ruhaniyyat ocağI İnam atanin (ASİf atanin)
Yüklə 2,73 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1. MAHİYYƏT və TƏZAHÜR I F ə ls ə f ə – Varlığın Mahiyyəti haqqında Fikirdir. Varlığın Mahiyyə ti – Mütl əqdir, Əbə didir, Sonsuzdur, Kamildir. T ə zahürü – nisbidir, ölümlüdür, keçicidir, qeyri-kamildir. Bu s ə b ə bd ə n d ə nisbiy ə , keçiciy ə , maddiy ə ə saslanan Materializm vasit ə siyl ə Mahiyy ə ti d ə rk etm ə k olmaz – T ə zahürü d ə rk etm ə k olar. İdealizm vasit ə siyl ə d ə Mahiyy ə t d ə rk olunmaz, çünki Mahiyy ə t ə qliyy ə t ə b ə rab ə r deyil, ondan h ə dsiz d ə r ə c ə d ə böyük, yüks ə k v ə qüdr ə tlidir. F ə ls ə fi c ə r əyanların heç biriylə Mahiyy ə t d ə rk olunmaz. Mahiyy əti yalnız Ruhani İ drak d ə rk ed ə bil ə r. F ə ls ə f ə nin ə sas m ə s ə l ə si – Madd iyyatın (materiyanın) Şüura münasib ə ti deyil, T ə zahürün Mahiyy ə t ə münasib ə tidir. T ə zahür – Mahiyy ə t ə b ə rab ə r olmur, gerç ə klikd ə Mahiyy ə t özünd ə n aşağı, kiçik, mə hdud t ə zahür edir. Dünya, H əyat, İnsan gerçə klikd ə özl ə rind ə n balaca görünürl ə r. Gerç ə k hadis ə l ə rin ə n kamili bel ə, Dünyanın Mahiyyə tini tam ifad ə ed ə bilmir, H əyatın Mahiyyə tini tam ifad ə ed ə bilmir, İnsanın Mahiyyə tini tam ifad ə ed ə bilmir. Buna gör ə d ə bizi ə hat ə ed ə n Dünya, H əyat, İnsanlar öz Mahiyy ə tl ə rind ə n ə skikdirl ə r. Dünyanın Mahiyyə tini d ə rk etm ə k üçün T ə zahürd ə n k ənara çıxmaq lazımdır. H əyatın Mahiyyə tini d ə rk etm ə k üçün T ə zahürd ə n k ənara çıxmaq lazımdır. İnsanın Mahiy y ə tini d ə rk etm ə k üçün T ə zahürd ə n k ənara çıxmaq lazımdır. T ə zahürl ə kifay ə tl ə n ə n, T ə zahür ə qapılıb qalan Fə ls ə f ə – F ə ls ə f ə deyil. Bu nöqteyi-n ə z ə rd ə n, materializmi ə sil m ə nada f ə ls ə f ə saymaq olmaz. İdealizm – Mahiyy ə ti T ə zahürl ə eynil əşdirmir, ancaq onu ə qliyy ə tl ə m əhdudlaşdırır. F ə ls ə fi Fikir – bu c ə r əyanların hə r ikisind ən artıqdır, böyük dür, yüks ə kdir. H ə min c ə r ə yanlar F ə ls ə f ə y ə b ə rab ə r deyil. Mahiyy ə ti d ə rk ed ə n F ə ls ə f ə – Mütl ə qi d ə rk ed ə n F ə ls ə f ə olur. 166 II Var olmaq – Mahiyy ə t ə b ə rab ər olmaqdır. Mahiyy ə t Gerç ə klikd ə tam Olmur. O, gerç əkliyin imkanlarından artıqdır. Bu s ə b ə bd ə n d ə olan (gerç ə klik) ə slind ə Olm ayandır. Olmayan – y ə ni Mahiyy ə t – ə slind ə olandır. Y ə ni gerç ə klik olur, ancaq olmur. Mahiyy ə t – Olmur, ancaq olur. III Mahiyy ə t gerç ə kliy ə – nisbiy ə b ə rab ər olsaydı, Dünya, H ə yat, B əşə r tez bir vaxtda bit ərdi, qurtarardı, məhv olardı. Mahiyy ə t, Mütl ə q ə b ə rab ə rdir. Bu s