O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KIRISH
|
UO‟K 629.33.08(075)
KBK 39.35-08n Taqrizchilar: K.I. Ismailov - texnika fanlari doktori, professor O.K. Adilov - texnika fanlari nomzodi, dotsent USBN 978-9943-5674-7-4 © “Fan va texnologiya” nashriyoti, 2019 3 KIRISH O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasining ―Ijtimoiy sohani rivojlantirish‖ deb nomlangan to‘rtinchi yo‘nalishida yo‘l transport, muhandislik kommunikatsiya hamda ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish va modernizatsiyalash hamda ularni rivojlantirish chora tadbirlarini amalga oshirishni nazarda tutiladi [1]. Yuqorida ta‘kidlangan infratuzilmalarda mehnat sharoitlarini yaxshilash, barcha turdagi resurslarni tejash va texnologik jarayonlarning ekologik xavfsizligini ta`minlashdan iborat bo‘lgan ustuvor vazifalar qo‘yilganki, bu ustuvor vazifalar bevosita avtomobil transporti va uni boshqarish sohasiga ham tegishlidir. Ushbu sohani samarali boshqarishda uni, turlicha va ko‘plab omillar ta‘sirida bo‘lgan, tagtizimlar tarmog‘idan tashkil topgan murakkab, ulkan tizim sifatida qarash muhim ahamiyatga ega. Bozor iqtisodi sharoitlarida avtotransport korxonalari (ATK) rahbarlari doimiy ravishda boshqaruvning, mehnatni tashkil qilish va rag‘batlantirishning, inson omilini faollashtirishning samarali shakllarini izlashlari va amalda qo‘llashlariga to‘g‘ri keladi. Bunda ularning qaror qabul qilishlarida erkinlik chegaralari kengayadi, lekin yakuniy natijalar uchun mas‘uliyati kuchayadi. Ushbu darslikda avtomobillar texnik ekspluatatsiyaning samaradorligini oshirish muammosi unga dasturiy maqsadli yondoshuv nuqtai nazaridan qaraladi va shunga binoan texnik ekspluatatsiyaning maqsadlari avtomobil transportining maqsadlari bilan chambarchas bog‘liq holida tadqiq qilinadi. Muammoga bunday yondoshuv, boshqaruvning samaradorligiga ta‘sir qiluvchi barcha omillarni miqdoriy jihatdan baholashni talab qiladi ya‘ni boshqaruvning turli darajalarida, mavjud muqobil variantlar, sharoitlar va cheklanishlarida erishilgan ko‘rsatkichlarni hisobga olgan holda asoslangan muhandislik echimlarini qabul qilishni taqozo etadi. Avtomobillarning texnik holatini boshqarish muammosini hal qilishning muhim elementlaridan biri avtomobillarga texnik xizmat (TXK) ko‘rsatish va joriy ta`mirlash (JT) ning texnologik jarayonlarini takomillashtirish hisoblanadi, bu esa o‘z navbatida 4 muhandis-texnika xizmatining (MTX) tarkibi va tuzilmasini, muhandislik qarorlarini qabul qilish usullarini, va ish joylaridagi (postlardagi) jihozlarni mukammallashtirishni hamda mehnatni ilmiy tashkil etishni talab qiladi. Bugungi yangicha iqtisodiy sharoitlar uchun samarali bo‘lgan muhandislik echimlarini asoslash va amalga joriy qilish zaruratidan kelib chiqqan holda inson omilining roli sezilarli darajada oshdi, MTX va muhandisning o‘ziga, hamda ularni tayyorlash va malakasini oshirish usullariga bo‘lgan talab oshib bormoqda. Boshqaruv va menejment birinchi navbatda inson yoki bir guruh insonlarning faoliyat doirasi hisoblansada, uning asoslari va texnologiyalarini bilmaslik nafaqat qaror qabul qiluvchilar, balki korxona, firma, tarmoq, jamiyat uchun jiddiy oqibatlarni keltirib chiqaradi [20, 5-14 b]. Shuni alohida ta‘kidlash muhimki, so‘ngi yillarda hukumatimiz tomonidan muhandislar tayyorlash jarayonida ishlab chiqarishni ratsional boshqaruv masalalariga alohida e‘tibor qaratildi, sohani modernizatsiyalash bo‘yicha hukumat farmonlari va qarorlari e‘lon qilindi. Bo‘lajak muhandislarning axborot va kompyuter texnologiyalari sohasidagi tayyorgarligini yaxshilash maqsadida, o‘quv jarayonida ishbilarmonlik o‘yinlari, amaliy mashg‘ulotlar keng joriy qilindi. Transport sohasida turli tizimlarni ratsional boshqarish bo‘yicha olib borilgan mashg‘ulotlar davomida to‘plangan tajribalar o‘quv materiallarini tizimlashtirish, ularni alohida fan sifatida birlashtirish zarurligini ko‘rsatdi. Ushbu darslikning asosiy maqsadi sohani boshqarishning asosiy tamoyillari, usullari va texnologiyalari bilan tanishtirish, avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatish, ta`mirlash va servisini boshqarishning o‘ziga xos tomonlarini ko‘rsatishdan iborat. Ushbu darslik, muallif tomonidan Jizzax Politexnika Institutida «Texnik tizimlarni boshqarish» fani bo‘yicha o‘qigan ma‘ruzalari, olib borilgan ilmiy taqiqot ishlari va ilg‘or tajribalarni umumlashtirish asosida yaratildi. Darslikni tayorlashda o‘zlarining qimmatli vaqtlarini ayamasdan `rdamlashgan barcha ustozlar va hamkasblarimga o‘z minnatdorchiligimni bildiraman. Darslikning mazmuni va siftini boyitishga qaratilgan barcha tanqidiy fikr- mulohazalari uchun kitobxonlarga oldindan tasakkurimni izhor etaman. |