Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 21 may 2015-ci il tarixli

(A)

13

 



 

Hamilələrin qeyri-penisillin sırası  dərman vasitələrilə müalicə 

edilməsi 



 

Müvafiq antenatal qayğının olmaması  



 

Hamilələrdə aparılan müalicədən sonra sifilisin klinik və ya 

seroloji residivin təzahürlərinin olması 



 

Müalicə alma barədə sənədlərin olmaması

13

 



 

Alkoqol və ya narkotik asılılığı 



 

Çoxsaylı cinsi partnyorların olması 

Seroloji müsbət anadan doğulan uşaqlar anadangəlmə sifilisin 

təzahürlərinin olmasına dair müayinə edilməlidirlər (klinik, seroloji, 

QSM/PZR). Ananın xəstəlik tarixinə baxmayaraq yenidoğulmuşlar 

müalicə olunmalıdırlar, onlarda:  



 

tibbi müayinədə anadangəlmə sifilis ilə bağlı klinik təzahürlər 

olduqda 



 

QSM/PZR müsbət olduqda və ya  



 

kəmiyyət qeyri-treponem seroloji test titri 4 dəfə ananın titrindən 

yüksək olduqda (A)

13

 və ya  



 

İgM a/c üçün treponem spesifik testlər müsbət olduqda 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

38 

Qeyd: 



 

YMR– və ya YMR+ nəticə almamaq üçün seroloji testlər 

yenidoğulmuşun göbək ciyəsi qanında deyil, venasından 

götürülmüş qan üzərində aparılmalıdır

8,14

 



 

Seroloji skrininq testləri uşaqda və anada parallel olaraq tətbiq 

edilməlidir

15

  



 

Uşaqlarda anadangəlmə sifilis diaqnozu dölə anadan qeyri-

treponem və treponem IgG a/c-nin passiv transplasental 

ötürülməsi nəticəsində mürəkkəbləşir. Ciftin seçim nufuzetmə 

qabiliyyəti səbəbindən həlledici dəyər uşağın qan zərdabında 

treponemspesifik İgМ a/c aşkar edilməsinə verilir: belə ki, sifilisi 

olmayan uşaqlarda o, təyin edilmir 



 

Uşaqda müsbət İgM-İFA və/və ya SPR(MPR)/VDRL titrinin 4 və 

daha çox dəfə ana titrindən davamlı yüksək olması anadangəlmə 

sifilis diaqnozunu təsdiqləyir

13

 



 

Anadan passiv ötürülən treponem a/c uşağın 15 aylığına qədər 

mövcud ola bilər 



 

Uşağın 18 aylığından sonra müsbət treponem testi uşaqda 

anadangəlmə sifilisin diaqnozunun təsdiqidir 



 

qTT titri və müsbətliyi uşağın 3 aylığında azalmalı və 6 aylığına 

kimi mənfi olmalıdır,  əgər uşaq yoluxmayıbsa və müsbət testin 

nəticəsi ananın İgG a/c uşağa passiv ötürülməsilə əlaqəlidir və ya 

uşaq yoluxub, lakin tam müalicə alıbsa 



 

qTT 18 aylığında müsbət olan uşaq anadangəlmə sifilisə görə 

müayinə edilməli və əlavə müalicə almalıdır (B)

13

 



 

Hamiləliyin son aylarında infeksiyaya yoluxmuş analardan olan 

körpələrin seroloji testləri mənfi ola bilər və onları  təkrarlamaq 

vacibdir 

Erkən anadangəlmə sifilis diaqnozu aşağıdakı hallarda təsdiq 

edilir

8,10,24, 27

:

 

 



 

ölü doğulmuş körpədə sifilisin müsbət seroloji testi olduqda  



 

1 yaşa qədər uşaqlarda aşağıda sadalanan simptomların birinin 

kombinasiyası ilə müsbət seroloji test olduqda:   



 

erkən anadangəlmə sifilis üçün səciyyəvi olan klinik 

təzahürlər 



 

erkən anadangəlmə sifilis üçün səciyyəvi olan rentgenoloji 

aşkar edilmiş uzun borulu sümüklərin osteoxondriti  

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

39 



 

yenidoğulmuşun qan zərdabında SPR (MPR) /VDRL 

 

testlərinin titri ananın qan zərdabının titrindən 4 dəfə yüksək 

olduqda (hər iki zərdab eyni zamanda doğuş zamanı 

götürülür)

