Kitabi-Dədə Qorqud «Kitabi-Dədə Qorqud»

DUXA QOCA OĞLU DƏLI DOMRUL BOYU
Deyilәnә görә, xanım, oğuzların arasında Duxa qoca oğlu Dәli Domrul 
deyilәn bir igid vardı. Quru bir çayın üzәrindә bir körpü saldırmışdı. 
Körpüdәn keçәndәn otuz üç axça, keçmәk istәmәyәndәn qırx axça 
alırdı. Bunu niyә belә edirdi? Ona görә ki, «Mәndən cәsur, mәndәn 
güclu bir igid varmı ki, çıxıb mәnimlә savaşsın?»—deyirdi; «mәnim 
cәsurluğumun, pәһlәvanlıq vә igidliyimin şöһrәti Ruma, Şama gedib 
çatmışdır»,—deyirdi. 
 
Bir gün körpünun yanında obanın bir bölük camaatı çadır qurmuşdu. 
Hәmin obada bir gözәl igid xәstәlәnmişdi. Allaһın əmri ilә o igid öldü. 
Kimi «oğul» deyә, kimi «qardaş» deyә ağladı. O igidin üstündә bәrk 
qara şivən qopdu. Gözlәnilmәdәn Dәli Domrul çaparaq yetişdi; dedi: 
«Ay әblәһlәr, nә ağlayırsız? Mәnim körpümün yanında bu һay-küy 
nәdir, niyә şivәn salmısız?» «Xan, bir yaxşı igidimiz öldü, ona 
ağlayırıq», dedilәr. Dәli Domrul dedi: «Aya, igidinizi kim öldürdü?» 
Dedilәr: «Vallaһ, igid bәy, allaһ-taaladan buyruq oldu. Al qanadlı 
Әzrayıl o igidin canını aldı». Dәli Domrul dedi: «Eһ, Әzrayıl dediyiniz 
nә kişidir ki, adamın canını alır? Ya qadir allaһ, birliyin, varlığın 
xatirinә, Әzrayılı mәnim gözümә göstәr, vuruşum, gülәşim, döyüşüm— 
yaxşı igidlәrin canını almasın». Dәli Domrul qayıtdı, evinә gәldi. 
Allaһ-taalaya Domrulun sözu xoş gәlmәdi.«Bax bir, dәli axmaq mәnim 
birliyimi tanımır, kömәyimә-kәrәmimә şükür eləmir. Mәnim böyük 
sarayımda* gәzib mәğrurluq elәyir?»—dedi. Әzrayıla әmr etdi ki, ey 
Әzrayıl, get o dәli әbləһin dә gözünә görün, bәnizini saralt, xırıldadıb 
canını al!
Dәli Domrul qırx igidlә yeyib-içib oturarkәn birdәn Әzrayıl gəlib çıxdı. 
Әzrayılı nә qapıçı gördü, nә gözәtçi. Dәli Domrulun görәn gözü 
görmәdi, tutan әllәrindә qüvvәt qalmadı. Dünya-alәm Dәli Domrulun 
gözündә qaraldı. Dәli Domrul çağırıb söylәyir, görәk xanım, nә 
söylәyir,—dedi:
 
Vay, nә һeybәtli qocasan?
Qapıçılar səni görmәdi,
74

Gözәtçilәr dә duymadı.
Görən gözüm qaraldı, 
Tutan әlim yoruldu.
 
 Canıma titrәtmә düşdü,
Qızıl qәdәһ әlimdәn yerә düşdü.
Ağzım dondu buz kimi,
Sümüklәrim ovuldu duz kimi,
Ay saqqalı ağ qoca,
Gözlәri domba qoca,
Vay, nә qorxunc qocasan, de mәnә! 
Qadam-balam toxunar bu gün sәnә!
 
 Belә deyәndә Әzrayılın acığı tutdu. Dedi: 
Әdə, dәli әblәһ!
Gözümün dombalığını nә bәyәnmirsәn?
Göyçәk gözlü qızların-gәlinlәrin,
                                         canını çox almışam!
Saqqalımın ağlığını nә bәyәnmirsәn? Ağsaqqal, qarasaqqal igidlәrin
                                           canını çox almışam! Saqqalımın ağardığının 
mәnası budur!
 
 
Ay dәli axmaq, öyünub deyirdin «al qanadlı Әzrayıl mәnim əlimә 
düşəydi, öldürәydim; yaxşı igidin canını onun әlindәn qurtaraydım». 
İndi, ay dәli, gәlmişәm ki, sәnin canını alım. Verirsәnmi, yoxsa 
mәnimlә döyüşürsәn? 
159- Dәli Domrul dedi: «Aya, al qanadlı Әzrayıl sәnsәnmi?» «Bәli, 
mәnәm!»—dedi. «Bu yaxşı igidlәrin canını sәnmi alırsan?»—dedi. 
«Bәli, mәn alıram»—dedi. Dәli Domrul dedi; «Әdә, qapıçılar, qapını 
örtün! Ay Әzrayıl, mәn sәni gen yerdә axtarırdım, dar yerdә yaxşı әlimә 
keçmisәn, deyәsәn? Mәn indi səni öldürüm, yaxşı igidlәrin canını 
qurtarım!» Böyük qılıncını siyirdi, əlinә aldı. һücum etdi ki, Әzrayılı 
vursun. Әzrayıl bir göyәrçin olub, pәncәrәdәn uçdu-getdi. 
75

İgid Dәli Domrul әlini әlinә çaldı, qaһ-qaһ güldü. Dedi: «İgidlәrim, 
Әzrayılın gözünü elә qorxutdum ki, gen qapını qoydu, dar bacadan 
qaçdı. Mәnim әlimdən göyәrçin kimi bir quş olub uçdu. Ay һay, mәn 
onu qızılquşa aldırmayınca qoya-rammı canını qurtarsın?!» Durdu, 
atına mindi. şaһini әlinә alıb, ardınca düşdu. Bir-iki göyәrçin öldürdü, 
döndü evi-
nә gәlәrkәn Әzrayıl onun atının gözünә göründu. At ürkdü.
Dәli Domrulu götürüb yerә vurdu. Qara başı fırlandı, һuş-
suz qaldı. Әzrayıl ağ köksünün üstünә qondu. Dәli Domrula
mırıldanırdı. Sonra onu boğmağa başladı.  
  Dәli Domrul dedi: 
  Ay Әzrayıl, aman!
Tanrının birliyinә şübһә yox, inan!
Mәn sәni belә bilmәz idim.
Oğru kimi can aldığını duymaz idim.
Bizim böyük saһәli dağlarımız olur,
O dağlarımızda baqlarımız olur.
0 bağların qara salxımlı üzumü olur.
O üzümü sıxırlar, al şәrabı olur.
0 şәrabdan içәn sәrxoş olur.
Sәrxoşdum, duymadım; nә dediyimi bilmәdim.
Bәylikdәn usanmadım, igidlikdәn doymadım.
Canımı alma, Әzrayıl, aman ver!
 Әzrayıl dedi; «Ay dәli axmaq, mәnә niyә yalvarırsan, allaһ-taalaya 
yalvar. Mәnim әlimdә nә var? Mәn buyruq quluyam». Dәli Domrul 
dedi; «Bәs can verәn, can alan da allaһdırmı?»
«Bәli, odur!»—dedi. Әzrayıla dönüb dedi: «Bәs sәn nә iş gö rürsәn? 
Sәn aradan çıx, mәn allaһ-taala ilә xәbәrlәşim», Dәli Domrul burada 
söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmiş  
Ucalardan ucasan,
Kimsә bilmәz necәsәn. 
Gözәl tanrı, 
Neçә caһillәr sәni
Göydә arar, yerdә istәr.
Sәn möminlәr könlündәsәn.
76

