Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 21 may 2015-ci il tarixli

Sifilisin profilaktikası 

Sifilitik infeksiyanın profilaktikası birincili və ikincili olur: 



 

birincili – sifilisə yoluxma riskini azaltmaq məqsədilə sağlam 

insan qrupuna xəstəlik haqqında informasiyanın təqdim edilməsi 



 

ikincili – infeksiyaya yoluxmağa yüksək meyilli olan əhali 

qrupunun skrininq müayinəsi, müəyyən spesifik müalicə ilə 

alınan mükəmməl nəticənin klinik-seroloji tətqiqatlarla təsdiqi 

Anadangəlmə sifilisin profilaktikası antenatal və postnatal olaraq 

həyata keçirilir. 

Antenatal profilaktika birincili və ikincili olur: 



 

birincili – sağlam insanlara sifilisin bətndaxili ötürülməsinin 

mümkün olması  və müşahidəyə doğuşdan  əvvəl tez başlamağın 

lazım olması haqqında informasiyanın təqdim edilməsi 



 

ikincili – hamilələrin iki dəfəlik müayinəsi (ilk gəlişdə, 21 və           

32-ci həftələr arasında aparılır); sifilis aşkar edildikdə – adekvat 

spesifik və profilaktik müalicənin aparılması  

Sifilisin postnatal profilaktikası 

uşaqların profilaktik 

müalicəsini əhatə edir. 

F ə r d i  p r o f i l a k t i k a  kontrasepsiyanın (prezervativ) baryer 

metodikasından istifadə etməklə təmin edilir. Təsadüfi, qorunmayan 

cinsi  əlaqədən sonra fərdi profilaktika CYYİ-yə yoluxmaq 

təhlükəsinə  məruz qalan şəxs tərəfindən həyata keçirilə bilər. Fərdi 

profilaktik vasitələr xlorheksidin biqlükonat (hibitan), sidipol, 

miramistin və s. köməyilə aparılır.  

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

55 

Qeyd: 



 

Sifilisin diaqnostikası zamanı bildiriş normativ sənədlərə uyğun 

olaraq tərtib edilməlidir 



 

Sifilisli xəstələrin müayinə  və müalicəsi mütəxəssis-

dermatoveneroloq tərəfindən aparılır. Bu protokolda təqdim 

olunmuş müalicə metodikası digər mütəxəssislər tərəfindən 

yalnız aparılan müalicənin keyfiyyətini qiymətləndirən məlumat 

informasiyasını əldə etmək üçün istifadə oluna bilər. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

56 

Əlavə 1 

Sifilisin seroloji skrininqi 

qTT  

TT 



 

Sifilisin yayılma dərəcəsi yüksək olan kontingentlərin 

profilaktik müayinəsində (məhbuslar, gender və  tərəqqi 

zərərin azaldılması proqramı və s.) 



 

Birincili sifilisin klinik təzahürləri olan xəstələrdə 



 

Preventiv müalicə zamanı  



 

Adekvat müalicə almış seroloji müsbət anadan doğulmuş 

yenidoğulmuşa. qTT(+) olduqda FTA, İgM-İFA və ya imkan 

olduqda 19S-İgM-FTA

abs

 test metodları istifadə olunur 

TT             qTT 



 

Sifilisin yayılma dərəcəsi aşağı olan kontingentlərin 

profilaktik müayinəsində (stasionarda, tibbi mərkəzlərdə, 

tibbi baxış kabinetlərində və s.) 

qTT  +  TT 



 

Psixonevroloji, oftalmoloji, kardioloji klinikaların 

kontingentlərində 



 

Erkən qazanılmış və anadangəlmə sifilisin klinik təzahürləri 

olan xəstələrdə 



 

Hamilələrdə 



 

Donorlarda 



 

Hamiləlik dövründə sifilisə dair müalicə almayan və ya 

keyfiyyətsiz müalicə alan seroloji müsbət anadan doğulmuş 

yenidoğulmuşa. TT-dən FTA və ya 19S-İgM-FTA

abs

;  İgM-

İFA test metodları istifadə olunur 

qTT  +  2TT 

(STHA+İFA/ 

FTA/İB) 



 

Gecikmiş qazanılmış (neyrosifilis, kardiovaskulyar, 

qummoz) və gecikmiş anadangəlmə sifilisin klinik 

təzahürləri olan xəstələrdə  



 

