Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
-Panama: Bir Başkanın Daha Ölümü
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
27-Panama: Bir Başkanın Daha Ölümü
Roldós’un ölümü beni çok sarsmıştı. Belki de şaşırmamalıydım. Saf olmaktan çok uzaktım. Arbenz’i, Musaddık’ı, Allende’yi ve isimleri gazetelere veya tarih kitaplarına geçmeyen ama şirketokrasiye karşı geldikleri için yaşamları mahvolan, bazen de kısa kesilen başka bir sürü insan biliyordum. Yine de şok olmuştum. O kadar çalışmıştı ki. Suudi Arabistan’daki muhteşem başarımızdan sonra, böyle amaçsızca apaçık eylemlerin artık geçmişte kaldığına karar vermiştim. Çakalların artık hayvanat bahçelerine ait olduklarını düşünüyordum. Şimdi ise hatalı olduğumu görüyordum. Roldós’un ölümünün bir kaza olmadığı hakkında en ufak bir şüphem bile yoktu. CIA tarafından organize
edilen bir suikastın bütün işaretlerini taşıyordu. Bir mesaj göndermek üzere bu kadar açık bir şekilde uygulanmış olduğunu anlıyordum. Eli belindeki silahta Hollywood kovboyu imajı ile yeni
Reagan yönetimi, böyle bir mesajı yerine ulaştırmak için çok ideal bir araçtı. Çakallar geri gelmişti ve Omar Torrijos ile şirketokrasi karşıtı bir Haçlı seferine karışmaya niyetlenen diğer herkesin de bilmesini istiyorlardı. Ama Torrijos boyun eğmiyordu. Roldós gibi o da, tehditlere kulak asmayı reddediyordu. O da Summer Dil Enstitüsü’nü ülkesinden kovdu ve Reagan
yönetiminin Kanal
Anlaşması’nı yeniden masaya yatırma isteğini inatla reddetti. Roldós’un ölümünden 2 ay sonra Omar Torrijos’un karabasanları gerçekleşti; o da bir uçak kazasında öldü. Tarih 31 Temmuz 1981 idi.
Latin Amerika ve dünya ayağa kalktı. Torrijos tüm dünyada tanınan biriydi; ABD’yi Panama Kanalı’nı gerçek sahiplerine geri vermeye zorlayan ve Ronald Reagan’a karşı çıkmaya devam eden bir lider olarak saygı duyulan biriydi. Bir insan hakları savunucusu, İran Şahı da dahil siyasi yelpazenin her tarafından sığınmacılara kollarını açan bir devlet başkanı ve çoğu kişinin Nobel Barış Ödülü’ne
[71]
aday gösterileceğinden emin olduğu sosyal adalet için karizmatik bir sesti. Şimdi ise ölmüştü. “CIA Suikasti!” bir kez daha makale ve başyazılara manşet oldu. Graham Greene, Panama Oteli’nde tanıdığım gezisi sırasında ortaya çıkan Generali Tanımak adlı kitabına şu paragraf ile başlamıştı: ‘1981 Ağustos ayında, bavulumu Panama’ya beşinci ziyaretim için hazırladığım sırada, telefonda dostum ve ev sahibim General Omar Torrijos Herrera’nın ölüm haberi geldi. Panama Dağları’ndaki Coclesito’da sahibi olduğu bir eve giderken bindiği küçük uçak düşmüştü ve kurtulan olmamıştı. Birkaç gün sonra koruma
görevlisi, eski
Panama Üniversitesi Marksist felsefe
profesörü, matematik profesörü ve şair Çavuş Chuchu, yani José de Jesús Martínez, bana “O uçakta bir bomba vardı. O uçakta bir bomba olduğunu biliyorum ama nasıl bildiğimi sana telefonda söyleyemem,” diyordu.’ Her yerde insanlar, yoksul ve güçsüzlerin savunucusu olarak ün yapan bu adamın ölümüne ağlayıp,
Washington’un CIA’nın
eylemleri hakkında soruşturma açması için haykırmaya başladılar. Ancak öyle bir şey olmayacaktı. Torrijos’dan nefret eden çok güçlü insanlar vardı. Başkan
Reagan, Başkan
Yardımcısı Bush, Savunma Bakanı Weinberger ile Genelkurmay Başkanı ve birçok güçlü kuruluşun CEO’ları ondan açıkça
nefret ediyordu. Askeri kuvvet komutanları, özellikle Torrijos-Carter Anlaşmasında yer alan ve onları Amerikalar Okulu’nu ve
ABD Güney
Komutanlığı’nın tropik
