Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
BÖLÜM II – 1971-1975
6-Sorgulayıcı Olarak Rolüm Endonezya hükümeti, Asya
Kalkınma Bankası ve USAID ile olan kontratlarımız, ekipten birinin nâzım planın kapsadığı alandaki tüm ana yerleşim birimlerini ziyaret etmesini gerektiriyordu. Bu şartı yerine getirmek üzere ben seçilmiştim. Charlie şöyle demişti: “Sen Amazon’da hayatta kalmayı başardın; böcekler, yılanlar ve pis suyla nasıl başa çıkılacağını bilirsin.” Bir şoför ve tercümanın eşliğinde, birçok güzel yer ziyaret ettiğim gibi, çok döküntü yerlerde kaldığım da oldu. Yerli işadamları ve siyasi liderlerle görüşüp, onların ekonomik büyüme
beklentileri hakkındaki fikirlerini dinledim. Ancak birçoğu
benimle bilgi
paylaşmaya isteksizdi. Varlığım sanki onları ürkütmüş gibiydi. Genelde ya amirleriyle ya devlet daireleriyle ya da Cakarta’daki genel merkezleriyle görüşmem gerektiğini söylüyorlardı. Kimi zaman bana yönelik bir
[24]
komplo olduğu kanısına kapılıyordum. Yolculuklarım genelde iki ya da üç gün sürüyordu. Aralarda Bandung’daki Wisma’ya dönüyordum. Orayı yöneten kadının benden birkaç yaş küçük bir oğlu vardı. Adı Rasmon idi. Ama annesi dışında herkes ona Rasy diyordu. Yerel bir üniversitede ekonomi okuyan Rasy, yaptığım işe derhal ilgi duydu. Hatta bir ara iş istemek için bana başvuracağını bile düşündüm. Bir yandan da bana Bahasa Endonezya dilini öğretmeye başlamıştı. Öğrenilmesi kolay bir dil yaratmak, ülke Hollanda’dan bağımsızlığını kazandıktan sonra Başkan Sukamo’nun en önem verdiği şey olmuştu. Sukamo 350’den fazla dil ve lehçenin konuşulduğu takımadalarda, farklı adalar ve kültürlerden gelen insanları birleştirmek için, ülkesinin ortak bir dile gereksinimi olduğunu anlamıştı. Uluslararası dilbilimcilerden oluşan bir ekip kurdurmuştu ki gelinen durum bunun son derece başarılı bir sonucudur. Malay diline dayanan Bahasa Endonezya, birçok dilin ortak sorunu olan karmaşık fiil çekimlerinin çoğunu, düzensiz fiilleri ve diğer zorlukları ortadan kaldırmaktaydı. 1970’lerin başlarına gelindiğinde, her ne kadar kendi toplumları içerisinde Cavaca ve diğer yerel lehçeleri kullanmayı sürdürseler de, Endonezyalılar’ın çoğu bu dili konuşuyordu. Rasy mizah duygusu olan iyi bir öğretmendi ve Shuar hatta İspanyolca ile karşılaştırıldığında Bahasa dilini öğrenmek çok kolaydı. Küçük bir motosikleti olan Rasy, bana şehri ve insanları tanıtmayı kendine görev edindi. Bir akşam, “Sana Endonezya’nın hiç görmediğin bir tarafını göstereceğim,” dedi ve arkasına atlamam için işaret etti. Gölge kuklası
gösterilerini, geleneksel enstrümanlar çalan
müzisyenleri, ateş
püskürtenleri, hokkabazları ve kaçak Amerikan kasetlerinden ender yerel parçalara kadar akla gelen her malı satan sokak satıcılarını geçtik. Sonunda giysileri, şapkaları ve saç stilleri 1960’ların sonlarındaki bir Beatles konserinde hiç de yadırganmayacak genç erkek ve kadınların olduğu küçük bir kahveye geldik. İçerideki herkes Endonezyalıydı. Rasy beni bir masanın etrafına doluşmuş grupla tanıştırdı ve oturduk.
Hepsi az ya da çok İngilizce konuşuyordu. Ama Bahasa dilini öğrenme gayretimi takdirle karşılayıp beni
cesaretlendirdiler. Bana
Amerikalılar’ın onların
dilini neden
hiç öğrenmediğini sordular. Buna verecek yanıtım yoktu. Ayrıca Golf ve Raket Kulübü’nde, pahalı lokantalarda, sinemalarda ve lüks mağazalarda her zaman boy gösterirken, şehrin o tarafına gelen tek Amerikalı ya da Avrupalı’nın neden ben olduğumu da açıklayamadım. O geceyi her zaman hatırlayacağım. Rasy ile arkadaşları bana kendilerinden biriymişim gibi davrandı. Orada olmaktan, şehirlerini, yiyeceklerini ve müziklerini paylaşmaktan, yaşamlarının bir parçası olan karanfilli sigaraları ve
diğer aromaları koklamaktan, onlarla
şakalaşıp birlikte gülmekten coşku duydum. Barış Gönüllüleri günlerimi anımsadıkça, birinci sınıf yolculuklar ve konaklamalarla kendimi bu tür insanlardan soyutlama eğilimine girmiş olmama hayret ediyordum. Gece ilerledikçe ülkeleri ve benim ülkemin Vietnam’da sürdürdüğü savaş hakkındaki düşüncelerimle ilgilenmeye başladılar. Hepsi de ‘yasadışı işgal’ olarak nitelendirdikleri olay karşısında dehşete düşmüştü ve duygularını paylaştığımı keşfetmek onları rahatlattı. Rasy ile birlikte konukevine döndüğümüzde, vakit geç olmuştu ve binada hiç ışık yoktu. Beni dünyasına davet
ettiği için
ben ona,
arkadaşlarına açıldığım için de o bana teşekkür etti. Bunu tekrarlamaya söz verip kucaklaştıktan sonra odalarımıza çekildik. Rasy
ile yaşadığım deneyim, MAIN
ekibinden uzakta daha fazla vakit geçirme konusunda iştahımı kabarttı. Ertesi sabah yaptığımız toplantıda Charlie’ye yerel halktan bilgi edinmek için çabalamaktan usandığımı söyledim. Zaten ekonomik tahminlerim için ihtiyacım olan istatistiklerin çoğu sadece Cakarta’daki devlet dairelerinde bulunabilirdi. Charlie ile Cakarta’da birkaç hafta geçirmem gerekeceği konusunda fikir birliğine vardık. Charlie aslında Bandung’u bırakıp kaynayan başkente gitmek zorunda
kalacağım için
üzgündü; ben de o fikri en başından çok itici bulduğumu söyledim. İşin doğrusu, kendime biraz
zaman ayırabileceğim ve zarif
Endonezya InterContinental Oteli’nde kalıp Cakarta’yı keşfetme fırsatı
bulabileceğim için
seviniyordum. Ama Cakarta’ya varınca, hayata artık farklı bir açıdan bakmakta olduğumu fark ettim. Rasy
ve genç Endonezyalılar ile
geçirdiğim o akşam ve ülkede yaptığım seyahatler beni
değiştirmişti. Yurttaşlarım Amerikalılar’ı daha değişik bir biçimde görmeye başlamıştım. Genç eşleri de artık o kadar güzel görünmüyordu gözüme. Havuz kenarında daha önce farkına bile varmadığım tel örgü ve alt kat pencerelerindeki çelik çubuklar şimdi tehditkâr
bir görünüme bürünmüştü sanki. Otelin zarif lokantalarındaki yemekler de yavan gelmeye başlamıştı. Bir şeyi daha fark ettim: Siyasi lider ve işadamlarının yaptığımız görüşmeler sırasında bana davranışlarındaki incelikler. Daha önce dikkatimi çekmemişti ama çoğu varlığımdan rahatsız oluyordu. Örneğin beni birbirlerine tanıştırırken çoğunlukla elimdeki sözlüğe göre
Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|