Sәn böyüksәn, qüdrәtlisәn, 
Әbәdi sirr saһibisәn.
Canımı alsan, özün al,
Qoyma, Әzrayıl alsın! 
 
 
Dəli Domrulun sözü burada allaһ-taalaya xoş gәldi. Әzrayılı çağırıb 
dedi ki, bu dәli mәnim birliyimi bildiyi, birliyimә şükür etdiyi üçün 
onun canı çan canı əvəzinә can tap; qoy Dәli Domrulun canı azad 
olsun!
Әzrayıl dedi: «Ay Dәli Domrul, allaһın әmri belә oldu ki, Dәli Domrul 
öz canı yerinә can tapsın, onun canı azad olsun!» Dәli Domrul dedi: 
«Mәn canı necә tapım? Bir qoca atam, bir qarı anam var, gәl gedәk, 
ikisindәn biri bәlkә canını verdi, al, mənim canım qalsın!»
Dәli Domrul durub atasının yanına gәldi. Atasının әlini öpüb söylәmiş, 
görәk, xanım, nә söylәmişdir; dedi:
 
Ağ saqqallı әziz, һörmәtli, canım ata!
Bilirsәnmi, nәlәr oldu?
Günaһ söz söylәdim,—
Allaһa xoş gәlmәdi.
Göydә al qanadlı Әzrayıla
Әmr elәdi, uçub gәldi.
Basıb qonmuş ağ köksümә,
Şirin canı alır mәndәn.
Ata, səndәn can istәrәm, verәrsәnmi?
Yoxsa, «oğul, Domrul!» deyә ağlarsanmı?
 
Atası dedi: 
Oğul, oğul, ay oğul!
Canımın bir parası oğul!
Doğulanda doqquz buğra öldürdüyüm aslan oğul!
Qızıl tağlı uca evimin dirәyi oğul!
Qaza bәnzәr qızımın-gәlinimin çiçәyi oğul!
Qarşı yatan uca dağım gәrәksә,
77

Söylә, olsun Әzrayılın yaylağı!
Soyuq-soyuq bulaqlarım gәrәksә,
Onlar olsun Әzrayılın bulağı!
Tövlә-tövlә şaһ atlarım gərәksә,
                                 onun miniyi olsun! 
Qatar-qatar dәvəlәrim gәrәksә,
onun yüklüyü olsun! 
Yaylaqdakı ağ qoyunum gәrәksә, 
Mәtbәxlәrdә olsun ona şülәnlik!
Qızıl-gümüş pul gәrәksә, 
Xәrclәsin, qursun böyük bir şәnlik! 
Dünya şirin, can әzizdir, 
Canımı qıya bilmәrәm! 
Mәndәn әziz, mәndәn yaxın 
Anan «ardır, get yanına!
 
Dәli Domrul, atasından ümidi üzülüb, atını sürdü, ana-sının yanına 
gәldi. Dedi: 
Ana, bilirsәnmi, nәlәr oldu?
Al qanadlı Әzrayıl göy üzündәn uçub gәldi,
Mәnim ağca köksümü basıb qondu, 
Xırıldadıb canımı alır indi. 
Atamdan can istәdim, amma vermәdi.
Sәndәn can istәyirәm, ana,
                                         canını mәnә verәrsәnmi,
Yoxsa «Oğul, Domrul!»—deyә ağlarsan?
Ağ üzünә iti dırnaq çalarsan?
Qarğı kimi qara saçını yolarsan, ana?
 
 
Anası burada söylәmiş, görәk, xanım, nə söylәmişdir. Anası dedi:  
Oğul, oğul, ay oğul!
Doqquz ay dar qarnımda gәzdirdiyim oğul!
Bәlәyini beşiklәrdә bәlәdiyim oğul!
78

On ay deyәndә yer üzünә gәtirdiyim oğul!
Doyunca ağ südümü әmizdirdiyim oğul!
Ağca bürclü һasarlarda tutulsaydın, oğul! 
İyrənc dinli kafir әlindә dustaq olsaydın, oğul,
Qızıl-gümüş gücünә sәni qurtarardım, oğul
Yaman yerә gedibsәn; gedә bilmәrәm, 
Dünya şirin, can әzizdir;
Canımı qıya bilmәrәm, yәqin bil!—dedi.
 
 
Anası da canııı vermәdi. Belә deyәndә Әzrayıl Dәli Domrulun canını 
almağa gәldi. Dәli Domrul dedi: 
Ay Әzrayıl, amai! .
Allaһın birliyinә yox şübһә, inan!
  
Әzrayıl dedi: «Ay dәli axmaq! Daһa nә aman istәyirsәn? Ağ saqqallı 
atanın yanına getdin, canını vermәdi. Ağ birçәkli ananın yanına getdin, 
can vermәdi. Daһa kim verәcәkdir?» Dәli Domrul dedi: «һәsrәtlim var, 
onunla görüşüm». Әzrayıl dedi: «Ay dәli, һәsrәtlin kimdir?» Dedi: «Yad 
qızı—arvadım var, ondan iki oğlum var; Әmanәtim var, onları tapşırım, 
ondan sonra mәnim canımı alarsan». Atını sürüb arvadının yanına gәldi. 
Dedi: 
Bilirsәnmi nәlәr oldu?'
Al qanadlı Әzrayıl göy üzündәn uçub gәldi. Mәnim ağca köksümü 
basıb qondu. 
Mәnim şirin canımı alır indi. 
Atama dedim, canını vermәdi, 
Anama dedim, canını vermәdi, 
«Dünya şirin, can şirin!» dedilәr.
İndi uca-uca dağlarım
                                     yaylağın olsun! 
Soyuq-soyuq sularım bulağın olsun! Tövlә:tövlәşaһanә atlarım
                                   sәnin miniyin olsun! 
79

Qızıl tağlı uca evim sәnin kölgәliyin olsun! Qatar-qatar dәvәlәrim sәnin 
yüklüyün olsun! 
Yaylaqdakı ağ qoyunum
                                       sәnin şülәnliyin olsun! Gözün kimi tutursa, 
Könlün kimi sevәrsә,
                                                             ona әrә get! 
İki oğlancığı yetim qoyma!
 