ə b ə bd ə n d ə o bitmir, qurtarmır, mə hv olmur. IV Mahiyy ə t gerç ə kliy ə – qeyri-kamil ə b ə rab ər olsaydı, Dünya, H ə yat, B əşə r naqislikd ə ilişib qalardı. Mahiyy ə t – Mütl ə q ə b ə rab ə rdir. Bu s ə b ə bd ə n d ə Dünya, H ə yat, İ nsan naqislikd ə ilişib qalmır, kamilliy ə can atır. V Mahiyy ə t gerç ə kliy ə – sonluya b ə rab ər olsaydı, D ünya, H ə yat, B əşə r sonluda dayanıb qalardı. Mahiyy ə t – Mütl ə q ə b ə rab ə rdir. Bu s ə b ə bd ə n d ə dünya, h ə yat, b əşər sonluda dayanıb qalmır, sonsuzluğa can atır. 2. İMKAN və GERÇƏKLİK Gerç ə klik – İmkandan mə hduddur. İmkan – gerç ə klikd ən genişdir. Dünya, H ə yat, İ nsan – gerç ə klikd ə öz imkanlarına bə rab ə r olmurlar. Olan h əmişə ola bil ə c ə kd ə n az olur. Dünya gerç ə klikd ə öz Düny ə viliyin ə heç vaxt tam çatmır. H ə yat gerç ə klikd ə öz H ə yatiliyin ə heç vaxt t am çatmır. İnsan gerçə klikd ə öz İnsaniliyinə heç vaxt tam çatmır. Dünya, İnsan, Hə yat h əmişə gerç ə klikd ən artıq olur. 3. AZADLIQ v ə ZƏRURİYYƏT Z ə ruriyy ə t – H ə yata gerç ə kliyin gözüyl ə baxmaqdır. Azadlıq – H ə yata Mahiyy ə tin gözüyl ə baxmaqdır. 167 Bu s ə b ə bd ə n d ə z ə ruriyy ə t – imkansızlıqdır. Azadlıq – z ə ruriyy ə ti r ə dd etm ə kl ə imkansızlığı rə dd edir. Gerç ə kliyin m ə ntiqind ə A zadlığa yer yoxdur. Çünki gerç əklik Olanı tə sdiq edir, A zadlıq isə ola bil ə c ə yin, Mahiyy ə t etibariyl ə olmalının mə ntiqin ə əsaslanır. Azadlıq – z ə ruriyy ə tin ölçüsünü, q ə na ə tini, t ə s ə vvürl ə rini alt-üst el ə yir. Azadlıq – Gerç əkliyi sarsıdır. “Azadlıq – d ərk olunmuş zə ruriyy ə tdir” – fikri yanlışdır. “Azadlıq – r ədd olunmuş zə ruriyy ə tdir” – fikri doğrudur. Azadlıq – z ə ruriyy ə ti mane ə kimi n ə z ə r ə alır. Z ə ruriyy ə t A zadlığa havadar olmur. “Z ə ruriyy ə t olmayan yerd ə – A zadlıq yoxdur” – iddiası qorxaqların tə skinliyidir. Azadlıq qeyri-z ə ruri hadis ə kimi yaranır, z ə ruriyy ə tin ə leyhin ə yaranır, z ə ruriyy əti taxtdan salır, zə ruriyy ətin taxtına yiyə l ə nir. Z ə ruriyy ə t A zadlığa tə slim olur. 4. NƏTİCƏ və SƏBƏB N ə tic ə S ə b ə bd ə n tör ə yirs ə d ə – S ə b ə b ə tabe olmur. N ə tic ə yl ə S ə b əb arasında Kölə – Ağa münasibə tl ə ri yoxdur. S ə b ə biyy ə t Amirliyi – Xurafatdır. N ə tic ə S ə b ə b ə zidd çıxa bilə r. N ə tic ə S ə b ə bi t əə ccübl ə ndir ə bil ə r. “S ə b ə bin labüd n ə tic əsi” anlayışı – fatalizmin qalığıdır. N ə tic ə S ə b ə biyy ə t m ə ntiqini çox hallarda pozur. Dünya S ə b əbin yaratdığı dünya yox, nə tic ə nin tör ə tdiyi dünya olur. 5. TƏSADÜF və QANUNAUYĞUNLUQ T ə sadüf – qanunauyğunluğun ifadə si yox, t ə