Az ə rbaycan Respublikasının ayrı-seçkiliy
Yüklə 144,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1.2.3. Avropa İ ttifaqının Avropa İ nsan Hüquqları Konvensiyasına qo ş ulması m ə s ə l ə si İ ndiki zamanda A İ qanunvericiliyi v ə A İ HK çox sıx ə laq ə d ə dir. A İ -y ə üzv olan bütün dövl ə tl ə r A İ HK-ya qo ş ulub. Yuxarıda qeyd olundu ğ u kimi, A Ə M insan hüquqlarının A İ qanunvericiliyi ə sasında hansı d ə r ə c ə d ə müdafi ə olunaca ğ ını mü ə yy ə n ed ə rk ə n A İ HK-nı bir hüquqi t ə m ə l kimi q ə bul edir. A İ HK-da n ə z ə rd ə tutulmu ş bir sıra hüquqlar, dig ə rl ə ril ə yana ş ı, Ə sas Hüquqlar Xartiyasında da öz ə ksini tapmı ş dır. Dem ə li, A İ qanunvericiliyi böyük ehtimalla A İ HK-ya uy ğ undur, baxmayaraq ki, A İ , faktiki olraq, A İ HK-ya h ə l ə d ə qo ş ulmayıb. Lakin ə g ə r hansısa şə xs, A İ t ə r ə find ə n insan hüquqlarının t ə min olunmaması bar ə d ə m ə hk ə m ə y ə müraci ə t etm ə k arzusunda oldu ğ u t ə qdird ə , A İ HM- ə müraci ə t etm ə k hüququna malik deyil. Bunun ə v ə zind ə h ə min şə xs: iddia ə riz ə sil ə yerli m ə hk ə m ə y ə müraci ə t etm ə lidir v ə bu m ə hk ə m ə müvafiq i ş i ilkin istiqam ə tl ə ndirm ə prosedurlarına uy ğ un olaraq A Ə M- ə gönd ə r ə bil ə r; v ə ya üzv dövl ə t ə qar ş ı iddia ə riz ə sil ə A İ HM- ə müraci ə t etm ə kl ə A İ bar ə d ə dolayı yolla ş ikay ə t ver ə bil ə r. Lissabon Müqavil ə si, A İ -nin f ə rdi şə kild ə v ə öz hüquqlarından istifad ə etm ə kl ə A İ HK-ya bir ə lahidd ə t ə r ə f kimi qo ş ulması üçün müvafiq s ə lahiyy ə tl ə r ver ə n müdd ə aları özünd ə ə ks etdirir v ə A İ HK-ya düz ə li ş l ə r ed ə n 14 saylı Protokol bunun h ə yata keçirilm ə si üçün şə rait yaradır. Bunun t ə crüb ə d ə hansı n ə tic ə l ə r ver ə c ə yi v ə konkret olaraq, A Ə M il ə A İ HM arasında g ə l ə c ə kd ə hansı münasib ə tl ə rin qurulaca ğ ı h ə l ə d ə aydın olmadı ğ ından, A İ -nin sözüged ə n Konvensiyaya qo ş ulmasına aid danı ş ıqlar bir neç ə il ç ə k ə bil ə r. Lakin b ə llidir ki, bunun n ə tic ə sind ə insanlarda A İ HK-ya ə m ə l etm ə m ə kl ə ə laq ə dar birba ş a A İ HM- ə A İ bar ə d ə iddia ə riz ə sil ə müraci ə t etm ə k imkanı yaranacaq. Ə sas m ə qamlar • Avropada ayrı-seçkilikd ə n müdafi ə m ə s ə l ə l ə rin ə ist ə r A İ qanunvericiliyind ə , ist ə rs ə d ə A İ HK- da rast g ə lm ə k olar. Bu 2 hüquqi t ə m ə l bir-birini tamamlayaraq qar ş ılıqlı şə kild ə gücl ə ndirs ə d ə , onlar arasında b ə zi f ə rql ə r mövcuddur ki, müt ə x ə ssisl ə r bu bar ə d ə bilm ə lidirl ə r. üzv dövl ə tl ə rd ə n heç biri “Bütün ə m ə kçi miqrantların v ə onların ail ə üzvl ə rinin hüquqlarının müdafi ə si haqqında” Beyn ə lxalq Konvensiyaya (UN Doc. A/RES/45/158, 1 iyul 2003-cü il) h ə l ə ki, qo ş ulmayıb. 13 BMT-nin UN Doc. A/61/611 saylı, 13 dekabr 2006-cı il tarixli s ə n ə di. 14 • A İ HK ona qo ş ulmu ş 47 dövl ə tin yurisdiksiyasında olan bütün şə xsl ə ri müdafi ə etdiyi bir halda, A İ Direktivl ə ri yalnız bu T əş kilata üzv olan 27 dövl ə tin v ə t ə nda ş larını müvafiq müdafi ə il ə t ə min edir. • A İ HK-nın 14-cü madd ə sin ə ə sas ə n yalnız bu s ə n ə dl ə t ə min olunan hüquqlardan istifad ə il ə ba ğ lı ayrı-seçkilik qada ğ an olunur. 