 Gizli sifilisə şübhəli pasiyentlərdə 



 

Gecikmiş anadangəlmə sifilisə şübhəli uşaqlarda 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

57 

Əlavə 2 

Neyrosifilisin diaqnostikası üçün OBM-in əlavə meyarları  

(

İgG indeks, İgM indeks, albumin əmsalı, STHS indeks) 

 



 

İgG indeks (OBM-də İgG normada <0,70)

8,10,13,18

  

 

 

 



 

İgM indeks (OBM-də İgM normada  <0,07) 

 

 



 

Albumin əmsalı (hematoensefalik baryerinin pozulması parametri 

normada <7,8)

10, 18, 19

 

 

 



 

STHS indeks

10,15

 

(OBM-də parametri normada <70)

7

 

 

 

Qeyd

8,10

 



 

İgG indeks, İgM indeks və albumin əmsalı keyfiyyətli 

müalicədən sonra azalır, lakin dəyişilməmiş də qala bilər 



 

İgM indeks və mononuklear hüceyrələrin sayı OBM-də 

keyfiyyətli müalicə nəticəsində, adətən, normaya 1-2 ilə düşür 



 

OBM-də STHS/STZA-nın müsbət olması, birnüvəli hüceyrələrin 

sayının artması  və  İqG və/ya  İqM- indeksinin artması kimi 

amillər neyrosifilis diaqnozu üçün sübut ola bilər 



 

STHS indeks >70 və OBM-də STHS titri >320 olması  

neyrosifilis diaqnozunu təsdiqləyən ən etibarlı göstəricisidir  



 

STHS indeks >70 və <500 neyrosifilisə uyğundur 



 

STHA indeks >500 neyrosifilisin olması yüksək ehtimal edilir

8

 



 

yuxarıda göstərilən meyarlar ümumiyyətlə  İİV-seroloji müsbət 

xəstələrdə etibarlı deyildir 

 

 

 

 

 

Ig G OBM-də səviyyəsi (mq/l) 

Ig G zərdabda səviyyəsi (mq/l)

OBM-də_albuminin səviyyəsi (mq/l) 

zərdabda albuminin səviyyəsi (mq/l)

 

:

Ig M OBM-də səviyyəsi (mq/l)  

Ig M zərdabda səviyyəsi (mq/l)

OBM-də_albuminin səviyyəsi (mq/l) 

zərdabda albuminin səviyyəsi (mq/l)

:

OBM-də_albuminin səviyyəsi (mq/l) 

zərdabda albuminin səviyyəsi (mq/l)

x

1000

OBM-də_STHS titri 

Albumin əmsalı

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

Əlavə 3 

MÜXTƏLİF BEYNƏLXALQ PROTOKOLLARA ƏSASƏN SİFİLİSİN MÜALİCƏ SXEMİ 

Mərhələ 

İUSTİ: European 

CDC: American 

BASHH: UK 

РОДВК: Rusiya 

Birinci sıra preparatlar 

Erkən sifilis 

(birincili, 

ikincili, erkən 

gizli) 

 



 

Benzatin benzilpeni-

sillin  – 2,4 MV, ə/d, 

birdəfəlik (A)  



 

Prokain benzilpenis-

illin – 600000 V, ə/d, 

gündə 1dəfə, 10-14 

gün (B)

8

 



 

Benzatin benzilpeni-

sillin  – 2,4 MV, ə/d, 

birdəfəlik (A)  



 

Benzatin benzilpe-

nisillin  – 2,4 MV, 

ə/d, birdəfəlik (A)  



 

Prokain benzilpe-

nisillin – 600000 V, 

ə/d, gündə 1dəfə, 

10 gün (B)

8

 



 

Benzatin benzilpenisillin  – 2,4 MV, 

ə/d, həftədə 1dəfə,  № 2 (1 və 8-ci 

gün) 



 

 Bisillin 1 – 2,4 MV, ə/d, 5 gündə   

1 dəfə, № 3-6  



 

Bisillin 3 – 1,8 MV ə/d, həftədə   

2 dəfə, № 5-10 



 

Bisillin 5 – 1,5 MV, ə/d, həftədə   

2 dəfə, № 5-10  



 

Prokain benzilpenisillin – 1,2 MV, 

ə/d, gündə 1dəfə, 10-20 gün  



 

