Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7-Medeniyet Yargılanıyor
“Seni bir dalang'a götürüyorum,” dedi Rasy gülerek. “Duymuşsundur. Endonezya’nın meşhur kukla ustaları.” Bandung’a dönmemden memnun olduğu anlaşılıyordu. “Şehirde bu gece çok önemli bir ustanın gösterisi var.” Beni Bandung’un hiç bilmediğim bölgelerinden, küçük kiremit damlı tapınakların fakir uyarlamalarını andıran geleneksel Cava evi kampong’larla dolu yerlerden geçirdi. Görmeye alıştığım o görkemli Hollanda koloni
malikânelerinden ve işyerlerinden eser yoktu etrafta. İnsanların yoksul ama gururlu olduğu belliydi. Üzerlerinde yıpranmış, ancak temiz batik sarrong’lar, parlak renkli bluzlar ve başlarında da geniş kenarlı hasır şapkalar vardı. Gittiğimiz her yerde gülümseme ve kahkahayla karşılandık. Durduğumuz zaman çocuklar bana dokunup kot pantolonumu hissetmek için bize doğru koşuyordu. Küçük bir kız çocuğu güzel kokulu bir çiçeği saçıma taktı. Motosikleti bir kaldırım tiyatrosunun yakınına
park ettik. Etrafta kimi ayakta dikilen, kimi portatif sandalyelerde oturan yüzlerce insan vardı. Gece berraktı ve çok güzeldi. Bandung'un en eski bölgelerinden birindeydik ve sokak ışıkları olmadığından üzerimizde parıldayan yıldızları görebiliyorduk. Hava odun ateşi, yerfıstığı ve karanfil kokularıyla doluydu. Kalabalığın içine dalan Rasy, bir süre sonra o gece kahvede tanıştığım arkadaşlarıyla geri geldi. Bana sıcak çay, küçük pastalar ve fıstık yağında pişirilmiş minik et parçalarından oluşan sate ikram ettiler. Sonuncusunu kabul etmeden önce biraz duraksamış olmalıyım ki, kadınlardan biri yanan küçük ateşi işaret ederek, “Çok taze et,” dedi ve güldü. “Yeni pişti.” Sonra müzik başladı; gamalong denilen ve tapınak çanlarını andıran melodiler çıkaran bir aletin, insanın içine işleyen büyülü sesi duyuldu.
Rasy. “Tüm kuklaları da kendisi oynatıp konuşturur. Biz sözlerini sana tercüme ederiz.”
Geleneksel efsanelerle güncel olayları
birleştiren olağanüstü bir gösteriydi. Sonradan dalang’ın aslında işini trans halindeyken yapan bir şaman olduğunu öğrenecektim. Yüzden fazla kuklası vardı ve her birini değişik sesle konuşturuyordu. Tüm yaşamımı etkileyen, unutamayacağım bir akşamdı. Kadim Ramayana metinlerinden yapılmış klasik bir derlemeden sonra dalang, tipik uzun burnu ve sarkık yanaklarıyla Richard Nixon’un kopyası olan bir kukla çıkarttı. ABD başkanı Amerikan bayrağı desenli melon şapkası ve smokiniyle Sam Amca gibi giydirilmişti. Yanında çizgili takım elbise giydirilmiş ve bir elinde üzeri dolar işaretleriyle süslü kova tutan bir kukla daha vardı. Bu İkincisi öteki elindeki Amerikan bayrağını efendisini yelpazeleyen bir esir gibi Nixon’un başının üzerinde sallıyordu. Kuklaların arkasında, üstünde ülkelerin asılı durduğu kancalar bulunan bir Ortadoğu ve Uzakdoğu haritası belirdi. Nixon haritaya gitti ve Vietnam’ı kancasından çıkartarak ağzına attı.