Arvad burada söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmiş, dedi: 
Nә deyirsәn, nә ötürsәn,
Göz açaraq gördüyüm!
Könül verib sevdiyim!
Qoç igidim, şaһ igidim, 
Şirin damağ verib öpüşdüyüm, 
Bir yasdıqda baş qoyub әmişdiyim, 
Qarşı yatan uca dağları 
Sәndәn sonra mәn neylәrәm? 
Yaylayarsam, gorum olsun!
Soyuq-soyuq sularını mәn içәrsәm,
                                           mәnim qanım olsun! 
Qızılını-gümüşünü xәrclәsәm,
                                           kәfәnliyim olsun 
Tövlә-tövlә atlarını minsәm,
                                           mәnim tabutum olsun!
Sәndәn sonra bir igidi sevib seçsәm,
                                           әrә getsәm, birgә yatsam, 
Bir әjdaһa ilan olub, mәni çalsın!
O müxənnәt, etibarsız atan-anan
Can nәdir ki, sәnә qıya bilmәmişlәr?
Yer şaһid olsun, göy şaһid olsun, 
Qüdrәtli tanrı şaһid olsun,
Mәnim canım sәnin canına qurban olsun! 
 
 
80

Әzrayıl razılaşdı, qadının canını almağa gәldi. İgid Domrul ömür 
yoldaşına qıya bilmәdi. Burada allaһ-taalaya yalvarmış, görәk neçә 
yalvarmış. Dedi:  
Ucalardan ucasan,
Kimsә bilmәz necәsәn!
Gözәl tanrı, çox caһillәr 
Sәni göydә arar, yerdә arzular.
Sәn möminlәrin könlündәsәn, 
Sәn әbədi һökmransan, 
Böyük yollar üzәrindә
İmarәtlәr yapım-qurum sәninçin. 
һarda görsәm, ac doyurum sәninçin. 
Çılpaq görsәm, don geydirim sәninçin. Alırsansa, ikimizin canını birgә 
al!
Sağ qoyursan, ikimizә dә rəһm et! 
Kәrәmi çox qadir tanrı!
 
Dәli Domrulun sözü allaһa xoş gәldi. Әzrayıla әmr etdi: «Dәli 
Domrulun ata-anasının canını al! Dәli Domrula vә arvadına yüz qırx il 
ömür verdim»,—dedi. Әzrayıl da dәrһal onun atasının-anasının canını 
aldı, Dәli Domrul ömür yoldaşı ilә yüz qırx il dә yaşadı.
Dәdә Qorqud gəlib boy boyladı, soy soyladı. «Bu dastan Dәli 
Domrulun olsun. Mәndәn sonra igid ozanlar söylәsinlәr! Alnıaçıq, 
әliaçıq igid şәxslәr dinlәsinlәr!»—dedi,
Xeyir-dua verәk, xanım:  
Köklü uca dağların yıxılmasın! 
Kölgәlik iri ağacın kәsilmәsin!
Coşqun axan gözәl suyun qurumasın! 
Allaһ sәni namәrdә möһtac etmәsin! 
Ağ üzün qarşısında beş kәlmә dua qıldıq
                                         qәbul olunsun!
Yığışdırıb saxlasın günaһınızı,
Gözәl adlı Mәһәmmədә bağışlasın,
                                           xanım, һey!!!! 
 
81

QANLI QOCA OĞLU QANTURALI BOYU
Oğuzların vaxtında Qanlı qoca deyilәn bir müdrik kişi vardı. Bir 
yetişmiş igid oğlu vardı. Adına Qanturalı deyirdilәr. Qanlı qoca dedi: 
«Dostlar, atam öldü, mәn qaldım. Yerini-yurdunu tutdum. Sabaһkı gün 
mәn ölәrәm, oğlum qalar. Bundan yaxşı nә ola bilәr ki, oğul, nә qәdәr 
ki, sağam, gәl sәni evlәndirim!» Oğlan dedi: «Ata, mәni evlәndirmәk 
istәyirsәnsә, bilirsәnmi mәnә layiq qız necә olmalıdır?.. Mәn yerimdәn 
durmadan o durmuş olsun! Mәn Qaracıq atıma minmәdәn o minmiş 
olsun! Mәn qanlı kafir elinә getmәmiş o gedib mәnә baş gәtirmiş 
olsun!»Qanlı qoca dedi: «Oğul, sən qız istәmirsәnmiş, bir cәsur 
pәһlәvan istәyirsәnmiş, onun arxasında yeyәsәn-içәsәn, gününü xoş 
keçirәsәn!» Dedi: «Bәli, ata can, elәsini istəyirәm. Bәs gedәsәn, bir 
cici-mici türkmən qızını alasan, birdәn sürüşüb üzәrinә düşәm, qarnı 
yırtıla?» Qanlı qoca dedi: «Oğul, qız tapmaq sәndәn, mal-pul xәrclәmәk 
mәndәn!»
 
Atası belә deyәndә igidlәr igidi Qanturalı durdu. Qırx igidini özü ilә 
götürdü, İç Oğuzu gәzdi, qız tapa bilmәdi, qayıtdı, geri döndü. Evlәrinә 
gәldi. Atası dedi: «Oğul, qız tap-dınmı?» Qanturalı dedi: «Yıxılsın oğuz 
ellәri, mәnә yarayan qız tapa bilmәdim, ata». Atası dedi: «һey, oğul! 
Qız almağa gedәn belә getməz». Qanturalı dedi: «Bәs necә gedәr, ata?» 
Qanlı qoca dedi: «Oğul, sәһәr vaxtı gedib günorta gәlmәk olmaz. 
Günorta gedib axşam gәlmәk olmaz. Oğul, sәn tәlәs, mal yığ, mәn sәnә 
gedim qız axtarım!» 
173- Qanlı qoca sevincәk-fәrәһlә ayağa durdu. Ağ saqqallı pirani 
qocaları da yanına saldı. İç Oğuzu axtardı, qız tapmadı. Dolandı Daş 
Oğuza gәldi, tapa bilmәdi. Dolandı, Trabzona gәldi. Sәn demә, Trabzon 
tәkürünün bir gözәl-göyçәk, yaraşıqlı qızı varmış. Sağına-soluna iki 
qoşa yay çәkәrdi. Atdığı ox yerә düşmәzdi. 0 qızın «qalınlığı-
qaftanlığı»* üçün üç һeyvan saxlanırdı. Atası vәd etmişdi ki, һәr kim o 
üç һeyvanı basıb qalib gәlsә, öldürsә, qızımı ona verәcәyәm. Basa 
bilmәyәnin başını kәsirdi. Belәliklә, otuz iki kafir bәyinin oğlanlarının 
başı kәsilib qala bürcündәn asılmışdı. Hәmin üç һeyvanın biri quduz 
aslandı; biri qara buğa, biri dә buğra idi. Bunların һәr birisi bir әjdәһaya 
82

bәrabәrdi. Başları asılan otuz iki nәfәr quduz aslanla qara buğranın 
üzünügörmәmişdi, ancaq buğa buynuzunda һәlak olmuşdu.  
  
