Shavkat ergashevich omonov, xurram esonqulovich karabaev, sherzod baxramdjanovich gulyamov



Yüklə 3,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/20
tarix28.01.2017
ölçüsü3,35 Mb.
#6604
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM VA O’RTA MAXSUS TA’LIM 
VAZIRLIGI 
SHAVKAT ERGASHEVICH OMONOV, XURRAM ESONQULOVICH KARABAEV, 
SHERZOD BAXRAMDJANOVICH GULYAMOV 
 
 
Bilim sohasi- Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash- 500000 
Ta’lim sohasi- Sog’liqni saqlash- 510000 
«OTORINOLARINGOLOGIYA» 
fanidan 
«BURUN VA BURUN YONDOSH BO’SHLIQLARINING KASALLIKLA-
RI» 
 
Davolash ish-5510100 
Pediatriya ishi-5510200 
Ta’lim yo’nalishlari uchun 
 
Toshkent- 2012 

Tuzuvchi: 
Sh.E. Omonov                         t.f.d., prof., ToshPMI Otorinolaringologiya, bolalar oto- 
                                                rinolaringologiyasi va stomatologiyasi  kafedrasi mudiri 
X.E. Karabaev                        t.f.d.,ToshPMI Otorinolaringologiya, bolalar otorino- 
                                                laringologiyasi va stomatologiya kafedrasi professori 
Sh.B. Gulyamov                     Vrach otorinolaringolog 
 
Restenzentlar: 
K.D. Djabbarov                    t.f.d., prof., TVMOI Quloқ, burun, tomoq kafedra mudiri    
A.M. Xakimov                     t.f.d., TTA Otorinolaringologiya kafedrasi mudiri 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

SO’Z BOSHI
 
O’zbek tilida( kirill va lotin alifbosi) xozirgi zamon talabiga javob beradigan 
darsliklar  va  o’quv  kullanmalar  yaratish  zaruriyatidan  kelib  chiqib  mazkur  o’quv 
qo’llanma O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan 
tibbiyot  institutlari  talabalari,  magistrlari  va  klinik  ordinatorlari  uchun  o’quv 
qo’llanma sifatida tavsiya etildi. 
Tibbiyotning  boshqa  soxalari  kabi  otorinolaringologiya  (LOR)  xam  jadal 
rivojlandi, zamonaviy diagnostika va davolash usullari, shuningdek asbob-uskunalar 
xamda dori vositalari ishlab chiqildi. Bu LOR kasalliklarini o’z vaqtida davolash va 
oldini olish imkonini beradi. SHuni inobatga olgan xolda mazkur o’quv qo’llanmani 
nashr etishga ehtiyoj tuғildi. 
Bu  o’quv  qo’llanmada  xurmatli  o’quvchilar  uchun  katta  ilmiy  tajribasi  ega, 
hamda  boy  vrachlik  va  pedagogik  tajribaga  ega  bo’lgan  Toshkent  Pediatriya 
Tibbiyot  Instituti  LOR  klinikasining  yutuqlari  ham  joy  olgan.  Bu  jamoa  LOR 
a’zolarida yiliga minglab jarrohlik amaliyotlarini amalga oshiradilar, shu jumladan 
burun va burun yondosh bo’shliqlarida ham. 
Ushbu  o’quv  qo’llanmada  tibbiyot  oliy  o’quv  yurlari  bakalavriyatlari,  klinik 
ordinatorlari  va  magistrlari,  kichik  ilmiy  xodimlar  uchun  burun  va  burun  yondosh 
bo’shliqlari  kasalliklarini  tashxisoti,  davolash  va  profilaktikasi  zamonaviy  talqin 
qilingan.  
O’quv  qo’llanma  jo’z’iy  xato  va  kamchiliklardan  xoli  bulmasligi  mumkin. 
Shuning uchun mualliflar o’quv qo’llanma haqidagi tanqidiy fikr va mulohazalarni 
mamnuniyat  bilan  qabul  kilib,  kitobxonlarga  oldindan  chuqur  minnatdorchilik 
bildiradilar. 
 
