2.2. Birba
ş
a ayrı-seçkilik
Birba
ş
a ayrı-seçkilik ist
ə
r A
İ
HK-da, ist
ə
rs
ə
d
ə
A
İ
qanunvericiliyind
ə
ox
ş
ar t
ə
rzd
ə
xarakteriz
ə
olunur. “
İ
rqi b
ə
rab
ə
rliy
ə
dair” Direktivin 2(2)-ci madd
ə
si b
ə
yan edir ki, birba
ş
a ayrı-seçkilik “bir
şə
xsl
ə
ba
ş
qası il
ə
müqayis
ə
d
ə
v
ə
ya müqayis
ə
olunan
şə
raitd
ə
keçmi
ş
d
ə
, hazırda v
ə
ya
g
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
irqi v
ə
ya etnik
ə
lam
ə
tl
ə
r
ə
gör
ə
nisb
ə
t
ə
n qeyri-münasib t
ə
rzd
ə
r
ə
ftaretm
ə
”
dem
ə
kdir.
15
A
İ
HM t
ə
r
ə
find
ə
n istifad
ə
olunan ifad
ə
y
ə
ə
sas
ə
n birba
ş
a ayrı-seçkilik zamanı “eyni
14
M
ə
s
ə
l
ə
n, Hooqendiykin Niderland Krallı
ğ
ına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki 58641/00 saylı, 6 yanvar 2005-ci il tarixli i
ş
in
ə
baxın.
15
Eyni zamanda,, “M
əşğ
ulluq sah
ə
sind
ə
b
ə
rab
ə
rliy
ə
dair” Direktivin 2(2)(a), “Gender b
ə
rab
ə
rliyin
ə
dair” (yenid
ə
n
baxılmı
ş
) Direktivin 2(1)(a) v
ə
“Mallar v
ə
xidm
ə
tl
ə
r sah
ə
sind
ə
gender b
ə
rab
ə
rliyin
ə
dair” Direktivin 2(a) madd
ə
l
ə
rin
ə
baxın.
17
v
ə
ya müvafiq olaraq ox
ş
ar v
ə
ziyy
ə
td
ə
olan
şə
xsl
ə
rl
ə
r
ə
ftarda f
ə
rq” mütl
ə
q mövcud olmalıdır v
ə
bu f
ə
rq “mü
ə
yy
ə
n edil
ə
n
ə
lam
ə
tl
ə
rd
ə
n ir
ə
li g
ə
lm
ə
lidir.”
16
Birba
ş
a ayrı-seçkilik o zaman ba
ş
verir ki,
•
şə
xs ox
ş
ar v
ə
ziyy
ə
td
ə
olan
şə
xsl
ə
rl
ə
müqayis
ə
d
ə
•
qeyri-münasib r
ə
ftara m
ə
ruz qalır, qalmı
ş
dır v
ə
ya qalacaq v
ə
•
buna s
ə
b
ə
b onun “müdafi
ə
olunan
ə
saslar” kateqoriyasına aid olan konkret
ə
lam
ə
t
ə
malik
olmasıdır.
