədim adətlər üzrə uşaqların çiyinlərinə müxtəlif muncuq-
lar asardılar. Məs: Bir göz muncuğu ki, qara rəngli olardı. Kavar
muncuğu ki, yaşıl rəngdə olardı, sarılıq muncuğu ki, sarı rəngli
olardı. Qanlı babaqulu muncuğu ki, iki rəngli qırmızı, boz olardı.
Bir sümük ki, diş şəklində olardı. Ona al dişi deyirdilər. Bir dənə
qoyun boynunun sümüyü ki, ortası dəlik olardı. Bir dənə yağ-bal,
bir dənə şəbpərə quşunun əli, dağdağan ağacından olan bir taxta
muncuq şəklində. Bir dənə vanikad ki, bunların hamısını bir
sapa düzüb uşağın çiynindən asardılar.
400
Deyirdilər ki, belə rəsmləri bir əfsanədən götürürmüşlər. O
əfsanəyə görə guya bir gün bir alyabanı quleybani yuxarıda ad
apardığım muncuqlardan bir boyunbağı düzəldib, boynuna salıb
bir zahıya sarı gedirmiş ki, ona zəfər yetirsin. Zahı onu görür,
başı altındakı soğanlı şişi götürüb onun vəsiləsilə quleybaninin
boyunbağısını qırıb özündən kənar eləyib. Deyilənə görə alya-
banı dəmirdən qorxarmış.
Uşaq oyunları
Bir-iki, bizimki oyunu: Uşaqlar yığışıb iki-on nəfər dəstə
olardı. Dəstənin hərəsi bir tərəfdə dayanardı. Bir dəstənin
uşaqları deyirdilər: – Bir-iki, bizimki, üç-dörd, qapını ört, beş-
altı, daş altı, yeddi-səkkiz, qırx səkkiz, doqquz-on, qırmızı don,
on bir-on iki, erməni börkü.
O biri dəstə deyirdi: – Qoyunu üç cüt bir tək, oğlu iki, qızı
bir tək, çoban əlində tütək, dağlar olubdu çiçək, orağı veriz bir
biçək, ayran olub, ver içək, insan olub tülkü tək, qorqası var bir
ətək, çarqatı var dürr-ipək, süzəni ver bir biçək, meymuna
köynək tikək, toxumu ver səpək, heç nəyi yox əl çəkək.
Sonra dəstə əl-ələ verib halay çəkərdi.
Əlimi bıçaq kəsibdi oyunu: Bu oyunu oynayanda uşaqlar
belə oxuyurdular: – Səfdər əminin ocağı, itilənib bıçağı. Əlimi
bıçaq kəsibdi, dəstə bıçaq kəsibdi, dəsmal gətirin bağlayaq,
dəsmal ağamın qolunda, ağam Kərbəla yolunda.
* * *
Başqa bir oyunda deyirdilər:
Hamam hamam içində, bir də hamam içində, dəvə dəlləklik
eylər, köhnə hamam içində.
* * *
Başqa bir oyunda yenə iki dəstə olurdular. Bu dəstə o
dəstəyə deyirdi:
401
– Dəvəçi,
Cavab verərdilər: – Bəli keçi.
Deyirdilər: – Dəvən harda?
Cavab verərdilər: – Ala dağda.
– Nə yeyir? – Xurma.
– Nə içir? – Doşab.
– Çölə nə çıxar? – Burma.
Sonra hamısı səs-səsə verib deyirdilər: – Damb-damb, da-
yım Zeynalabdin.
Ay nənə, qurdu-qurdu oyunu: Bu oyun belə idi ki,
uşaqlar əl-ələ yapışar bir böyük dairə düzəldərdilər. Uşaqlardan
biri üzünü qorxulu şəklə salıb qurd rolunu oynayırdı. Bir nəfər
də ana rolunu oynayırdı. Oyunda qurd gəlib səy eyləyərdi ki,
uşaqların düzəltdikləri dairənin içinə girsin. Bu zaman uşaqlar
səslənərdilər: Nənə, nənə, qurd, qurd.
