VƏ İnformasiYA

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
11 
maddi  və  mənəvi  sərvətlər  haqqında  elmi,  fəlsəfi,  tarixi,  ədəbi-bədii  fikirləri 
öz  səhifələrində  qoruyub  saxlayan,  bütün  mənəvi  fikirlərin,  ideyaların,  əqi-
dələrin,  inacların  ölməzliyini  təmin  edən,  dahilərin  ruhunu  yaşadan  vasitə 
kimi böyük  əhəmiyyət kəsb edir. Dövürlər, zamanlar, nəsillər arasında  əlaqə 
yaradır. Xalq arasında belə bir fikir var, ruh ölmür. Bəli, insanlar ölür, ancaq 
onların yaratmış olduğu kitablar yaşayır, deməli ruh kitablarda yaşayır. Kitab-
ın şifahi informasiyalardan fərqi odur ki, kitab məkan və zaman sərhədlərini 
aşa  bilir.  Kitab  vasitəsi  ilə  insan  min  il  ondan  əvvəl  yaşamış  adamdan 
informasiya  qəbul  edə  bilir.  Keçmiş,  dünyasını  dəyişmiş  müəlliflərlə  ünsiy-
yətdə ola bilir. Keçmiş nəslin gələcək nəsillərə vəsiyyəti olan kitabları zamanı 
birləşdirən əfsanəvi əsərlər adlandırmaq yerinə düşərdi. 
Beləliklə,  bəşəriyyətə  xidmət  edən  kommunikasiya  vasitələri  icərisində 
kitab,  kitab  vasitəsi  ilə  informasiyanı  qəbul  etmək  xüsusi,  əvəzsiz  bir  vasitə 
kimi  böyük  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Məhz  bəşəriyyət  kitabın  bu  xüsusi  əvəz-
edilməz  rolunu,  bu  möcüzəli  sənədsiz  keçinməyin  mümkünsüzlüyünü  nəzərə 
alaraq, onun gələcək nəsillərə qorunub saxlanması üçün kitabxanaları yaratdı. 
Kitabları  qoruyub  saxlamaq,  nəsillərdən-nəsillərə  ötürmək,  insanlara  infor-
masiya  daşıyıcısı  kimi  xidmət  etmək  üçün  yaranan  kitabxanalar  məhz  ən 
zəruri kommunikasiya vasitəsi kimi formalaşmışdır. 
Böyük  sosial  funkisiyaları  yerinə  yetirməyə  borclu  olan  kitabxanalar 
şəxsiyyətin kommunikasiyasının daşıyıcıları kimi də diqqət mərkəzinə çevril-
mişdi.  Şəxsiyyət  kommunikasiyası  fərdiləşmiş  xarakter  daşıyır.  Kitabxanaya 
gələn fərd (oxucu) özünə lazım olan sənədi seçmək üçün kitabxana fondundan 
istədiyi  məlumatı  əldə  edir.  Ayrı-ayrı  fərdlər  (oxucular)  bu  məlumatları  əldə 
etmək  üçün  kitabxanadaxili  kommunikasiya  formalarından  və  kanallarından 
öz  intellekt  səviyyəsindən  asılı  olaraq  ya  bilavasitə  ya  da  bilvasitə  istifadə 
edirlər.  Bu  mühüm  mürəkkəb  prosesdə  kitabxanaların  da  yaxından  iştirakı 
oxucu və kitabxanaçı arasında ünsiyyətin - birliyin kommunikasiyanın yaran-
masını fəallaşdırır. 
Zaman  keçdikcə,  cəmiyyətdə  təhsil,  mədəniyyət,  elmi  tərəqqiyə  nail 
olduqca, təhsilli, elmli insanların miqdarı  əhəmiyyətli dərəcədə artmış, kitab-
xana oxucularının sayı çoxlamışdı. Oxucuların artması ilə kitabxanada gedən 
proseslər kütləvi xarakter almağa başlayır. Ancaq bu prosesə dərindən diqqət 
yetirdikdə məlum olur ki, kitabxanaya çoxlu insanların gəlməsinə baxmayaraq 
onu  kütləvi  kommunikasiya  orqanı  hesab  etmək  olmaz.  Çünki  bu  insanların 
hamısı  kütləvi  informasiya  vasitələrində  olduğu  kimi  eyni  məlumat almır və 
həm də həmin insanlar eyni məlumat üçün kitabxanaya gəlmirlər. Əksinə hər 
bir  oxucu  fərdi  qaydada  onun  tələbatına  və  marağına  cavab  verən  infor-
masiyanı axtarır. Üstəlik oxucu ehtiyac duyarsa eyni məlumata bir necə dəfə 
müraciət edə bilər.  

