İncelemeleri

2. 

sağıq

ka

. ılqın. 

sərab. 

 

yalqu

ka

 

: axmaq. bəyinslz kişi.   

yalqun

ka

: 

1. 

yalınquq. yalınğuq

ka

. yalqınquq. insan. 

2. 

yalnu. kuf.  

yalma

ka

 

: kaftan. kəftə. yağmır (

yağmurluq

).  

yalmaq

ka

: 

1. 

yanmaq. yalınmaq. alovlanmaq. 

1. 

yaranın göynəməsi. 

- yaram 

baş verib yalır. - baş yalır: yara göynür. - od yaldı. - gün üzü yaldı.  

yalnıq

ka

 

: yalqın. kişi. insan. bəşər. adam. 

- yalqın oğlu: bəni adəm.  

yalnız 

: tutasız. tək. təkin. yoldaşsız. yalınqus

ka

. yalnğus

ka

. kimsəsiz.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

975 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

yalnqus

ka

  : yalın. tək. 

- suq yalnız: təki tanqa: tək tənha. yapa yalnız.  

yalnuq 

: yanluq. nökər.  

yalpalanmaq: yellənmək. sərkəkləmək

ka

. iki yana sallanmaq.  

yalpıdaĢ: taxdadaş. təxdəsəng.  

yalratmaq: yolratmaq

ka. 

yolrıtmaq. parlatmaq. yalrıtmaq.  

yalratmaq: yolrıtmaq

ka

. alovlandırmaq. parlatmaq. yalrıtmaq. yolratmaq.  

yalratmaq

ka

: parlatmaq. yalabıtmaq. yalrıtmaq.   

yalrıtmaq  : yalratmaq

ka

. parlatmaq. yalabıtmaq. yalrutmaq. alovlandırmaq. 

ışıqlataq.  

yalrıtmaq  : yolratmaq

ka. 

yolrıtmaq. parlatmaq. yalratmaq.  

yalrıtmaq: yolrıtmaq

ka

. alovlandırmaq. parlatmaq. yalratmaq. yolratmaq.  

yalrutmaq: 

yalrıtmaq

. alovlandırmaq. ışıqlataq.  

yalrutmaq: yolrıtmaq. parıldatmaq.  

yaltaqlanmaq: əğrinmək

ka

. 

əğilib bükülmək. yaramsınmaq

ka

. dalqavuqluq 

edmək. yaranmaq. yumşanmaq. yufqalanmaq

ka

. incəlib 

büzülmək. əprikmək. yavuncımaq.  

yaltaqlanmaq: yumşaqlanmaq

ka.  

yaltıramaq

ka

: az ışımaq. az parlamaq.  

yalt

ka

 

: yalçın. sərt.  

yaltrıq

ka

 

: parlaq. süslü. yoldruq. yuldruq. cilalı.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

976 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

yalturmaq

ka

: yandırmaq. odui yalovlandırmaq. 

- tüpi odu yalturdi.  

yalu

ka

 

: yaluq. yolaq. qayış. ip. örkə. örəkə.  

yaluq 

: 

bax

 

>

 

alıq

ka

. 

1. 

keçəl. daz. aluq. 

2. 

yalquq. yaluz. yoluq. soyuq. 

soyulmuş.  

yalva 

: yalvı

ka. 

yalıv. yada. büyü. cadu. gözü bağlılıq. sehir.  

yalvac 

: yalvın

ka

. yalvıçı

ka. 

yadac. büyücü. sehirbaz.  

yalvamaq

ka

: yalqamaq

ka. 

yalamaq.  

yalvanmaq

ka

: yalamaq

. - ağzıvı yalvan: ağzıvı dilin ilə yala. - dodaqların 

yalvanma.  

yalvar 

: iltimas.  

yalvarım: 

yalvaram

. iltimas dua.  

yalvarmaq : 

1. 

sallanmaq. 

2. 

diləğinin yapılmasını istəmək.  

yalvı 

: yelvi

ka

. büyü. sehir.  

yalvıçı

ka

 

: yalvın

ka

. yalvac. yadac. büyücü. sehirbaz.  

yalvı

ka

 

: yalva. yalıv. büyü. yada. cadu. sehir.  

yalvın

ka

 

: yalvıçı

ka. 

yalvac. yadac. büyücü. sehirbaz. 

- yalvın onun gözləri.  

yam 

: 

yam

ka. 

1. 

çör çöp. pislik. çapaq. gözə. 

1. 

yamaqlıq nərsə. bir yol 

arası qoub köçən yer. duracaq.  

yama 

: yapru. rufu.  

yamac 

: (

<

 

yam). 

dağ döşü ətəyi kimi yamıl, mayıl yer.  

yamaqçı: pinəçi.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

977 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

yamaq

ka

 

: 

1. 

 yımaq. yumaq. qıyı. qıraq. 