Ana deyərdi: - Ay bala, qorxma, qorxma.
Qurd yenə də həmlə eyliyib dairənin içinə daxil olmaq
istəyirdi. O qədər təlaş elərdi ki, nəhayət özünü dairənin içinə
salardı. Beləliklə, oyunu aparardı. Sonra ayrıca qurd rəqsi oynardı.
* * *
Başqa cür oyun da var idi ki, uşaqlar bu oyunu oynamaq
üçün bir yerdə çömbələrdilər, sonra hədi vurardılar, sonra da
atlanıb “hədi hədi, ay hədi” deyirdilər. O qədər bunu təkrar
edirdilər ki, yorulardılar. Bununla oyun qurtarardı.
İp atlanma oyunu: Bir neçə metr ipi götürərdilər. İki nəfər
ipin o baş, bu başından tutardı. Bir neçə uşaq da arada qalardı.
Ipin ucu əllərində olan uşaqlar ipi tullayırdılar. Aradakı uşaqlar
gərək öz hərəkətlərini ipin hərəkəti ilə həmahəng eyləyəydilər.
Onlar atlanırdılar ki, ip başlarından gəlib, ayaqlarının altından
sovuşurdu.
İp atlanma oyununu uşaqlar təklikdə də oynayırdılar. Yenə
də bir iki metrlik ipi götürərdilər. İpin hər ucunu bir əllərilə
402
tutardılar. İpi başları üstündən fırladıb atlanardılar. Burada da
gərək ip başlarının üstündən keçib ayaqlarının altından keçəydi.
Bu oyunda uşaqlar çox sürətli olmalı idilər. Hər kəs yüz dəfə
atdansaydı o, qalib sayılardı.
* * *
Bir ayrı oyun da vardı ki, bu oyun üçün əvvəl qardondan bir
uca börk düzəldərdilər. O börkü bəzəyəndən sonra bir uşağın
başına qoyardılar. Uşaqlar çox sayda onun ətrafında dairə vurardı.
Uşaqların hamısı əl çalırdı. Sonra biri deyirdi: bir başı var şuxar, bir
börkü var şuxartana, qələndər, hay qələndər. Bir bığı var şuxartana,
qələndər, hay qələndər. Bir gözü var şuxartana, qələndər, hay
qələndər. Bir burnu var şuxartana, qələndər, hay qələndər.
O börklü, bağlı uşaq özü də başqa uşaqlarla birlikdə çalıb
oynayırdı. Sonra uşaqlardan biri yavaşca gəlir, əllərin daldan
gətirib onun gözlərini bağlayardı, qalan uşaqlar “gözüyü tutan
kimdi?” Əgər adını dürüst deyə bilsəydi, azad olardı, amma əgər
deyə bilməsəydi, yenə oyun onun idi.
Amma əgər tapa bilsə gərək börkü gözlərini tutan uşağa
verəydi. O, oyunu başlayırdı.
İt qusdu oyunu: Uşaqların ikisi bir ayrısını tutardılar. Biri
onun başından, biri də ayağından yapışardı. Onu tuluq kimi
oyan- buyana tərpədib deyirdilər:
İt qusdu, hay it qusdu,
İtim dərədə qusdu,
Bir tikə kutu yemişdi,
Onu da dərədə qusdu.
Sonra uşağı yerə qoyardılar, oyun qurtarardı.
* * *
Bu oyunu oynamaq üçün uşaqlar hamısı kürsü başına
yığışardı. Hamı iki əlin kürsünün üstünə qoyardı, biri oxuyardı:
Motala-motal, tərsə motal, yel atar, tutar, göy quşum göyərçinim,
ağ quşum ağarçınım, vur nağara, çıx çırağa.
