Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
BÖLÜM IV 1981-GÜNÜMÜZ
26-Ekvador Başkanı’nın Ölümü MAIN’den ayrılmak kolay olmadı; Paul Priddy bana inanmayı reddediyordu. “1 Nisan şakası yapıyorsun,” dedi göz kırparak. Ciddi olduğum konusunda kendisini ikna ettim. Paula’nın, insanları kızdırabilecek veya bir ET olarak yaptıklarımı açıklayacağım şüphesi uyandırabilecek herhangi bir
davranışta bulunmamam konusundaki öğüdünü
de hatırlayarak, MAIN’in benim için yapmış olduğu her şeyi takdir ettiğimi vurguladım. Ama artık yollarımızı ayırma zamanının geldiğine inandığımı söyledim. Hep, dünyada MAIN aracılığıyla tanımış olduğum insanlar hakkında yazmak istemiştim ama politik anlamda değil. National Geographic ve diğer dergiler için serbest olarak çalışmak ve yolculuk etmeye devam etmek istediğimi söyledim. MAIN’e olan bağlılığımı belirttim ve her fırsatta onu öveceğime söz verdim. Sonunda Paul razı oldu.
İstifamı izleyen günlerde, hemen herkes beni kararımdan vazgeçirmeye çalıştı. MAIN’in benim için ne kadar iyi bir yer olduğu söylendi, hatta aklımı kaçırmış olabileceğim bile dile getirildi. Sonunda, biraz da onları kendilerini sorgulamaya zorladığı için, kimsenin kendi isteğimle ayrıldığımı kabul etmek istemediği sonucuna vardım. Eğer ben ayrılmak istediğim için deli değilsem, o zaman onlar kaldıkları için kendi
nedenlerini sorgulamak zorunda kalabilirlerdi. Beni mantıklı düşünemeyen bir insan olarak görmek, onlar için daha kolaydı. En
rahatsız edici
olanıysa, kendi
çalışanlarımın tepkileriydi. Onların gözünde onları terk ediyordum ve yerimi alacak belli biri de yoktu. Ancak, kararımı vermiştim. Ayağımı sürüyerek geçen bunca yıldan sonra, her şeye yeniden başlamak konusunda kararlıydım. Ne yazık ki, olaylar o kadar basit değildi. Evet, artık bir işim yoktu ama imtiyazlı ortak olmaktan çok uzak olduğum için, hisselerimi satınca elime geçen para emekli olmam için
yeterli değildi. MAIN’de birkaç sene daha kalmış olsaydım, bir zamanlar düşlediğim o kırk yaşındaki milyoner olabilirdim. Ancak, otuz beşimde o hedefe ulaşmak için önümde daha uzun bir yol vardı. Boston’da soğuk ve kasvetli bir Nisan ayı idi. Sonra bir gün Paul Priddy arayıp, ofisine gitmem için
neredeyse yalvardı. “Müşterilerimizden biri bizi bırakmakla tehdit ediyor,” dedi. “Kendilerini uzman tanık olarak senin temsil etmeni istedikleri için bizi
tutmuşlardı.” Bunun hakkında çok düşündüm. Paul’un karşısına oturduğum zaman, kararımı vermiştim. Fiyatımı söyledim: MAIN’deki maaşımın üç katından fazla bir ücret. Beklemediğim bir şekilde, kabul etti ve bu benim yeni işimin başlangıcı oldu. Ondan sonraki birkaç sene boyunca, özellikle yeni elektrik santralleri yapımı projelerinin kamu altyapı komisyonlarınca onayını isteyen ABD elektrik şirketleri için yüksek ücretli bir uzman