1. 

takız. takuz

ka

. taqzıl. taqaz. 

ləkə. 

- barçın yamağı barçına. - hər dona yamaq olda, hər yamağa 

don olma. 

3. 

yama.  

yamaqlıq

ka

: ulağu

ka

. yamalıq. sığzıq

ka

. yamalı. yaması olan.  

yamaqu

ka

  : yamanması gərəkli.  

yamalmaq

ka

 

: yamanmaq.  

yaman

ka

  : yavuz

ka

. yafuz

ka

. yava. bəğənilməz. isiz

ka. 

ısız. kötü. hər şeyin 

kötüsü. 

- yaman iq

ka

: yaman xəstəlik. cüzam. 

 

yamanlıq: isizlik

ka. 

ısızlıq. ıssızlıq. kötülük. həşərlik.  

yamanmaq

ka

: yamalmaq

ka

. yırtıq cırıqla uğraşmq.  

yamaĢmaq

ka:

 (

yam

 

<

 met 

>

 

may

). 

mayaĢmaq

ka

. yayılıb yatıb qalmaq. 

təmbəlliklə yerə yapışıp qalmaq. sustalmaq. saymamaq. 

(

buyrulan işi yapmaqdan)

 çəkinmək.  

yamaĢmaq

ka

: yamaqlamaq. yamamaq. - 

bu donu yamaĢ. 

 

yamata

ka

   : yağlı tavuq, yağlı ət qızartılacağı zaman yağın dışarı 

sızmaması üçün içinə sarılan qadayıf xəmiru kimi incə bir 

xəmir.  

yamata

ka

: yamaqlıq, yapıştırmağa işlənən nərsə.  

yamdu

ka

: qasıq.  

yamılmaq  : 

mayılmaq

ka. 

qəvşəmək.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

978 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

yamırtmaq: amurtmaq

ka. 

yatıştırmaq. dindirmək. toxdadmaq. çatdırmaq.  

yamıĢmaq: 

<

 met 

>

 

mayıĢmaq

ka. 

yamaşmaq. təmbəlliktən yerə yapışıp 

qalmaq.  

yamız

ka

 

: (

yapıĢ

. 

yumuĢ

). qasığın iki yanı. qalçanın ıç yanları.  

yamquq  : 

<

 met 

>

 

mayquq

ka. 

paytaq. qıçları dolaşıq, əğri.  

yamqur

ka

  : yağmur.   

yamlamaq

ka

: yaplamaq. yanlamaq. yeniləmək. silmək. süpürmək. yığmaq. 

təmizləmək. - 

gözün yaşın yamladı.  

yamlan

ka

: 

1. 

yumulub, sıöılan yer. sığıncaq. pənahqah. 

2. 

qəmə. bir çeşit 

sıçan,  

yamlıq

ka 

: 

1. 

çör çöplü, aşqallı nərsə. içərisinə çör çöp qaçmış olan. 

2. 

küllük. zibillik. 

 

yamraĢmaq

ka

: quzular anaları ilə qarışmaq.  

yamrulmaq: amrulmaq

ka

. yatışmaq. dinmək. çəkilmək.  

yamrumaq: yumrumaq. yığmaq.  

yamĢamaq

ka

: 

yumĢamaq

. yapıqmaq. yapılıb, yaslanıb, batınmaq nitəliyin 

qazanmaq.  

yamu

ka

 

: 

yanu

 

yamu

ka

. 

1. 

bəkitmə sözü, ilgəci. əlbəddə ki. hər necə 

olursa olsun. 

- yamu yanu yemlisən. verməlisən yanu yamu. 

1. 

yamu

 

?

: oldumu. 

- sən gedəsən, yamu: oldumu 

?

.  

yamul 

: yasul. yatul. 

bax

 

>

 

amul

. səğnik. sakin. rahat.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

979 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

yamurqan

ka

: damlayan. qanayan. tamurqan.  

yamurmaq

ka

: 

1. 

yumarmaq. tomurmaq

ka. 

tomruq tomruq yapmaq, kəsmək. 

- ağac tomurmaq: ağacı girdə girdə kəsmək. 

2. 

damlamaq. 

qanamaq. tamurmaq. 

3. 

tomruq yapmaq. kəsmək. tomurmaq. 

yamurmaq. 

4. 

yəncimək. ısırmaq. kötüləşmək. tıncmək. 

yençmək. yönçımaq. 

5. 

tamurmaq

ka

. damlamaq. qanamaq. 

 

yamurt 

: amurt. təsgin.  

yamurtmaq: amurtmaq

ka

. yatıtmaq. dindirmək. səğnitmək. soğutmaq. 

söndürmək.  

yan 

: 

yan

ka

 

1. 

qaburqa. əyəkü. əyəği

. 

hər heyvanın əyəğisi. əyə 

qəmiği. çadırın yanı. 

