Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adına tariX İnstitutu
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ÖN SÖZ Bu gün bir sıra İran tarixçiləri məqsədyönlü şəkildə Azər- baycan tarixini qeyri-obyektiv şəkildə təqdim etməkdə davam edirlər. 1918-ci ilin mayında tarixi Azərbaycan torpaqlarının vaxtilə çarlıq Rusiyası tərəfindən işğal edilmiş hissəsində döv- lətçiliyimiz dirçəldikdən sonra bu qism tarixçilərin Azərbaycan xalqının tarixi reallıqlarına birtərəfli yanaşmaları və yanlış də- yərləndirmələri mütəmadi xarakter almışdı. Şahlıq rejiminin hakim dairələri tərəfindən istiqamətləndirilən və şirnikləndirilən bəzi tarixçilər Azərbaycan tarixini saxtalaşdırmaq sahəsində xü- susi fəallıq göstərməyə başlamışdılar. Yumşaq deyilsə, Azər- baycan xalqının tarixi keçmişini saxtalaşdırmaq o zaman İranda sanki bir peşə sahəsinə çevrilmişdi. Nə qədər ağır və nə qədər acı olsa da, bu da bir həqiqətdir ki, Azərbaycan xalqının qədim və zəngin tarixinə, onun əbədi həyat ağacının dərindən də dərin köklərinə xüsusi qəddarlıqla balta çalan Əhməd Kəsrəvi və onun bir çox davamçıları məhz Azərbaycandan olan tədqiqat- çılardır. Azərbaycan tarixini saxtalaşdırmaqda canfəşanlıq edən bu paniranist tarixçilər ilk mənbələrlə, real tarixi həqiqətlərlə he- sablaşmadan Ərəb Xilafətinin süqutundan sonra Azərbaycan və İran torpaqlarını, habelə digər qonşu ölkələri idarə edən bütün türk-Azərbaycan sülalələrini, o cümlədən səfəviləri, əfşarları, qacarları, bu sülalələrin görkəmli nümayəndələri olan Şah İsmayıl Xətaini, Şah Təhmasib Səfəvini, Şah Abbas Səfəvini, Nadir şah Əfşarı, Ağa Məhəmməd şah Qacarı və başqa Azər- baycan-türk hökmdarlarını da İran-fars hökmdarları kimi qələmə verməkdən çəkinmirlər. Əsərdə qeyd olunur ki, müasir dünyanın reallıqları ilə he- sablaşmayan bəzi İran siyasətçiləri vaxtı ilə Gülüstanda və Türk- Eynulla Mədətli 4 mançayda Rusiya imperiyası ilə bölüşdürülən tarixi Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsində müstəqil Azərbaycan dövlətinin ya- ranmasından ehtiyatlanaraq real tarixin saxtalaşdırılmasında ən primitiv, ən gülünc metodlara əl atırdılar. Belə ki, İranın tərki- bində olan Cənubi Azərbaycanın və İranın bir sıra vilayətlərinin ən qədim yerli əhalisi – aborigenləri olan Azərbaycan türkləri “sonradan türkləşmiş” “qədim irandilli” əhali kimi qələmə verilir, müasir Azərbaycan Respublikasının ərazisi tarixi Azərbaycan torpağı deyil, guya, Azərbaycanla heç bir əlaqəsi olmayan “Ar- ran” hesab edilir və s. Bu gün İran arxivləri və kitabxanalarında saxlanılan ilk mənbələrin təsdiq etdiyi tarixi reallıqları gözə al- mayan bu şəxslərin məqsədi aydındır: guya İranın tərkibində olan Cənubi Azərbaycan tarixən İrana məxsus olan bir fars vila- yəti olub; bu vilayətin aborigen əhalisi olan müasir azərbaycan- lılar da qədim irandilli əhali imiş və sonradan türkləşiblər; o ki qaldı Arrana, bu ərazi də Azərbaycan türklərinə deyil, müxtəlif mənşədən olan çoxsaylı etnoslara məxsus imiş (?). Əsərdə müəllif əksər paniranist tarixçilərin Azərbaycan ta- rixinin bütün dövrlərinə, xüsusilə də XX əsrin əvvəlləri tarixi məsələlərinə həsr olunmuş əsərlərini küll halında, həm də dərin- dən təhlil edərək tariximizi saxtalaşdıranlara tutarlı elmi cavab vermişdir. Azərbaycan tarixçisinin bu qiymətli əsərində kəsrə- viçiliyə, onun bütün təzahürlərinə və müasir nümayəndələrinə qarşı olduqca kəskin və əsaslı elmi dəlillərlə bir cəbhə açılır. Giriş, dörd fəsil, nəticə və istifadə olunmuş ədəbiyyat si- yahısından ibarət olan tədqiqat işinin “Azərbaycan tarixi məsə- lələrinə İran tarixşünaslığında ümumi baxış” adlanan birinci fəs- lində İran tarixşünaslığında Azərbaycanın tarixi coğrafiyası, dövlətçilik tarixi məsələləri, Azərbaycan xalqının, dilinin və mə- dəniyyətinin təşəkkülü məsələlərinə münasibət tədqiq olunmuş və dövrün qaynaqlarından istifadə olunmaqla təhlil edilmişdir. Müəllif haqlı olaraq belə qənaətə gəlir ki, İran tarixşünas- lığının antiazərbaycan və antitürk mövqeyi, Azərbaycanın tarixi |