12 saylı Protokola ə sas ə n is ə ist ə nil ə n hüquqdan istifad ə il ə ba ğ lı ayrı-seçkilik qada ğ an olunur. • A İ -nin ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n qanunvericiliyin ə ə sas ə n ayrı-seçkilik ümumiyy ə tl ə qada ğ an olunsa da, konkret kontekstl ə rd ə , m ə s ə l ə n, m əşğ ulluq sah ə sind ə ayrı-seçkliyin qada ğ an olunmasına xüsusi diqq ə t yetirilir. • A İ t ə sisatları A İ -nin Ə sas Hüquqlar Xartiyasına, o cüml ə d ə n bu Xartiyanın ayrı-seçkiliyin qada ğ an olunmasına aid müdd ə alarına ə m ə l etm ə yi hüquqi c ə h ə td ə n öz üz ə rin ə götürür. A İ - y ə üzv olan dövl ə tl ə r is ə A İ qanunvericiliyini icra etdikl ə ri zaman sözüged ə n Xartiyaya ə m ə l etm ə lidir. • A İ , Ə HK-ya v ə A İ HK-ya qo ş ulacaq. Bunun n ə tic ə sind ə A İ bu T əş kilatdan k ə nar monitorinq orqanlarının n ə zar ə ti altına dü şə c ə k v ə insanlar A İ t ə r ə find ə n A İ HK-nın pozulması il ə ə laq ə dar birba ş a A İ HM- ə ş ikay ə t ver ə bil ə c ə kl ə r. Ə lav ə ə d ə biyyat Bamforth, Malik and O’Cinneide, Discrimination Law: Theory and Context (London, Sweet and Maxwell, 2008), Chapter 1 ‘Key Issues and Questions in Discrimination Law’, Chapter 2 ‘Sources and Scope of Domestic Discrimination Law’/“Ayrı-seçkiliy ə dair qanunvericilik: n ə z ə riyy ə v ə kontekst”, f ə sil 1 “Ayrı-seçkiliy ə dair qanunvericiliy ə aid ə sas m ə s ə l ə l ə r v ə suallar”, f ə sil 2 “M ə i şə t z ə minind ə ayrı-seçkiliy ə dair qanunvericiliyin m ə nb ə l ə ri v ə ə hat ə dair ə si” Barnard, ‘EC Employment Law’, (3rd ed., Oxford, Oxford University Press, 2006), Chapter 1 ‘The Evolution of “EC” Social Policy’/“A İ -nin m əşğ ulluq sah ə sind ə qanunvericiliyi”, f ə sil 1 “A İ sosial siyas ə tinin inki ş af yolu” Besson, ‘The European Union and Human Rights: Towards a Post-National Human Rights Institution?’, 6 Human Rights Law Journal (2006) 323./“Avropa İ ttifaqı v ə insan hüquqları: regional insan hüquqları t ə sisatları istiqam ə tind ə ?” Butler, ‘A Comparative Analysis of Individual Petition in Regional and Global Human Rights Protection Mechanisms’, 23 University of Queensland Law Journal (2004) 22./“ İ nsan hüquqlarının regional v ə qlobal müdafi ə mexanizml ə ri kontekstind ə f ə rdi v ə sat ə tin müqayis ə li t ə hlili” Chalmers (et al), European Union Law: Text and Materials, (2nd ed., Cambridge, Cambridge University Press, 2010), Chapter 1 ‘European Integration and the Treaty on European Union’, Chapter 2 ‘EU institutions’ and Chapter 6, ‘Fundamental Rights’./“Avropa İ ttifaqı qanunvericiliyi: s ə n ə dl ə r v ə materiallar”, f ə sil 1 “Avropa inteqrasiyası v ə Avropa İ ttifaqı haqqında Müqavil ə ”, f ə sil 2 “A İ t ə sisatları”, f ə sil 6 “ Ə sas hüquqlar” Costello, ‘The Bosphorus ruling of the European Court of Human Rights: Fundamental Rights and Blurred Boundaries in Europe’, 6 Human Rights Law Review (2006) 87./“Avropa İ nsan Hüquqları M ə hk ə m ə sinin Bosfor q ə rarları: Avropada ə sas hüquqlar v ə qeyri-mü ə yy ə n s ə ddl ə r” Craig and de Burca, EU Law: Text, Cases and Materials (4th ed. Oxford, Oxford University Press, 2008), Chapter 1 ‘The Development of European Integration’, Chapter 11 ‘Human Rights in the EU’./“Avropa İ ttifaqı qanunvericiliyi: s ə n ə dl ə r, i ş l ə r v ə materiallar”, f ə sil 1 “Avropa inteqrasiyasının inki ş afı”, f ə sil 11 “A İ -d ə insan hüquqları” 15 Eicke, ‘The