Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Azərbaycan tarixi məsələləri İran tarixşünaslığında
71 təsdiq etmək üçün yenə də yuxarıda adları çəkilmiş İran tarixçilərinin qeyri-elmi metodlarından (faktların saxtalaşdırıl- ması və onların irəli sürdükləri müddəalara uyğunlaşdırılması, uyğun olmayan faktların isə üzündən sükutla keçilməsi, mən- bələrə qeyri-tarixi yanaşma və s.) istifadə edir və belə nəticəyə gəlir ki, Azərbaycan Respublikasının tabeliyində olan indiki ərazi Azərbaycan adlandırılmamışdır … İranın qədim tarixi-coğ- rafi mənbələri də sübut edir ki, həmin ərazilər Arranın bir hissə- si olmuşdur. Sovet və eləcə də müasir Azərbaycan Respublikası- nın tarixçi və coğrafiyaçılarına da yaxşı məlumdur ki, Araz ça- yının şimalına Azərbaycan adının qoyulması yanlış, qondarma və əsassız bir işdir”. 1 Bu müddəaları ilə B.Ə.Əhmədiyan da sələfləri kimi Azərbaycan xalqının etnik birliyini inkar etmək məqsədi güdür. Arazın şimalında və ya cənubunda yaşamaların- dan asılı olmayaraq, Azərbaycan türkləri tarix boyu vahid bir etno-mədəni mühiti qərarlaşdırmışlar. B.Ə.Əhmədiyanın müxtə- lif coğrafi adları misal gətirməklə məsələni qəlizləşdirmək cəhdi Azərbaycan türklərinin qədim zamanlardan yaşadıqları əraziləri bir-birinə qarşı qoymaq, Arazın hər iki tayındakı Azərbaycan ellərini bir-birinə yadlaşdırmaq istəyinin bariz ifadəsidir. 2 Yuxa- rıda qeyd etdiyimiz kimi, müxtəlif dillərdə yazılmış çoxsaylı ta- rixi qaynaqlar təsdiq edir ki, Azərbaycan türklərinin Arazın hər iki tayında yaşadıqları ərazilər yüzilliklər ərzində “Azərbaycan” istilahı adı altında tanınmışdır. “Əsnadi əz rəvabət-ə İran ba məntəğe-ye Qəfqaz. Dəftər-e motalaat-e seyasi və beynəlmeləli” adlı kitabda da Şimal Azər- baycanın tarixi və coğrafiyası kobud şəkildə saxtalaşdırılır. İ.Rzaya istinad edilən əsərdə iddia edilir ki, albanların mənşəyi (nejad-irqi) və dili Xəzərin sahilində sakin olan gürcülər və Qafqazın dağlıq hissəsində yaşayanlarla eynidirlər (?). Onların 1 Yenə orada, s.16-17. 2 Gasumov Kh, Musaly N. A Fact of the Falsification of Azerbaijans Histo- rical Geography and Statehood History, p. 92. Eynulla Mədətli 72 hamısı Yavəsi qövmlərinə mənsub olanlardır və belə şöhrət qa- zanmışlar. 1 Əsərdə İran tarixçilərinin Azərbaycanın adı ilə bağlı yanlış fikirləri təkrar edilir və qeyd edilir ki, 1911-ci ildə Ar- randa Müsavat partiyası fəaliyyətə başladı və bu partiya 1918-ci ildə Arran və Şirvanı saxta Azərbaycan adı ilə adlandırdı. 1920- ci ilin 28 aprelində bolşeviklər Bakını işğal edib Azərbaycan SSR yarandığını elan etdilər. 2 Cavad Heyət bu “tarixçilərə” layiqli cavab verərək yaz- mışdır: “Belə bir iddianın yeniliyi yoxdur. 60 il bundan öncə də- fələrlə Ə.Kəsrəvi, onun tərəfdarları və havadarları bu məsələyə toxunmuşdur. Keçmişdə onların müddəalarını qəbul etmək üçün siyasi mühit əlverişli olduğu üçün bu qərəzli və yanlış iddialar get-gedə bir çoxlarının şüuruna yol tapmışdır. Məsələn, İnayə- tullah Rza keçmiş kommunistlərdən, Tudə partiyasının üst kadr- larından olmuş və uzun illər Moskva radiosunda müxbir və dik- tor işlədikdən sonra İrana qayıtmış, Şahənşah sarayının dəstəyi ilə Tehranda səltənət kitabxanasına müşavir və müavin təyin edildikdən sonra «Azərbaycan və Arran (Qafqaz Albaniyası)» adlı kitab yazmış, bu barədə qələmini işə salmışdır». 3 Eyni fikri Turəc Atabəyi də irəli sürərək qeyd edir ki, keç- mişdə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası, indi isə Azər- baycan Respublikası adlanan ərazi qədim Azərbaycanın coğrafi sərhədləri daxilində olmamışdır və Araz çayının şimal hissəsi «Arran» adlandırılmışdır. 4 Turəc Atabəyi elmi rəhbəri Yervand Abrahamyanın təsiri ilə orta əsrlərə aid bəzi qaynaqlarda ona sərf edən faktlara söy- 1 Əsnadi əz rəvabət-ə İran ba məntəğe-ye Qəfqaz. Dəftər-e momalaat-e seyasi və beynəlmeləli, Tehran, 1372., s.53. 2 Əsnadi əz rəvabət-ə İran ba məntəğe-ye Qəfqaz. Dəftər-e momalaat-e seyasi və beynəlmeləli, Tehran, 1372, s.60. 3 Doktor Cavad Heyət. Dər bare-ye məqale-ye «Azərbaycan koca əst? «Varlıq» dərgisi, 1990-cı il oktyabr-noyabr, № 78-3, № 7-3, s. 25-38. 4 Atabəyi T. Azərbaycan dər İrane moaser. Tərcüme-ye Məhəmməd Kərim Eşraqi. Tehran, 1376 (1997), çape əvvəl. s.20. |