2.2.1. Qeyri-münasib r
ə
ftar
Birba
ş
a ayrı-seçkiliyin
ə
sasını konkret
şə
xsin dig
ə
rl
ə
ril
ə
müqayis
ə
d
ə
f
ə
rqli r
ə
ftara m
ə
ruz
qalması t
əş
kil edir. Bununla
ə
laq
ə
dar olaraq, birba
ş
a ayrı-seçkiliyin ilk
ə
lam
ə
ti qeyri-münasib
r
ə
ftara dair faktın mövcud olmasından ibar
ə
tdir. Ad
ə
t
ə
n statistik m
ə
lumatların t
ə
qdim edilm
ə
sini
t
ə
l
ə
b ed
ə
n dolayı ayrı-seçkilik halları il
ə
müqayis
ə
d
ə
bu faktı nisb
ə
t
ə
n asanlıqla mü
ə
yy
ə
n etm
ə
k
olar (bu bar
ə
d
ə
a
ş
a
ğ
ıda m
ə
lumat verilir). Bizim B
ə
l
ə
dçid
ə
t
ə
svir edil
ə
n b
ə
zi i
ş
l
ə
rd
ə
n götürülmü
ş
faktları nümun
ə
kimi burada sadalamaq olar: restorana v
ə
ya ma
ğ
azaya buraxılmama; nisb
ə
t
ə
n
az t
ə
qaüd v
ə
ya
ə
m
ə
k haqqı alma;
ş
ifahi t
ə
hqir
ə
v
ə
ya zorakılı
ğ
a m
ə
ruz qalma; yoxlama
m
ə
nt
ə
q
ə
sind
ə
n keçm
ə
k üçün icaz
ə
nin verilm
ə
m
ə
si; dig
ə
rl
ə
ril
ə
müqayis
ə
d
ə
tez v
ə
ya gec
t
ə
qaüd
ə
çıxma; konkret pe
şə
il
ə
m
əşğ
ul olmaq imkanından m
ə
hrum edilm
ə
; varislik
hüququndan istifad
ə
etm
ə
k imkanından m
ə
hrum edilm
ə
;
ə
sas t
ə
hsil sistemind
ə
n t
ə
crid olunma;
deportasiyaya m
ə
ruz qalma; dini atributlar g
ə
zdirm
ə
k imkanından m
ə
hrum edilm
ə
; sosial
t
ə
minat müavin
ə
tl
ə
ri il
ə
ba
ğ
lı müraci
ə
t
ə
r
ə
dd cavabı alma v
ə
ya bu cür müavin
ə
tl
ə
rin
öd
ə
nilm
ə
sinin dayandırılması.
2.2.2. Müqayis
ə
vasit
ə
si
Qeyri-münasib r
ə
ftar o zaman ayrı-seçkilik kimi q
ə
bul oluna bil
ə
r ki, bu cür r
ə
ftar eyni
v
ə
ziyy
ə
td
ə
olan
şə
xsl
ə
ba
ğ
lı r
ə
ftarla müqayis
ə
d
ə
h
ə
qiq
ə
t
ə
n d
ə
qeyri-münasibdir.
Ə
g
ə
r
ş
ikay
ə
tçi
il
ə
eyni v
ə
zif
ə
l
ə
ri icra etm
ə
k üçün h
ə
min i
şə
götür
ə
n t
ə
r
ə
find
ə
n i
ş
l
ə
t
ə
min edilmi
ş
ba
ş
qa bir
şə
xsin
ə
m
ə
k haqqının yüks
ə
k olması faktı mövcud deyildirs
ə
,
ə
m
ə
k haqqının “az” olması
bar
ə
d
ə
ş
ikay
ə
t ayrı-seçkilik faktına aid iddia hesab edil
ə
bilm
ə
z. Dem
ə
li, “müqayis
ə
vasit
ə
si”
t
ə
l
ə
b olunur: ba
ş
qa sözl
ə
, eyni i
ş
şə
raitind
ə
olan
şə
xsl
ə
r arasında maddi f
ə
rq “müdafi
ə
olunan
ə
sas” kimi q
ə
bul olunur. Bu B
ə
l
ə
dçid
ə
n
ə
z
ə
rd
ə
n keçiril
ə
n i
ş
l
ə
r göst
ə
rir ki, ad
ə
t
ə
n müqayis
ə
ə
sasında faktın sübuta yetirilm
ə
si m
ə
s
ə
l
ə
si böyük mübahis
ə
l
ə
r do
ğ
urmur v
ə
b
ə
z
ə
n ist
ə
r proses
t
ə
r
ə
fl
ə
ri, ist
ə
rs
ə
d
ə
m
ə
hk
ə
m
ə
müqayis
ə
vasit
ə
sini h
ə
rt
ə
r
ə
fli müzakir
ə
y
ə
çıxarmır. Konkret i
ş
l
ə
r
ə
ə
saslanan v
ə
a
ş
a
ğ
ıda verilmi
ş
b
ə
zi misallar müqayis
ə
ə
sasında faktın sübuta yetirilm
ə
si
m
ə
s
ə
l
ə
sinin yalnız q
ə
rar q
ə
bul ed
ə
n orqan t
ə
r
ə
find
ə
n qaldırıldı
ğ
ını göst
ə
rir.
Misal: Müst
ə
qimin i
ş
in
ə
ə
sas
ə
n, M
ə
rake
ş
v
ə
t
ə
nda
ş
ı bir neç
ə
cinay
ə
t tör
ə
tdiyin
ə
gör
ə
m
ə
hkum edilmi
ş
di v
ə
bunun n
ə
tic
ə
si olaraq deportasiya edilm
ə
li idi.