tanık olarak çalıştım. Müşterilerimden biri de New Hampshire Kamu Hizmet Şirketi idi. Görevim, yemin altında, oldukça tartışmalı Seabrook Nükleer Santrali’nin ekonomik fizibilitesini savunmaktı. Artık Latin Amerika ile doğrudan bir ilgim olmasa da, oradaki olayları izlemeyi sürdürdüm. Bir uzman tanık olarak, duruşmalar arasında oldukça zamanım oluyordu. Paula ile temasımı devam ettirdim ve uluslararası petrol politikası sahnesinde bir anda öne çıkan Ekvador’daki Barış Gönüllüleri günlerimden kalan eski dostlukları yeniledim. Jaime Roldós ilerliyordu. Seçim kampanyası sırasında vermiş olduğu sözleri ciddiye almış ve petrol şirketlerine karşı tam yol saldırıya geçmişti. Panama Kanalı’nın her iki
yanındakilerin çoğunun görmedikleri ya da göz ardı ettikleri birçok şeyi görüyor gibiydi. Dünyayı küresel
bir imparatorluk haline getirmeyi ve ülkesinin insanlarını nerede ise hizmetkârlık seviyesinde bir role indirgemeyi amaçlayan akımları anlıyordu. Onun hakkındaki gazete makalelerini okudukça, sadece kendini adamışlığı ile değil, olayların ardındaki derin anlamları algılama yeteneği ile de beni etkilemişti. Ve bu derin anlamlar dünya politikasında yeni bir çağa girmekte olduğumuz gerçeğine işaret ediyordu. 1980 Kasım ayında Carter, ABD başkanlık seçimlerinde Ronald Reagan’a karşı kaybetti. Torrijes ile imzalamış olduğu Panama Kanalı Anlaşması, İran’daki durum,
özellikle de Tahran’da ABD Elçiliği’nde tutulan rehineler ve başarısız kurtarma operasyonu, ana sebeplerdi. Ancak, ortada dönen bir şeyler daha vardı. En büyük hedefi küresel barış olan ve kendini ABD’nin petrole olan bağımlılığını azaltmaya adamış bir başkan gitmiş, yerine ülkenin hak ettiği yerin, askeri güç ile elde edilmiş dünya piramidinin tepesi olduğuna ve nerede olurlarsa olsunlar, petrol sahalarını kontrol etmenin Bariz Kader'imizin bir parçası olduğuna inanan bir insan gelmişti. Beyaz Saray’ın çatılarına güneş enerjisi panelleri yerleştiren bir başkanın yerine,
[66]
Oval Ofis’e gelir gelmez onları söktüren biri gelmişti. Carter belki etkin olmayan bir politikacı olabilirdi ama Amerika için, Bağımsızlık Bildirgesi’nde tanımlanmış olanla tutarlı bir vizyonu
vardı. Bugün
geriye dönüp
bakıldığında, Carter
nerede ise
saflık derecesinde eski kafalı görünüyor; bu ulusu yaratan ve büyükbabalarımızı kıyılarına çeken ideallere geri dönmek gibi bir şey. Ondan hemen öncekilerle ve
sonrakilerle kıyasladığımız zaman, bir garip gözüküyor. Dünya görüşü ET’lerinkine hiç benzemiyordu. Diğer yanda ise Reagan, kesinlikle bir küresel imparatorluk mimarı ve
bir şirketokrasi hizmetkârı idi.
Seçildiği zamanlar, bir Hollywood aktörü olmasını - mogullardan gelen emirleri uygulayan ve emir almasını bilen biri - çok uygun bulmuştum. Onun tanımı da buydu. Büyük şirketlerin CEO ofisleri ile banka yönetim kurulları ve hükümet koridorları arasında gidip gelen adamların işlerini görecekti. Ona hizmet eder görünen ama aslında hükümeti yönlendiren Başkan Yardımcısı George H. W. Bush, İçişleri Bakanı George Shultz, Savunma Bakanı Caspar Weinberger, Richard Cheney, Richard Helms ve Robert McNamara gibi
adamlara hizmet
edecekti. Bu
adamların istediklerini savunacaktı: Verdiği emirlere uyan bir dünyayı ve tüm kaynaklarını kontrol eden bir Amerika; Amerika tarafından yazılmış kuralları uygulayan bir ABD silahlı kuvvetleri ve küresel imparatorluğun CEO’su olarak Amerika’yı destekleyen uluslararası bir ticaret ve bankacılık sistemi.