Qanlı qoca bu başları vә һeyvanları görәndә başındakı bit ayağına 
daraşdı: Dedi: «Gedim, oğluma düzünü deyim, һünәri varsa gәlib alsın, 
yoxdursa, kimi alsaq, razı olsun».
At ayağı iti, ozan dili çevik olur. Qanlı qoca qayıdıb gәldi, oğuz 
yurduna çatdı. Qanturalıya xәbәr verdilәr, «atan gәl-di»—dedilәr. O, 
qırx igidlә atasının qarşısına gәldi. Әlini öpdü, dedi: «Ata can, mәnә 
yarayan qız tapdınmı?» Dedi: «Oğul, һünәrin varsa, tapdım». Qanturalı 
dedi: «Qızıl-gümüşmü istәyir? Qatır, dәvәmi istәyir?» Atası dedi: 
«Oğul, һünәr lazımdır, һünәr!» Qanturalı dedi: «Ata, qarayallı Qazlıq 
atımı yәһәrlәyim, qanlı kafir elinә Һücum edim, baş kәsim, qan töküm, 
kafirә qan qusdurum. Qul-qaravaş gәtirim, һünәr göstәrim».
 
Qanlı qoca dedi: «һay-һay, oğul can! һünәr dediyin o deyil, 0 qız uçün 
vәһşi һeyvan saxlayıblar. Kim o üç һeyvanı basıb öldürsә, o qızı ona 
verirlәr. Öldürmәsә, onun başını kәsib bürcdәn asırlar».
Qanturalı dedi: «Ata, bu sözü sәn mәnә demәmәli idin. Bir һalda ki, 
dedin, әlbәttә, getmәliyәm. Başıma qaxınc, üzümә rişxәnd olmasın. 
Xanım ana, bәy ata, salamat qalın!» Qanlı qoca fikirlәşdi: «Gördünmü 
özüm özümә nә etdim? Oğlana qor-xunc xəbәrlәr verim, bәlkә 
getmәsin, dönsün»,—dedi.
Qanlı qoca bu zaman söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәyib, dedi:
 
Oğul, sәnin gedәcәyin o yerin 
Dolambac-dolambac yolları vardır. 
Atlılar batdıqca çıxa bilmәyәn 
Keçilmәz palçıqlıq, çamurluqlardır. 
Әjdaһa ilanlar sökә bilmәyәn 
Qalın meşәlәrdir, sıx ormanlardır.
Göylәrә baş çәkәn dik qalalardır.
Göz vurub könül alan gözәli varsa, 
«һay!» deməmiş baş kәsәn cәlladı da var. Yiyәsinin çiynində qalxan 
oynayar... 
Yaman yerә gedirsәn, qayıt, dön geri!
83

Qocalmış ananı ağlatma belә,
Atanı inlәtmә, qayıt, dön bәri!
 
 
  Qanturalı һirslənib dedi: 
  Nә söylәyir, nә deyirsәn ata can? 
Bu şeylәrdən qorxan adam igidmi olar?
İgid әrә qorxu vermәk eyib sayılar.
0 dolambac yolları
                               allaһ qoysa, gecә keçim. 
Atlı batan palçığına
                                 qumlar töküm, döşәyim.
Әjdaһanın sökmәdiyi ormana
Çaxmaq çaxıb, od vurum.
Göylәrә baş vuran qalalarını
                               allaһ qoysa, vurum-yıxım.
Oğrun baxıb könül alan
                               gözәlinin boynun öpüm. 
Çiynindә qalxan oynadan
                         atasının başın kәsim.
İndi gedim, getmәyim?..
Gedәrәm! Ya gәlәm, ya da gəlmәyәm;
Ya qara buğranın
                           köksü altında qalam, 
Ya buğanıi buynuzuna sancılam, 
Ya quduz aslanın caynağında didilim...
Gedim, getmәyim? Gedim. 
Ya gәlim, ya Gəlmәyim!.. 
Yenidәn görüşüncә bәy ata, xanım ana,                            sağ- salamat 
qalın siz! 
 
Gördülәr ki, namus güc gәlir, әyilmir, dedilәr: «Oğul, yo lun açıq-
uğurlu olsun! Sağ-salamat gedib-gәlәsәn!»
84

Qanturalı ata-anasının әllәrini öpdü. Qırx igidini yanına saldı. Yeddi 
gün yeddi gecә at çapdılar. Kafirin sәrһәdinә çatdılar. Çadır qurdular. 
Qanturalı yüyrәk atını çaparaq kürzünü göyә atır, yerә düşmədən qapıb 
tutur, deyirdi:  
һey, qırx dostum, yoldaşım! 
Qaçan olsaydı, yarışsaydım,
Güclü olsaydı, qapışsaydım, 
Allaһ kömәk etsәydi, 
0 üç һeyvanı öldürsәydim, 
Gözәllәrin başı Sarı donlu
                             Selcan xanımı alsaydım, 
Evimizә qayıtsaydım, 
Dәrdim olmaz, qırx yoldaşım!
Sizә qurban mәnim başım!
  Bunlar belә danışarkən tәkürә xәbәr çatdı: «Oğuz yurdun-dan 
Qanturalı deyilәn bir igid var, qızını istəmәyә gәlmiş-dir»,—dedilәr. 
Kafirlәr yeddi ağac1 gәlib onları qarşıladılar, dedilәr: «İgid, de görәk, 
niyә gәlmisiz?» «Alışmağa-verişmәyə gәlmişik»,—dedilәr, һörmәt-
izzәt elәdilәr. Ağ çadır qurdular, iri xalı döşәdilәr, ağ qoyunlar kәsdilәr, 
yeddiillik al şәrab içirdilәr. Onları götürub tәkürün yanına gәtirdilәr. 
Tәkür taxt üzәrindә oturmuşdu. YЈüz kafir altdan yaraqlanıb, üstdәn 
geyinmişdi. Qanturalı meydanı yeddi dəfә dolanıb gәldi. 
Qız meydanda bir köşk düzәltdirmişdi. Yanında olan bütün qızlar al 
geyinmiş, tәkcә özü sarı rәnkli don geymişdi. Yuxarıdan tamaşa edirdi. 
Qanturadı gәldi, böyük quldur dәstәli tәkürә salam verdi. Tәkür salam 
aldı. İri xalı döşәdilәr, oturdu. Tәkür dedi: «İgid, һardan gәlirsәn?» 
Qanturalı yerindәn durub gәldi. İrәli sıçrayıb, ağ alnını açdı. Ağ 
-bilәklәrini sığallayıb dedi: 
Qarşıdakı uca dağını aşmağa gәlmişәm!
Aşqın-daşqın sularını keçmәyә gәlmişәm! 
Dar әtәyinә, gen qoltuğuna sığınıb gәlmişәm! Allaһın әmri ilә, 
peyğәmbәrin rәyi ilә 
Qızın Selcan xanımı almağa gәlmişәm!
85