17
M
ə
rake
ş
v
ə
t
ə
nda
ş
ı iddia
edirdi ki, onun deportasiya edilm
ə
si haqqında q
ə
rar ona qar
ş
ı diskriminativ r
ə
ftardan ir
ə
li g
ə
lir.
O, v
ə
t
ə
nda
ş
lıq z
ə
minind
ə
ayrı-seçkiliyin ba
ş
verdiyini iddia edirdi v
ə
eyni cinay
ə
tl
ə
rin
tör
ə
dilm
ə
sin
ə
gör
ə
Belçika v
ə
t
ə
nda
ş
larının deportasiya olunmadı
ğ
ını
ə
sas g
ə
tirirdi. A
İ
HM
iddiaçının Belçika v
ə
t
ə
nda
ş
ları il
ə
eyni v
ə
ziyy
ə
td
ə
olmadı
ğ
ını mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
di, çünki A
İ
HK-ya
ə
sas
ə
n dövl
ə
t v
ə
t
ə
nda
ş
larını öz
ə
razil
ə
rind
ə
n çıxara bilm
ə
z. Dem
ə
li, onun deportasiyası heç
bir diskriminativ r
ə
ftarla
ə
laq
ə
dar deyil. Eyni zamanda, A
İ
HM iddiaçının Belçika v
ə
t
ə
nda
ş
ı
olmayan, lakin A
İ
-y
ə
üzv olan dig
ə
r dövl
ə
tl
ə
rin v
ə
t
ə
nda
ş
ları olan v
ə
A
İ
-nin h
ə
r
ə
k
ə
t azadlı
ğ
ı il
ə
16
Karsonun v
ə
ba
ş
qalarının Böyük Britaniyaya qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki, 42184/05 saylı, 16 mart 2010-cu il tarixli i
ş
inin 61-ci
paraqrafı. Eyni zamanda, D.H.-in v
ə
ba
ş
qalarının Çex Respublikasına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki [GC] 57325/00 saylı, 13
noyabr 2007-ci il tarixli i
ş
inin 175-ci, Burdenin Böyük Britaniyaya qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki [GC] 13378/05 saylı, 29 aprel 2008-
ci il tarixli i
ş
inin 60-cı paraqrafları.
17
Müst
ə
qimin Belçika Krallı
ğ
ına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki 12313/86 saylı, 18 fevral 1991-ci il tarixli i
ş
i.
18
ba
ğ
lı qanunvericiliyin
ə
ə
sas
ə
n deportasiya olunmayan
şə
xsl
ə
rl
ə
müqayis
ə
edil
ə
n v
ə
ziyy
ə
td
ə
olması il
ə
razıla
ş
mı
ş
v
ə
bununla da v
ə
t
ə
nda
ş
lıq
ə
sasında r
ə
ftar zamanı f
ə
rq mü
ə
yy
ə
n
edilmi
ş
di.
Misal: Allonbinin i
ş
in
ə
ə
sas
ə
n, kollecd
ə
mühazir
ə
çi i
ş
l
ə
mi
ş
qadın iddiaçının müqavil
ə
si
h
ə
min kollec t
ə
r
ə
find
ə
n uzadılmamı
ş
dır.
18
Bundan sonra o, mühazir
ə
çil
ə
ri t
ə
hsil
mü
ə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
i
şə
düz
ə
ld
ə
n
ş
irk
ə
t
ə
müraci
ə
t etmi
ş
dir. Bu
ş
irk
ə
t iddiaçını onun
ə
vv
ə
ll
ə
r
i
ş
l
ə
diyi kollec
ə
keçmi
ş
v
ə
zif
ə
l
ə
rini icra etm
ə
k üçün gönd
ə
rmi
ş
dir.