 
 

АННОТАЦИЯ 
Каждый год в нашей стране происходит пополнение рядов оториноларин-
гологов молодыми врачами, только что окончившими медицинские институ-
ты.  Становление  специалиста  продолжается  несколько  лет,  в  течение  кото-
рых теоретические знания преломляются в практические навыки, накаплива-
ется личный опыт. Для этого периода работы молодых врачей мы и подгото-
вили настоящее учебное пособые, в котором систематизирована вся нозоло-
гия  специальности,  изложенная  с  учетом  современных  данных  науки  уже  с 
позиции врача, а не студента. В отечественной литературе подобных публи-
каций  не  было,  последнее  издание,  в  котором  были  рассмотрены  основные 
проблемы специальности, вышло 6 лет назад. 
В  основу  предлагаемого  вниманию  читателей  учебное  пособие  легли 
результаты  большой  научной  работы  авторов,  а  также  их  богатый  (30-
летний)  опыт  врачебной  и  педагогической  работы  на  базе  ЛОР-клиники 
Ташкентского  Педиатрического  Медицинского  Института.  Ими  проведены 
тысячи  операций  на  ЛОР-органах,  включая  и  наиболее  современные  около-
носовых пазухах, полостях носа, обучены оториноларингологии сотни моло-
дых врачей (ежегодно в клинике и институте специализируются 6 магистров, 
10—15 клинических ординаторов, аспирантов и докторантов). 
Представлены  наиболее  апробированные,  проверенные  практикой 
взгляды, новейшие данные по этиологии, патогенезу, диагностике, клинике, 
лечению и профилактике болезней носа. 
Настоящее учебное пособие предназначено прежде всего для молодых, 
начинающих  врачей,  но  в  то  же  время  представит  интерес  и  для  опытных 
специалистов  — аллергологов и офтальмологов, поскольку в нем освещены 
современные взгляды на стратегические и тактические подходы в оторинола-
рингологии. 

ABSTRACT 
            Every year in this country is the completion of the series otolaryngologists 
young physicians, just graduated from medical school. Becoming a specialist con-
tinues for several years, during which the theoretical knowledge refracted in prac-
tical skills, personal experience is accumulated. For this period the work of young 
doctors and we have prepared this manual, which codified the whole nosology spe-
cialty, described in accordance with modern scientific data is from the perspective 
of a doctor, not a student. In the domestic literature of such publications was not
the latest edition, which covered the key issues specialty, published six years ago. 
          The basis of the proposed textbook readers went to the results of great scien-
tific  work of the  authors and their  extensive  (30  years)  experience  in the  medical 
and educational work on the basis of the ENT clinics of Tashkent Pediatric Medi-
cal  Institute.  They  performed  thousands  of  operations  on  the  upper  respiratory 
tract, including the most advanced paranasal sinuses, nasal cavity, trained hundreds 
of young doctors of Otorhinolaryngology (annually in the clinic and institute spe-
cializing  six  Masters,  10-15  clinical  interns,  postgraduate  and  doctoral  students). 
          It provides the most tested, proven practices views, the latest data on etiolo-
gy,  pathogenesis,  diagnosis,  clinic,  treatment  and  prevention  of  diseases  of  the 
nose. 
           This manual is intended primarily for young, novice doctors, but at the same 
time  be  of  interest  to  experienced  professionals  -  allergists  and  ophthalmologists, 
as it highlights the modern views on the strategic and tactical approaches in otorhi-
nolaryngology. 
 
 
 