2. 

kənar. qıtıq. qıdıq

ka

. qıyı. 

- yan baxmaq: 

alartmaq

ka

. bələrtmək (qöz). bərətmək. 

3. 

qınqru

ka

. şaşı. qınğır. 

4. 

taba. qayaq

6

. 

5. 

yançaq. sağrı. köçük

ka

. göt. 

6. 

uca (

göt

) qəmiği. 

uca qəmiğinin başı.  

yana

ka

 

: 

1. 

anormal. ənayi. yava. 

- qılnıb yana qudurma: özündən çıxıb 

yavalıqa qoyulma. - yana yatmaq: kəmilmək. qamılmaq

ka. 

söykənmək. 

2. 

anru. nəru

ka

. ayru. sonra. dahi. 

- bundan nəru 

kəslinir: bunda yana, sonra qurtulur. 

3. 

qenə. yenə. təkrar. ikinci 

dəfə olaraq. geri dönmə bildirən ilgəc. 

 

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

980 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

yanaq 

: 

yonaq

ka

. 

anq

ka

. 

1. 

heyvanların səmərləri altına qoyulan bez, 

keçə, çul çuval parçası. 

2. 

anğ. an. üz. 

- qızıl an. 

 

yanalduruq 

: 

yanğalduruq

ka

. kəpənəgin arxasına, yaxasına 

tikilən parça. başlıq.  

yanar 

: örtər. issi. isti. qızqın.  

yanatmaq  : 

1. 

yanğramaq

ka

. yanzatmaq. açığa vurmaq. aydınlamaq. ifşa 

edmək. 

2. 

yenitmək. tazalamaq.  

yançaq 

: yan. sağrı. köçük

ka

. göt.  

yançıq 

: 

yançuq

ka. 

kiçik torba, kisə.  

yançuq

ka

: 

yançıq

. torba. kisə.   

yandaq

ka

: tikən. gəvən tikəni.  

yandıq

ka

: yanıq. soysuz. köksüz. qarışığı, yandan olan.  

yandru

ka

 : təkrar.  

yandrumaq

ka

: 

yandurmaq

ka

. 

1. 

döndürmək. 

2. 

qusmaq. 

3. 

qorxutmaq·. 

4. 

yanmaq.   

yanıq

ka

 

: 

1. 

qusma. qəyy. bulantı. - 

o yanıq yandı: o qaytardı. 

2. 

qorxutma. 

təhdit. 

- bəy yanığında düşmə: bəy qorxusuna düşmə. 

3. 

yandıq

ka

. 

yanıq. soysuz. köksüz. qarışığı, yandan olan. 

 

yanılan 

: 

yanğılqan

ka

. 

1. 

unutan. 

2. 

səhv edən.  

yanılmaq  : 

yanğılmaq

ka

. 

- 

yazmas, atım olmaz, yanılmaz, bilgə olmaz.  

yanılmaz: yazmaz

ka. 

yayınmaz. iştibah edməyən.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

981 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

yanıltmaq: yazturmaq

ka

. çözdürmək.  

yanıt 

: yonqaq

ka

. yonqat. yanqa. çuğulluq. qoğut. şikâyət.  

yanıtmaq

ka

: ye

n

itmək

ka

. 

1. 

yonqamaq

ka

. yonqatmaq

ka

. yanqamaq. 

çuğullamaq. qoğulamaq. 

2. 

şikâyət edmək. 

3. 

yenitmək. 

tazalamaq. 

1. 

doğurtrnaq. 

- mama arvadı yenitir. 

1. 

yenitmək. 

tazalamaq.  

yanqa

ka

 

: 

yanğa

ka

. 

1. 

hərhanki bir nəyin, ırmağın yanı. keçəsi. 

2. 

yonqaq

ka

. yonqat. yanıt. çuğulluq. qoğut. şikâyət.  

yanqaq

ka

: 

yanğaq

ka

. 

1. 

yanlı, civarlı, qıraqlı olan nə. dişlərin oturduğu gəmik. 

qapı söğəsi. hər şeyin yanı. 

2. 

 yan. tərəf.  

yanqalduruq

ka

: 

yanğalduruq

ka

. yanalduruq. kəpənəgin arxasına, yaxasına 

tikilən parça. başlıq.  

yanqan

ka

  : 

yanğan

ka

. 

yanan

. 

1. 

alaca qarqa. yalnız başı aq olan qarqa. 

2. 

fil. - 

yanqan carladı: cırıldadı.  

yanqı

ka

 

: 

yanğı

ka

. yeni.  

yanqıla 

: 

yanğıla

ka

. yenədən. yənidən. genədə. təkrar. ikinci kərə.  

yanqılamaq: yanğqulamaq

ka

. səs vermək. səs gəlmək.  

yanqılamaq

ka

: 

yanğılamaq

ka

. 