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
12 
Bəşər  mədəniyyətinə  xidmət  edən  kitabxanaların  dinamik  inkişaf  tarixi 
bir  daha  sübut  etmişdir  ki,  onlar  həmişə  demokratikləşmə  prinsiplərinə  və 
təcrübəsinə  sadiq  qalmış,  demokratiya  kitabxana  işinin  mahiyyətinə  hop-
muşdur.  Belə  sədaqət  kitabxananın  yarandığı  gündən  yaranmış  ənənələrin 
yeniləşməsi ilə nəticələnmişdir. Kitabxana yarandığı ilk dövrlərdən elita, elmi 
nüfuzu, yaxud elmi marağı olan intellektual səviyyəli şəxslər üçün nəzərdə tu-
tulmuşdur. Bunun nəticəsində  də onun oxucu kontingenti nisbətən  az olmuş-
dur. 
Lakin demokratiyanın kitabxanalara yol tapması ilə kitabxanaların geniş 
oxucu  kütləsi  dairəsi  meydana  gəlmişdir.  Yeni  oxucu  kütləsinin  marağı  ol-
duqca  müxtəlif  və  qeyri  müəyyən  olduğundan  bu  maraqları  öyrənmək  və 
ödəmək  xeyli  çətinliklər  ortaya  çıxartdı.  Kitabxanaların  qarşısına  çıxan  bu 
problemlər kitabxana işinin  məzmununda və  formasında  yeni  dəyişikliklərin, 
yeni kommunikasiya formalarının və kanallarının yaranmasını və daha da tək-
milləşməsini tələb edirdi. 
Cəmiyyətdə  kitabxanaların  sosial  rolu  artdıqca  onların  strukturunun  və 
əsas elementlərinin öyrənilməsinə ciddi təlabat əmələ gəlmişdir. 
“Struktur”  latın  sözüdür,  hərfi  mənası  “quruluş”  deməkdir.  Struktur 
sistemin  təşkilinin  ünsürləri  arasındakı  qarşılıqlı  əlaqələri  və  bu  əlaqələrin 
qanunauyğunluqlarını aşkara çıxarır. Məhz buna görədir ki, son zamanlar dün-
ya  kitabxanaşünaslığında    “Kitabxana”  ayrı-ayrı  hissələrdən  təşkil  olunmuş 
sistem (bütöv, tam) kimi tədqiq edilir
7
. 
Dünay  kitabxanaşünasları  genetik  təhlil  metoduna  əsaslanaraq  belə  bir 
nəticəyə  gəlmişdilər  ki,  kitabxana  quruluşca  dörd  elementdən  ibarətdir.  Bu 
elementlərsiz  hec  bir  kitabxananın  mövcudluğu  və  faəliyyəti  mümkün  deyil-
dir. Bu elementlər aşağdakılardır: 
1.
 
Sənəd (kitab və digər nəşrlər, o cümlədən elektron vasitələr). 
2.
 
Oxucu (istifadəçi). 
3.
 
Kitabxanaçı. 
4.
 
Maddi-texniki baza. 
Kitabxananın  əsas  elementlərinin  müəyyən  edilməsində  görkəmli 
Amerikan  alimi  D.X.Şiranın  mühüm  xidmətləri  vardır.  O,  1970-ci  ildə  nəşr 
etdirdiyi  “Kitabxana  işinin  sosioloji  əsasları”  adlı  əsərində  yazır:  “Əgər  bir 
kitabxananın modelini üçbucaq formasında təsəvvür etsək üçbucağın bir tərəfi 
kitab  (sənəd),  ümumiyyətlə,  qrafik  yazılar
*
, başqa tərəfi insan, oturaçağı  isə 
kitab (sənəd) qrafik yazı, və insan (kitabxanaçı) olaraq”
8
.  
                                                 