European Charter of Fundamental Rights – Unique Opportunity or Unwelcome Distraction’, 3 European Human Rights Law Review (2000) 280./“Avropa Ə sas Hüquqlar Xartiyası – unikal imkan v ə ya arzuolunmaz ç ə ki ş m ə ” Ellis, ‘EU Anti-Discrimination Law’ (Oxford, Oxford University Press, 2005), Chapter 1 ‘Introduction’./“Ayrı-seçkiliyin qada ğ an olunması sah ə sind ə A İ qanunvericiliyi”, F ə sil 1 “Giri ş ” Equinet, ‘Dynamic Interpretation: European Anti-Discrimination Law in Practice’, Volumes I-IV, available at: www.equineteurope.org/equinetpublications.html. /“Ayrı-seçkiliyin qada ğ an olunması sah ə sind ə Avropa qanunvericiliyinin t ə tbiqi m ə s ə l ə l ə ri: dinamik şə rh”, cildl ə r I-IV Fitzpatrick (et al), ‘The 1996 Intergovernmental Conference and the Prospects of a Non- Discrimination Treaty Article’, 25.4 Industrial Law Journal (1996) 320./“1996-cı il hökum ə tl ə rarası konfransı v ə ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n müqavil ə nin perspektivl ə ri” Guliyev, ‘Interdiction générale de la discrimination : droit fondamental ou droit de “second rang” ? CourEDH, Gde Ch., Sejdi ć et Finci c. Bosnie-Herzégovine, 22 décembre 2009’, 10 L’Europe des libertés : revue d’actualité juridique, (2010) 31. Heringa and Verhey, ‘The EU Charter: Text and Structure’, 8 Maastricht Journal of European and Comparative Law (2001) 11./“A İ Xartiyasının m ə tni v ə strukturu” Llorente, ‘A Charter of Dubious Utility’, 1.3 International Journal of Constitutional Law (2003) 405./“ Ş übh ə li fayda xartiyası” Martin, ‘Strasbourg, Luxembourg et la discrimination : influences croisées ou jurisprudences sous influence ?’, 18 Revue trimestrielle des droits de l’homme, (2007) 69. Quesada Segura, ‘La no discriminación, la igualdad de trato y de oportunidades, en el ordenamiento europeo. Del Convenio Europeo de Derechos Humanos del Consejo de Europa, a los Tratados y a la Carta de los Derechos Fundamentales de la Unión Europea’, Revista del Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, (2008) extraordinary number. Royer, The Council of Europe/Le Conseil de l’Europe (Strasbourg, Council of Europe, 2010/2009). Sadurkski, ‘Partnering with Strasbourg: Constitutionalisation of the European Court of Human Rights, the Accession of Central and East European States to the Council of Europe, and the Idea of Pilot Judgments’, 9 Human Rights Law Review (2009) 397./“Strasburqla partnyorluq: Avropa İ nsan Hüquqları M ə hk ə m ə sinin Konstitusionalizasiyası, M ə rk ə zi v ə Şə rqi Avropa Dövl ə tl ə rinin Avropa Ş urasına q ə bulu v ə pilot mülahiz ə l ə r ideyası” Syrpis, ‘The Treaty of Lisbon: Much Ado … But About What?’, 37.3 Industrial Law Journal (2008) 219./“Lissabon Müqavil ə si: görül ə si i ş çoxdur … lakin bu i ş l ə r hansılardır?” Tulkens, ‘L’évolution du principe de non-discrimination à la lumière de la jurisprudence de la Cour européenne des droits de l’homme’, in Carlier (ed.), L’étranger face au droit (Bruxelles, Bruylant, 2010). 