. apışmaq. açrılmaq. açılmaq. gedişmək
ka.
ayrışmaq. asrılmaq. atrılmaq. budaşmaq. buduşmaq
ka
. bud
bud olmaq.
(əğri bacaqların)
apışması. çözülmək. sesinmək.
saşlımaq. saşülmək. saşılmək
ka
. uzanmaq. uzaymaq. sünmək.
yırtışmaq. yırışmaq
ka
. yıralmaq.
ayrım
ka
: iki yandan sallanan. yəhər altı keçə. təyəlti.
ayrısmaq: yarsıqmaq
ka.
yarılmaq. ayrı düşmək. getişmək
ka.
ayrılmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
78
http://WWW.TURUZ.COM
ayrıĢ
:
1.
ötrüş
ka.
ödrüş
ka
.
səçim.
2.
ayrılış. ikiyə ayrılan yolun başı.
ayrıĢmaq
ka
:
1.
biçişmək. büzüşmək
ka
. bıçışmaq. kəsişmək.
2.
pozuşmaq.
3.
ayışmaq. ayaşmaq. azaşmaq. açılmaq.
4.
ayırd edmək.
ötgürüşmək. ötrüşmək
ka
.
səçişmək.
5.
adrışmaq. ayrışmaq.
birbirindən ayrılmaq.
ayru
ka
:
ayruq
ka
. başqa. adın. adın. atruq. ədin.
- bunu diləməsən, ayru
nə gərək.
ayruq
ka
:
ayru
ka
.
edin
ka.
atın. adın. ədin. atruq.
başqa. başqa. dışında.
-
bunu diləməsən, ayru nə gərək.
aytıq
ka
: aytış. xutbə. danşıq.
aytılmaq
ka
: sorulmaq. söylənmək. deyinmək.
aytınmaq
ka
: sormayı kəndi üstünə almaq. cəvab vermək.
aytıĢ
: aytıq
ka.
xutbə. danşıq.
aytıĢ
ka
:
aytıq
ka
. kef əhvallşma. kef əhval sorma.
ayturmaq
ka
: söylətmək.
ayuq
:
azuq
.
ayquq
.
ağduq
.
adquq
.
bax >
azıq
ka
.
yad. başqa. azmış.
ayrılmış. dəğişik. tanınmayan. bilimnəyən. qarışığı olan.
naxalis.
ayut
: avuc. avut. ovuc. iki əlin ayasının yanyana dayanmasından
oluşan oyum.
ayva
:
<>
avya
ka
. (
yv
<
met
>
vy
)
avya
.
heyva
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
79
http://WWW.TURUZ.NET
az
:
1.
sıq
ka
. sıx.
2.
qaqım. uzunlamasına cızıq. dırnaq
yarası. əzik. iz.
- az öncə: bayağ. baya
ka
. - az zaman. qısa sürə,
zaman.
3.
əsgik. kiçik
ka
. qısıq. həqir.
4.
qıpa
ka.
bütə. qibə
ka
. bir az.
-
qıpa keçdi.
1.
gənqəs
ka.
sığ. qolay. xəfif.
- az tapılan: təkin. nadir.
azad
: qutat
ka
. sərbəst. boş. boşut.
azaq
ka
:
( z <> t <> y ). 1.
ataq
ka
. ayaq. atmaqa, ayrılmağa, qaoğuşmağa,
gənəlliklə dəprəşməyə yarar arac.
2.
hardan, kimdən qəldiği,
bəlli olmayan nə.
3.
qəribə.
azalmaq:
1.
ısılmaq
ka.
yesilmək. yasılmaq. əksilmək.
2.
qaqraşmaq
ka
.
qurumaq. suyun çəkilməsi.
3.
səyrəmək. kəmlənmək.
kəmgərmək.
azaltmaq: qıssaltmaq. qıstırmaq
ka.
azargəmək
ka
: əzərgəmək
ka
. izərgəmək.
izləmək
.
axtarmaq
.
azaĢmaq: ayaşmaq. ataşmaq. ayışmaq. açılmaq. ayrışmaq.
azğan
ka
:
1.
ağacların ən kötüsü ki yananda qov atar. qovatan. qovaçan.