Benzilpenisillin novokain – 600000 V, 

ə/d, gündə 2dəfə (12 saatdan bir),   

10-20 gün  



 

Benzilpenisillinin natrium – 1 MV, 

ə/d, gündə 6 dəfə (4 saatdan bir),   

10-20 gün 



 

Xəstəlik müddəti 6 aydan artıq və  çəkisi 80 kq-dan çox olan xəstələr üçün prokain benzilpenisillinin bir dəfəlik 

dozasını 1,2 MV qaldırılması tövsiyə edilir

10

 



 

Erkən sifilitik  visseral təzahürlü xəstələrə isə prokain benzilpenisillinin dozasını 1,2 MV çatdırmaqla yanaşı 

yeridilmə müddətini 20 günə qədər uzadılması tövsiyə edilir

10

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

59 

 

Alternativ preparatlar 



 

Doksisiklin – 0,2 q, 

daxilə, gündə 1 dəfə, 

14 gün (B)

12

 



 

Tetrasiklin – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir), 

 

14 gün (C)

7

  



 

Eritromisin – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 dəfə 

(6 

saatdan 

bir),   

14 gün (C) 



 

Azitromisin – 2,0 q, 

daxilə, birdəfəlik (B)

15

 



 

Doksisiklin – 0,2 q, 

daxilə, gündə 1 dəfə, 

14 gün (B)

12

 



 

Tetrasiklin – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir) 

 

14 gün (C)

8

 



 

Seftriakson– 1 q, ə/d 

(lidokaində 

həll 

edilir!) və ya v/d 

(suda həll edilir!) 

gündə 1 dəfə,  

8-10 gün (B)

12

 



 

Azitromisin – 2,0 q, 

daxilə, birdəfəlik  

(B)

15

 



 

Doksisiklin – 0,1 q, 

daxilə, gündə 2 

dəfə (12 saatdan 

bir), 14 gün (B)  



 

Azitromisin – 2,0 q, 

daxilə, birdəfəlik (B)

15

 



 

Eritromisin – 0,5 q, 

daxilə, gündə   

4 dəfə (6 saatdan 

bir), 14 gün (C)  



 

Seftriakson – 0,5 q, 

ə/d (lidokaində 

həll edilir!), gündə 

1 dəfə, 10 gün  



 

Amoksisillin – 0,5 q 

+ probenesid



 

– 

0,5 q, daxilə, hər 

ikisi gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir), 

 

14 gün (C)

15

 



 

Doksisiklin – 0,1 q, daxilə, gündə   

2 dəfə (12 saatdan bir), 15-30 gün  



 

Tetrasiklin – 0,5 q, daxilə, gündə   

4 dəfə (6 saatdan bir), 15-30 gün  



 

Eritromisin – 0,5 q, daxilə, gündə   

4 dəfə (6 saatdan bir), 15-30 gün  



 

Seftriakson – 0,5-1,0 q, ə/d 

(lidokaində  həll edilir!), gündə   

1 dəfə, 10-20 gün 



 

Ampisillin – 1 MV, ə/d, gündə 4 dəfə, 

(6 saatdan bir), 14-28 gün 



 

Oksasillin – 1 MV, ə/d, gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir), 14-28 gün 

Xəstədə penisillinə qarşı anafilaktik reaksiya olduqda seftriaksonun tətbiqi qəti əks-göstərişdir (B)

7

Probenesid

*

  sulfanilamid preparatlarına allergiyası olanlara qəti  əks-göstərişdir və bu kimi şəxslərdə amoksisillinin Probenesidlə

*

 

kompleks istifadəsi sxemi üzrə aparılan sifilisin müalicəsi tövsiyə edilmir (B)

12

 

 

                                                            



 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

60 

Gecikmiş 

sifilis (qum-

moz, ürək-

damar 

sisteminin, 

gecikmiş gizli) 

Birinci sıra preparatlar 



 

Benzatin benzilpe-

nisillin – 2,4 MV, 

ə/d, həftədə 1 dəfə, 

№3 (1, 8 və 15-ci 

gün) (C)

7

 



 

Prokain benzilpe-

nisillin – 600000 V, 

ə/d, gündə 1 dəfə, 

17-21 gün (C)

8

 



 

Benzatin benzilpe-

nisillin – 2,4 MV, ə/d, 

həftədə 1 dəfə,  №3 

(1, 8, 15-ci gün) (A) 