Geleceğe baktıkça, ET’ler için çok iyi olacak bir
döneme giriyoruz gibi görünüyordu. Ayrılmak için tam da bu zamanı seçmiş olmam kaderin
bir cilvesi
idi. Ama
üzerinde düşündükçe, yaptığımın doğruluğuna daha da ikna oluyordum. Zamanlamamın doğru
olduğunu biliyordum. Uzun vadede bunun ne anlam ifade ettiğine gelince, kristal bir kürem yoktu; ancak, tarihten imparatorlukların sonsuza dek sürmediklerini ve her çıkışın bir inişi olduğunu biliyordum. Benim bakış açımdan, Roldós
gibi insanlar ümit veriyorlardı. Ekvador’un yeni
başkanının mevcut
durumun inceliklerinin çoğunu anladığına emindim. Torrijos’un bir hayranı olduğunu ve Panama Kanalı meselesindeki cesur tutumundan dolayı Carter’i alkışladığını biliyordum. Roldós’un tökezlemeyeceğine emindim. O ve Torrijos gibilerinin kararlılık ve cesaretlerinin diğer ülkelerin liderlerine de örnek olacağını ümit ediyordum. 1981’in başlarında, Roldós yönetimi yeni Hidrokarbonlar Yasası’nı Ekvador parlamentosuna resmen sundu. Bu yasa, eğer uygulanırsa, ülkenin petrol şirketleri ile olan ilişkilerinde bir reform yaratacaktı. Birçok yönden devrimci, hatta radikal
olarak nitelendiriliyordu. İşlerin yapılma
şeklini değiştirmeyi amaçladığı kesindi. Etkisi Ekvador’un çok ötesine, Latin Amerika’nın büyük bir
bölümüne ve
tüm dünyaya
[67] [68]
yayılacaktı. Petrol şirketleri beklenilen şekilde tepki verdi; tüm kartlarını oynadılar. Halkla
ilişkiler personeli, Jaime Roldós’a çamur atarken, lobiciler de, tehdit ve rüşvet dolu çantalarıyla Quito ve Washington’a gittiler. Ekvador’un modern zamanlarda demokratik olarak seçilmiş olan ilk başkanını, başka bir Castro olarak göstermeye çalıştılar. Ama Roldós baskılara boyun eğmedi. Politika ile petrol - ve din - arasındaki komployu suçlayarak karşılık verdi. Summer Dil Enstitüsü’nü petrol şirketleri ile işbirliği içinde olmakla açıkça itham etti ve sonra da, çok cesurca - ve belki de düşüncesizce - enstitüyü ülkeden attı. Yasa teklifini parlamentoya göndermesinin üzerinden sadece haftalar geçmişken ve enstitü misyonerlerini henüz birkaç gün önce kapı dışarı etmişken Roldós, petrol şirketleri de dahil olmak üzere, tüm yabancı kurumları, Ekvador halkına yardımcı olacak
planlar uygulamaya [69]
koymazlarsa, ülkesinden çıkmak zorunda
bırakılacakları konusunda uyardı. Quito’daki olimpik Atahualpa stadyumunda önemli bir konuşma yaptıktan sonra Ekvador’un güneyindeki küçük, bir kasabaya gitti. Orada, 24 Mayıs 1981 ’de, bir uçak kazasında öldü. Dünya şok olmuştu. Latin Amerikalılar ise hiddetten köpürüyorlardı. Güney yarımküredeki gazeteler “CIA Suikasti!” diye bağıran manşetler attı. Washington ve petrol
şirketlerinin kendisinden nefret etmeleri bir yana, birçok olay da bu iddiaları destekler görünüyordu ve başka gerçekler de ortaya çıktıkça bu şüpheler iyice güçlendi. Sonunda hiçbir şey kanıtlanamadı ama tanıklar Roldós’un, hayatına kastedildiğinden şüphelendiği için önlem aldığını, bu önlemler arasında iki uçakla yolculuk etmek olduğunu da söylüyorlardı. İddiaya
göre, güvenlik
görevlilerinden biri son dakikada onu diğer uçağa binmeye ikna etmişti. O uçak da havaya [70] uçmuştu.
Dünyanın tepkisine rağmen, bu haber ABD medyasında neredeyse hiç yer almadı. Ekvador’un başkanlığını Osvaldo Hurtado devraldı. Summer Dil Enstitüsü’nü ve onun petrol şirketi destekçilerini geri getirdi. Yıl bitmeden, Texaco ve diğer yabancı şirketler Guayaquil Körfezi’nde ve Amazon Havzası’nda petrol aramak üzere iddialı bir program başlatmıştı. Roldós’a övgüsünde, Omar Torrijos ona “kardeşim” diye seslendi. Aynı zamanda, kendi suikastı ile ilgili olarak karabasanlar gördüğünü de itiraf etti; muazzam bir ateş topu içerisinde gökten düştüğünü görüyordu. Bir kehanet gibiydi.
|