10

 



 

doğulduqdan 3 ay sonra uşağın qan zərdabında SPR (MPR) 

/VDRL testlərinin titrinin 4 dəfə və daha artıq yüksəlməsi 



 

yenidoğulmuşun qan zərdabında  İgM a/c üçün spesifik TT 

(19S – İgM-FTAabs, İgM-İFA, İgM-İB) pozitiv olduqda

10

 



 

uşağın anasında sifilis olduqda 



 

hamiləlikdən  əvvəl və hamiləlik zamanı uyğun ya tam 

müalicə almayan, ya da keyfiyyətsiz müalicə alan və ya 

hamiləliyin son trimestrində tam müalicə alan anada sifilis 

təsdiq edildikdə 



 

1 yaşdan yuxarı uşaqlarda aşağıda sadalanan simptomların birinin 

kombinasiyası ilə müsbət seroloji testlər olduqda: 



 

erkən anadangəlmə sifilis üçün səciyyəvi olan klinik 

təzahürlər olduqda  



 

uşağın anasında sifilis olduqda 



 

hamiləlikdən  əvvəl və hamiləlik zamanı uyğun ya tam 

müalicə almayan, ya da keyfiyyətsiz müalicə alan və ya 

hamiləliyin son trimestrində tam müalicə alan anada sifilis 

təsdiq edildikdə 

Gecikmiş anadangəlmə sifilis diaqnozu uşaqlarda aşağıda 

sadalanan simptomları mövcud olduqda təsdiq edilir: 



 

uşaqda gecikmiş anadangəlmə sifilis üçün səciyyəvi klinik 

təzahürlər olduqda  



 

anada sifilis olduqda 



 

hamiləlikdən  əvvəl və hamiləlik zamanı uyğun ya tam 

müalicə almayan, ya da keyfiyyətsiz müalicə alan və ya 

hamiləliyin son trimestrində tam müalicə alan anada sifilis 

təsdiq edildikdə 



 

İgG-İFA, İgG-İB testləri pozitiv olduqda 



 

SPR (MPR) /VDRL, STHA/STZA seroloji testlər davamlı 

müsbət olduqda 

Gecikmiş anadangəlmə (yuvenil) neyrosifilis diaqnozu aşağıdakı 

hallarda təsdiq edilir: 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

40 



 

yuvenil neyrosifilis üçün səciyyəvi klinik təzahürlər olduqda 



 

anada sifilis olduqda 



 

SPR (MPR)/VDRL, STHA/STZA testləri davamlı pozitiv 

olduqda 



 

OBM patoloji testi olduqda (sitoz, zülal, SPR (MPR) /VDRL, 

STHA/STZA/FTA-abs müsbət olması) 

Əlavə müayinələr

8

: 



 

Qanın ümumi və biokimyəvi analizi, qaraciyər funksiyası, 

elektrolitlər 



 

OBM: hüceyrələr, zülal, seroloji testlər 



 

Uzun borulu sümüklərin rentgenoloji müayinəsi 



 

Oftalmoloji və otoloji qiymətləndirmə 

Uşaqlarda anadangəlmə  və qazanılmış sifilisin müalicəsi 

aşağıda sadalanan antibakterial dərman vasitələri ilə aparılır: 

B i r i n c i   s ı r a   p r e p a r a t l a r :  



 

Benzilpenisillin kristallik natrium duzu  



 

Prokain benzilpenisillin 



 

Benzilpenisillin novokain duzu 



 

Benzatin benzilpenisillin (retarpen



, ekstensillin) 



 

Bisillin 1, 3 və 5 – 2 yaşına qədər uşaqlara əks-göstərişdir

29

 

A l t e r n a t i v   p r e p a r a t l a r  (penisillinə allergiya və ya gün 

ərzində çoxsaylı penisillin qəbulu, yaxud parenteral müalicədən 

imtina edildiyi zaman): 



 

Eritromisin 



 

Azirtomisin  



 

Seftriakson   



 

Amoksisillin 



 

Ampisillin 



 

Oksasillin 



 

Doksisiklin, tetrasiklin – 8 yaşına qədər olan uşaqlara  

əks- göstərişdir

11

 

 

 

                                                            



 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

41 

Xəstədə penisillinə qarşı  anafilaktik reaksiya olduqda 

seftriaksonun tətbiqi qəti  əks-göstərişdir  (sefalosporinlərlə penisillin 

arasında çarpaz reaksiya olduğuna görə) (B)

6

 

Erkən anadangəlmə sifilisli uşaqların spesifik müalicəsi  

aşağıda sadalanan preparatlardan biri ilə aparılır. 