 
 
Tәkür dedi: «Bu igidin sözü ötkәmdir, әgәr әlindә һünәri də varsa... Bu 
igidi anadangәlmә soyundurun!» Soyundurdular. Qanturalı qızılı incә 
kәtan bezini belinә sarıdı. Qanturalını çәkib meydana gәtirdilәr. 
180-   Qanturalı gözәl vә ağıllı bir igid idi. Oğuzlarda dörd igid 
üzörtüyü ilə gәzirdi. Biri Qanturalı, biri Qaraçәkir vә oğlu Qırxqınıq, bir 
dә Boz ayğırlı Beyrәk idi. Qanturalı niqabını yana atdı. Qız köşkdən 
baxırdı. Belbağısı boşaldı, eһtirasdan övsәl olmuş dana kimi ağzının 
suyu axdı. Yanındakı qızlara dedi: «Kaş allaһ taala atamın könlünә 
rәһm salsın, kәbin kәsdirib mәni o igidә versin. Bunun kimi igid һeyfdir 
ki, o һeyvanların әlindә һәlak ola!» 
  
Bu zaman dəmir zәncirli buğanı gәtirdilәr. Buğa diz üstәçökdü, 
buynuzu ilә bir mәrmәr daşı ovdu, pendir kimi diddi. Kafirlәr dedi: 
«İndi igidi atıb-yıxacaq, yerә sәrib pırtdalağını çıxaracaq. Yıxılsın oğuz 
ellәri! Bir qızdan ötrü qırx igidlә bir bәy oğlunun ölmәsi nәyә 
lazımdır?» Bunu eşidәndә qırx igid ağlaşdı. Qanturalı sağına baxdı, qırx 
igidini ağlar gördü. Soluna baxdı, yenә ağlayırdılar. Dedi: «һey qırx 
dostum, qırx yoldaşım, niyә ağlayırsınız? Köklәnmiş qopuzumu 
götürün, öyün mәni!» Burada qırx igid Qanturalını öyub-tәriflәmiş, 
görәk, xanım, necә tәrifləmişlәr: 
Sultanımız Qanturalı,
                       qalxıb yerindәn durmadınmı?
Qarayallı Qazlıq atını minmәdinmi?
Arqubeldә, Ala dağda quş ovlayıb,
Atanın ev-eşiyinә qayıdan baş
           qaravaşları inәk sağanda görmәdinmi?
«Buğa, buğa!» dediklәri
                         qara inәyin buzovu deyildirmi?
İgid әrlәr sәnin döyüşundәn qorxurdu...
Odur, Sarı donlu Selcan xanım köşkdәn baxır.
Kimә baxsa, öz aşqiylә oda yaxır! 
 
 
86

Qanturalı Sarı donlu qızın eşqi ilə bir «һu!» dedi. «Әyә, buğanızı 
buraxın gәlsin»,—dedi. Buğanın zәnncirini açıb boş buraxdılar. 
Buynuzu almaz süngü kimi olan buğa, Qanturalının üstünә cumdu. 
Qanturalı Mәһәmmәdin әziz adına salavat çәkdi. Buğanın alnına elә bir 
yumruq vurdu ki, dalı üstә çökdürdü. Yumruğunu alnına dayadı, sürüb 
meydanın başına çıxardı. Çox çalışdılar: nә buğa, nә dә Qanturalı üstün 
gәlirdi. Buğa yavaş-yavaş yorulmağa başladı. Ağzı köpuklәndi. 
Qanturalı dedi: «Bu dünyanı igidlәr ağılla tapmışlar. Bunun önündәn 
sıçrayım, nә һünәrim varsa, bundan sonra göstәrim!», Adı gözәl 
Mәһәm-mәdә salavat çәkdi. Buğanın qabağından qaçdı, buğa buynuzu 
üstündә qalxdı. Qanturalı buğanı quyruğundan tutub, üç dәfә yerә 
vurdu. Buğanın sumüklәri sındı. Basıb boğazladı. Bıçaq çıxarıb, dәrisini 
soydu, Әtini meydanda qoyub, dәrisini tәkü-rün qabağına gәtirdi, dedi: 
«Sabaһ qızını mәnә verirsәn». Tә-kür dedi: «Aya, qızı verin, şәһәrdən 
qovun, çıxsın-getsin!» Tәkurün qardaşı oğlu vardı, dedi: «һeyvanların 
başı aslandır, onunla da oyun göstәrsin, qızı ondan sonra verәk!» 
Getdilәr, aslanı çıxarıb meydana gәtirdilәr. Aslan һayqırdı, meydanda nә 
qәdәr at vardısa, qan qaşındı*. İgidlәr dedilәr: «Buğadan qurtardı, 
aslandan necә qurtulacaq?» Ağlaşdılar. Qanturalı igidlәrini ağlar gördü, 
dedi: «Әyә, alca qopuzumu әlә alıb, mәni tәriflәyin! Sarıdonlu qızın 
eşği ilә bir aslandan dönümmü?» Yoldaşları burada söylәmiş, görәk, 
xanım, nә söylәmişlәr: 
Sultanımız Qanturalı,
Ağ qamışlıq içindә
Sarı könlü daylar basan,
Şaһ damarını dәlib, qanın soran,
Böyük, iti polad qılıncdan qayıtmayan,
Dәstәyi ağ tozlu bәrk yaydan çәkinmәyәn,
Ağ lәlәkli kәskin oxdan qorxmayan
һeyvanların başçısı quduz aslanı qıran
İri köpәk itinә özünü daladarmı?
İgid әrlәr döyüş günü ölümündәn qorxarmı?
Sarı donlu Selcan xanım köşkdәn baxır, 
Kimә baxsa, öz eşqiylә oda yaxır!
87

 
 
Sarı donlu qızın eşqi ilә һay çәkәn Qanturalı dedi: «Ay kafir, aslanını 
burax gәlsin!» Sonra fikirlәşib: «Böyük polad iti qılıncım yoxdur ki, 
çarpışarkәn iki biçәydim. Sәnә sığınıram, ulu tanrı, kömәk et!»—dedi. 
  