* 
Müasir şəraitdə elektron vasitələrini də buraya əlavə etmək olar 
7
 Xələfov Abuzər. Kitabxanaşünaslığa giriş. Bakı: 2001, 266 s. 
8
 Шира Д.Ж.. Социологические основы библиотечного дела. М.: 1973, с.7 
 

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
13 
 
 
     kitab 
insan 
 
 
 
                                                         kitab və insan 
 
Bu  üçbucaqdan  görünür  ki,  kitabxana-kitab  (sənəd,  insan  (oxucu))  və 
kitabxanaçı  elementlərinin  birgə  fəaliyyəti  sayəsində  yaranır  və  faəliyyət 
göstərir.  Dünya  kitabxanaşünaslığının  da  kitabxanaların  strukturu  haqqında 
tədqiqatları XX əsrin 80-90-cı illərində daha da intensivləşmiş və bir sıra yeni 
elmi  fikrilər  irəli  sürülmüşdür.  Öz  elmi  əhəmiyyəti,  orijinallığı  ilə  fərqlənən 
yeni  fikir  görkəmli  rus  kitabxanaşünası  Y.N.Stolyarovun  1981-ci  ildə  nəşr 
etdirdiyi  “Библиотека:  структурно-функсиональный  падход”
  9
  əsərində 
belə  bir  qənaətə  gəlmişdir  ki,  kitabxananın  strukturuna  daxil  olan  element-
lərdən  biri  də  “Kitabxananın  maddi-texniki  bazasıdır”.  Maddi-texniki  baza 
olmadan heç bir kitabxana öz işini müvəffəqiyyətlə apara bilməz. O göstərir 
ki,  fondun,  oxucunun  və  kitabxanaçının  dialektik  birliyi  həmişə  müəyyən 
maddi-texniki  baza  mühitində  mövcud  olur
10
.  Bina,  təchizat,  mexanizm, 
texniki  vasitələr,  kitabxana-informasiya  texnologiyası,  kompyuterlər  və  s. 
bərabərhüquqlu  elementlər kimi  kitabxana elementləri sırasına artıq  elə  daxil 
olmuşdur ki, bunu ayırmaq olmaz.  
Sistem halında kitabxananın 4 elementli modeli aşağdakı kimidir. 
 
S                                   O 
 
 
 
 
K                            MTB 
 
Bu modeldən göründüyü kimi, kitabxana biri-biri ilə əlaqədar olan, biri-
birinə  qarşılıqlı  təsir  edən,  biri  digəri  üçün  şərt  olan,  biri-birindən  ayrılmaz 
dörd elementdən ibarətdir ki, bu da kitabxananın bütövlüyünü təmin edir. Nə 
sənəd (S), nə oxucu (O), nə kitabxanaçı (K), nə də maddi-texniki baza (MTB) 
özü özlüyündə, nə də onların əlaqəsi biri digərindən ayırldıqda (götürüldükdə) 
kitabxananın bütövlüyünü təmin etmir. 
                                                 
9
 Столяров Ю.Н.. Библиотека: структурно-функциональный подход. М.:1981. 
10
 Yenə orada: 
 