Mundarija 
 
1. 
TASHQI BURUN KASALLIKLARI. ................................................................................................ 12 
1.1.  Burunni anomal rivojlanishi. ....................................................................................................... 12 
1.2.  Burun chipqoni. ........................................................................................................................... 17 
1.3.  Burun saramasi. ........................................................................................................................... 19 
1.4.  Pushti donatshalar. ...................................................................................................................... 21 
1.5.  Rinofima. ..................................................................................................................................... 22 
1.6.  Sikoz. ........................................................................................................................................... 23 
1.7.  Burun ekzemasi. .......................................................................................................................... 24 
1.8.  Tashqi burunni termik jarohatlari. ............................................................................................... 25 
2.   BURUN BO’SHLIG’i KASALLIKLARI.
............................................................................................ 26 
2.1.  Burun to’sig’i qiyshiqligi. ........................................................................................................... 26 
2.2.  Burun to’sig’i gematomasi va ho’ppozi. ..................................................................................... 33 
2.3.  Burun to’sig’ni teshilishi (perforasiyasi). .................................................................................... 34 
2.4.  Burun bo’shlig’ida yot jismlar. ................................................................................................... 35 
2.5.  Burundan qon ketishi. ................................................................................................................. 36 
2.6.  Otkir rinit. .................................................................................................................................... 44 
2.7.  Surunkali rinit. ............................................................................................................................. 53 
2.7.1.Surunkali kattaral rinit. .......................................................................................................... 54 
2.7.2.Surunkali gipertrofik rinit. ..................................................................................................... 56 
2.7.3.Surunkali atrofik rinit. ........................................................................................................... 62 
2.7.4.Vazomotor rinit. .................................................................................................................... 64 
2.7.5.Ozena (sassiq tumov). ........................................................................................................... 70 
3.
  BURUN YONDOSH BO’SHLIQLARINI KASALLIKLARI. .......................................................... 76 
3.1.  Yuqori jag’ bo’shlig’ini o’tkir yallig’lanishi. .............................................................................. 82 
3.2. Yuqori jag’ bo’shlig’ini surunkali yaliig’lanishi. ......................................................................... 90 
3.2.1.Odontogen gaymorit. ........................................................................................................... 103 
3.3  Peshona bo’shlig’ini o’tkir yallig’lanishi. .................................................................................. 107 
3.4.  Peshona bo’shlig’ini surunkali yallig’lanishi. ........................................................................... 111 
3.5.  G’alvirsimon bo’shliqni o’tkir yallig’lanishi. ........................................................................... 122 
3.6.  G’alvirsimon bo’shliqni surunkali yallig’lanishi. ..................................................................... 124 
3.7.  Asosiy bo’shliqni o’tkir yallig’lanishi. ...................................................................................... 131 
3.8.  Asosiy bo’shliqni surunklali yallig’lanishi................................................................................ 134 
3.9.  Burun yondosh bo’shliqlarini mukoselesi. ................................................................................ 139 
4.
  BURUN VA BURUN YONDOSH BO’SHLIQLARINI JAROHATLARI. .................................... 141 
5.
  RINOSINUSOGEN KO’Z KOSASI ASORATLARI. ..................................................................... 147 

5.1.  Ko’z kosasi yumshoq to’qomasini reaktiv shishi. ..................................................................... 151 
5.2. Retrobulbar kletchatkani yallig’lanishli shishi. .......................................................................... 152 
5.3. Ko’z kosasi periostiti. ................................................................................................................. 153 
5.4.Subperiostal  abssess. .................................................................................................................. 154 
5.5.Ko’z qovog’ining abssessi. .......................................................................................................... 157 
5.6.Ko’z qovog’i va ko’z kosasi devori oqmasi. ............................................................................... 158 
5.7.Ko’z kosasi flegmonasi. .............................................................................................................. 159 
5.8.Retrobulbar abssess. .................................................................................................................... 162 
6.
  RINOSINUSOGEN KALLA ICHI ASORATLARI. ........................................................................ 167 
6.1.  Rinogen araxnoidit. ................................................................................................................... 170 
6.2.  Ekstradural abssess. ................................................................................................................... 171 
6.3.  Subdural (qobiq ichi) abssessi. .................................................................................................. 172 
6.4.  Rinogen meningit. ..................................................................................................................... 173 
6.5.  Miya abssessi. ........................................................................................................................... 175 
6.6.  G’orsimon sinus trombozi. ........................................................................................................ 179 
6.7.  Rinogen sepsis. .......................................................................................................................... 183 
7.
  ZAMONAVIY ENDONAZAL ENDOSKOPIYA JARROHLIK USULLARI. ............................... 184 
8. 
DAKRIOTSISTIT. ............................................................................................................................ 190 
Foydalanilgan adabiyotlar ......................................................................................................................... 197 
 
 
 
 
 
 
 
 