2.
nəstərən ağacı.
azıq
:
1
.
yazıq. çaşıq.
1
.
qaçaq. qaçqın
.
azıqıĢ
: qəhbə.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
80
http://WWW.TURUZ.COM
azıq
ka
:
<>
azuq. ayuq. atuq
. (
ağzuq
ka
: ağmış. ağmaq: çaşmaq. aşmaq.
dəğişmək. ).
1.
itmiş. çaşmış. dəğişmiş. naxalis.
- azuq ox:
nərədən gəldiyi, kimin attığı bəlli olmayan ox. - azuq munq: itgin.
yoldan çıqan. azan. yolunu itirən.
2.
əcib. görünməmiş. foquladə.
qeyri təbii.
3.
yad. yat. tanış olmayan.
4.
ayıq. huşlu. başlı.
-
əsrük azıq: ayıq kefli.
5.
köpək, it dişi.
azıqlamaq
ka
: azı dişiylə, köpək dişiylə ısırmaq. azı dişinə
vurmaq.
- doğuz atı azıqladı.
azıqlanmaq
ka
:
azuqlanmaq
ka
. azıq yiyəsi olmaq.
azıqlı
ka
: köpək, it dişili.
azıqlıq
ka
:
azuqluq
ka
.
azıqluq
ka
:
azuqluq
ka
.
1.
azığı olan. azıqlı.
2.
dişlik. azuqə.
3.
azı dişi bəlirmiş
olan.
4.
azıqlıq. azıq üçün hazırlanmış şey.
azılmaq
ka
: itilmək. itmək.
- yol azıldı: itdi.
azımaq
ka
:
1.
sızmaq.
- küp azığı, azığındandır.
2
. - qulağım azıdı: gurultunun
çoxluğundan kar olmaq, ağır duyar olmaq.
azımsamaq
: azlanmaq
ka
. azsınmaq. az görmək
azın
:
atruq
.
ayın
.
adın.
başqa. ayrı. ayruq.
azırmaq :
( z <> y <> d )
ayırmaq
.
adırmaq
.
azıĢmaq:
( z <> y <> d )
ayırşmaq
.
atışmaq
.
aralanmaq.
azıt
: inhiraf. münhərif.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
81
http://WWW.TURUZ.NET
azıtan
ka
:
azıtqan
ka
.
ayıtqan
.
adıtqan
. azdıran. yoldan çıxaran.
azıtmaq
ka
: azdırmaq. yoldan çıxarmaq.
- səni azıtan kim oldu bala
!
.
azlanmaq
ka
: azımsamaq. azsınmaq. az görmək.
- bu yarmağı azlanırsınmı.
azma
:
1.
azman. qırıq. metis.
- yaban ayqırıylə evcil qısraqtan olan at:
arqun
ka
.
2.
taşağının dərisi yarıldığı üçün aşamayan qoç.
azmaq
:
1.
yoldan çıxmaq.
2.
yavamaq
.
tərsinmək
ka.
tərslənmək.
bətərləşmək. ağırlaşmaq.
- yara tərsindi. - kəsəl tərsindi.
3.
sızıb
axmaq. -
küp azıdı.
azmaq
: qışmaq
ka.
qıyşıqmaq. qaymaq. qıyqışmaq. qıyışmaq.
qayışmaq. bir ortamdan, yoldan əğilib, yana düşmək. münhərif
olmaq.
azman
: azma. qırıq. metis.
- yaban ayqırıylə evcil qısraqtan olan at:
arqun
ka
.
azraq
ka
: daha az.
azrı
:
ayrı
. haça.
- azrı ağac: ayrısı, ayrıntısı olan ağac. haça. - qorxmuş
quş, qır il azrı ağac üzə qonmaz
ka
.
azsınmaq: azlanmaq
ka
. azımsamaq. az görmək
azu
ka
: iki şeydən birini seçməyi anlatır.
1.
(
yahut
.
vəya. ya. yaki
).
- bu,
azu o: ya bu ya o. - ora, azu bura: ya ora ya bura. - ver azu al. - ged
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
82
http://WWW.TURUZ.COM
azu gəl.
2.
sorqu
simgəsi
.
(
ya
?