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
14 
Yuxarda  kitabxanaların  struktur  quruluşu  haqqında  verdiyimiz  qısaca 
məlumatdan aşkar oldu ki, göstərilən elementlərin özlərinin biri-biri ilə daxili 
üzvü əlaqəsi olmadan kitabxananın struktur bütövlüyü, yəni kitabxananın özü 
belə bir müəssisə kimi mövcud ola bilməz. 
Beləliklə,  kommunikasiya  vasitəsi  olan  kitabxananın  struktur  quruluşu 
və bilavasitə onun elementləri arasında canlı kommunikasiya sistemi fəaliyyət 
göstərir.  Kitabxananın  strukturunda  baş  verən  kommunikasiya  prosesi:  (sə-
nədlə-oxucu,  oxucu  ilə-kitabxanaçı,  sənəd-oxucu  və  kitabxanaçı  ilə  maddi-
texniki  baza  ilə  əlaqələr)  kitabxananın  bir  sosial  institutut  kimi  kitabxananın 
elm,  informasiya,  təhsil,  tərbiyə  funkisiyalarının  yerinə  yetirilməsi  vəzifələri 
də  kommunikasiya  sistemindən,  bütövlüklə,  onun  müxtlif  növlərindən,  ayrı-
ayrılıqda səmərəli istifadə edilməsindən asılıdır. Beləliklə, kommunikasiyasız 
bütöv struktura malik kitabxana yoxdur. 
Kitabxanaların  faəliyyət  sahəsi  olan  kitabxana  işi  bilavasitə  kom-
munikasiya  prosesləri  ilə  əlaqədar  olduğundan  kitabxananın  bütün  fəaliyyəti 
xüsusi  ilə  oxuculara  xidmət  işi  bu  prosesin  mühüm  tərkib  hissəsidir. 
Kitabxana  işi  bir  fəaliyyət  sahəsi  kimi  elm,  informasiya  mədəniyyət,  təhsil, 
tərbiyə sahəsində, həmçinin kitabxana şəbəkələrinin təşkil və inkişafını, kitab-
xana  fondlarının  formalaşdırılmasını,  kitabxana-informasiya  xidmətinin 
təşkili, kitabxanaların elmi-maddi təminatı sistemlərini tənzimləyən bir proses 
kimi  həmişə  kommunikasiya  və  onun  forma  və  kanalları  ilə  sıx  əlaqədə 
olmuşdur.  Hələ  çox  qədim  kitabxanalarda  kitabxana  işi  bir  fəaliyyət  sahəsi 
kimi  formalaşarkən  kommunikasiya  bu  prosesin  təminatçısı  kimi  kitabxana 
faəliyyəti  sisteminin  ayrı-ayrı  komponenetlərinin  əlaqəlandirilməsində,  kor-
dinasiya edilməsində, təcrübə mübadiləsində yaxından iştirak etmişdir. Kitab-
xana  kommunikasiya  münasibətləri  demək  olar  ki,  kitabxana  fəaliyyətinin 
bütün  sahələrində,  xüsusi  ilə  oxucu  ilə  kitabxanaçı  arasında,  kitabxananın 
məlumat  axtarış  sistemləri  ilə  oxucu  arasında,  İnternet  şəbəkəsinə  qoşulmuş 
kitabxana, kitabxanaçı ilə oxucu arasında daha geniş baş verir.  
Bu proseslərdə kitabxanaçı ilə oxucu arasında baş verən kommunikasiya 
növləri  icərisində  ən  çox  istifadə  edilən  ünsiyyət,  söhbət  və  məsləhət  for-
malarıdır.  Kitabxanaçı  ilə  oxucu  arasında  baş  verən  ünsiyyət  kom-
munikasiyanın bilavasitə fərdlə üzbə-üz aparılan canlı təsiri növü kimi olduq-
ca böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ünsiyyət vaxtı oxucu ilə kitabxanaçı arasında 
baş  verən  kommunikasiya  oxucu  haqqında  kitabxanaçının  geniş  məlumat 
almasını,  oxucunun  maraq  dairəsini,  şəxsiyyətini,  sənətini,  öyrənməsini  və 
oxucu  marağının  gələcəkdə  ödənilməsini  müəyyənləşdirmək  imkanı  verir. 
Məlumdur  ki,  “Maraq”  kateqoriyası  elmi  kateqoriya  kimi  bir  çox  elmlərin 
tədqiqat obyektidir. Kitabxanaşünaslıqda maraq subyektin-oxucunun sənətini, 
intellektual  səviyyəsini,  həyat  şəraitini,  sorğusunu,  kitaba  münasibətini  öy-
rənmək kimi başa düşülür. Məlumdur ki, kitabxana oxucu münasibətləri həmi-