16 2. Ayrı-seçkiliyin formaları v ə ayrı-seçkilikd ə n müdafi ə növl ə ri 2.1. Giri ş Ayrı-seçkiliyin qada ğ an olunması il ə ba ğ lı qanunların m ə qs ə di bütün şə xsl ə r ə müvafiq c ə miyy ə t ə d ə mövcud olan imkanlardan b ə rab ə r v ə ə dal ə tli şə kild ə istifad ə etm ə k üçün şə rait yaratmaqdan ibar ə tdir. Biz i ş d ə olma ğ ımızdan v ə ya alı ş -veri ş etm ə yimizd ə n asılı olmayaraq h ə r gün h ə tta kiminl ə ünsiyy ə td ə olma ğ ımzla ba ğ lı seçim edirik. Biz ba ş qaları il ə müqayis ə edib mü ə yy ə n insanlara v ə əş yalara üstünlük veririk. Öz subyektiv seçiml ə rimizi ifad ə etm ə k adi v ə normal bir hal olsa da, biz b ə z ə n biz ə mü ə yy ə n s ə lahiyy ə tl ə r ver ə n v ə ya ba ş qalarının h ə yatına birba ş a t ə sir göst ə r ə n v ə zif ə l ə r d ə icra ed ə bil ə rik. Biz dövl ə t s ə lahiyy ə tl ə rinin nec ə istifad ə olunması v ə ya öz ə l malların v ə xidm ə tl ə rin nec ə t ə klif olunması bar ə d ə q ə rar q ə bul ed ə n dövl ə t qulluqçusu, dükan sahibi, i şə götür ə n, mülkiyy ə tçi v ə ya h ə kim ola bil ə rik. Bu cür qeyri- şə xsi kontekstd ə t ə r ə fimizd ə n edilmi ş seçimd ə n v ə a ş a ğ ıda t ə svir olunan v ə ziyy ə td ə n asılı olaraq ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n qanunvericilikl ə r ə sas götürülm ə lidir. İ lk növb ə d ə bu qanunvericilikl ə r ox ş ar v ə ziyy ə td ə olan şə xsl ə rl ə b ə rab ə r s ə viyy ə d ə r ə ftar olunmanı v ə onlarla sad ə c ə olaraq hansısa “müdafi ə olunan” xüsusiyy ə tl ə rin ə gör ə qeyri- münasib şə kild ə r ə ftaretm ə m ə ni n ə z ə rd ə tutur. Eyni v ə ziyy ə td ə olan şə xsl ə rl ə f ə rqli şə kild ə r ə ftar “birba ş a” ayrı-seçkilik adlanır. A İ HK-ya ə sas ə n, birba ş a ayrı-seçkilik hallarına qar ş ı obyektiv v ə ə saslı şə kild ə müdafi ə t ə min olunmalıdır, A İ qanunvericiliyin ə ə sas ə n is ə birba ş a ayrı-seçkilikd ə n qanuni müdafi ə t ə dbirl ə ri mü ə yy ə n d ə r ə c ə d ə m ə hduddur. Eyni zamanda, ayrı-seçkiliyi qada ğ an ed ə n qanunlar, f ə rqli v ə ziyy ə td ə olan şə xsl ə rin konkret imkanlardan ba ş qaları il ə eyni ə saslarla istifad ə etm ə l ə ri üçün şə rait yaratmaq m ə qs ə dil ə h ə min şə xsl ə rl ə z ə ruri d ə r ə c ə d ə f ə rqli t ə rzd ə r ə ftarı n ə z ə rd ə tutur. Bununla da, konkret t ə dbirl ə r h ə yata keçirildiyi v ə ya konkret hüquqi normalar i ş l ə nib hazırlandı ğ ı zaman, müvafiq “müdafi ə olunan” ə saslar n ə z ə r ə alınmalıdır. F ə rqli v ə ziyy ə td ə olan şə xsl ə rl ə müvafiq şə rait yaradılmadan, f ə rqli t ə rzd ə r ə ftaretm ə “dolayı” ayrı-seçkilik hesab olunur. Müvafiq iddia ə riz ə si A İ HK-ya v ə ya A İ qanunvericiliyin ə ə saslanmasından asılı olmayaraq, dolayı ayrı-seçkiliyin bütün formalarına qar ş ı obyektiv v ə ə saslı şə kild ə müdafi ə t ə min olunmalıdır. Bu f ə sild ə ə sas ə n birba ş a v ə dolayı ayrı-seçkiliyin m ə naları, b ə zi s ə ciyy ə vi t ə zahürl ə ri, m ə s ə l ə n, sıxı ş dırılma v ə ya ayrı-seçkiliy ə m ə ruz qoyma göst ə ri ş l ə ri v ə bu cür halların öhd ə sind ə n presedent hüququna ə sas ə n nec ə g ə lm ə y ə dair misallar d ə rind ə n müzakir ə olunur. Eyni zamanda, burada ayrı-seçkilikd ə n nec ə müdafi ə olunma prosesi n ə z ə rd ə n keçirilir. Ayrı-seçkiliyin qada ğ an olunması il ə ba ğ lı qanunvericiliy ə ə sas ə n eyni v ə ziyy ə td ə olan şə xsl ə rl ə v ə ya şə xsl ə rd ə n ibar ə t qruplarla f ə rqli şə kild ə r ə ftarı v ə yaxud f ə rqli v ə ziyy ə td ə olan şə xsl ə rl ə v ə ya qruplarla eyni r ə ftarı n ə z ə rd ə tutan h ə r ə k ə tl ə r yolverilm ə zdir. 14 Yüklə 144,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|