B i r i n c i   s ı r a   p r e p a r a t l a r :  



 

Benzilpenisillin kristallik natrium duzu – yaşı 1 aya qədər olan 

yenidoğulmuşlar üçün 50 min vahid/kq birdəfəlik dozası olaraq 

v/d 100-150 min vah./kq gündəlik dozada 2 inyeksiyaya 

bölünərək (hər 12 saatdan bir) yenidoğulmuşun ilk 7 günü 

ərzində  hər gün, sonra verilən gündəlik doza 3 inyeksiyaya 

bölünərək (hər 8 saatdan bir) hər gün, ümumilikdə 10 gün təyin 

edilir (A)

13

 

Və  uşağın 1 aylığından sonra benzilpenisillin kristallik natrium 

duzu – 50 min vah./kq birdəfəlik dozası olaraq v/d 200-300 min 

vah./kq gündəlik dozada 4-6 inyeksiyaya bölünərək (hər 4-6 

saatdan bir) hər gün, 10 gün təyin edilir (A)

13

  

 



 

Benzilpenisillin kristallik natrium duzu – yaşı 1 aya qədər olan 

yenidoğulmuşlara 100 min vah./kq gündəlik doza ə/d               

4 inyeksiyaya bölünərək (hər 6 saatdan bir); və yaşı 1 aydan 

yuxarı olan uşaqlar üçün həmin gündəlik doza 6 inyeksiyaya 

bölünərək (hər 4 saatdan bir) – 14-20 gün ərzində hər gün

29

  



 

Prokain benzilpenisillin – 50 min vah./kq ə/d gündə 1 dəfə, hər 

gün, 10 gün təyin edilir (B)

13

 və ya həmin dozada 14-20 gün

29

 



 

Benzilpenisillin novokain duzu – 50 min vah./kq ə/d gündəlik 

doza 2 inyeksiyaya bölünərək (hər 12 saatdan bir), 14-20 gün 

ərzində hər gün

29

 



 

Benzatin benzilpenisillin – 50 min vah./kq ə/d birdəfəlik dozada 

(əgər OBM normaldır!)

20,21

 (D)

8

 və ya benzatin benzilpenisillin – 

50 min vah./kq ə/d birdəfəlik dozada 7 gündən bir, cəmi               

3 inyeksiya (1, 8, 15 günündə), əgər yenidoğulmuşun çəkisi 2 kq-

dan az olmadıqda və OBM-i normal olduqda 

A l t e r n a t i v  p r e p a r a t l a r  (penisillinə allergiya və ya gündəlik 

çoxsaylı penisillin qəbulundan və ya parenteral müalicədən imtina 

edildikdə): 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

42 



 

Eritromisin – 7,5-12,5 mq/kq birdəfəlik doza daxilə, gündə    

4 dəfə (hər 6 saatdan bir), 20 gün ərzində hər gün

11

 (yaşı bir 

aylığından sonra uşağa) 



 

Ampisillin – 200 mq/kq gündəlik doza v/d 4 inyeksiyaya 

bölünərək (hər 6 saatdan bir), 10-14 gün ərzində hər gün

23

 



 

Oksasillin – 50 min vah./kq gündəlik doza ə/d 4 inyeksiyaya 

bölünərək (hər 6 saatdan bir), 14 gün ərzində hər gün

10

 



 

Seftriakson – yaşı 1 aya qədər olan yenidoğulmuş  üçün         

75 mq/kq gündə 1 dəfə ə/d (lidokaində həll edilir!) və ya v/d 

(suda həll edilir!), 10-14 gün ərzində  hər gün; yaşı 1 aydan 

yuxarı olan uşaqlar üçün 100 mq/kq gündə bir dəfə  ə/d 

(lidokaində  həll edilir!) və ya v/d (suda həll  edilir!),             

10-14 gün ərzində hər gün

23

 

Gecikmiş anadangəlmə sifilisli uşaqların spesifik müalicəsi 

aşağıda sadalanan preparatlardan biri ilə aparılır: 

B i r i n c i   s ı r a   p r e p a r a t l a r : 