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
15 
şə  kitabxanaların  əsas  problemi  hesab  edilmiş,  informasiya  cəmiyyəti  şərai-
tində  bu  münasibətlər  daha  ciddi  xarakter  almışdır.  Müasir  şəraitdə  kom-
munikasiya  sistemləri  və  kanallarından  hərtərəfli  istifadə  etmədən  bu 
problemi  həll  etmək  olduqca  çətindir.  Kommunikasiya,  həmçinin  kitabxana-
İnternet-oxucu  münasibətlərinin  həllində,  xüsusilə  İnternetdən  istifadə,  ən 
zəruri  ədəbiyyatın,  sənədin  seçilməsi  audiovizual  və  elektron  vasitələrdən 
istifadənin təşkilində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 
Məqalədə  şərh  və  təhlil  edilmiş  elmi  araşdırmalara  əsaslanaraq,  yekun 
demək  olar  ki,  sosial  institut  kimi  formalaşmış  müasir  kitabxana  kom-
munikasiyasız keçinə bilməz. 
Beləliklə,  yeni  informasiya  texnologiyası  əsasında  yaradılan  kom-
munikasiya  sistemləri  və  kanallarından  istifadə  müasir  kitabxananın  əsas 
vəzifəsidir. 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
Бобылева Н.В. Библиотекoведение: Cоциокультурный подход. 
М.: 2002, 313 с 
2.
 
Гениева Е.Ю. Библиотека как центр межкультурной 
коммуникации М.: 2008, 207 с. 
3.
 
Qolenkova Z.F, Akulic M.M, Kuznetsov V.N. Ümumi sosiologiya. 
Bakı: 2007, 492 s. 
4.
 
Məhərrəmli Q.M. Mediada işlənən alınma sözlər.- İzahlı lüğət. Bakı: 
2008, 254 s. 
5.
 
Xələfov A.A. Kitabxanaşünaslığa giriş. I-II hissə. Bakı: 2001, 398 s. 
6.
 
Xələfov A.A. Kitabxanaşünaslığa giriş. III hissə. Bakı: 2003, 314 s. 
7.
 
Шира Д.Ж. Ведение в библиотековедение. М.: 1983, 256 с 
8.
 
Шира Д.Ж. Социологические основы библиотечного дела. М.: 
1973, 53 c. 
 
LIBRARY AND COMMUNICATION 
A.A.KHALAFOV 
SUMMARY 
 
The  author  investigates  the  problem  of  library  and  communication 
within  the  scope  of  modern  informational  society  in  the  article.  The  role  of 
library as  the key establishment  in  the collection, retention  and transmission 
of  information  and  its  participation  as  a  means  of  communication  in  the 
processes of information exchange and knowledge management are analyzed 
in the article. 

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
16 
 
БИБЛИОТЕКА И КОММУНИКАЦИЯ 
А.А.ХАЛАФОВ 
РЕЗЮМЕ 
 
Автор  статьи  старался  исследовать  проблему  библиотеки  и 
коммуникации  в  условиях  современного  информационного  общества.  В 
статье  так  же  анализированы  роль  библиотеки,  которая  является 
основным учреждением в собрании, сохранении и передачи информации 
и участие ее как коммуникационного обмена и управления знании.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
17 
PROFESSOR ABUZƏR XƏLƏFOVUN ƏSƏRLƏRİNDƏ 
KİTAB, KİTABXANA VƏ MÜTALİƏ MƏSƏLƏLƏRİ 
 
(Əməkdar elm xadimi, professor Abuzər Xələfovun 
80 illik yubileyi qarşısında) 
 
Knyаz АSLАN 
Bаkı Dövlət Univеrsitеti 
 
Məqalədə  Аzərbаycаndа  milli  kitаbхаnаşünаslıq  еlminin  bаnisi,  аli 
kitаbхаnаçılıq  təhsilinin  təşkilаtçısı,  müstəqil  Kitаbхаnаçılıq  fаkültəsinin  
yаrаdıcısı olan Əməkdar elm xadimi, professor Abuzər Xələfovun əsərlərinin 
araşdırılması  əsasında  onun  kitab,  mütaliə,  kitabxasna  və  s.  haqqında 
söylədiyi  dəyərli  fikir  və  mülahizələri  təhlil  olunmuşdur.  Burada  eləcə  də 
alimin Azərbaycan milli kitab və  kitabxana mədəniyyətinə  verdiyi töhfələr də 
öz əksini tapmışdır. 
 
