2
1
O'zbek xalqi uzoq asrlik tarixida yaratib qoldirgan
merosida xattotlik
san'ati alohida o'rin egallaydi. Arab istilosidan so'ng o'rta osiyo xalqlari
tomonidan islom dinining qabul qilinishi munosabati bilan arab yozuvi
ham kirib keladi.
O'rta asrlarda har qanday asar qo'lda ko'chirilib kitob qilingan.
Nafis
kitob ko'chirish katta hunar va san'at hisoblangan. Bu hunar egalari
tarixda xattot nomi bilan mashhur bo'lganlar. Xattotlaming ko'chirgan
kitoblari kishilarni hayajonga solib ularni zavqlantirgan. Shuning uchun
ham xattotlik bilan nom chiqargan
shaxslar oddiy kishilar emas, balki
o'sha davrning ilm- ma'rifat va yirik madaniyat arboblari hisoblangan.
Qo'lda ko'chirilgan har bir asar san'at mo'jizasi kabi nodir asar
hisoblangan.
XIV- XVI asrlarda bir qancha iste'dodli- san'atkorlar-
nafis kitoblarning
ijodkorlari yetishib chiqdi. Muhammad bin Husayn At- Tibiy, Mir Ali
Tabriziy,
Xorazmiy, Sulton Ali Mashhadiy, Mir Ali Qilqalam, Munislar
shular jumlasidandir. Bulardan tashqari o'rta
asrlarda yashagan bir
qancha olim va fozil kishilar yoshlikdan hattotlik san'atini egallab,
keyinchalik kotiblikda ham nom chiqarganlar. Ular faqat o'z
asarlarininggma emas, balki boshqa mualliflarning asarlarini ham
ko'chirganlar. Masalan, Xofiz Sheroziy, Xisrav Dehlaviyning «Xamsa»sini
ko'chirgan. Alisher Navoiyning moxir xattot ekanligi tarixiy manbalardan
malum. Zaxiriddin Muxammad Bobur arab grafikasida
turkiy xalqlarga
moslab «Xatti Boburiy» deb atalgan alifbe yaratdi. Munis Xorazmiy
xattotlik san'ati haqida «Savodi ta'lim» nomli risola yozdi va Alisher
Navoiyning «Xamsa»sini nihoyatda nafis xat bilan ko'chirdi.
Muqimiy
1
Ona tili o'qitish metodikasi fani uchun ushbu referatni Hamrayev Javohir tayyorladi. Ko'chirtirilmagan va asl
nusxasi
3
ham juda mayda nastaliq va shikasta xati uslubida bayoz ko'chirgan.
Bularning hammasi shuni ko'rsatadiki, O'rta osiyoda nafis kitob yaratish
texnikasi ixtiro etilmagan bir davrda kotiblikka talab nixoyatda kuchli
bo'lgan. Qo'l yozmalarni kitob xoliga keltirishda bir
necha mutaxassislar
ishtirok etganlar. Bu jarayonda