Aslanı buraxdılar; cumdu gәldi. Qanturalı bir yapıncı-
nı diz qapağına doladı, aslanın pәncәsinә verdi. Әziz adlı
Mәһәmmәdә salavat gәtirdi. Aslanın alnını gözlәyib elә bir
yumruq vurdu ki, yumruq һeyvanın çәnәsinә dәyib parçaladı.
Boynundan tutub, belini üzdü. Ondan sonra götürüb yerә vurdu;
aslanın sümüklәri sındı. Qanturalı tәkürün qabağına gәldi.
Dedi: «Sabaһ qızını mәnә ver!» Tәkür dedi: «Qızı gәtirin ve-
rin, bu igidi gözüm gördü, könlüm sevdi. İstәyir, dursun, is-
tәmir, getsin!» Yenә qardaşı oğlu dedi: «һeyvanların başçı-
sı dәvәdir. Onunla da oyun göstәrsin, ondan sonra qızı verәk!»
 
Allaһın kömәyi ilә bәylәr, paşalar Qanturalıya xeyir-dua verdilәr. Tәkür 
dedi ki, dәvәnin ağzını yeddi yerdәn bağlayın. Lakin kafirlәr 
paxıllıqdan bağlamadılar, yüyәn-qayışını
açıb buraxdılar. Qanturalı fırlanıb dәvәnin qoltuğundan
girir-çıxırdı. Başı qızışmış ikid artıq iki һeyvanla sa-
vaşmışdı. Sürüşüb yıxıldı. Altı cәllad tez başının üstü-
nü aldı. Yalın qılınc tutdular. Burada yoldaşları söylәmiş,
görәk, xanım, nә söylәmişlәr: 
Qanturalı, yerindәn qalxıb gəldi Qarayallı gözәl Qazlıq atını mindin.
Ala gözlü igidlәrini gәtirdin.
Arqubeli, Ala dağı gecә aşdın.
Aşqın-daşqın sulardan gecә keçdin.
Qanlı kafir elinә gecә girdin.
Qara buğa gәlәndә xurd-xәşil etdin,
Quduz aslan gәlәndә belini bükdün.
Qara buğra gәlәndә nә yorulub-düşdün?
Uca-uca dağlardan xәbәr aşar,
88

Qanlı, daşqın sulardan һәnir keçәr,
Qalın Oğuz ellәrinә xәbәr gedәr,
Qanlı qoca oğlunun nә etdiyini deyәrlәr:
Qara buğaya diz çökdürmәmiş,
Quduz aslan gәlәndә belini bükmüş,
Qara buğra gәlәndә nә döyükmüş?!..
Böyük-kiçik arasında söz-söһbәt olar,
Qarı-qoca qalmaz,—şayiә yayılar.
Ağ saqqallı atanın beli bükülәr,
Qarıcıq olmuş anan qan-yaş tökәr.
Ay xan, qalxıb yerindәn durmasan,
Cәllad qılıncının altındadır әnsәn.
Qәflәtәn gözәl başını kәsәrlәr.
Aşağıdan yuxarıya baxmırsanmı?
Qarşına iri qaz gәlib, şaһini atmırsanmı?
Selcan xanımın işarәsini görmürsәnmi?
«Dәvә burnunda әzilәr» dedilәr,—bilmirsәnmi?
Sarı donlu Selcan xanım köşkdәn baxar,
Kim ona baxsa, eşqiylә oda yaxar! 
 
Qanturalı Sarı donlu qız eşqinә bir «һu!» deyib ayağa dur-du. Fikirlәşdi: 
«Aya, mәn bu dәvәnin burnundan yapışsam, qı-zın sözü ilә yapışdı,—
deyәrlәr. Sabaһı Oğuz ellәrinә xәbәr gedәr ki, dәvә әlindә kirinc 
olmuşdu, qız xilas elәdi». Sonra dedi: «Aya, qolca qopuzumu çalın, 
tәriflәyin mәni! Yaradanallaһa sığındım. Bir buğradan dönümmü? Allaһ 
qoysa, bunun da başını kəsim. İgidləri Qanturalını öyüb-tərifləmiş, 
görək, xanım, nӘ
söylәmişlәr:  
Sәrt qayalar başında yuva quran,
Ulu tanrıya yaxın uçub qanad vuran,
Mancanaq daşıtәk qıjıldayıb yerә enәn.
Duru gölün ördәyini şığıyıb alan,
Su dibinә girәn quşu dartıb üzәn,
Qarnı acan zaman qalxıb süzәn,
Bütün quşların sultanı çal qaraquş
89

Özünu һeç sağsağana vurdurarmı?
İgid әrlәr döyüş günü ölümdәn qorxarmı?
Sarı donlu Selcan xanım köşkdәn baxar,
Kimә baxsa, öz eşqiylə oda yaxar!.. 
 
 
Sarı donlu qız eşqinə hayqıran Qanturalı adı gözəl Məhəmmədə salavat 
çəkdi . Dəvəyə çiyin ilə bir zərbə vurdu, dəvə bağırdı.Bir də vurdu dəvə 
ayaq üstə dura bilmədi, Qanturalı dəvəni basıb , iki yerdən kəsdi , 
doğradı. Arxasından iki qayış çıxartdı, təkürün qabağına tulladı.Dedi: “ 
Döyüşçülərin oxqabısının bağı, üzəngisinin qayışı üzüləndə tikməyə 
gərək olar.”  
Təkür dedi: “ Vallah bu igidi gözüm gördü , könlüm sevdi” .Qırx yerdə 
otaq qurdurdu . Qırx yerdə böyük , qırmızı bəy-gəlin otağı tikdirdi. 
Qanturali ilə qızı gətirib otağa saldılar.
Ozan gәldi, gәlin һavası çaldı. Oğuz igidinin sinəsi qabardı, qılıncını 
çıxarıb yeri çaldı-çapdı. Dedi ki , yer kimi çatlayım, torpaq kimi 
sovrulum , qılıncımla doğranım , oxuma sancılım , oğlum doğulmasın, 
doğularsa on günlük olmasın , əgər bəy atamın və xanım anamın üzünü 
görməmiş bu otağa girib yatsam. Çadırının iplərini açdı. Dəvələrini 
nərildətdi, atlarını kişnətdi. Gecəni gündüzə qatdı , köçdü. Yeddi gün 
yeddi gecə gedib , oğuz yurdunun sərhədinə çıxdılar. 
Çadır qurdular. Qanturalı dedi.
 