savaş merkezini kapatmaya zorlayan şartlardan dolayı çok kızgındı. Dolayısıyla, komutanların ciddi bir sorunu vardı. Ya bu yeni anlaşmanın etrafından dolaşmak için bir yol bulacaklar ya da bu tesislere ev sahipliği yapmayı kabul edecek başka bir ülke keşfedeceklerdi ki bu 20. yüzyılın son yıllarında gerçekleşmesi pek muhtemel olmayan bir olasılıktı. Tabii bir çözüm yolu daha vardı: Torrijos’dan kurtulup anlaşmayı halefiyle
yenilemek. Torrijos’un kurumsal düşmanları arasında çok uluslu büyük şirketler de bulunuyordu. Çoğunun ABD politikacıları ile bağlantıları vardı ve Latin Amerikan iş gücünün yanı sıra petrol, kereste, kalay, bakır, boksit ve tarım arazileri gibi doğal kaynaklarından yararlanmaktaydılar. Aralarında imalat sektöründen iletişime, denizcilik ve ulaştırma sektörlerindeki çok uluslu firmalara kadar mühendislik ve diğer teknoloji ağırlıklı birçok şirket bulunuyordu. Bechtel Grup, özel şirketlerle ABD hükümeti arasındaki sıcak ilişkiye çok güzel bir örnek oluşturuyordu. Bechtel’i iyi tanırdım. MAIN’de iken sık sık bu şirket ile yakın ilişkilerde bulunmuştum ve başmimarı da yakın bir dostum olmuştu. Bechtel, ABD’nin en etkili mühendislik ve inşaat şirketi idi. Başkanı ve üst düzey yöneticileri arasında George
Shultz ve Japonlar’ın mevcut Panama Kanalı’nı yeni ve daha verimli bir başka kanal ile değiştirmeye yönelik bir planım utanmadan desteklemiş olan [72]
ve Torrijos’dan nefret eden Caspar Weinberger de vardı. Böyle bir plan sadece kanalın mülkiyetini ABD’den Panama’ya geçirmekle kalmayacak, aynı zamanda Bechtel’i de yüzyılın en heyecan verici ve kazançlı mühendislik projesine katılmaktan alıkoyacaktı. Torrijos bu adamlara karşı çıkarken, bunu nezaket, cazibe ve harika bir espri anlayışı ile yapmıştı. Şimdi ise ölmüştü ve yerine onun espri anlayışına, karizmasına ve zekâsına sahip olmayan
ve çoğu
kişinin, dünyadaki Reaganlar’a, Bushlar’a ve Bechteller’e karşı durma şansı olmadığına inandığı Manuel Noriega gelmişti. Bu trajedi beni derinden etkilemişti. Saatlerce Torrijos ile yaptığım konuşmalar üzerinde düşündüm. Bir gece geç vakitlerde, uzun bir süre, bir dergideki resmine bakarak oturdum ve Panama’daki ilk
gecemi, yağmur
altında bindiğim taksiyi ve önünde durduğumuz o devasa ilan panosundaki resmini hatırladım.
[73] ‘Omar’ın ideali özgürlüktür; bir ideali yok edecek füze, henüz icat edilmemiştir!’ O fırtınalı gecede olduğu gibi, o sözleri hatırlamak içimin yeniden ürpermesine neden oldu. O zamanlar Torrijos’un Panama Kanalı’nı gerçek sahiplerine geri vermek için Carter ile işbirliği yapmasının ve bu zaferin yanı sıra Latin Amerikan sosyalistleri ile diktatörler arasındaki farklılıkları giderme çabalarının, Reagan-Bush yönetimini, ona suikast düzenleyecek kadar kızdıracağını bilemezdim. Başka bir karanlık gecede, Twin Otter uçağı ile yaptığı olağan bir uçuş sırasında öldürüleceğini ya da ABD dışında tüm dünyanın Torrijos’un elli iki yaşında ölümünün bir dizi CIA suikastından biri daha olduğu hakkında en ufak bir
şüpheleri olmayacağını da tahmin edemezdim. Torrijos yaşasaydı, şüphesiz, birçok Orta ve Güney Amerika ülkesinin başına bela olan, artan şiddet olaylarını bastırmaya çalışacaktı. Geçmiş eylemlerine bakarsak, uluslararası petrol
şirketlerinin Ekvador, Kolombiya ve Peru’nun Amazon bölgelerinde neden oldukları yıkımı azaltmak için bir anlaşma zemini arayacağını varsayabiliriz. Bu çabaların bir sonucu da, Washington’un terörist ve uyuşturucu savaşları diye adlandırdığı ama Torrijos’un, ailelerini ve evlerini korumak isteyen çaresiz insanların eylemleri olarak nitelendireceği korkunç anlaşmazlığın giderilmesi olacaktı. En önemlisi de, eminim o Amerika kıtaları, Afrika ve Asya’daki yeni kuşak liderler için bir rol modeli olurdu ki bu da CIA, NSA ve ET’lerin asla izin veremeyecekleri bir durumdu. |