Əhalinin sağlamlığının qorunması barədə
qanunvericilik aktlarına dair
Bələdçİ Qaydalar
26 iyun 1997-ci il tarixdə “Əhalinin sağlamlığının qorunması
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu imzalanmışdır.
Bu Qanun əhalinin sağlamlığının qorunması sahəsində
vətəndaşlarla dövlət orqanları, eləcə də dövlət və qeyri-dövlət
səhiyyə sistemlərinin subyektləri arasında yaranan münasibətləri
tənzimləyir.
Qanuna uyğun olaraq əhalinin sağlamlığının qorunması hər bir
insanın fiziki və ruhi sağlamlığının mühafizəsinə, onun fəal uzun
ömürlüyünün artırılmasına, tibbi yardımla təminatına yönəldilmiş
siyasi, iqtisadi, hüquqi, elmi, tibbi, sanitariya-gigiyena xarakterli
tədbirlərin məcmusundan ibarətdir. Əhalinin sanitariya-epidemioloji
salamatlığı dövlət sanitariya-epidemioloji xidmətinin nəzarəti altında
bütün hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən gigiyenik, əksepidemik
tədbirlər kompleksini həyata keçirməklə, müvafiq qanunvericiliyə
uyğun olaraq təmin edilir.
Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının sağlamlığını qorumaq
və tibbi yardım almaq hüququ vardır. Dövlət tibb müəssisələrində
tibbi xidmət pulsuzdur, yalnız bu Qanunda nəzərdə tutulan hallar
istisna olmaqla pullu ixtisaslaşdırılmış tibbi yardımın növləri
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (Azərbaycan Respublikasının
Səhiyyə Nazirliyi) tərəfindən müəyyən edilir. Xaricdə olan
Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının sağlamlığının qorunması
Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrinə uyğun olaraq
həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayan
vətəndaşlığı olmayan şəxslərin əhalinin sağlamlığının qorunması
sahəsində Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları ilə bərabər
hüquqları vardır. Xəstələndikdə, əmək qabiliyyətini itirdikdə və digər
hallarda vətəndaşların tibbi-sosial yardım almaq hüququ vardır.
Vətəndaşlar tibbi sığorta sistemindəki tibb müəssisələrində
qanunvericiliyə uyğun olaraq icbari tibbi sığorta əsasında tibbi
yardımla təmin edilirlər. Vətəndaşların könüllü tibbi sığorta əsasında,
eləcə də müəssisələrin, təşkilatların ayrı-ayrı şəxslərin vəsaitləri və
6
qanunvericilikdə qadağan edilməyən digər mənbələr hesabına tibbi
yardım almaq və digər əlavə tibbi xidmət növləri ilə təmin olunmaq
hüququ vardır.
Hər bir vətəndaş ailənin planlaşdırılması, ətrafdakılar üçün
təhlükə törədən xəstəliklərin mövcudluğu məsələlərinə və ailə-nikah
münasibətlərinin tibbi-psixoloji cəhətlərinə dair, habelə nəsildə
mümkün olan irsi xəstəliklərə yol verməmək məqsədilə yaşayış
yerindəki dövlət və bələdiyyə tibb müəssisələrində pulsuz
məsləhətlər almaq, müayinədən keçmək və dispanser nəzarətində
olmaq hüququna malikdir.
Pasiyentin təxirəsalınmaz tibbi yardım göstərilməsi halları istisna
olmaqla həkimin öz razılığı ilə həkimi, o cümlədən müalicə həkimini
və müalicə-profilaktika müəssisəsini seçmək, sanitariya-gigiyena
tələblərinə uyğun olan şəraitdə müayinə və müalicə olunmaq,
stasionar müalicə olunduğu tibb müəssisəsinin mütəxəssislərinin
iştirakı ilə konsilium və məsləhətləşmələr aparılmasını tələb etmək,
tibbi yardım üçün müraciət faktını, müalicə, sağlamlıq vəziyyəti,
xəstəliyin diaqnozu barəsində, eləcə də müayinə və müalicə zamanı
əldə edilən digər məlumatları ətrafdakılardan gizli saxlamaq, tibbi
müdaxiləyə şifahi və ya yazılı könüllü razılıq vermək, tibbi
müdaxilədən imtina etmək, hüquq və vəzifələri haqqında,
sağlamlığının vəziyyəti barədə məlumat almaq və öz mənafeyi
baxımından bu məlumatı vermək mümkün olan şəxsi seçmək, daxili
qaydalar pozulmamaq şərtilə xəstəxanada dini mərasimin icra
edilməsi üçün ayrıca yerlə təmin olunmaq hüquqları vardır.