 

Benzilpenisillin kristallik natrium duzu – 50 min vah./kq 

gündəlik doza, ə/d 6 inyeksiyaya bölünərək (hər 4 saatdan bir), 

28 gün ərzində  hər gün; 2 həftə fasilədən sonra ikinci müalicə 

kursu – 14 gün ərzində analoji dozada

29

 



 

Prokain benzilpenisillin – 50 min vah./kq ə/d gündə 1 dəfə 28 

gün ərzində hər gün; 2 həftə fasilədən sonra ikinci müalicə kursu 

– 14 gün ərzində analoji dozada

29

 



 

Benzilpenisillin novokain duzu – 50 min vah./kq gündəlik doza, 

ə/d 2 inyeksiyaya bölünərək (hər 12 saatdan bir), 28 gün ərzində 

hər gün; 2 həftə fasilədən sonra ikinci müalicə kursu – analoji 

dozada 14 gün ərzində

29

 

 

A l t e r n a t i v  p r e p a r a t l a r  (penisillinə allergiya və ya gündəlik 

çoxsaylı penisillin qəbulu və ya parenteral müalicədən imtina 

edildikdə): 



 

Eritromisin – 7, 5-12, 5 mq/kq birdəfəlik doza daxilə gündə    

4 dəfə (hər 6 saatdan bir), 30 gün ərzində hər gün

11

 



 

Seftriakson – 0,5-1,0 q ə/d (lidokaində  həll edilir!) gündə       

1 dəfə, 20 gün ərzində  hər gün; 2 həftədən sonra analoji 

dozada ikinci müalicə kursu 10 gün

29

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

43 



 

Ampisillin – 200 mq/kq gündəlik doza v/d 4 inyeksiyaya 

bölünərək (hər 6 saatdan bir), 10-14 gün ərzində hər gün

23

   

 Gecikmiş anadangəlmə (yuvenil) neyrosifilisin spesifik müalicəsi: 



 

Benzilpenisillinin kristallik natrium duzunun 200-300 min 

vah./kq birdəfəlik dozada v/d gündə 4-6 dəfə (hər 4-6 saatdan bir) 

maksimal 18-24 mln. vah. gündəlik dozasından çox olmayaraq, 

10-14 gün ərzində hər gün (A)

13

  

 

Qeyd: 



 

Anadangəlmə sifilisin müalicəsi üçün penisillindən başqa (yalnız 

penisillinə allergiya olduğu halları istisna etməklə) digər 

antimikrob dərman vasitələri məsləhət görülmür 



 

Benzilpenisillin kristallik natrium duzunun OBM-ə yaxşı 

yayılmasına görə ona üstünlük verilir 



 

Tetrasiklin qrupu dərman vasitələri uşaqlarda istifadə 

edilməməlidir (sümük sisteminin inkişafına mənfi təsir 

göstərir)

1,10

  



 

Seftriakson anadangəlmə sarılıq ilə doğulan uşağa ehtiyatla 

yeridilir 



 

Vaxtından  əvvəl doğulmuş  əzələ kütləsi az olan  yenidoğulmuşa 

Seftriakson v/d təyin edilir 

Yenidoğulmuşların profilaktik müalicəsi aparılır: 



 

müalicə almamış  və ya keyfiyyətsiz müalicə almış (doğuşa          

30 gündən az qalmış müddət  ərzində başlanan spesifik müalicə, 

təsdiq edilmiş müalicə sxemi rejiminin pozulması) hamilə 

qadından doğulan sifilisin klinik və seroloji təzahürü olmayan 

yenidoğulmuşa  



 

hamiləlik zamanı profilaktik müalicə almayan qadından doğulan 

sifilisin klinik və seroloji təzahürü olmayan yenidoğulmuşa 



 

penisillinə  və seftriaksona allergiyası olduğundan hamilə vaxtı 

eritromisinlə müalicə almış qadından doğulan, sifilisin klinik və 

seroloji təzahürü olmayan yenidoğulmuşa  profilaktik müalicəni 

penisillin ilə aparmaq lazımdır  (eritromisinin ciftdən keçmədiyi 

üçün)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

44 

Qeyd: 



 

Yenidoğulmuşların profilaktik müalicəsi (preparatların birdəfəlik 

dozaları və daxilə yeritmə rejimi) spesifik müalicədə olduğu kimi 

aparılır  



 