1. 

yanılamaq

. 

yeniləmək. 

- başın yandıru 

yanqıladı: yarasın yenidən tazaladı. - o donun yanqıladı: yenilədi. 

2. 

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

982 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

yanıqlamaq. olan şəyi yenidən göstərmək. tazalamaq. - dağ bu 

səsi yanqılasın.  

yanqılqan

ka

  

: 

yanğılqan

ka

. yanılan. 

1. 

səhv edən. iştibah edən. 

2. 

unutan.  

yanqılqan

ka

: unutan. yanılan.  

yanqılmaq

ka

 

: 

yanğılmaq

ka

. yanılmaq.  

yanqın 

: ört

ka. 

od. yanan nəsnə.  

yanq

ka

 

: 

yan

. (

<

 

yanqmaq

: 

əks

 

olmaq

). 

1. 

qalıb. 

- börk yanqı: börk qalıbı. 

2. 

yeng. ətək.  

yanqluq

ka

: 

yanğluq

ka

. yanlışlıq.  

yanqmaq: əks olmaq.  

yanqraq

ka

: 

yanğraq

ka

. yanlı yörümlü, burşuq nə. qıvrımlı. büqüntülü.  

- 

yanqıraq yollar: birçik burşuq yollar.  

yanqramaq

ka:

 

yanğramaq

ka

. yanzatmaq. 

(saxlanması gərəkəni)

 açmaq, 

açığa vurmaq, söyləmək. aydınlamaq. ifşa edmək.  

yanqĢaq

ka

  : 

yanğĢaq

ka

. yanşaq. yandan yöndən qonuşan. özün burxıb, üz 

gözün tutan. sözü yenilədən. gəvəzə. boş boş söyləyən, 

cirngildəyən. bir sözü təkərləyən.  

yanqĢatmaq

ka

: 

yanğĢatmaq

ka

. yanşatmaq. gəvəzəlik edmək.  

yanqu

ka

 

: 

yanğqu

ka

. 

yanğqu

ka

. yanıt. səsin geridən gəlməsi. yanqı.   

yanqulamaq

ka

: 

yanğqulamaq

ka

. səs vermək. yanqılamaq. səs gəlmək.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

983 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

yanqurmaq

ka

: 

yanğurmaq

ka

. yanına, sağına soluna baxmaq.  

yanlıq 

: çiydəm

ka. 

sınqır. zavar.  

yanlıq

ka

 

: 

1. 

çanta. yanında götürülən ambacıq, buxca. 

2. 

küləpüşti.  

yanlıĢlıq: yanğluq

ka

.  

yanluq 

: yalnuq. nökər.  

yanmaq : yandrumaq

ka

. yandurmaq

ka

.  

yanmaq

ka

: 

1. 

dönmək. çönmək. qayıtmaq. 

- yandı ərinc sözündən: bəlkə 

döndü əhdindən. - nəyə yoldan yandın: qayıtdın. 

2. 

qorxutmaq. 

təhdit edmək. 

- bəy onu bi işdən yandı. 

3. 

örtənmək. örtəymək. 

çırt çırt edib yanmaq. 

4. 

qalxmaq. 

- o yanıq yandı: o qaytardı. 

4. 

qusmaq. - 

ər yandı. 

1. 

yalmaq

ka. 

yalınmaq. göynəmək. 

alovlanmaq. 

1. 

anqmaq. 

şaşmaq. çaşmaq. təəccüblənmək. 

- o 

andı. - onu görüb, yandıq qaldıq. - bunların hamısın bilirdik, 

yanmağa gərək nədir. - işini görəndə var, yananda var. 

 

yanĢaq 

: 

yanğĢaq

ka

. 

1. 

sözü yenilədən. gəvəzə. boş boş söyləyən, 

cirngildəyən. bir sözü təkərləyən

. - yanĢaq ağzına yağ sürdük. - 

yanĢaq təlim səyrər: gəvəz çox söylər. 

2. 

səfeh. axmaq. 

- yanĢaq 

dilim sayramaq: boş boş sözlər söyləmək.  

yanĢatmaq: yanğşatmaq

ka

. gəvəzəlik edmək.  

yanumaq

ka

: açmaq. biləmək.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

984 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

yanurmaq: sulamaq. ititmək. 

- pıçaqları, qəmələri, qılışları yanurdular, döğüşə 

girişdilər.  

yanut

ka

 

: 

1. 

cəvab. 

2. 

qarşılıq. əvaz. bədəl. qiymət.  

yanutmaq

ka

 

: nərsəni yandan, yanından sürtüb ititmək, biləmək, 

açmaq, safatmaq. - 

pıçaq yanuldu. 

yıtıtmaq

ka

. yititmək. ititmək. 

bilətmək.