 

Benzatin benzilpe-

nisillin – 2,4 MV, 

ə/d, həftədə 1 dəfə 

№3 (1, 8, 15-ci 

gün) (C) 



 

Prokain benzilpe-

nisillin – 600000 V, 

ə/d, gündə 1 dəfə, 

17 gün (C) 



 

Benzilpenisillinin natrium – 1 MV, 

ə/d, gündə 6 dəfə, (4 saatdan bir),   

28 gün; 2 həftə sonra 2-ci müalicə 

kursu 14 gün, analoji dozada 



 

Benzilpenisillinin natrium 400000 V, 

ə/d, gündə 8 dəfə (3 saatdan bir),   

28 gün; 2 həftə sonra 2-ci müalicə 

kursu 14 gün, analoji dozada (visseral 

təzahürləri oluqda) 



 

Prokain benzilpenisillin – 1,2 MV, 

ə/d,  gündə 1 dəfə, 20 gün; 2 həftə 

sonra  2-ci müalicə kursu 10 gün, 

analoji dozada 



 

Benzilpenisillin novokain – 600000 V, 

ə/d, gündə 2 dəfə (12 saatdan bir),   

28 gün; 2 həftə sonra 2-ci müalicə 

kursu 14 gün, analoji dozada 

Penisillinlə müalicədən  əvvəl ürək-

damar (visseral) sifilisi olan xəstələrə   

2 həftə hazırlıq müalicəsi a/b 

(doksisiklin, tetrasiklin, eritromisin) 

 

aparılır 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

61 

 Alternativ 

preparatlar 



 

Doksisiklin – 0,2 q, 

daxilə, gündə   

1 dəfə, 21-28 gün 

(C)

8

 



 

Tetrasiklin – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir), 

 

28 gün 



 

Eritromisin – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 dəfə 

(6saatdan bir) 28 gün 



 

Doksisiklin – 0,1 q, 

daxilə, gündə 2 dəfə 

(12 saatdan bir), 

 

28 gün 



 

Tetrasiklin – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir),  

 

28 gün 



 

Doksisiklin – 0,1 q, 

daxilə, gündə   

2 dəfə, (12 saatdan 

bir), 28 gün (D) 



 

Amoksisillin– 2,0 q, 

daxilə, gündə 3 dəfə 

(8 saatdan bir), + 

Probenesid



 – 0,5 q, 

daxilə, gündə 4 

dəfə (6 saatdan bir), 

hər ikisi 28 gün (D) 



 

Seftriakson – 1,0 q, ə/d (lidokaində 

həll edilir!), gündə 1dəfə, 20 gün;   

2 həftə sonra 2-ci müalicə kursu   

10 gün, analoji dozada 

Xəstədə penisillinə qarşı anafilaktik reaksiya olduqda seftriaksonun tətbiqi qəti əks-göstərişdir (B)

7

Probenesid

*

 sulfanilamid preparatlara allergiyası olanlara qəti əks-göstərişdir və bu kimi şəxslərdə amoksisillinin 

Probenesidlə

*

 kompleks istifadəsi sxemi üzrə aparılan sifilisin müalicəsi tövsiyə edilmir (B)

12

 

Neyrosifilis 

Birinci sıra preparatlar 



 

Benzilpenisillin 

natrium – 3-4 MV, 

v/d, gündə 6 dəfə  

(4 saatdan bir), 

gündəlik doza 

 

18-24 MV, 18-21 

gün (C) 



 

Prokain benzilpeni-

sillin – 1,2-2,4 MV, 



 

Benzilpenisillin  

natrium – 3-4 MV, v/d 

gündə 6 dəfə (4 saat-

dan bir), gündəlik 

doza 18-24 MV, 10-

14 gün (A) v/d 

terapiya bitdikdən 

sonra + / –  

Benzatin benzilpeni-



 

Benzilpenisillin  

natrium –3-4 MV, 

v/d, gündə 6 dəfə  

(4 saatdan bir) 

gündəlik doza 18-

24 MV, 17 g (D) 

Prokain benzilpe-

nisillin – 1,8-2,4 

MV,  ə/d gündə 1 



 

Benzilpenisillin natrium 10 MV, 

damcı ilə (400 ml izotonik natrium 

xlorid məhlulunda həll edilir), gündə 

2 dəfə (12 saatdan bir), 14-20gün 



 