Hamiləlik zamanı göstərişin olmasına baxmayaraq profilaktik 

müalicə almayan və ya keyfiyyətsiz müalicə alan qadından 

doğulan, lakin sifilisin klinik və seroloji təzahürləri olmayan  

yenidoğulmuşlarda profilaktik müalicə  müddəti 10 gün təşkil 

edir  



 

Müalicə almayan qadından doğulan, lakin sifilisin əlamətləri 

olmayan yenidoğulmuşlarda profilaktik müalicə müddəti          

14-20 gün təşkil edir 

Uşaqlarda qazanılmış sifilis zamanı preventiv və spesifik müalicə 

b ö y ü k l ə r i n   m ü a l i c ə   m e t o d i k a s ı  üzrə diaqnoza və 

antibiotiklərin yaşla  əlaqəli dozasına, bədən çəkisinə uyğun olaraq 

aparılır: 



 

Benzilpenisillin kristallik natrium duzunun gündəlik dozası 

uşaqlar üçün yaşı 6 aya qədər olduqda 100 min vah./kq və yaşı     

6 aydan yuxarı olduqda 50 min vah./kq hesablanır

29

 



 

Prokain benzilpenisillinin gündəlik dozası  uşaqlara 50 min 

vah./kq hesablanır

29

 



 

Benzilpenisillin novokain duzunun gündəlik dozası  uşaqlara          

50 min vah./kq hesablanır

29

 



 

Benzatin benzilpenisillinin birdəfəlik dozası 50 min vah./kq  

(maksimal doza 2,4 mln.vah.) (A)

13

 

 

hesablanır 



 

Bisillin 1, 3, 5 birdəfəlik dozası 50 min. vah/kq

29 

hesablanır 



 

Eritromisin – birdəfəlik dozası 7, 5-12, 5 mq/kq

11

 



 

Azitromisin – birdəfəlik dozası 5-10 mq/kq 



 

Amoksisillin – 2 yaşa qədər uşaqlarda 20 mq/kq gündəlik 

dozası 3 qəbula hesablanır, 2 yaşdan yuxarı  uşaqlara isə 

0,125-0,5 q birdəfəlik dozası gündə 3 dəfə təyin edilir  



 

Ampisillin – gündəlik doza 200 mq/kq

22

 



 

Oksasillin – gündəlik doza 50 min. vah/kq

10

 



 

Seftriakson – gündəlik dozası 2 yaşa qədər olan uşaqlara     

75-100 mq/kq

22

, 2 yaşdan yuxarı  uşaqlara isə 0,5-1,0 q ə/d  

gündə 1 dəfə

29

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

45 



 

Probenesid



 – birdəfəlik dozası 25 mq/kq-dan yaşla artıraraq 

40 mq/kq-dək (2 yaşdan yuxarı olan uşaqlara) 

Qeyd: 



 

Bisillin 1, 3 və 5 – 2 yaşına qədər uşaqlara əks-göstərişdir 



 

Probenesid

*

 2 yaşına qədər uşaqlara məsləhət görülmür 



 

Probenesid

*

 sulfanilamid preparatlara allergiyası olanlara qəti 

əks-göstərişdir. Bu kimi xəstələrdə amoksisillin və prokain 

benzilpenisillinin Probenesidlə

*

 kompleks istifadə sxemi üzrə 

aparılan sifilisin müalicəsi tövsiyə edilmir (B)

12

  

Uşaqlarda preventiv müalicə sifilisin qarşısını almaq məqsədilə 

aparılır:  



 

valideynləri sifilislə  xəstə, lakin sifilisin klinik və seroloji 

təzahürü olmayan 3 yaşa qədər bütün uşaqlara  



 

3 yaşdan yuxarı olan uşaqlara preventiv müalicə kontaktda 

olduğu yaşlı  şəxsdə sifilisin forması, səpginin lokalizasiyası, 

uşağın xəstə ilə kontakt dərəcəsi nəzərə alınmaqla fərdi aparılır.  

Qeyd:  



 

Anadangəlmə sifilisin klinik və seroloji təzahürləri olmayan  

seropozitiv anadan doğulmuş yenidogulmuşlar ananın spesifik və 

profilaktik müalicə alıb-almamasından asılı olmayaraq birdəfəlik 

50 min vah./kq, ə/d benzatin benzilpenisillin inyeksiyası 

almalıdırlar

21