)
- gəlirmisən azu barurmüsən:
gəlirsən ya gedirsən.
azuq
:
bax >
azıq
ka
. ağduq
.
adquq
.
ayuq
.
ayquq
.
aduq
.
aqduq
.
adquq
ka
.
yad. başqa. azmış. ayrılmış. dəğişik. tanınmayan. bilimnəyən.
qarışığı olan.
azuqə
: azıqlıq
ka
. dişlik.
azuq
ka
:
>
azıq
.
azuqlanmaq
ka
:
>
azıqlanmaq
ka
.
azuqluq
ka
:
>
azıqlıq
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
83
http://WWW.TURUZ.NET
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
84
http://WWW.TURUZ.COM
b
babır
: bəbir. tonqa
ka.
tunqa
ka.
baca
:
pəncərə
.
öpri
ka.
öprük. dəlik.
- güc eldən girsə, düz tünlükdən
çıxar: zor asdanadan girsə, düz bacadan qaçar.
bacaq
ka
:
bağac
.
baçqa
. oruc. pəhriz.
bacarıqsız: udumsuz. yöntəmsiz. uquvsuz.
bacı
:
- böyük qız qardaş. qocanın, qarının kəndindən böyük qız qardəşi:
əkə. əyə. əçə
ka
. - böyük qız qardaşin qocası: yəznə
ka
.
bacıq qılmaq
ka
: andlaşmaq. əhdləşmək.
bacqa
:
bacaq
ka
. bağac. oruc. pəhriz.
badaç
: badıç
ka.
badaş. bağdaş. çardağ. darbəst.
badar
ka
:
<
met
>
təpər
. padar. gurultuyu, tezliyi, tələsməyi bildirir.
- badar
badar: padar padar: patır patır: təpər təpər: təpə təpə: qaça qaça.
badaĢ
: bağdaş. badıç
ka
. badaç. çardağ. darbəst.
badıç
ka
: badaç. badaş. bağdaş. çardağ. darbəst.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
85
http://WWW.TURUZ.NET
badımcan: bütükə
ka
. patlıcan.
badqamaq:
badğamaq
:
bağdamaq
ka
. bükmək. özəlliklə ayağı qətləmək.
gürəştə sarmaya almaq. sarmalamaq. ayaq yaqalamaq. çəlmə
vurmaq. -
badqamaq
ka
: bağlamaq. yaxalamaq. çəlmələmək.
badrarm
ka
:
bədrəm
.
bəyrəm
.
bayram
. sevinc. əğləncə, bəziş günü.
baha
: basıq. basruq
ka
. ağır.
bahadür: tıqraq
ka
. yılmaz. yiğit.
bahalanmaq: qızumaq
ka.
fiyatlanmaq.
bahasınmaq: qızlanmaq
ka
. bahalı bulmaq.
bax: baq
baq
:
bağ
.
1.
don. pərhiz. mane'.
2.
bağ. bar
ka.
bağul. böyük.
3.
quşaq.
qurşaq. belbağ. urama. kəmər.
4.
bax. düşün.
- bax bir: düşün
bir.
5.
buxça. boğ. boq
ka
. heybə.
6.
dartıq
ka
. ip. hörkən. sarqı.
- baq
!
: bax
!
qay
!
. gözlə
!
. diqqət
!
.
- bağı çözülmək: boĢanmaq
ka
.
baqac
:
bağac
. baçaq
ka
. baçqa. oruc. pəhriz.
baqacuq
ka
:
bağacuq
ka.
bağacuq.
qoltuq altında olan ət.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
86
http://WWW.TURUZ.COM
baqaç
:
bağaç
.
bağıc
. bıçıq. bəçik. bıçğaş. bağaç. bağlantı. and,
sözləşmə. və'də. əhd.
baqadurlanmaq:
bağadurlanmaq.
tıqramaq
ka
.
tıqraqmaq
ka
. tıqdamaq.
qıvraqlanmaq. yavranmaq. bağadurlanmaq. tiğrək, qatı, sərt
olmaq. cürətlənmək.
baqa
ka
: qurbağa. qaplumbağa.
baqan
:
bakan
. burunqud. öndə gedən. kosan. yolağçı. öndər.
baqanaq
ka
:
baqayaq
.
baqqan
. çatal dırnaqlıların iki dırnaqları arası. iki
dırnaqtan hər biri.
baqan
ka
:
bağan
. həlqə. toqa. tuğ. boyunluq. boyun bağ.