Hər bir vətəndaş müayinənin nəticəsi, xəstəliyin diaqnoz və
proqnozu, müalicə üsulları və bununla bağlı risk dərəcələri, aparılmış
müalicənin nəticəsi haqqında məlumatlar da daxil olmaqla
sağlamlığının vəziyyəti barədə özü üçün səmərəli formada məlumat
almaq hüququna malikdir.
Vətəndaşın tibbi yardım üçün müraciət etməsi faktı, onun
xəstəliyinin diaqnozu, sağlamlığının vəziyyəti müayinə və müalicə
vaxtı əldə edilən digər məlumatlar barədə informasiya həkim sirrini
təşkil edir. Vətəndaşın verəcəyi məlumatın gizli saxlanılması
haqqında ona zəmanət verilir.
15 iyul 1997-ci il tarixdə “Əhalinin sağlamlığının qorunması
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi
7
barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı
imzalanmışdır.
Bu Fərmanla Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə
dövlət tibb müəssisələrində göstərilən pullu ixtisaslaşdırılmış tibbi
yardımın növlərini, işə qəbul zamanı və iş müddəti ərzində
işəgötürənin vəsaiti hesabına yoluxucu və peşə xəstəliklərinin
qarşısının alınması məqsədi ilə məcburi dövri tibbi müayinədən
keçirilən işçilərin peşə növlərinin siyahısını, yetkinlik yaşına
çatmayanların güzəştli şərtlərlə qidalanmaq və tibbi-sosial yardım
almaq hüquqlarının təmin edilməsi qaydasını, hamiləliyin süni
pozulmasına dair sosial göstərişlərin siyahısını, ictimai təhlükəli
xəstəliklərin siyahısını, hərbi-həkim ekspertizasının təşkili və
aparılması qaydasını, hərbi qulluqçuların, hərbi xidmətə çağırılan və
ya müqavilə (kontrakt) üzrə hərbi qulluğa daxil olan vətəndaşların
sağlamlığının vəziyyətinə dair tələbləri, xarici ölkələrdə hazırlıq alan
tibb və əczaçılıq işçilərinin Azərbaycan Respublikasında tibb və
əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmağa buraxılması qaydasını,
təhlükəli və ya zərərli əmək şəraiti ilə əlaqədar əlavə haqq,
kompensasiya və ya digər güzəştlər almaq hüququna malik olan tibb
və əczaçılıq işçilərinin siyahısını, xidməti vəzifələrini yerinə
yetirərkən həlak olmuş dövlət səhiyyə müəssisələrinin tibb və
əczaçılıq işçilərinin ailələrinə verilən birdəfəlik müavinətin miqdarını
müəyyən edən müvafiq normativ-hüquqi aktların qəbul edilməsi və
bu haqda Azərbaycan Respublikası Prezidentinə məlumat verilməsi
tapşırılmışdır.
Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinə dövlət səhiyyə
sisteminin uşaq və yeniyetmə tibb xidməti müəssisələrində yetkinlik
yaşına çatmayanların pulsuz dispanser nəzarətində olması və
müalicəsi qaydasını, hamiləliyin süni surətdə pozulmasına dair tibbi
göstərişlərin siyahısını, tibbi sterilizasiyaya dair göstərişləri, ilkin
tibbi sanitariya yardımının göstərilməsi qaydasını, təcili və
təxirəsalınmaz tibbi yardımın göstərilməsi qaydasını,
ixtisaslaşdırılmış tibbi yardımın növlərini, həcmini, keyfiyyət
standartlarını və göstərilməsi qaydasını, tibbi-sosial yardımın
növlərini və həcmini, insanın ölüm anının müəyyən edilməsi,
reanimasiya tədbirlərinin dayandırılması meyarlarını və qaydasını,
patoloji-anatomik yarmanın aparılması qaydalarını, ali tibb və
8
əczaçılıq təhsilini başa vurmamış şəxslərin orta tibb təhsilli işçi
vəzifəsində tibb və əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmağa
buraxılması qaydasını, səhiyyə mütəxəssislərinin peşə, bilik və
bacarıqlarının dövlət standartlarına, tibb və əczaçılıq peşələrinin
nomenklaturasına uyğun olan fəaliyyət üçün vacib olan diaqnostika,
müalicə, profilaktika və sağlamlığı möhkəmləndirmə metodlarının
məcmusunu müəyyən edən normativ-hüquqi aktların qəbul edilməsi
və bu haqda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatına
məlumat verilməsi tapşırılmışdır.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1 nömrəli
3 yanvar 2000-ci il tarixli Qərarı ilə “İşçinin səhhətinə, sağlamlığına
mənfi təsir göstərən amillər olan ağır, zərərli və təhlükəli əmək
şəraitli iş yerlərində, habelə əhalinin sağlamlığının mühafizəsi
məqsədi ilə yeyinti sənayesi, ictimai iaşə, səhiyyə, ticarət və bu
qəbildən olan digər iş yerlərində əmək müqaviləsi bağlanılarkən
işçilərin sağlamlığı haqqında tibbi arayış tələb olunan peşələrin
(vəzifələrin), iş yerlərinin Siyahısı”, 5 nömrəli 12 yanvar 1999-cu il
tarixli Qərarı ilə “Hamiləliyin süni pozulmasına dair sosial
göstərişlərin Siyahısı”, “İctimai təhlükəli xəstəliklərin Siyahısı” və
“Xarici ölkələrdə hazırlıq alan tibb və əczaçılıq işçilərinin
Azərbaycan Respublikasında tibb və əczaçılıq fəaliyyəti ilə məşğul
olmağa buraxılması Qaydası”, 48 nömrəli 18 mart 2000-ci il tarixli
Qərarı ilə “Hərbi-həkim ekspertizasının təşkili və aparılması
Qaydası” və “Hərbi qulluqçuların, hərbi xidmətə çağırılan və ya
müqavilə (kontrakt) üzrə hərbi qulluğa daxil olan vətəndaşların
sağlamlığının vəziyyətinə dair Tələblər” və 92 nömrəli 5 iyul 2004-
cü il tarixli Qərarı ilə “Əmək şəraitinə və əmək funksiyasının
xarakterinə görə əlavə məzuniyyət hüququ verən, zərərli və ağır
istehsalatların, peşə və vəzifələrin Siyahısı” təsdiq edilmişdir.
24 fevral 2015-ci il tarixdə “Əhalinin sağlamlığının qorunması
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər
edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu imzalanmışdır.
Bu Qanuna əsasən “Tibb fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər
tərəfindən dövlət tibb müəssisələrinin nizamnamələrində və ya özəl
tibb fəaliyyəti sahəsində onlara verilmiş xüsusi razılıqda
(lisenziyada) göstərilən işlər və xidmətlərdən kənar (ilkin tibbi
9
yardım istisna olmaqla) tibb fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə yol
verilmir”.
Bununla əlaqədar həmin tarixdə Azərbaycan Respublikasının
İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikasının Qanunu imzalanmışdır.
Bu Qanunla Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar
Məcəlləsinə əlavə edilmiş 65-3-cü maddəyə (Sağlamlığın qorunması
sahəsində vətəndaşların hüquqlarının pozulması) əsasən:
Tibb fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər tərəfindən dövlət tibb
müəssisələrinin nizamnamələrində və ya özəl tibb fəaliyyəti
sahəsində onlara verilmiş xüsusi razılıqda (lisenziyada) göstərilən
işlər və xidmətlərdən kənar tibb fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə
görə fiziki şəxslərin üç yüz manatdan beş yüz manatadək, vəzifəli
şəxslərin səkkiz yüz manatdan bir min manatadək, hüquqi şəxslərin
altı min manatdan səkkiz min manatadək miqdarda cərimə edilməsi
nəzərdə tutulub.
Həmçinin tibb işçiləri öz vəzifələrini yerinə yetirərkən,
ixtisaslaşdırılmış tibbi yardımın göstərilməsi tələb olunan şəxsləri bu
yardımı göstərən tibb müəssisələrinə göndərmədiklərinə görə fiziki
şəxslərin iki yüz manatdan üç yüz manatadək, vəzifəli şəxslərin beş
yüz manatdan səkkiz yüz manatadək miqdarda cərimə edilməsi
nəzərdə tutulub.
|