İ
ddiaçı kollecd
ə
i
ş
l
ə
y
ə
n ki
ş
i
mühazir
ə
çil
ə
rin daha yüks
ə
k
ə
m
ə
k haqqı aldı
ğ
ını
ə
sas g
ə
tir
ə
r
ə
k cinsi z
ə
mind
ə
ayrı-seçkiliyin
ba
ş
verdiyini iddia edirdi. A
Ə
M kollec t
ə
r
ə
find
ə
n i
şə
götürülmü
ş
ki
ş
i mühazir
ə
çil
ə
rin müqayis
ə
edilm
ə
y
ə
n v
ə
ziyy
ə
td
ə
oldu
ğ
unu mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir. Bunu onunla
ə
saslandırmı
ş
dır ki, kollec
birba
ş
a i
şə
götürdüyü ki
ş
i m
ə
ruz
ə
çil
ə
rd
ə
n f
ə
rqli olaraq k
ə
nar
ş
irk
ə
t t
ə
r
ə
find
ə
n kollec
ə
gönd
ə
ril
ə
r
ə
k i
şə
götürülmü
ş
iddiaçının
ə
m
ə
k haqqının miqdarının mü
ə
yy
ə
nl
əş
dirilm
ə
sin
ə
m
ə
suliyy
ə
t da
ş
ımırdı. Dem
ə
li, onlar kifay
ə
t q
ə
d
ə
r ox
ş
ar v
ə
ziyy
ə
td
ə
deyil.
Misal: Lüçzakın i
ş
in
ə
ə
sas
ə
n, Pol
ş
ada ya
ş
ayan v
ə
fermer t
ə
s
ə
rrüfatı il
ə
m
əşğ
ul olan bir
fransız fermer konkret olaraq Pol
ş
a fermerl
ə
rinin d
ə
st
ə
kl
ə
nm
ə
si üçün Pol
ş
ada yaradılmı
ş
v
ə
ba
ş
qa ölk
ə
l
ə
rin v
ə
t
ə
nda
ş
larına
ş
amil olunmayan güz
əş
tli sosial t
ə
minat sistemind
ə
n faydalana
bilm
ə
m
ə
si il
ə
ba
ğ
lı
ş
ikay
ə
t etmi
ş
dir.
19
A
İ
HM, iddiaçının güz
əş
tli sistemd
ə
n faydalanan Pol
ş
a
fermerl
ə
ril
ə
müqayis
ə
edil
ə
n bir v
ə
ziyy
ə
td
ə
olması il
ə
razıla
ş
mı
ş
dır, çünki o, bu ölk
ə
d
ə
daimi
ya
ş
ayırdı, ölk
ə
v
ə
t
ə
nda
ş
ları kimi vergil
ə
r öd
ə
m
ə
kl
ə
sosial t
ə
minat sistemin
ə
maddi töhf
ə
l
ə
r
verirdi v
ə
bununla da ümumi sosial t
ə
minat sisteminin bir hiss
ə
si hesab olunurdu.
Misal: Riçardsın i
ş
ind
ə
iddiaçı
ə
m
ə
liyyat n
ə
tic
ə
sind
ə
cinsini d
ə
yi
şə
r
ə
k qadın olmu
ş
dur.
Onun 60 ya
ş
ı tamam olduqda o, pensiya üçün müraci
ə
t etmi
ş
di, çünki Böyük Britaniyada
qadınlar m
ə
hz bu ya
ş
da t
ə
qaüd
ə
çıxırlar. Dövl
ə
t ona pensiya verm
ə
kd
ə
n imtina etmi
ş
dir v
ə
bunu onunla
ə
saslandırmı
ş
dır ki, ox
ş
ar v
ə
ziyy
ə
td
ə
olan
şə
xsl
ə
rl
ə
müqayis
ə
d
ə
iddiaçı il
ə
qeyri-
münasib
şə
kild
ə
r
ə
ftar olunmamı
ş
dır. Dövl
ə
t bunu onunla
ə
saslandırırdı ki, burada müqayis
ə
vasit
ə
si kimi ki
ş
il
ə
r götürülm
ə
lidir, çünki iddiaçı öz h
ə
yatını ki
ş
i cinsind
ə
ya
ş
amı
ş
dır. A
Ə
M is
ə
mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir ki, milli qanunvericiliy
ə
ə
sas
ə
n,
şə
xs
ə
öz cinsini d
ə
yi
ş
m
ə
k icaz
ə
si
verildiyind
ə
n düzgün müqayis
ə
vasit
ə
si kimi qadınlar götürülm
ə
lidir. M
ə
hz bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
dig
ə
r qadınlarla müqayis
ə
d
ə
iddiaçı il
ə
qeyri-münasib
şə
kild
ə
r
ə
ftar olunaraq, ona daha yüks
ə
k
pensiya ya
ş
ı t
ə
tbiq edilmi
ş
dir.