 Оглавления 
 
1. 
ЗАБОЛЕВАНИЯ НАРУЖНОГО НОСА........... Ошибка! Закладка не определена. 
1.1. 
Аномалия носа. ................................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
1.2. 
Фурункул носа. ................................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
1.3. 
Рожа. ................................................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
1.4. Угри красные. ........................................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
1.5. 
Ринофима. ........................................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
1.6. 
Сикоз. ............................................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
1.7. 
Экзема преддверия носа. ................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
1.8. 
Термическое повреждения носа. .................................... Ошибка! Закладка не определена. 
2. ЗАБОЛЕВАНИЯ ПОЛОСТИ НОСА. ............................................ Ошибка! Закладка не определена. 
2.1. 
Искривления перегородки носа. .................................... Ошибка! Закладка не определена. 
2.2. 
Абсцесс и гематома перегородки носа. ......................... Ошибка! Закладка не определена. 
2.3. 
Перфорация перегородки носа. ...................................... Ошибка! Закладка не определена. 
2.4. 
Инородное тела полости носа. ....................................... Ошибка! Закладка не определена. 
2.5. 
Кровотечения из носа. .................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
2.6. 
Острый ринит. ................................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
2.7. 
Хронический ринит. ........................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
2.7.1.Хронический катаралный ринит. ............................. Ошибка! Закладка не определена. 
2.7.2.Хронический гипертрофический ринит. ................. Ошибка! Закладка не определена. 
2.7.3.Хронический атрофический ринит. ......................... Ошибка! Закладка не определена. 
2.7.4.Вазомоторный ринит. ................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
2.7.5.Озена  .......................................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
3. 
ЗАБОЛЕВАНИЯ ПРИДАТОЧНЫХ ПАЗУХ НОСА. ................ Ошибка! Закладка не определена. 
3.1. 
Острый верхнечелюстной синуит . ................................ Ошибка! Закладка не определена. 
3.2. 
Хронический верхнечелюстной синуит . ...................... Ошибка! Закладка не определена. 
3.2.1.Одонтогенный гайморит. .......................................... Ошибка! Закладка не определена. 
3.3. 
Острый фронтит. ............................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
3.4. 
Хронический фронтит. .................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
3.5. 
Острый этмоидит. ............................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
3.6. 
Хронический этмоидит. .................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
3.7. 
Острый сфеноидит. ......................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
3.8. 
Хронический сфеноидит. ................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
3.9. 
Мукоцеле . ........................................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
4. 
ТРАВМЫ НОСА И ПРИДАТОЧНЫХ ПАЗУХ. ........................ Ошибка! Закладка не определена. 
5. 
РИНОСИНУСОГЕН ОРБИТАЛЬНЫЕ ОСЛОЖНЕНИЕ. ..... Ошибка! Закладка не определена. 