403
Biri bu sözləri deyir, barmağını bir-bir uşaqların əlləri üstə
qoyardı. Axırda “çıx qırağa” sözü hər kəsin əlinə düşsəydi, o,
əlini çəkərdi. On dəfə bu sözləri deyirdi, axıra qalan şəxsin əlinə
on dənə şallaq vurardı.
Bənövşə oyunu: Bu oyunda da uşaqlar iki dəstəyə bölünüb
ayrı-ayrı dayanardılar. Hər iki tərəfdən də bir davər olardı. Biri
deyirdi: bənövşə bəndə düşə, bizdən sizə kim düşə. Müqabil
tərəfdə olanlar hamısı birlikdə deyirdilər: keçəl qız. Uşaqların
hamısı səslənərdilər: – Keçəl qız. Bu biri dəstə deyirdi: – Keçəl
qızın toyudu? Yası?
Müqabil tərəfdəkilər cavab verərdilər: – Yasıdı.
Sonra uşaqlar hamısı yalandan ağlaşardılar. Bu biri
tərəfdəkilər soruşardılar: O kimdir ağlayır? Yenə də deyərdilər:
– Bənövşə bəndə düşə, bizdən sizə kim düşə? Cavab verərdilər:
– Keçəl qız. Yenə soruşardılar: –Keçəl qızın toyudu? Yası?
Deyirdilər: – Toyu.
Hamısı əl-ələ verib dururdular, fırlana-fırlana, oynaya-oy-
naya deyirdilər: – Toyudu. Hamı şad olsun, bənövşə hay bənöv-
şə, səslənin, dağa düşə, oynadıq, gedək işə. Beləliklə, oyun
qurtarardı.
Ağaların qəlyan çubuq çəkmələri
Ağalar çox vaxt qəlyan çubuq çəkirdilər. Qəlyanın küpü
büllurdan olardı, su onun içində görsənərdi. Bəziləri küpün içinə
bir neçə dənə qızıl sikkə atardılar. Qəlyan çəkəndə qızıllar suyun
hərəkətilə küpün içində oynardı, qəlyan çəkənə şadlıq verərdi.
Deyirdilər pulun səsi küpün içində atın kişnəməsinə, şəlalənin
səsinə oxşayır, insana fərəh gətirib cavanlaşdırır.
Qədim gümüş pul: Qədim pullar gümüş idi. Pulu sayanda
çox səslənərdi. Bəzi ağalar gecə pullarını sayan zaman evin
pərdələrini çəkərdilər ki, həyətdən görsənməsin. Uşaqların əlinə
də bir qaşıq verərdilər ki, bir məcməyiyə vursunlar. Ağalar mə-
mulən hər gecə pulları sayardı, demək olar ki, pulla oynayardılar.
404
Yorulunca tamaşa eyləyərdilər. Bəziləri də pulu balaq dərisində
saxlayırdılar. Camışın balasına balaq deyirdilər. Balaq dərisinin
bel hissəsindən kəsib, kisə düzəldirdilər. Çox vaxt pulu onda
saxlayırdılar.
Ağalar gecə qonaq gedən zaman çubuqlarını da özləri ilə
aparardılar. Işçilərindən biri çubuğu götürərdi, ikisi də fənər
çəkərdilər. O zaman bərq çırağı yoxdu, fənərsiz küçəyə çıxmaq
olmazdı. Fənərçəkən qabaqda, iki-üç nəfər da dalda yeriyirdilər.
Çubuğu ağacdan düzəldərdilər. Onun içinə bir az kömür xəkəsi
tökərdilər, üstünə də tütün. Tütün Məşhəd şəhərindən gələrdi.
Fənər də bir cüt mis məcməyi kimi biri altda, biri üstə
olardı. Dövrəsi mitqaldan, ortada bir böyük şam olardı ki, şamı
yandırıb, oraya qoyardılar. Onun iki qulpu olardı, hər qulpundan
bir işçi yapışardı. Ağanı bu vəsilə ilə məqsədə çatdırardılar.