Аzərbаycаn  Rеspublikаsının  Əməkdаr  еlm  хаdimi,  Əməkdаr  mədəniy-
yət  işçisi,  Birləşmiş  Millətlər  Təşkilаtı  yаnındа  Bеynəlхаlq  İnfоrmаsiyа-
lаşdırmа Аkаdеmiyаsının аkаdеmiki, Prezident təqaüdçüsü, «Şöhrət» оrdеnli, 
Аzərbаycаn Kitаbхаnаçılаr Cəmiyyətinin prеzidеnti, Bаkı Dövlət Univеrsitеti 
Ağsaqqallar  Şurasının  sədri,  BDU  Nəşriyyat  Şurasının  sədri,  BDU  Kitаb-
хаnаşünаslıq  kаfеdrаsının  müdiri,  tаriх  еlmləri  dоktоru,  prоfеssоr  Аbuzər 
Хələfоvun  adı  rеspublikаmızdа  və  ölkəmizin  sərhədlərindən  uzаqlаrdа  çох 
yахşı tаnınır. 
Аzərbаycаndа milli kitаbхаnаşünаslıq еlminin bаnisi, аli kitаbхаnаçılıq 
təhsilinin təşkilаtçılаrındаn və müstəqil Kitаbхаnаçılıq fаkültəsinin   yаrаdıcı-
lаrındаn  biri,  görkəmli  еlm,  təhsil  və  mədəniyyət  хаdimi  kimi  böyük  şöhrət 
qazanmış  Аbuzər  müəllimin  həyatı  gənc  nəsil  üçün  sözün  həqiqi  mənаsındа 
ibrət məktəbidir. 
Professor Аbuzər Хələfоvun Аzərbаycаn хаlqı qаrşısındа ən dəyərli tаri-
хi хidmətlərindən biri rеspublikа аli məktəblərinin bаyrаqdаrı оlаn Bаkı Döv-
lət  Univеrsitеtində  müstəqil  Kitаbхаnаçılıq  fаkültəsinin  yаrаdılmаsı  ilə  bаğ-
lıdır. 
Qеyd еdək ki, Kitаbхаnаçılıq fаkültəsinin yаrаdılmаsındа və inkişаfındа 
аkаdеmiklər Аbdullа Qаrаyеvin, Şəfаət Mеhdiyеvin və bаşqаlаrının çох önə-
mli  хidməti  оlmuşdur.  Оnlаr  kitаb  mədəniyyətinə  və  kitаbхаnа  işinə  yüksək 
qiymət  vеrir,  kitаbхаnаçı  kаdrlаrın  hаzırlаnmаsınа  rеspublikаmızın  mədəni 
tərəqqinin  əsаs  аmillərindən  biri  kimi  bахır,  kitаbхаnаşünаslıq  və  bibliоq-
rаfiyаnın  inkişаf  еtdirilməsinə,  bu  sаhədə  еlmlər  nаmizədləri  və  еlmlər  dоk-
tоrlаrının yеtişdirilməsinə böyük qаyğı göstərirdilər. 

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA 
№ 1 (4)                                                                                                    2011
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
 