Benzilpenisillin natrium – 2-4 MV, v/d 

(10 ml izotonik natrium xlorid məh-

lulunda həll edilir), gündə 6 dəfə   

(4 saatdan bir), gündəlik doza 

 

 

12-24 MV, 14-20 gün 

                                                            



 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

62 

ə/d gündə 1dəfə + 

Probenesid



 – 0,5 q, 

daxilə gündə 4 dəfə 

(6 saatdan bir), hər 

ikisi 10-17 gün (B) 

sillin – 2,4 MV, ə/d,  

həftədə 1 dəfə,  № 3 

(1, 8, 15-ci gün) (D) 



 

Prokain benzilpeni-

sillin – 2,4 MV, ə/d,  

gündə 1dəfə + 

Probenesid

*

 – 0,5 q, 

daxilə gündə 4 dəfə  

(6 saatdan bir), hər 

ikisi 10-14 gün (B) 

Prokain benzilpeni-

sillinlə müalicə   

bitdikdən sonra + / – 

Benzatin benzilpeni-

sillin – 2,4 MV, ə/d,  

həftədə 1 dəfə,  № 3 

(1, 8, 15-ci gün) (D)  

dəfə + Probene-

sid

*

 – 0,5 q, 

daxilə, gündə   

4 dəfə (6 saatdan 

bir), hər ikisi 17 

gün (D) 

Qeyd: 



 

Neyrosifilisin ağır gedişində  və ya 

xəstəlik 2 ildən artıq müddətdə davam 

edərsə, yuxarıda qeyd olunan qaydada 

arada 14-30 q fasilə ilə 2-ci müalicə 

kursunun aparılması məqsədəuyğundur 



 

Neyrosifilisli xəstələrin (xüsusilə 

proqressiv iflic təzahürləri olduqda, 

baş-beyin və onurğa beyni qumma-

larında) psixosomatik simptomlarının 

ağırlaşmasının (kəskinləşməsinin) 

qarşısının alınması üçün hazırlıq 

müalicə kortikosteroid dərman 

vasitələri ilə prednizolon vahidi 

hesabı olaraq gündəlik doza 25-75 mq 

(bir dəfə səhər), 3-7 gün ərzində və ya 

göstərilən dozada korti-kosteroid 

terapiyası penisillin müalicəsilə 

parallel olaraq ilk 3 gün və ya spesifik 

müalicənin tam kursu müddətində 

tövsiyə edilir 

 

 

                                                            



 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

63 

 

Alternativ preparatlar 



 

Doksisiklin – 0,2 q, 

daxilə gündə 2 dəfə 

(12 saatdan bir),  

28 gün (D) 



 

Seftriakson – 1,0-

2,0 q, v/d (suda həll 

edilir!), gündə 1 dəfə 

10-14 gün (C) 



 

Seftriakson – 2,0 q, 

v/d (suda həll edi-

lir!), gündə 1 dəfə, 

10-14 gün (B) 



 

Doksisiklin – 0,2 q, 

daxilə gündə   

2 dəfə (12 saatdan 

bir), 28 gün (D) 



 

Amoksisillin – 2,0 q, 

daxilə gündə 3 

dəfə (8 saatdan 

bir) + Probenesid

*

 

0,5 q, daxilə gündə   

4 dəfə (6 saatdan 

bir), hər ikisi 

 

28 gün (D) 



 

Seftriakson – 2,0 q, 

ə/d (lidokaində 

həll edilir!) və ya  

v/d (suda həll 

edilir!), gündə   

1 dəfə 10-14 gün   



 

Seftriakson – 2,0 q, ə/d (lidokaində 

həll edilir!) və ya 2,0-4,0 q v/d (suda 

həll edilir!), gündə1 dəfə, 20 gün 

Xəstədə penisillinə qarşı anafilaktik reaksiya olduqda seftriaksonun tətbiqi qəti  əks-göstərişdir (sefalosporinlərlə 

penisillin arasında çarpaz reaksiya olduğuna görə) (B)

7

 

Probenesid



 sulfanilamid preparatlara allergiyası olanlara qəti əks-göstərişdir. Bu kimi xəstələrdə amoksisillin və 

prokain benzilpenisillinin probenesidlə



 kompleks istifadəsi sxemi üzrə aparılan sifilisin müalicəsi tövsiyə edilmir (B)

12 

                                                            



 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

64