İşçilər getdikləri yerdə dalanda əyləşərdilər. Qədim evlərdə
dalanı böyük düzəldərdilər. Hər dalana 8 dənə taxça qoyardılar.
Taxçaları xidmətçilər, nökərlər üçün düzəldərdilər. Evin öz
nökərləri, qonaq gələn nökərlər orada əyləşərdilər.
Deyirlər bir nəfər şəxsiyyətli ağalardan biri öz nökərini
çağırar, ona deyir: “Get çələyə mənim sifarişimi yetir. Denən bu
mənim məxsus otağım, bu isti puçum buxari, bu kürsüm, bu xəz
küləcəm, mən bu şəraitdə yaşayıram. Sənin əlindən nə gəlsə
mənim haqqımda müzakirə eləmə”. Xəz küləcə şinel şəklindədir.
Onun özü tirmədən, astarı xəzdən, ya sincab dərisindən olur.
Ətəyinə iki dənə iydə boyda zınqırov düzərdilər.
Ağanın bu sözündən sonra nökər əli gözü üstündə, təzim
eləyib, dalı-dalı çıxıb qapını örtərdi. Bir az sonra o qapını yavaşca
vurub içəri keçmək üçün izn istəyərdi. Sonra girib təzim eləyib, qol
bağlayırdı. Sonra deyirdi: Qurban, əmrinizi yerinə yetirdim”.
Xanımların yığnaqları
Xanımların yığnağı həftədə iki yerdə olardı. Yığnağın zamanı
axşama dörd saat qalanda idi. Yaşlı xanımların söhbətləri bayatı ilə
gedirdi. Birinin əlində bir təsbeh olardı. Onu çadrasının altında
405
saxlayardı. Sonra deyirdi ki, hər kəs istəyir, niyyət eləsin. Müxtəlif
niyyətlər edərdilər. Biri niyyət eləyirdi ki, görüm niyə səfərdə olan
oğlumdan bir xəbər yoxdu, görüm başında nə var? Sonra o, niyyət
elədiyini elan edərdi. Əlində təsbeh olan xanım çadranın altında
təsbehdən bir miqdar əlinə gələni, o biri təsbeh danələrindən ayırıb
deyirdi: “Aç falın yaxşı gəlsin, axırı yaxşı gəlsin, açmışam Əli
falını, axırı yaxşı gəlsin”. Bu sözləri dedikdən sonra o, başqa bir
söz deməzdi. Orada hüzurları olan xanımlar gərək bir-bir bayatının
əvvəl beytini deyə, qalanını saxlayardılar. Hər xanım bir bayatı
dedikcə əlində təsbeh olan xanım ayrılan təsbeh danələrindən birini
dala çəkərdi ta axırına yetişərdi. Məclis sıra qurtaranadək bayatı ilə
keçərdi. O məclislərdə oxunan bayatılar belə idi:
Göydə ulduz mah gedər
Gah əylənər, gah gedər
Sidqi dürüst olanın
Qabağıncan şah gedər.
Göydə ulduz cudadır,
Gözüm sənə fədadır
Qəm çəkmə dəli könlüm
Mətləb verən xudadı.
Armud ağacı əli
Dibi döşənib xalı
Hey idim, hey hey oldum.
Nökər idim, bəy oldum.
Yığılın qohum-qardaş
Mən hamıdan yey oldum
Qızıl üzük qəltanı
Yoldan çıxma yol tanı.
Gedibdi genə gələr,
Gözlərivin soltanı.
Əzizim naçar ağlama
Gündü keçər ağlama
Göydən bir alma gəldi
Ya Muhəmməd, ya Əli,
Bir qapı örtülsə də,
Allah açar, ağlama.
Oturmuşdum səkidə
Ürəyim səksəkidə
Göydən bir alma gəldi
Bir qızıl nəlbəkidə
Qaşlarun xorasanı
Kim salıb tora səni.
Yalvarıram şahi-Nəcəfə
Tez salsın yola səni.
Qapıdan biri gəldi
Gözümün nuru gəldi.
Bu arxı kim arıdı,
Arxdan su duru gəldi.
406
Balaca cib bıçağı
Oldum illər qaçağı.
Bir səhər gəl, bir axşam
Bir də günorta çağı.
Çələnbər çay içində
Günüm – ax vay içində
Allah mətləbin versin
Bu gələn ay içində.
Mən aşiqəm vay dərdim
Vay dərmanım, vay dərdim.
Xalq gül əkdi, gül dərdi
Mən gül əkdim, vay dərdim.
Ağ at kişnədi gəldi,
Yüyən dişlədi gəldi,
Atamın böyük oğlu
Toyu başladı gəldi.
Əzizim naçar ağlama
Od gələr qaçar ağlama.
Ürəkdə var dügünün
Allah açar ağlama.
Əzizim daşa dəyər
Daş qalxar daşa dəyər
Yemə namərd çörəyin
Axırda başa dəyər.
Quzu, quzu, çal quzu
Altında var xal, quzu
Dərman gəldi itirdi
Dərman getdi, gəl quzu.
Əzizim günə yandım
Gün çıxdı, günə yandım
Xalq bir dəfə yanandı,
Mən dönə-dönə yandım.
Əlində badya gəlin,
Durubdu çayda gəlin.
Allah mətləbin versin,
Bu gələn ayda gəlin.
Mən aşiq ərdalana
Göz baxar ərdalana
Oğullar sayəsində
Analar daldalana.
Bu məscidi mən yapdım.
Pəncərəsin gen yapdım,
İtirmişdim dostumu.
Axırda genə tapdım.
Mən aşığam, gülüm vay
Bülbülüm vay, gülüm vay
Bir bağda bağban oldum
Heç dərmədim gülüm, vay.
Əzizim yanar oda,
Pərvanə yanar oda
Dərdim dağa desəm,
Od tutar, yanar oda.
Aşiqəm gül yaxası
Açıbdı gül yaxası.
Qönçədən köynək geyin,
Güldən isti yaxası.
407
Quşların gəlməsinə yozmalar
Baharın əvvəllərində hop-hop gələrdi. Camaat içində onun
gəlməyin müjdə kimi sanar, ona şadquş deyərdilər. Onun nəğməsin
eşidənlər şad olub, onu güllərin, çiçəklərin xəbərçisi bilirdilər.
Bayquş quşu ki, onun adına sayquş və xeyir quşu da
deyirdilər, xarabalarda yuva salar. Əgər o quş birinin evinin
damına, ya həyətinin ağacına qonub həzin səslə oxusaydı, ev
sahibi çox qorxardı. Tez evdə olan yeməlilərdən, o cümlədən,
çörək, pendir, kərə, balaca qab su, bir boşqab buğda bir siniyə
qoyub, bayquş oturan yerə aparıb deyərdi:
“Ay Allahın qulu, gəlibsən, xoş gəlibsən, səni and verirəm
Allahın yolladığı Qurana, əgər acsan, buyur çörək ye, əgər
susuzsan su iç, bizə xeyirliyə gəl, xeyir xəbər gətir, gülə-gülə
get”. Quş da ev sahibi danışdıqcan ona diqqət eyləyərdi. Əgər ev
sahibinin sözü qurtarana kimi quş qanadların bir-bir yenə çalıb,
bir şad səslə səslənsəydi, oynaya-oynaya getsəydi, ev sahibi
deyirdi ki, şad xəbər, müjdə gətirib. Bəzi vaxtlarda quş baxıb-
baxıb qəmli səslə ev sahibini narahat edərdi.