20
Misal: Bördenin Böyük Britaniyaya qar
ş
ı i
ş
in
ə
ə
sas
ə
n 2 bacı 31 il
ə
rzind
ə
birg
ə
ya
ş
amı
ş
dır.
21
Onlar birlikd
ə
mü
ə
yy
ə
n
ə
mlak
ə
ld
ə
etmi
ş
dil
ə
r v
ə
t
ə
r
ə
fl
ə
rin h
ə
r biri öz arzusu il
ə
öz payını ba
ş
qasına ba
ğ
ı
ş
lamı
ş
dı.
İ
ddiaçılar
ş
ikay
ə
t edirdil
ə
r ki,
ə
mlakın d
ə
y
ə
ri mü
ə
yy
ə
n bir
h
ə
ddi keçdiyind
ə
n t
ə
r
ə
fl
ə
rd
ə
n birinin ölümünd
ə
n sonra dig
ə
r t
ə
r
ə
f varislik vergisi öd
ə
m
ə
li
olacaq. Onlar bunu mülkiyy
ə
t hüququna diskriminativ müdaxil
ə
hesab ed
ə
r
ə
k m
ə
hk
ə
m
ə
y
ə
iddia
ə
riz
ə
sil
ə
müraci
ə
t etmi
ş
dil
ə
r, çünki qanuna gör
ə
r
ə
smi v
ə
ya v
ə
t
ə
nda
ş
nikahında olan
şə
xsl
ə
r varislik vergisind
ə
n azaddır. Lakin A
İ
HM mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir ki, do
ğ
ma bacı olan bu
iddiaçılar özl
ə
rini r
ə
smi nikahda, v
ə
t
ə
nda
ş
nikahında olan v
ə
birg
ə
ya
ş
ayan cütlükl
ə
rl
ə
müqayis
ə
ed
ə
bilm
ə
zl
ə
r. Nikah v
ə
birg
ə
ya
ş
ama t
ə
r
ə
fl
ə
r arasında mü
ə
yy
ə
n hüquq v
ə
v
ə
zif
ə
bölgüsü aparmaqla xüsusi münasib
ə
tl
ə
rin s
ə
rb
ə
st v
ə
dü
ş
ünülmü
ş
şə
kild
ə
qurulmasını n
ə
z
ə
rd
ə
tutur.
İ
ddiaçılar arasındakı münasib
ə
tl
ə
r is
ə
ilk önc
ə
birba
ş
a qan qohumlu
ğ
u üz
ə
rind
ə
18
Allonbinin Akrinqton v
ə
Rossendal Kollecin
ə
qar
ş
ı A
Ə
M-d
ə
ki C-256/01 [2004] ECR I-873 saylı, 13 yanvar 2004-cü
il tarixli i
ş
i.
19
Lüçzakın Pol
ş
a Respublikasına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki 77782/01 saylı, 27 noyabr 2007-ci il tarixli i
ş
i; eyni zamanda,
Qayqusuzun Avstriya Respublikasına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki 17371/90 saylı, 16 sentyabr 1996-cı il tarixli i
ş
in
ə
d
ə
baxın.
20
Riçardsın
Ə
m
ə
k v
ə
Pensiya üzr
ə
Dövl
ə
t katibin
ə
qar
ş
ı A
Ə
M-d
ə
ki C-423/04 [2006] ECR I-3585 saylı, 27 aprel 2006-
cı il tarixli i
ş
i.
21
Bördenin Böyük Britaniyaya qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki [GC] 13378/05 saylı, 29 aprel 2008-ci il tarixli i
ş
i.
19
quruldu
ğ
undan yuxarıda qeyd olunan münasib
ə
tl
ə
rd
ə
n köklü
şə
kild
ə
f
ə
rql
ə
nir.
Misal: Karsonun v
ə
ba
ş
qalarının Böyük Britaniyaya qar
ş
ı i
ş
ind
ə
iddiaçılar
ş
ikay
ə
t edirdil
ə
r ki,
Böyük Britaniya hökum
ə
ti bu ölk
ə
d
ə
v
ə
bu ölk
ə
d
ə
n xaricd
ə
ya
ş
ayan v
ə
pensiyada olan
v
ə
t
ə
nda
ş
ları üçün pensiyalara f
ə
rqli artım
ş
kalaları t
ə
tbiq edir.