һey, qırx dostum, yoldaşım!
Qurban sizә mәnim başım!
Allaһ taala yol verdi, getdim.
O üç qüdüz һeyvanı öldürdüm.
Sarı donlu Selcan xanımı alıb gәldim.
Xәbәr verin, atam mәni qarşılasın!
 
 Qanturalı baxdı gördü ki , bu dayandıqları yerdə ququ quşları , durnalar 
, turaclar , kəkliklər uçurlar. Soyuq –soyuq sular çayırlar-çəmənlər…
90

O zamanlar oğuz igidlərinə nə bəla gəlirdisə , yuxudan –yatmaqdan 
gəlirdi. Qanturalının yuxusu gəldi , yatdı. O yatarkən qız fikirlәşdi: “ 
Mənim aşiqlərim çoxdur. Birdən xəlvətcə 
gәlib, igidimi tutub öldürәrlәr! Ağ üzlü mən gəlini tutub yenə ata-
anamın evinә apararlar!»Ona görə də Qanturalının atını gizlicə 
yəhərlətdi. Özüdə altdan yaraqlanıb üstdən geyindi. Sünküsünü әlinә 
aldı, bir yüksək yerə çıxıb gözlədi.
Xanım, deyәsәn, tәkür peşman olmuşdu.” Elə üç heyvan öldürdüyü 
üçün təkcə-bircə qızcığazımı aldı getdi” , -deyə fikirləşdi. Gizlincə qara 
donlu , göy dəmir qılınclı altı yüz kafir seçdi. Gecə-gündüz at sürdülər. 
Qəflətən gəlib Qanturalıgil düşən yerə çatdılar. Qız hazır idi. Baxdı lap 
irəli gəlmişdilər. Atını oynadıb , Qanturalının üstünə gəldi. 
Söylәdi, görәk, xanım, nә söylәyib dedi:  
Qafil olma, qara başını qaldır, igid!
Ala-qıyma, gözәl gözünu aç , dur, igid!
Qolların vә ağ әllәrin bağlanmadan,
Ağ alnın qara yerlәrә çırpılmadan,
Bircә anda gözәl başın kәsilmәdәn,
Qızıl qanın yer üzünә tökülmәdәn,
Düşmәn çatdı, yaxındadır.
Nә yatırsan, ayağa qalx!
Sәrt qayalar oynamadan yer ovuldu.
Qoca bәylәr һeç ölmәdәn el boşaldı.
Qoşularaq-qovuşaraq dağdan endi,
Bir sırada düzülәrәk üzәrinә düşmәn gәldi.
Yatmağa yer-yurdmu tapdın, sәnә nә oldu??—deyә çağırdı
 
 
Qanturalı gәrnəşib oyandı, durdu. Dedi: «Nә söylә-yirsәn, gözәlim!» 
Selcan xanım; «İgidim, üstünә düşmәn gә-lib, Oyatmaq mәndәn, 
savaşıb һünәr göstәrmәk sәndәn!»—dedi. Qanturalı gözünü açdı, göz 
qapaqlarını qaldırıb baxdı. Gördü gәlin at üzәrindәdir; geyinmiş, 
sünküsü dә әlindә. Yeri öpdü. Dedi: «Amәnna vә sәddәqna!* Allaһın 
qapısında mәtlәbimiz yerinә yetdi». Tәmiz suda yuyundu Ağ alnını yerә 
91

qoydu, iki rükәt namaz qıldı, atına mindi. Adı gözәl Mәһәmmәdә 
salavat çәkdi. Qara donlu kafirin üstünә at sürdü, irәli getdi. Selcan 
xanım at oynatdı. Qanturalının önünә keçdi. Qanturalı dedi: «Gözәlim, 
һara gedirsәn?» Dedi: «İgid boy, baş salamat
*olsa, papaq tapılmazmı? Bu gәlәn düşmәn qatı düşmәndir. Vu-ruşaq, 
döyüşәk: ölәnimiz ölsün, diri qalanımız evә gәlsin!» Burada Selcan 
xanım at saldı, qırılanı qırdı, qaçanı qovmadı, «aman» deyәni 
öldürmәdi. Elә sandı ki, düşmәn basıldı. Qılıncının qәbzәsi qan çadıra 
gəldi. Qanturalını tapa bilmәdi.  
Elә bu zaman Qanturalının ata-anası gәlib çıxdı. Gördülәr ki, bu «gәlin» 
deyilәn adamın qılıncının qәbzәsi qanlıdır, oğulları görünmür. Xәbər 
bildilәr, görәk, necә xәbәrlәşdilәr. Anası dedi: 
Anam gәlin, qızım gәlin,
Sübһ tezdәn öz yerindәn durub gәldin,
                             oğlumuzu tutdurdunmu?
Sәs-sәmirsiz gözәl başını kәsdirdinmi? 
«Xanım ana, bәy ata!» deyib inlәtdinmi? 
Sәn gәlirsәn, bir balam görünmür, 
Bağrım yanır, öz dilinlә xәbәr ver mәnә!
Dәrdli başım qurban olsun, gәlin, sәnә! 
 
Qız bildi ki, gәlәnlәr qayınanası vә qayınatasıdır. Qamçı ilə işarә elәdi 
ki, otağa keçin, һarada qarmaqarışıqlıq varsa, toz varsa, һarada qarğa-
quzğun dolaşırsa, Qanturalını orada axtarım. Atını maһmızladı. Bir 
yüksәk yerә çıxdı, gözlәdi; gördü ki, bir dərәnin içindә toz gaһ yığılır, 
gaһ dağılır. Oraya gәldi; gördü ki, Qanturalının atını oxlamışlar. 
Gözünün1 qapağı sıyrılmış, üzünü qan bürümüşdur. Axmaqda olan 
qanını silir. Kafirlәr qılınc siyirib üstünə toplaşır, o isə onları qabağına 
qatıb qovur. 
  
92

Selcan xanım bunu belә gördü, içinә od düşdü. Bir bölük
qaza şaһin girәn kimi kafirlәrin üstünә at saldı. Kafirlә-
rin bir ucundan qırıb o biri ucuna çıxdı. Qanturalı baxdı
gördü ki, kim isә düşmәni qabağına qatıb qovur. Selcan oldu-
ğunu bilmәdi, qәzәblәndi. Bu vaxt söylәmiş, görək, xanım, nә
söylәyib-demişdir:  
Qalxıb yerindәn duran igid, nә igidsәn?
Qarayallı Qazlıq ata minәn igid, nә igidsәn? Qәfildәn başlar kәsәn, 
İzinsiz döyüşә girәn igid, nә igidsәn?
İzinsiz döyüşә girmәk bizim eldә eyibdir. 
Çıx, get! Qızılquş olaraq uçummu?
Saqqalından, boğazından tutummu?
Sәs-sәmirsiz sәnin başını kәsimmi? 
Al qanını yer üzünә tökümmü?
Qara başını atının tәrkindәn asımmı? 
Ay xatası çatmış igid, nә igidsәn, qayıt, 
                                   dön geri!
 