Yuxu görmə və təbirlər
Qədim yuxunu təbir eləmək üçün yuxu təbiri kitabına
müraciət edərdilər. Əgər kitab olmasaydı, bir nəfər pis yuxu
görsə idi, gedib başını quyuya sallayardı, gördüyü yuxunu ona
nağıl edərdi. İnanırdılar ki, pis yuxunu quyuya demək onu
əsərdən salır. Əgər yaxşı yuxu görsə idilər, çırağı yandırar,
çırağa nağıl edərdilər. Yuxuya çox etiqadları var idi, deyirdilər
ki, yuxu qasiddir, gələcəkdən insana xəbər verir.
Camaatın Allahdan yağış istəməsi
Əkin fəslində quraqlıq olanda, yağış yağmayanda, camaat
müsəllaya yığışardı. Kiçik uşaqları analarından ayırıb bir guşəyə
aparardılar. Uşaqlar bu ayrılıqdan ağlayardılar. Qoyunları da
408
quzulardan ayırardılar. Onlar da ayrı bir tərəfdə səslənərdi.
Böyüklər üçün də rövzə oxuyan səhra rövzəsi oxuyurdu. Bu
zaman kişilər börklərin götürüb, başların açar, başlarına vurub
ağlaşardılar. Deyirdilər: “Allah, əkin yandı, kömək elə, yağış
yağdır bizə rəhm elə”. Sonra göy guruldayardı, bir leysan
düşərdi. Sonra hamı “Allah şükür” eyləyib, evlərinə qayıdardı.
Möcüzələr
Ərdəbildə Mövlabaşa yolunda bir yoxsul kişinin evi varmış.
Dünya malından onun təkcə bir atı varmış. Onunla çarvadarlıq
eyləyib kəndlərə kiçik şeylər aparıb satarmış. Bu yolla ruzilərini
çıxardarmış. Bir gün kişi naxoş olub, təbibə getmişmiş. O, gün
də Ərdəbildə at yığdı imiş. Bir məmur da bunların atının
sorağına gəlir, qapını döyür, evin arvadından atı istəyir. Xanım
bunu bildikdə, ağlayır, yalvar-yaxar eləyib deyir ki, ərim
naxoşdur. Bu at da bizim çörək çıxartma vəsiləmizdir. Onu
aparmayın. Məmur onun sözünü saymır, ona bir təpik vurur, atı
tövlədən çıxardır, çulundan yapışıb həyət qapısından çölə
çıxardır. Arvadın əli hər yerdən üzülüb kişiyə deyir: “Kişi, səni
o Əbülfəzlə tapşırdım”. Məmur atı minir, bir neçə addım
uzaqlaşdıqdan sonra rəngi qaralır, atdan aşır. Camaat gedib
görür ki, çoxdan ölüb. Sonra camaat onun ölüsünün boynuna ip
bağlayıb, məhəllələrdə, küçələrdə sürürlər. Xəbər bazara çatır.
Orada da məmurun adını “Lənətüllah” qoyurlar. Sonra da bazar-
dükanları bəzəyir, zəncirçi və sinəzən dəstələri ələm götürür,
natiqlər nitq eyləyə-eyləyə tamam şəhəri dolanırlar. Məmurun
ölüsünü o qədər sürüyürlər ki, tikə-tikə olur. Tikələrini aparıb
çöldə vəhşi, quduz itlərin qabağına atırlar. Həzrəti-Əbülfəzli
çağıran o zənən evində bir təşt qurur. Sonra camaat tamam
kəndlərdən, şəhərdən oraya nəzir gətirirlər. O ailə bu yolla
yoxsulluqdan qurtarır. İndi də o ev ilə təşt qalır.
409
Cümə günləri qohum görüşünə getmək rəsmləri
Keçmişdə hər kəs cümə günləri gedib öz qohum-qardaşına
baş çəkib yoxlayardı. Bu görüşlərin çox faydası olurdu, həm bir-
birlərini görürdülər, həm də bir-birinin dərdlərinə yetişib,
yoxsullarına kömək edirdilər.