22
Böyük Britaniya
qanunvericiliyin
ə
ə
sas
ə
n pensiyalara artım yalnız bu ölk
ə
nin v
ə
t
ə
nda
ş
ı olan, burada ya
ş
ayan,
h
ə
mçinin Böyük Britaniya il
ə
qar
ş
ılıqlı sosial t
ə
minat haqqında razıla
ş
ması olan dövl
ə
tl
ə
rd
ə
ya
ş
ayan pensiyaçılara
ş
amil olunur. Böyük Britaniya v
ə
t
ə
nda
ş
ları olan v
ə
Böyük Britaniya il
ə
bu cür razıla
ş
ması olmayan dövl
ə
tl
ə
rd
ə
ya
ş
ayan iddiaçılar hesab edirdil
ə
r ki, onlar ya
ş
adıqları
yer
ə
gör
ə
ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qalırlar. A
İ
HM iddiaçıların Böyük Britaniyada ya
ş
ayan v
ə
yaxud
Böyük Britaniya il
ə
qar
ş
ılıqlı müqavil
ə
si olan dövl
ə
tl
ə
rd
ə
ya
ş
ayan Böyük Britaniya v
ə
t
ə
nda
ş
ları
il
ə
eyni v
ə
ziyy
ə
td
ə
olmaları m
ə
s
ə
l
ə
sil
ə
razıla
ş
mamı
ş
dır. A
İ
HM mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir ki,
sözüged
ə
n müxt
ə
lif qruplara aid v
ə
t
ə
nda
ş
ların hamısı sosial t
ə
minat sisteml
ə
rin
ə
öd
ə
ni
ş
l
ə
r
etm
ə
kl
ə
dövl
ə
t g
ə
lirl
ə
rinin artmasına maddi töfh
ə
l
ə
r vers
ə
l
ə
r d
ə
, bu öd
ə
ni
ş
l
ə
r pensiya fondunu
t
əş
kil etmirdi v
ə
ümumi g
ə
lirin bir hiss
ə
si kimi dövl
ə
t x
ə
rcl
ə
rin
ə
aid müxt
ə
lif aspektl
ə
rin
maliyy
ə
l
əş
dirilm
ə
si üçün istifad
ə
olunurdu. Bundan ba
ş
qa, hökum
ə
tin pensiyaya artım etm
ə
si
Böyük Britaniyada ya
ş
ayı
ş
s
ə
viyy
ə
si v
ə
x
ə
rcl
ə
rinin artmasından ir
ə
li g
ə
lir. Bu is
ə
o dem
ə
kdir ki,
iddiaçılar dig
ə
r qruplarla müqayis
ə
edilm
ə
z v
ə
ziyy
ə
td
ə
oldu
ğ
undan onlarla diskriminativ
şə
kild
ə
r
ə
ftar olunmamı
ş
dır.
Misal: Ladunanın i
ş
ind
ə
23
iddiaçı m
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslarla müqayis
ə
d
ə
h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xsl
ə
r
ə
ba
ş
ç
ə
kilm
ə
baxımından f
ə
rqli hüquqlara malik olmaları il
ə
ə
laq
ə
dar
ş
ikay
ə
t edirdi: h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xsl
ə
r
ə
ba
ş
ç
ə
km
ə
k üçün ayda 30
d
ə
qiq
ə
vaxt verildiyi halda, m
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslara ba
ş
ç
ə
km
ə
k üçün ayda 2 saat
verilirdi. Bundan ba
ş
qa, m
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslara kiml
ə
rin v
ə
hansı tezlikl
ə
ba
ş
ç
ə
km
ə
sin
ə
saxlanıldıqları h
ə
bsxananın t
ə
hlük
ə
sizlik s
ə
viyy
ə
sind
ə
n asılı olaraq icaz
ə
verilirdi.
M
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslardan f
ə
rqli olaraq h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xsl
ə
r
ə
is
ə
onların saxlanmasının s
ə
b
ə
bl
ə
rind
ə
n v
ə
t
ə
hlük
ə
sizlik m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rind
ə
n asılı olmayaraq eyni rejim
t
ə
tbiq edilirdi.