sdi qi yox, İnkarıdır. T ə sadüf – sübut edir ki, D ünya qanunauyğunluqlara sığmır. T ə sadüf – qanunauyğunluqların pozulmasıdır. “Qanunauyğunluq – h ər şeydir; bu sə b ə bd ə n d ə t ə sadüfün özü d ə qanunauyğunluğun ifadə sidir” – fikrind ə h ə qiq ə t yoxdur. Ə g ə r h ə yatda t ə sadüf mövcuddursa, dem ə li, Dünya qanunauy- ğunluqlar mə ng ə n ə sin ə salınmayıb. T ə sadüf əsasında qə l ə b ə yarana bil ə r v ə bunun qanuna uyğunluğa aiddiyyatı olmaz. T ə sadüf D ünyanın qanunlardan artıq olduğunu sübut edir. 168 6. VƏHDƏT və ZİDDİYYƏT Ziddiyy ə t – V ə hd ə tin t ə sdiqi deyil – inkarıdır. Ziddiyy ə tli V ə hd ət anlayışı – uydurmadır. V ə hd ə t – ziddiyy ə tsizlik dem ə kdir. Ziddiyy ə t – v ə hd ə tsizlikdir. Gerç ə klik – v ə hd ət tanımır, çünki ziddiyyə tlidir. Ziddiyy ə tl ərin münaqişə siyl ə s ə ciyy ə l ə n ə n c ə miyy ə t v ə hd ə td ə n m ə hrum olan c ə miyy ə tdir. “Əksliklə rd ə n yaranan v ə hd ət” anlayışı xurafatdır. Ziddiyy ə tli olan Vahid ola bilm ə z. Gerç ə klik Vahid deyil – çünki Ziddiyy ə tlidir. Mahiyy ə t Vahiddir – çünki Ziddiyy ə tsizdir. Yalnız bütöv olan – Vahiddir. 7. SABİTLİK və DƏYİŞKƏNLİK Var olmaq – ə slind ə Sabit olmaqdır. D əyişkə nlik – Özümsüzlükdür. Müxt ə lif M ə qamlarda müxt ə lif cür olmaq – böyük m ə nada olmamaq dem ə kdir. Bu baxımdan – gerç ə klik var olmur. Ə sil m ə nada İnsan yaşamır – İnsanlıq yaşayır. Hadis ə yaşamır – tarixi gediş yaşayır. “H ər şey dəyişilirsə ” – heç şey yaşamır! “Eyni çaya iki d ə f ə girm ə k olmursa” – çay Yoxdur. Yalnız dəyişmə y ən yaşayır. 8. MÜTLƏQ və NİSBİ Nisbi Xeyir – Şə rdir. Nisbi Göz ə llik – Eyb ə c ə rlikdir. Nisbi Saflıq – Günahdır . Nisbi H ə qiq ə t – Yalandır. Nisbi İnam – Şübhə dir. Nisbi T ə sdiq – İnkardır. Nisbi Ədalə t – Zülmdür. Nisbi S ə daq ə t – X ə yan ə tdir. Nisbi M ə h ə bb ə t – Nifr ə tdir. Nisbi Azadlıq – Ə sar ə tdir. Nisbi L ə yaq ə t – Q ə bah ə tdir. Nisbi Müdriklik – Naşılıqdır. Nisbi Qeyr ə t – Qeyr ə tsizlikdir. 169 Nisbi Dostluq – Düşmə nçilikdir. Nisbi M ə drlik – Müx ə nn ə tlikdir. Nisbi Müst ə qillik – Köl ə likdir. Nisbi Böyüklük – Kiçiklikdir. Nisbi İdrak – İdraksızlıqdır. Nisbi İstedad – İstedadsızlıqdır. Nisbi Q ə l ə b ə – M əğlubiyyə tdir. Nisbi Doğmalıq – Yadlıqdır. Nisbi Hörm ə t – Hörm ə tsizlikdir. Nisbi F ə dailik – F ə rarilikdir. Gerç ə k olan – Var olmur. Mütl ə q olan – Var olur. 9. MÜTLƏQ FƏLSƏFƏSİ Din – Mütl əqi uydurur. Dünyanı yaradan, insan taleyini müə yy ə n ed ə n Allah – Yalandır. İdealizm – Mütl ə q i Əqliyyə tl ə eynil əşdirir, ə slind ə is ə Ə qliyy ə t Mütl ə q deyil, çünki Ruha, Əbə diy ə , Sonsuza, Kamil