Xəstə olanı həkimə çatdırıb dərman pulunu ödəyirdilər. Bu
köməklik gizlincə olardı, xəstəyə bildirməzdilər.
O zaman qəsidə deyib, oxuyanların dərviş İbiş adlı bir
başçısı var idi. O, bazarda İbrahimabad körpüsünün üstündə
qəsidə deyir, camaatdan pul alardı. Hamı ona pul verirdi. Əyan-
əşrəflər oğlanlarının toyuna onu çağırardılar. O, gəlin dalısınca
gələnlərlə gedib, gəlinin hüzurunda qəsidə deyir, cümlə bərabər
tilavat deyə-deyə oğlan evinə kimi gəlinin həmrahlarından olardı.
Mərasimdən sonra bəyin atası ona pul, xələt verərdi.
Ərdəbilin əyan, əşrəf və tacirləri
Ərdəbil şəhərində tanınmış əyanlar, tacirlər bunlar idi:
Ağayi-Əmir Tuman, Ağayi-Şərpət, Ağayi-Şeyx-ül-İslam, Ağayi
vəkil-ər-Roaya, Ağayi Hacı Mirzə Həsən, Mustoufi, Ağayi-Mo-
bəşşer, Ağayi-Hacı Əmin, Hacı Mirza Əhmədağa Müctəhidzadə,
Ağayi-Sədr-ül-Məmalek, Ağayi-Hacı Mirzə Əhmədxan Mustou-
fən, Ağayi-Məlik Tüccar, Ağayi-Hacı Rəhim Rəhimiyan, Hacı
Tağı Vahabzadə, Hacı Mirzə Manafzadə, Ağayi-Hacı Kazım
Zamani, Ağayi-Hacı Məcid Sadiqi, Ağayi-Ketabçi, Ağayi-Ka-
zemi, Hacı Ərbab Ərbabi, Hacı İsmayıl Boronci, Hacı Muhəm-
məd Sdeq Tofiq, Ağayi-Asəf-ət-Tüccar, Ağayi-Xadimbaşi, Ağa-
yi-Hacı-Sədr-ül-Əşraf, Ağayi Mollabaşi, Hacı İsmayıl Qızıllı,
Hacı Muhəmmədcəfər Rzazadə, Ağayi-Hacı Əsədulla Fərəcül-
lahi, Ağayi-Hacı Muhəmmədəli Muhəmmədi, Hacı Nəcəfqulu,
Hacı Mehdiqulu Muhəmmədi, Hacı Mirzə Əli, Hacı Mirzə Yusif,
Hacı Mirzə Həsən Mustofui Qarabağdan gəlmədirlər. Onlar
sonralar gəlib İranda pənahəndə olublar. Dövlət tərəfindən
onlara iş verilmiş, aylıq təyin edilmişdir.
410
Ağayi-Hacı Şükrulla Həririyan çox imanlı, dəyanətli və
şəxsiyyətli insan idi. Hacı Şükur karvansarasını o qayıtdırıb,
onun filan övladları, nəvələri də hamısı mütədəyyin, saleh insan-
lardırlar.
Mərhum Ağayi-Muhəmmədağa Boronci da çox inamlı, də-
yanətli və şəxsiyyətli insan idi. Onu Pir Əbdülməlek məhəlləsi
məscidinin rəisi seçmişdilər. O, məscidin abadlığında, təğziyyə-
darlığında çox zəhmət çəkmişdi. Məhərrəm günlərində o rəh-
mətlik özü hər işə yetişirdi. O, məsciddə Pir Əbdullah adında da
bir şəxs var idi ki, sonralar ona Mələki ləqəbi vermişdilər.
Məscidi o qayıtdırıb, özünü də orada torpağa tapşırıblar. Ağayi-
Hacı Muhəmməd Boroncini də orada basdırıblar.
Dostları ilə paylaş: |