Bana, “Çok acı! Berbat! Böyle şeylere artık ihtiyacımız yok!” diye çevrilen bir şeyler bağırdı. Sonra onu kovaya atarak diğer ülkeler için de aynı şeyleri yapmaya başladı. Seçtiği ülkelerin hiç biri Güneydoğu Asya’nın domino taşları olarak kabul edilen ülkeler değildi. Bunu fark edince çok şaşırdım. Hepsi Filistin, Kuveyt, Suudi Arabistan, Irak, Suriye, İran ve Türkiye gibi Ortadoğu ülkeleriydi. Sonra Nixon’un kuklası Pakistan ve Afganistan’a döndü. Her defasında ülkeyi kovasına atmadan önce,
“Müslüman köpekler!” ya da
şeytanlar!” gibi İslam karşıtı bir hakaret haykırıyordu. Topluluk çok heyecanlanmış, kovaya atılan her yeni ülkeyle tansiyon artmıştı. Kahkaha, hayret ve öfke arasında gidip geliyorlardı. Bazen kuklacının kullandığı dile tepki gösterdiklerini hissediyordum. Endişelenmeye de başlamıştım aslında; diğerlerinden uzun boyluydum ve kalabalıkta kolay fark ediliyordum; öfkelerini
benden çıkarmalarından korkuyordum. Bu sırada Nixon, Rasy tarafından İngilizceye çevrildiğinde tüylerimi diken diken eden bir şey söyledi: “Bunu Dünya Bankası’na verin. Bakın bakalım, Endonezya’nın sırtından bize biraz para kazandırmak için ne yapabilir.” Haritadan aldığı Endonezya’yı kovaya atmak
için davrandığı anda, gölgelerin içinden başka bir kukla fırladı. Batik gömleği ve haki renkli şortuyla Endonezyalı bir adamı temsil eden kuklanın üstünde adının yazılı olduğu bir etiket vardı.
“Bandunglu popüler bir politikacı,” diye açıkladı, Rasy. Kukla neredeyse uçarak Nixon ile Kova Adam’ın arasına girdi ve elini kaldırdı. “Dur!” diye bağırdı. “Endonezya egemen bir ülkedir.” Kalabalıktan bir alkış koptu. Sonra Kova Adam bayrağını kaldırdı ve bir mızrak gibi Endonezyalıya sapladı. Sendeleyen Endonezyalı son derece dramatik bir şekilde öldü. Seyirciler
bunun üzerine yuhalamaya, bağırmaya ve yumruklarını havada sallamaya başladı. Nixon ile Kova Adam ise orada durmuş bize bakıyordu. Sonra selam verip sahneyi terk ettiler.
“Sanırım gitsem iyi olacak,” dedim Rasy’e. Elini koruyucu bir şekilde omzuma attı. “Merak etme,” dedi. “Senin şahsınla ilgili bir sorunları yok.” Bense bundan o kadar emin değildim. Daha sonra hepimiz aynı kahveye gittik. Rasy ile diğerleri Nixon/Dünya Bankası gösterisi hakkında önceden bilgileri olmadığı konusunda beni temin etti. “Bu kuklacının ne yapacağını hiçbir zaman bilemezsin,” dedi gençlerden biri. Tüm bunların benim için
yapılıp yapılmadığını sorunca bir diğeri gülerek kendimi fazla önemsediğimi söyledi. “Tipik Amerikalı,” diye de ekledi sırtıma, dostça vururken. “Endonezyalılar politikayla çok ilgilidir,”
dedi yanımda oturan. “Amerikalılar böyle gösterilere gitmez mi?” Karşımda oturan ve üniversitenin İngilizce bölümünde lisans öğrencisi olan güzel bir kız, “Sen de Dünya Bankası için çalışıyorsun, değil mi?” diye sordu. Ona şirketimin Asya Kalkınma Bankası ve Birleşik Devletler Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) tarafından verilen bir proje üzerinde çalıştığını söyledim. “Aslında aynı şey değil mi?” Cevabımı beklemedi. “Bu akşam seyrettiğimiz oyundaki gibi değil
mi yani?
Sizin hükümetiniz Endonezya ve diğer ülkelere bir... eeee... şey salkımı... Öyle bakmıyor mu? Şey gibi...” Sözcüğü arıyordu. “Üzüm,” diye tamamladı arkadaşlarından biri. “Evet, aynen öyle. Bir üzüm salkımı. Tanelerden istediğini seçebilirsin. İngiltere kalsın. Çin’i ye. Endonezya’yı ise at gitsin.” “Tüm petrolünü aldıktan sonra,” diye ekledi başka bir kadın. Kendimi korumaya çalıştım ama içimden gelmiyordu. Oraya gelmiş olmaktan, aslında şahsıma yönelik bir hakaret sayabileceğim o Amerikan karşıtı gösterinin tümünü seyretmiş olmaktan ötürü gurur duymak istiyordum. Yaptığım şeyin gerisindeki cesareti görmelerini, ekibimden Bahasa
dilini öğrenmek veya kültürlerini anlamak için herhangi bir gayret sarf eden tek kişinin, o gösteriyi seyreden tek yabancının ben olduğuma dikkatlerini çekmek istiyordum. Ama bütün bunları söylememenin daha akıllıca olacağını düşünerek, dikkatimi yeniden konuşulanlara vermeye çalıştım. Onlara
Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|