ə b ə rab ə r deyil. Panteizm – T ə bi ə ti Mütl ə ql əşdirir; ancaq Tə bi ə t Mütl ə qin özü yox, T ə zahürüdür. Materializm – Mütl ə qi görmür, T ə zahürü – y ə ni nisbini, keçicini, sonlunu, qeyri-kamili görür. Mütl əqi yalnız Ruhani İdrak də rk etm ə y ə qadirdir. Ata F ə ls ə f ə si – Mütl ə q F ə ls ə f ə sidir, Mütl ə qi d ə rk ed ə n F ə ls ə f ə dir. Ata F ə ls ə f ə si – h ə m d ə İnsan Fə ls ə f ə sidir, y əni İnsanın Mütlə q Mahiyy əti haqqında tə limdir. Ata F ə ls ə f ə si – h ə m d ə M ə n ə viyyat F ə ls ə f əsidir, İnsanın Özünə çatması haqqında tə limdir. Ata F ə ls ə f ə si – h ə m d ə İdrak Fə ls ə f əsidir, Ruhani İdrak haqqında t ə limdir. Ata F ə ls ə f ə si – h ə m d ə C ə miyy ə t F ə ls ə f ə sidir, Ruhani Dövl ə t haqqında tə limdir. Ata F ə ls ə f ə si – n ə materializmdir, n ə d ə idealizm. O, Dünyaya Ruhun gözüyl ə baxmaqdır. Ruh anlayışında Xurafat yoxdur. Ruh – Mütl əqin İnsanda ifadə sidir. M ə n əviyyatın yaradıcısıdır, Hə qiq ətin, Ədalətin carçısıdır, hə m d ə Z ə kadan yüks ə k İ drak növüdür; Mütl ə qi, Sonsuzu, Ə b ə dini, Kamili d ə rk ed ə n Qüdr ə tdir. 170 Din Ruhdan öz m ə qs ə di üçün istifad ə etm ə y ə çalışır, ancaq Ruh – dinin m ə hsulu deyil! Ruh – insaniliyin t ə sdiqidir. Müasir hakim F ə ls ə f ə – Dini aradan qaldıra bilmir, çünki Mütlə qi r ə dd edir, bu s ə b ə bd ə n d ə F ə ls əfi İnam yarada bilmir. Ata F ə ls ə f ə si – Dini aradan qaldıra bilə r, çünki Mütl ə qi t ə sdiq edir, F ə ls əfi İnam yaradır. Müasir hakim F ə ls ə f ə – M ə n əvi şə xsiyy ə t yarada bilmir. Çünki İnsanı maddiyyata pə rçiml ə yir. Ata F ə ls ə f ə si – M ə n əvi şə xsiyy ət yaratmağa qadirdir, çünki İnsanı Ruhani xilq ət sayır, onu Mütlə q Mahiyy ə t ə b ə rab ər olmağa çağırır. Müasir Hakim F ə ls ə f ə – ə slind ə H ə qiq ət tanımır, çünki Mütlə q tanımır. Ata F ə ls ə f ə si – H ə qiq ət tanıyır, çünki Mütlə qlidir. Müasir Hakim F ə ls ə f ə – İnsani cə miyy ə t yarada bilmir, çünki maddi t ə r ə qqid ə İnsanı itirir. Ata F ə ls ə f ə si – İnsani cə miyy ət yaratmağa qadirdir, çünki tə r ə qqinin m ənasını ruhaniliyin tə sdiqind ə görür. Ata F ə ls ə f ə si – İdrak tarixində n t ə crid deyil, ancaq onu – ə n çox h əyatın Tə l əbi yaratdı. İnamsızlıq ə v ə zin ə – İnam, insansızlıq ə v ə zin ə – İ nsan, m ə n əviyyatsızlıq ə v ə zin ə – M ə n əviyyat, idraksızlıq ə v ə zin ə – İ drak, ə dal ə tsizlik ə v ə zin ə – Ə dal ə t t ə l ə bi! “Ata F ə ls ə f ə si” sözünd ə inadkar bir niyy ə t d ə yaşayır: Ata F ə ls ə f ə sinin Övladlar F ə ls ə f ə sin ə çevrilm ə si! Yüklə 2,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|