Ş
ikay
ə
t predmeti olan m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r bütün m
ə
hbuslara aid edils
ə
d
ə
, A
İ
HM bel
ə
bir
q
ə
na
ə
t
ə
g
ə
lmi
ş
dir ki, h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xs olan iddiaçı m
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslardan ibar
ə
t müqayis
ə
edil
ə
n qrupla nisb
ə
t
ə
n ox
ş
ar v
ə
ziyy
ə
td
ə
dir. Lakin, bu iki qrup
arasında f
ə
rqli r
ə
ftarın obyektiv v
ə
m
ə
ntiqli
şə
kild
ə
ə
saslandırılması mövcud deyildi. Qayda-
qanunun, ba
ş
qalarının t
ə
hlük
ə
sizliyinin v
ə
ə
mlakın mühafiz
ə
sinin t
ə
min edilm
ə
si z
ə
rur
ə
ti
m
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslarla müqayis
ə
d
ə
h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xsl
ə
rin
hüquqlarının
ə
h
ə
miyy
ə
tli d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
m
ə
hdudla
ş
dırılmasını
ə
saslandıra bilm
ə
zdi. Bu cür t
ə
crüb
ə
İş
g
ə
nc
ə
l
ə
r v
ə
Dig
ə
r Q
ə
ddar, Qeyri-insani v
ə
Alçaldıcı R
ə
ftar
Ə
leyhin
ə
Komit
ə
t
ə
r
ə
find
ə
n d
ə
t
ə
nqid at
əş
in
ə
tutulmu
ş
dur. Bundan ba
ş
qa, ümumiyy
ə
tl
ə
bütün m
ə
hbusların görü
ş
almaq
hüququnun konkret
şə
kild
ə
m
ə
hdudla
ş
dırılması mü
ə
yy
ə
n d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
t
ə
hlük
ə
sizlik s
ə
b
ə
bl
ə
ri v
ə
ya qanunla n
ə
z
ə
rd
ə
tutulmu
ş
istintaq sirrl
ə
rinin müdafi
ə
edilm
ə
sil
ə
ə
saslandırılsa da, buna
dig
ə
r vasit
ə
l
ə
rl
ə
, yalnız h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xsl
ə
r
ə
m
ə
nfi t
ə
sir göst
ə
rm
ə
m
ə
kl
ə
nail olmaq mümkündür. Burada qeyd etm
ə
k lazımdır ki, “Mülki v
ə
siyasi hüquqlar haqqında”
Beyn
ə
lxalq Pakt v
ə
1987-ci il tarixli Avropa Penetensiar Qaydaları kimi beyn
ə
lxalq s
ə
n
ə
dl
ə
r
h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xs
ə
günahsız hesab edil
ə
bil
ə
c
ə
k
şə
xs kimi hörm
ə
tl
ə
yana
ş
ma
ğ
ın z
ə
rur
ə
tini vur
ğ
ulayır. 2006-cı il tarixli Avropa Penetensiar Qaydaları,
ə
g
ə
r xüsusi
s
ə
b
ə
bl
ə
r
ə
gör
ə
bunun
ə
ksi n
ə
z
ə
rd
ə
tutulmayıbsa, h
ə
bsd
ə
saxlanılan t
ə
qsirl
ə
ndiril
ə
n
şə
xsl
ə
r
ə
ba
ş
ç
ə
kilm
ə
si hüququna malik olmaqla, m
ə
hkum olunmu
ş
m
ə
hbuslar üçün mü
ə
yy
ə
n edilmi
ş
qaydada ail
ə
üzvl
ə
ri v
ə
dig
ə
r
şə
xsl
ə
rl
ə
görü
ş
m
ə
y
ə
icaz
ə
nin verilm
ə
sini n
ə
z
ə
rd
ə
tutur. Bununla
ə
laq
ə
dar olaraq, A
İ
HM iddiaçıya ba
ş
ç
ə
km
ə
kl
ə
ba
ğ
lı t
ə
tbiq edilmi
ş
m
ə
hdudiyy
ə
tl
ə
rin
t
ə
nasübsüz oldu
ğ
unu mü
ə
yy
ə
n etmi
ş
dir.
22
Karsonun v
ə
ba
ş
qalarının Böyük Britaniyaya qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki [GC] 42184/05 saylı, 16 mart 2010-cu il tarixli i
ş
i.
23
Ladunanın Slovakiya Respublikasına qar
ş
ı A
İ
HM-d
ə
ki 31827/02 saylı, 13 dekabr 2011-ci il tarixli i
ş
i.