- altun bağan:
altın halqa.
baqanlıq
ka:
bağqanlı
. halqalı. toqqalı.
- baqanlıq qayış: halqalı, toqqalı qayış.
baqanuq
ka
:
baqayuq
. at dırnaqlarının ortasındaki tümsəciq ət parçası.
baqaturmaq
ka
: baxa durmaq.
baqayaq
ka
:
bağanaq
. çatal dırnaqlıların iki dırnaqları arası. iki dırnaqtan
hər blr.
baqayuq :
bağayuq
ka.
bağanuq.
at dırnaqlarının ortasındaki tümsəciq, ət
parças.
baqdamaq:
bağdamaq
ka
. badqamaq. bükmək. özəlliklə ayağı qətləmək.
gürəştə sarmaya almaq. sarmalamaq. ayaq yaqalamaq. çəlmə
vurmaq. -
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
87
http://WWW.TURUZ.NET
baqdaĢ
:
bağdaĢ
. bağdaş. badıç
ka
. badaç. badaş. çardağ. darbəst.
baqdatmaq
ka
: qürəştə sarmaya aldırmaq.
baqdur
:
bağdur
. alpaqut
ka
. alqabut. alp. alpər. ərən. qoçaq. yiğit.
baqıc
:
bağıc
. bağaç. bıçıq. bəçik. bıçğaş. bağlantı. and, sözləşmə.
və'də. əhd.
baqıq
:
baxıq
ka
baxma. baxış.
baqın
:
bağın
. baqna
ka
.
baqınmaq:
baxınmaq
ka
bir şeyin sonuna baxmaq. düşünmək. bəkləmək.
baqır
:
bağır
.
1.
bağır. qeyrət. barıq.
- bağır soqum: mirrix (mars) ulduzu
(pılaneti). qızıllıqda misə oxşaydı.
2.
bağır. ürək.
- bağrım baĢın
qartadı: ürək yaramı açdı.
baqırçaq:
bağırçaq
ka
.
barqıraç
. yük döşəyi, toxumu. səmər. palan. .
baqırdaq
ka
:
bağırdaq
ka
.
qadın göğüslüğü. məmə qabı. lifcik.
baqır
ka
:
bağır
. 1.
qaraciğər.
- böyük bağır: cürətli. öngər. yenmz.
2.
- yay
bağrı: yayın orta yeri.
3.
qeyrət. -
bağırlı: qeyrətli. başı uca,
boysınmayan.
4.
paxır
.
mis.
- var paxır, yox altun.
5.
çində pul
birimlərindən.
6.
boğumlanmış, qoyulanmış, ləxdələnmiş suyuq.
- qan bağrı: qan ləxdəsi.
baqırqa
:
bağırqa
.
boğurqa
.
bayquĢ
.
quburğa
ka
. üki. ühi. yapaqulaq
ka
.
baqırlaq
ka
: "bağırtlaq" deyilən quş. ptərocləs.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
88
http://WWW.TURUZ.COM
baqırlanmaq:
bağırlanmaq
ka.
pıxtılaşmaq. axar şey donmaq, qoyulaşmaq,
quyuqlanmaq.
baqırlıq
ka
:
1.
böyük. bədük. sayqı dəğər kişi.
2.
qarabağır. kirtüc. öngər.
inad. söz dinləməz. kimsəyi dinləməyən.
baqırmaq:
bağırmaq
.
banğıramaq. manğramaq
ka
. munğramaq. yüksək
səslə çağırmaq. hayqırmaq: qıqrmaq
ka
. ağlamaq. yığlamaq.
sıxtamaq. cırlamaq. çoxlamaq. yıqlamaq . ığlamaq . sığtamaq.
carlamaq.
baqırsaq
ka
:
bağırsaq
ka
. barığsaq. bağsaq. barsaq. könül alıcı. mehriban.
rahim.
- kor bağırsaq. bükün. apandiş.
baqırsuq
ka
: bağırsaq. ıçək
6
.
baqırtı
:
Dostları ilə paylaş: |