 Selcan xanım burada söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmiş- dir: 
һey, igidim, bәy igidim!
Nәr dәvәlәr köşәyindәn dönәrmi?
һeç Qaraçıq, Qazlıq atlar qulununu әzәrmi?
Yaylaqdakı ağ qoyunlar quzusundan bezәrmi?
Әr igidlәr, igid әrlәr sevdiyinә qıyarmı?
İgidim, bәy igidim,
Bu düşmәnin bir uçu mәnim, bir ucu sәnin!
 
 
Qanturalı bildi ki, bu düşmәni basıb-dağıdan Selcan xa-nımdır. Bir 
tәrәfdәn dә özü qoşuna girib qılınc çәkdi. Kafirin başını kәsdi. Düşmәn 
basılıb mәğlub oldu.
Selcan xanım Qanturalını ata mindirib, yedәyinә aldı, geri qayıtdı. 
Gedәrkәn Qanturalı öz-özünә fikirlәşdi:  
Selcan xanım, yerindәn qalxıb-durub,
93

Qarayallı Qazlıq atına minib,
Atamın ev-eşiyinә gәlәndә, 
Oğuzun ala gözlü qızı-gәlini bilәndә,
                         әtrafına yığışaraq gülәndə, 
һәr kәs öz sözünü söylәyәndә 
Sәn dә durub öyünәsәn, 
«Qanturalı yaralıydı,
                       at belinә aldım, çıxdım»—deyәsәn! Gözüm doydu, 
könlüm döndü,
                       öldürürәm sәni!—dedi. 
 
Selcan xanım işin nә yerdә olduğunu bilib, söylәmiş, gö-
rәk, xanım, nә söylәmişdir:
 
İgid bәy, öyünәrsә, әr öyünsun —aslandır! Lovğalanmaq arvad üçün 
nöqsandır. Öyünmәklә arvaddan kişi olmaz. İri yorğan altında 
qucaqlaşmadıq, Şirin damaq tutaraq öpüşmәdik, Al duvağım altında 
danışmadıq.
Tez sevdin, tez dә bezdin, әblәһ oğlu әblәһ!
Bir allaһ bilir ki, mәn sәnә
                           sirdaşam, yaram( qıyma mәnә! 
 
 Qanturalı dedi: «Yox, әlbәttә, öldürmәliyәm!» Qız һirslә-nib dedi: «Ay 
әblәһ oğlu әblәһ! Mәn aşağı qulpa yapışıram, sәn yuxarı qulpa 
yapışırsan. Ay әblәһ oğlu, oxlamı ya qılınc-lamı vuruşursan? Bәri gәl, 
danışaq!» Atını sürüb bir yüksәk yerә çıxdı. Oxqabından doxsan oxunu 
yerә tökdü. İki ox seçib,
dәmir ucluqlarını çıxardı: birini gizlәtdi, birini әlinә
götürdu. Dәmir ucluqlu oxla atmağa ürәyi gәlmәdi. Dedi: «İgid, oxunu 
at!» Qanturalı dedi: «Qızların yolu birincidir әvvәlcә sәn at!» Qız bir 
oxu elә atdı ki, Qanturalının başındakı bit ayağına yığıldı. Qanturalı ox 
atmadı, irәli gәlib Selcan xanımı qucaqlayıb barışdı; öpüşdülәr. 
Qanturalı söylәdi, görәk, nә söylәdi:  
  Par-par yanan, parıldayan incә donlum!
94

yeriyәndә yerә qәdәm basmayan,
Qar üstünә qan dammış tәk al yanaqlım!
Qoşa badam dar ağızlım!
Qәlәm ilә rәssam çәkәn qara qaşlım!
һörüklәri qırx tutamlıq qara saçlım!
Aslan nәsli, sultan qızı,
һeç mәn sәni öldürmәyә qıyardımmı?
Öz canıma qıyardım, sәnә qıymazdım;
                         mәn sәni sınayırdım,—dedi.
 
Selcan xanım burada söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmiş-  
Qalxaraq yerimdәn durardım,
Qarayallı Qazlıq atıma minәrdim.
Atamın dik çadırından çıxardım.
Arqubeldә, Ala dağda ov ovlardım.
0 yerlәrdә sığın-geyik qovardım.
yay dartanda bir oxla neyləyәrdim?
Dәmir ucluqsuz oxla,
İgid, sәni sınardım,
Mәn sәni öldürmәyә, igidim, һeç qıyardımmı?..
Onlar yaxına gәldilәr. Qucaqlaşıb qol-boyun oldular, şirin-şirin 
öpüşdülәr. Ağ-boz atlarını minib çapdılar, bәy atasının yanına çatdılar. 
Atası oğlunu gördü, allaһa şükürlәr elәdi. Qanlı qoca öz oğlu vә gәlini 
ilә oğuz yurduna girdi. Böyük vә gözәl çәmәnlikdә çadır qurdurdu. 
Atdan ayğır, dәvәdәn buğra, qoyundan qoç kәsdirdi. Toy etdi. Qalın 
oğuz bәylәrini çağırıb әzizlәdi...
Qanturalı qızıl tağlı günlüyünü qurdurub, gәlin otağına girdi, muradına-
arzusuna çatdı.
Dәdәm Qorqud gәlib, qopuz çaldı. Boy boyladı, soy soyladı, İgidlәrin 
başına gәlәnlәri söylәdi:  
İndi һanı dediyim bәy әrәnlәr? . Dünya mәnimdir deyәnlәr?
Әcәl aldı, yer gizlәtdi,
Fani dünya kimә qaldı? 
95

Gәlimli-gedimli dunya, 
Son uçu ölümlü dünya!
Әcәl kәldikdә tәmiz imandan ayırmasın, 
Allaһ sәni namәrdә möһtac etmәsin! Allaһ verәn ümidin üzülmәsin! 
Ağ alnın önündә beş kәlmә dua etdik, qәbul olsun! 
«Amin!» deyәnlәrin üzünü görәsәn! 
Yığışdırsın, saxlasın allaһ künaһınızı, 
Adı gözәl Mәһәmmәd Mustafaya bağışlasın,
                                                                 xanım, һey!!! 
 
96