20
Misal: Yaroslav Vavrjinyakın i
ş
ini
24
istiqam
ə
tl
ə
ndirmi
ş
Almaniya Federativ Respublikası
(AFR) m
ə
hk
ə
m
ə
si A
Ə
M-d
ə
n “A
İ
-nin F
ə
aliyy
ə
ti haqqında” Müqavil
ə
nin s
ə
rb
ə
st h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
azadlı
ğ
ına v
ə
ayrı-seçkiliy
ə
m
ə
ruz qalmama prinsipin
ə
aid normalarının müqayis
ə
olunan
müavin
ə
t A
İ
-y
ə
üzv olan dig
ə
r dövl
ə
td
ə
mütl
ə
q öd
ə
nildiyi v
ə
yaxud qaldırılmı
ş
v
ə
sat
ə
t
ə
sasında
öd
ə
nil
ə
c
ə
yi t
ə
qdird
ə
u
ş
aq pulunun bu dövl
ə
td
ə
verilm
ə
sini istisna ed
ə
n milli hüquqi normaların
t
ə
tbiqin
ə
icaz
ə
verib verm
ə
diyini mü
ə
yy
ə
n etm
ə
yi xahi
ş
edirdi. Bu i
ş
AFR-d
ə
muzdlu
ə
m
ə
k
f
ə
aliyy
ə
til
ə
m
əşğ
ul olmu
ş
Pol
ş
a v
ə
t
ə
nda
ş
ı il
ə
ə
laq
ə
dar idi. 2006-cı ild
ə
AFR ondan müdd
ə
tsiz
g
ə
lir vergisinin ümumi m
ə
bl
əğ
inin öd
ə
nilm
ə
sini t
ə
l
ə
b etdikd
ə
sözüged
ə
n
şə
xs öz qızı üçün
u
ş
aq pulu (€ 154) almaq m
ə
qs
ə
dil
ə
müraci
ə
t etmi
ş
dir. Onun müraci
ə
tin
ə
r
ə
dd cavabı
verilmi
ş
dir, çünki h
ə
min müdd
ə
td
ə
onun h
ə
yat yolda
ş
ı Pol
ş
ada tibbi sı
ğ
orta il
ə
ə
hat
ə
olundu
ğ
u
zaman ayda € 12 u
ş
aq pulu da alırdı.
M
ə
hk
ə
m
ə
bu i
şə
baxdı
ğ
ı zaman vur
ğ
ulamı
ş
dır ki,
ə
g
ə
r söhb
ə
t ba
ş
qa dövl
ə
td
ə
veril
ə
n v
ə
müqayis
ə
olunan müavin
ə
tin m
ə
bl
əğ
in
ə
uy
ğ
un g
ə
l
ə
n müavin
ə
t m
ə
bl
əğ
inin ixtisara
salınmasından deyil, ümumiyy
ə
tl
ə
müavin
ə
tin istisna edilm
ə
sind
ə
n gedirs
ə
, yuxarıda qeyd
olunan Müqavil
ə
d
ə
ə
ks olunmu
ş
i
ş
çil
ə
rin s
ə
rb
ə
st h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
sin
ə
aid normaları milli
qanunvericiliyin müvafiq normalarının t
ə
tbiqinin qar
ş
ısını alan kimi
şə
rh olunmalıdır. Müqayis
ə
edil
ə
n müavin
ə
tin
ə
laq
ə
dar dövl
ə
td
ə
ümumiyy
ə
tl
ə
verilm
ə
sini qada
ğ
an ed
ə
n hüquqi norma
yalnız öz v
ə
t
ə
nl
ə
rind
ə
i
ş
l
ə
y
ə
n
şə
xsl
ə
rl
ə
müqayis
ə
d
ə
çoxsaylı i
ş
çi miqrantlara h
ə
qiq
ə
t
ə
n d
ə
m
ə
nfi t
ə
sir göst
ə
r
ə
n uy
ğ
unsuzlu
ğ
un
ə
sasını t
əş
kil edir. N
ə
z
ə
r
ə
alsaq ki, proses üzr
ə
iddiaçı
t
ə
r
ə
fd
ə
n müdd
ə
tsiz g
ə
lir vergisinin öd
ə
nilm
ə
si d
ə
t
ə
l
ə
b olunub, bel
ə
bir uy
ğ
unsuzluq çox az
ə
saslandırılan hesab olunmu
ş
dur.
Dostları ilə paylaş: |