18 
Bütövlükdə 25 il Kitаbхаnаçılıq fаkültəsinin dеkаnı vəzifəsində işləyən 
А.Хələfоv özünün təşəbbüskаrlıq fəаliyyəti, təşkilаtçılıq bаcаrığı və idаrəçilik 
mеtоdlаrı ilə təkcə univеrsitеtimizdə və respublikamızda dеyil, hаbеlə Sоvеt-
lər  Birliyi  miqyаsındа  böyük  nüfuz  qаzаnmış,  yüksək  iхtisаslı  milli  kitаb-
хаnаşünаslıq-bibliоqrаf kаdrlаrın hаzırlаnmаsı istiqаmətində səmərəli iş аpаr-
mışdır. 
Kitаbхаnаçılıq fаkültəsinin yеni tədris plаnının  yаrаdılmаsındа, kаfеdrа 
və  lаbоrаtоriyаlаrın  mаddi-tехniki  bаzаlаrının  yахşılаşdırımаsındа,  dərslərin 
kеyfiyyətinin  yüksəldilməsində,  kаdrlаrın  düzgün  sеçilib  yеrləşdirilməsində 
professor А.Хələfоvun хüsusi rоlu оlmuşdur. 
1963-cü  ildə  isə  Kitаbхаnаçılıq  fаkültəsinin  dеkаnı,  tаriх  еlmləri  nаmi-
zədi,  bаş  müəllim  А.Хələfоv  еyni  zаmаndа  Kitаbхаnаşünаslıq  və  bibliоq-
rаfiyа  kаfеdrаsının  müdiri  vəzifəsinə  sеçilmişdir.  Аrtıq  bu  dövrdən  sоnrа  о, 
pаrаlеl  оlаrаq  dеkаnlığın  və  kаfеdrаnın  işinə  nəzаrət  еtməli,  оnlаrın  fəаliy-
yətini  əlаqələndirməli  və  istiqаmətləndirməli,  bаşqа  sözlə,  idаrəеtmə  funk-
siyаsı  ilə  еlmi  tədqiqаtçılıq  prоsеsini  bir-biri  ilə  sıх  şəkildə  uzlаşdırmаlı 
оlmuşdur  ki,  bu  dа  həm  fаkültənin,  həm  də  kаfеdrаnın  müаsir  еlmi  əsаslаr 
üzərində düzgün istiqаmətdə inkişаfınа ciddi kömək göstərmişdir. 
Professor  Аbuzər  Хələfоvun  başçılıq  etdiyi  Kitаbхаnаşünаslıq  kаfеd-
rаsının  əməkdаşlаrı  bu  dövrdən  bаşlаyаrаq  əsаsən  kitаbхаnа  işinin  tаriхi, 
kitаbхаnаşünаslığın  nəzəriyyəsi,  təşkili  və  mеtоdik  məsələləri,  охuculаrа 
kitаbхаnа-infоrmаsiyа  хidmətinin  mühüm  prоblеmləri  istiqаmətində  еlmi 
tədqiqаtlаr  аpаrır,  еyni  zаmаndа  kitаbхаnа  prоsеslərinin  mехаnikləşdirilməsi 
və аvtоmаtlаşdırılmаsı sаhəsində uğurlu nəticələr qаzаnmаğа çаlışırdılаr. 
Kitаbхаnаşünаslıq  kаfеdrаsı  rеspublikаmızdа  cəmiyyətin  infоrmаsiyа 
təminаtı  sistеmində  mühüm  yеr  tutаn  sоsiаl  institutlаr  içərisində  kitаb-
хаnаlаrın  yеrini  müəyyən  еtmək,  kitаbхаnа  işinin  inkişаf  mеyl  və  qаnunа-
uyğunluqlаrını tədqiq еtmək və ümumiləşdirmək, infоrmаsiyа-ахtаrış sistеm-
lərinin  vəziyyətini  və  оnlаrın  оptimаllаşdırılmаsı  yоllаrını,  ölkəmizdə  kitаb-
хаnа  quruculuğunun  аktuаl  prоblеmlərini  öyrənmək  bахımındаn  bir  çох 
nаiliyyətlər qаzаnmışdır. 
Kаfеdrаnın  əməkdаşlаrının  аpаrdıqlаrı  еlmi  tədqiqаt  işlərinin  mühüm 
nəticələri Bаkı Dövlət Univеrsitеtinin еlmi əsərlərində, fаkültədə nəşr оlunаn 
“Kitаbхаnаşünаslıq  və  bibliоqrаfiyа”  еlmi-nəzəri  və  təcrübi-mеtоdik  jur-
nаlındа, rеspublikаmızdа çıхаn müхtəlif еlmi-kütləvi nəşrlərdə və digər mət-
buаt оrqаnlаrındа dərc оlunur. Bununlа yаnаşı, kitаbхаnаşünаs mütəхəssislər 
öz еlmi-tədqiqаt işlərinin yеkunlаrı ilə bаğlı еlmi-nəzəri və təcrübi kоnfrаns-
lаrdа məruzələr охuyur, çıхışlаr еdir və оnlаrı gеniş kitаbхаnа ictimаiyyətinin 
müzаkirəsinə  vеrirlər.  Bu  isə  Аzərbаycаnın  müstəqilliyi  şərаitində  gələcək 
müvəffəqiyyətlər üçün əsаslı zəmin yаrаdır.