5.1. Реактивный отек глазницы. ..................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
5.2. Ретробульбарный отек глазницы. ........................................... Ошибка! Закладка не определена. 
5.3. Периостит глазницы................................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
5.4. Субпериосталный абсцесс глазницы. ..................................... Ошибка! Закладка не определена. 
5.5. Абсцесс век. .............................................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
5.6. Свищ веко и стенки глазниц. .................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
5.7. Флегмона глазницы. ................................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
5.8. Ретробульбарный абсцесс глазницы. ..................................... Ошибка! Закладка не определена. 
5.9. Тромбоз вен глазниц. ............................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
6. 
РИНОСИНУСОГЕН ВНУТРИЧЕРЕПНЫЕ ОСЛОЖНЕНИЕ . .................. Ошибка! Закладка не 
определена. 
6.1. 
Риногенный арахноидит. ................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
6.2. 
Экстрадуралный абсцесс. ............................................... Ошибка! Закладка не определена. 
6.3. Субдуралный абсцесс. ............................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
6.4. Риногенный менингит. ............................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
6.5. Абсцесс мозга. .......................................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
6.6. Тромбоз пищеристого синуса. ................................................ Ошибка! Закладка не определена. 
6.7. Риногенный сепсис. ................................................................. Ошибка! Закладка не определена. 
7. СОВРИМЕННЫЕ ЭНДОНАЗАЛЬНЫЕ ХИРУРГИЧЕСКИЕ 
МЕТОДЫ………………………..Ошибка! Закладка не определена. 
8.ДАКРИОЦИСТИТ. ......................................................................... Ошибка! Закладка не определена. 
Рекомендованная литература  Ошибка! Закладка не определена. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
Table of Contents 
I DISEASES OF EXTERNAL NOSE……………………….…………………………………...4 
1.1. The anomaly of the nose……………………………………………………………..……. ..4 
1.2. Furuncle of the nose. …………………………………………………………………….….10 
1.3. Erysipelas. …………………………………………………………………………………..12 
1.4. Acne is red…………………………………………………………………………………..14 
1.5. Rhinophyma…………………………………………………………………………………15 
1.6. Sycosis…………………………………………………………………………………… ...16 
1.7. Eczema nasal vestibule…………………………………………………………………….. 17 
1.8. Thermal damage to the nose……………………………………………………………… ..18 
II. DISEASES OF THE NASAL CAVITY………………………………………….……… ….19 
2.1. Curvature of the nasal septum………………………………………………………….. ….19 
2.2. Abscess and hematoma of the nasal septum……………………………………………. …26 
2.3. Perforation of the nasal septum…………………………………………………………… 28 
2.4. Foreign bodies of the nasal cavity………………………………………………………… 29 
2.5. Bleeding from the nose……………………………………………………………………. 30 
2.6. Acute rhinitis…………………………………………………………………………….. ..38 
2.7. Chronic rhinitis…………………………………………………………………………… 48 
2.7.1. Chronical cataral rhinitis……….……………………………………………………… ..49 
2.7.2. Chronical hypertrophic rhinitis……………………………………………………….. ...51 
2.7.3. Chronical atrophic rhinitis…………………………………………………………….. ..58 
2.7.4.Vazomotor rhinitis………………………………………………………………………. 60 
2.7.5.Ozena ……………………………………………………………………………………..66 
III. DISEASES OF THE PARANASAL SINUSES……………………….………………… .73 
3.1. Acute maxillary sinusitis...……………………………………………………………... ...80 
3.2. Chronic maxillary sinusitis ………………………………………………….…………….89 
3.2.1.Odontogenny sinusitis. …………………………………………………………………..103 
3.3. Acute sinusitis……………………………………..…………………………………….. 106 
3.4. Chronic sinusitis………………………………………………………………………….. 111 
3.5. Acute ethmoiditis………………………………………...………………………………. 123 
3.6. Chronic ethmoiditis……………………………………...……………………………….. 125 
3.7. Acute sphenoiditis…………………………………………..……………………………. 133 
3.8. Chronic sphenoiditis………………………………………...……………………………. 136 

3.9. Mukotsele…………………………………………………..…………………………….. 142 
IV. TRAUMA OF THE NOSE AND PARANASAL SINUSES………………………..…… 144 
V  RINOSINUSOGEN ORBITAL COMPLICATIONS…………………….……………. 151 
5.1. Reactive swelling of the orbit. ………………………………………………………….156 
5.2. Swelling of the retrobulbar orbit……………………………………………………….. 156 
5.3. Periostitis orbit………………………………….……………………………………… 157 
5.4. Subperiostal abscess of orbit…………………………………..………………………. 159 
5.5. Abscess century………………………………………………...……………………… 162 
5.6. Fistula lid and wall sockets………………………………………..…………………… 163 
5.7. Phlegmon of the orbit………………………………………………………………….. 163 
5.8. Retrobulbar abscess of the orbit……………………………………………………….. 167 
5.9. Venous thrombosis sockets…………………………………………………………….. 168 
VI. RINOSINUSOGEN INTRACRANIAL COMPLICATIONS…………………………. 172 
6.1. Rhinogenous arachnoiditis……………………………………………………………… 176 
6.2. Ekstraduralny abscess…………………………………..………………………………. 177 
6.3. Subduralny abscess……………………………………………………………………… 178 
6.4. Rhinogenous meningitis………………………………………………………………… 179 
6.5. Brain abscess……………………………………………………………………………. 181 
6.6. Thrombosis pischeristogo sinus…………………………………….…………………… 186 
6.7. Rhinogenous sepsis…………………………………………..………………………….. 190 
VII.   ENDONASAL SURGICAL METHODS ....................................................................... 191 
VIII.DAKRIOTSISTIT………………………………………………………………………. 198 
Recommended literature ……………………………………………...………………………..204 

Yüklə 3,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin