Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
-Enerji Şirketim, Enron ve Bush
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
28-Enerji Şirketim, Enron ve Bush
Torrijos öldüğü zaman, Paula’yı görmeyeli aylar olmuştu. Aralarında MAIN’deyken tanıştığım ve babası Bechtel’in başmimarı olan genç çevre planlamacısı Winifred Grant’ın da olduğu başka kadınlarla çıkıyordum. Paula da Kolombiyalı bir gazeteci ile beraberdi. Romantik ilişkimizi bitirmeye ama arkadaş olarak kalmaya karar vermiştik. Uzman tanıklık işindeki durumum, özellikle de Seabrook Nükleer Santrali’ni savunmayışıma paralel olarak, çok iyi değildi. Zaman zaman, para için yine kendimi satıp, eski rolüme bürünmüşüm gibi geliyordu. Winifred
bu dönemde bana çok yardımcı oldu. Sıkı bir çevreci olmasına rağmen, artan miktarlarda elektrik üretme ihtiyacının pratik nedenlerinin farkındaydı. San Francisco’daki East Bay’ın Berkeley bölgesinde büyümüş ve Kaliforniya Üniversitesi Berkeley
kampüsünden mezun olmuştu. Hayat hakkındaki görüşleri Ann ve katı kuralcı aileminkilerle çelişen serbest düşünceli
biriydi. İlişkimiz gelişti. Winifred, MAIN’den izin aldı ve birlikte benim teknemle Atlantik sahilinden aşağı, Florida’ya doğru yelken açtık. Acelemiz yoktu, sık sık değişik limanlarda tekneyi bırakıp, uzman
tanık olarak
ifade vermek
için uçuyordum. Sonunda Florida’da West Palm Beach’e gelip bir daire kiraladık. Evlendik ve 17 Mayıs 1982’de kızımız Jessica doğdu. Otuz altı yaşımdaydım ve eğitim aldığımız doğal doğum sınıfındaki diğer erkeklerden oldukça yaşlıydım. Seabrook işinin bir bölümü de, New
Hampshire Kamu
Hizmet Komisyonu’nu nükleer santrallerin eyalette elektrik üretimi için en iyi ve en ekonomik seçim olduğuna ikna etmek idi. Ne var ki konuyu inceledikçe kendi savlarımın geçerliliği hakkındaki şüphelerim de artmaya başladı. Konu hakkındaki yayınlar, yeni araştırmalar yapıldıkça durmadan değişiyor ve ortaya çıkan kanıtlar da giderek birçok alternatif enerji kaynağının nükleer güçten teknik olarak daha üstün ve daha ekonomik olduğunu
gösteriyordu. Nükleer gücün emniyetli olduğu hakkındaki eski teori de artık geçerliliğini yitirmeye başlamıştı. Yedekleme sistemlerinin güvenilirliği, operatörlerin eğitimi, insanların hata yapma eğilimleri, cihazların yorulması ve nükleer atıkların ortadan kaldırılmaları konusundaki yetersizlik hakkında ortaya ciddi sorular atılıyordu. Şahsen, bir mahkemede ve yemin altında almam beklenen - almam için para ödenen - tavırla ilgili olarak rahatsızlık duymaya başladım. Aynı
zamanda, yeni
çıkan teknolojilerin bazılarının gerçekten de çevreye yardımcı olacak elektrik üretim yöntemleri sunduklarına da ikna olmaya başlamıştım. Bu, özellikle, daha önceden çöp olarak nitelendirilen maddelerden elektrik üretimi alanında doğruydu. Bir gün, New Hampshire kamu hizmeti şirketindeki patronlarıma, artık onlar lehine tanıklık yapamayacağını bildirdim. Çok kazançlı bu mesleği bırakmaya ve yeni teknolojilerin bazılarını tasarım masasından alıp, teorileri
pratiğe dönüştürecek bir şirket kurmaya karar vermiştim. Bu girişimdeki belirsizliklere ve hayatında ilk defa bir aile kuruyor olmasına rağmen, Winifred bana yüzde yüz destek oldu. 1982’de, Jessica’nın doğumundan birkaç ay sonra Bağımsız Güç Sistemleri (IPS) şirketini kurdum. Şirketin misyonu, çevreye yararlı elektrik santralleri geliştirmek ve diğer firmalara da aynı şekilde davranmaları yönünde model oluşturmaktı. Riski yüksek
bir işti
ve rakiplerimizin çoğu sonunda iflas ettiler. Ancak, “rastlantılar” imdadımıza yetişti. Gerçekten de, çoğu zaman birilerinin yardım için devreye girdiğine, eski hizmetlerim ve devam eden suskunluğumdan dolayı ödüllendirildiğime emindim. Bruno Zambotti, Amerikalararası Kalkınma Bankası’nda (Inter-American Development Bank) üst düzey bir pozisyonda işe girmişti. IPS’nin yönetim kurulunda da yer alıp, yeni şirketin finansmanında yardımcı olmayı kabul etti. Bankers Trust, ESI Energy, Prudential
Insurance Company, Chadboume ve Parke (eski ABD senatörü, başkan adayı ve İçişleri Bakanı Ed Muskie’nin de ortağı olduğu büyük bir Wall Street avukatlık firması) ve Riley Stoker Şirketi (Ashland petrol şirketinin sahibi olduğu,
karmaşık ve gelişmiş elektrik santrali boylerleri tasarlayan ve imal eden bir mühendislik firması) bize destek verdi. Hatta IPS’yi bir vergiden muaf tutarak, rakiplerine karşı belirgin bir üstünlük sağlamasına neden olan Temsilciler Meclisi’nin bile desteğini aldık. IPS ve Bechtel 1986’da (aynı anda ama birbirlerinden bağımsız olarak) asit yağmuruna neden olmadan atık kömür yakmak için çok gelişmiş ve modern teknolojiler kullanan santrallerin yapımına başladılar. 80’lerin sonuna doğru bu iki santral, üretim şirketlerinin uzun zamandır iddia ettiklerinin aksine, birçok atık maddenin elektriğe dönüştürülebileceğini ve kömürün asit yağmuruna neden olmadan
yakılabileceğini kesin
olarak ispatlayarak, elektrik üretim sektöründe bir çığır açmışlar ve yeni hava kirliliği yasaları çıkartılmasına
[74] yardımcı olmuşlardı. Bizim santralimiz aynı zamanda, böyle yeni ve gelişmiş teknolojilerin, küçük ve bağımsız bir şirket tarafından da, Wall Street ve diğer bilinen yollar vasıtasıyla, finanse edilebileceğini ortaya koymuştu. Ek bir yarar olarak, IPS santrali atık ısıyı, soğutma havuzları veya soğutma bacaları yerine, bir buçuk
hektarlık bir
hidrofonik seraya
gönderiyordu. IPS
başkam olarak
konumum, enerji
sektörünün derinlerine erişme olanağı vermişti. Bu işin içindeki en etkili insanlarla çalıştım: Avukatlar, lobiciler, yatırım bankacıları ve büyük şirketlerin üst düzey yöneticileri. Aynı zamanda, Bechtel’de 30 yıldan fazla bir süre çalışmış, başmimar konumuna yükselmiş ve şimdi de, 1970’lerin başındaki Suudi Arabistan Para Aklama Tezgâhı sırasında yapmış olduğum işlerin doğrudan bir sonucu olarak, Suudi Arabistan’da bir şehrin kurulmasından sorumlu bir kayınpederim olma avantajına da sahiptim. Winifred, Bechtel’in San Francisco merkezinin yanında büyümüştü ve şirket ailesinin de bir üyesiydi; Berkeley’den mezun olduktan sonraki ilk işi de Bechtel'de olmuştu. Enerji sektörü büyük çapta bir yeniden yapılanma yaşıyordu. Büyük mühendislik firmaları, o ana kadar yerel tekel olmalarının avantajlarını kullanan üretim firmalarını ele geçirmek (ya da en azından onlarla rekabete girmek)
için birbiriyle yarışıyordu. Günün anahtar kelimesi ‘serbestleştirme’ idi ve kurallar akşamdan sabaha
değişiyordu. Ortalık
mahkemelerin ve
parlamentonun aklını
karıştıran bir ortamdan yararlanmak isteyen hırslı insanlar için fırsatlarla doluydu. Sektörün duayenleri buna ‘Enerjinin Vahşi Batısı’ çağı adını verdiler. Bu süreçten zarar görenlerden biri de MAIN oldu. Bruno’nun öngördüğü gibi Mac Hall, gerçeklikle bağını kaybetmişti ve bunu ona söylemeye kimse cesaret edemiyordu. Paul Priddy hiçbir zaman kontrolü eline geçiremedi ve MAIN yönetimi sadece sektörü kasıp kavuran değişikliklerden yararlanmayı başaramamakla kalmadı, bir dizi de ölümcül hata yaptı. Bruno’nun yaptığı rekor kârlardan sadece birkaç yıl sonra ET rolünü bırakan MAIN finansal darboğaza girdi. Ortaklar, MAIN’i kartlarını doğru oynamış olan büyük mühendislik ve inşaat şirketlerinden birine sattı. Ben 1980 senesinde beher hissemi neredeyse 30 dolardan satmışken, diğer ortaklar yaklaşık 4 yıl sonra bunun yarısından azına razı olmak zorunda kaldı. Böylece yüz yıllık gururlu bir hizmet süreci utanç içinde sonuçlanmış oldu. Şirketin bu hale düşmesinden üzüntü duymakla birlikte, o zaman vermiş olduğum ayrılma kararımın doğruluğu da ortaya çıkmıştı. MAIN adı yeni sahiplerince bir süre daha kullanıldı, sonra o da bırakıldı. Tüm dünya ülkelerinde bir zamanlar o kadar ağırlığı olan şirket logosu da unutuldu gitti. MAIN enerji sektöründeki değişen atmosfere yeterince ayak uyduramayan şirketlere bir örnekti. Yelpazenin öbür ucunda ise biz
içeridekilerin büyüleyici bulduğu bir firma vardı: Enron. Sektördeki en hızlı büyüyen firmalardan biri olan ve birdenbire ortaya çıkan Enron, hemen
devasa anlaşmalara imza atmaya
başlamıştı. İş
toplantılarının çoğunda,
katılımcılar sandalyelerine yerleşip, kendilerine birer
bardak kahve
koyup, evraklarını düzenlerken birkaç
dakikalığına sohbet
ederlerdi. O günlerde bu sohbet konusu genellikle Enron üzerinde odaklanıyordu. Firma dışındaki hiç kimse Enron’un bu mucizeleri nasıl gerçekleştirebildiğini anlayamıyordu. İçeridekiler ise sadece
bizlere gülüp
sessizliklerini koruyorlardı. Bazen ısrar edilince, yönetimde yeni yaklaşımlardan, ‘yaratıcı finans’dan ve dünya başkentlerindeki güç odaklarını iyi tanıyan yöneticilerle çalışma konusundaki becerilerinden bahsediyorlardı. Bütün bunlar bana, eski ET tekniklerinin yeni bir şekli gibi geliyordu. Küresel imparatorluk hızla ilerliyordu. Petrol ve uluslararası ortamla ilgilenenlerimiz [75] [76]
için ise sık konuşulan bir konu daha vardı: Başkan yardımcısının oğlu George W. Bush. Bush’un ilk enerji şirketi Arbusto sonunda
1984’te Spectrum 7 ile birleşerek kurtarılan başarısız bir şirketti. Ardından, Spectrum 7 kendini iflasın eşiğinde buldu ve 1986’da Harken Enerji şirketi tarafından satın alındı; G. W. Bush, yıllık 120 bin dolar maaşla, yönetim kurulu üyesi ve danışman olarak kaldı. Hepimiz, ABD başkan yardımcısı olan bir babanın bu görevlendirme kararında etkili olduğunu varsaydık; genç Bush’un bir petrol yöneticisi olarak başarı sicili böyle bir görevi kesinlikle hak etmiyordu. Harken’in, bu fırsatı, tarihinde ilk defa uluslararası ortama açılmak ve Ortadoğu’da aktif olarak petrol yatırımları aramak için kullanması da rastlantı olamazdı. Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|