Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
25-İstifa Ediyorum
Mac Hall’ın, Bruno’yu kovması MAIN’de bir deprem etkisi yapmıştı. Tüm şirkette karışıklık ve itirazlara neden oldu. Evet, Bruno’nun düşmanları vardı ama onlardan bazıları bile bu gelişmeden rahatsızlık duyuyordu. Çalışanların çoğuna göre, nedenin kıskançlık olduğu açıktı. Yemek masalarında ve kahve makinesinin etrafında yapılan sohbetlerde, insanlar, Hall’ın, kendinden on beş yaş genç ve şirketi yeni kârlılık seviyelerine çıkartan bu yönetimden korktuğunu düşündüklerini söylüyorlardı. “Hall, Bruno’nun bu kadar iyi görünmeye devam
etmesine izin
veremezdi,” dedi
yönetimden biri. “Bruno’nun yönetimi ele alıp onu göndermesinin bir an meselesi olduğunun mutlaka farkındaydı.” Bu savları ispat edercesine Hall, yeni başkan olarak Paul Priddy’i atadı. Paul, yıllarca MAIN’de müdür yardımcılığı yapmış, yumuşak huylu, temelden gelme bir mühendisti. Kanımca da, yönetim kurulu başkanının her dediğini yapacak ve onu şahane performansı ile tehdit etmeyecek donuk biriydi. Bu görüşüm çoğu kişi tarafından da paylaşılıyordu. Bruno’nun gidişi benim için yıkıcı oldu. Kişisel bir rehber olduğu gibi, uluslararası çalışmalarımızda da anahtar bir kişiydi. Ayrıca, daha çok yurtiçi işlerimize odaklanmış olan Priddy’nin denizaşırı rolümüzün gerçek kapsamıyla ilgili pek bir fikri yoktu. Şirketin bundan sonra nereye gideceğini düşünüyordum. Evinden aradığım Bruno ise olaya felsefik yaklaşmayı tercih etti. “Sen de biliyorsun John, bir
nedeni olmadığının farkındaydı,” dedi
Hall’ı kastederek. “Bu yüzden ben de çok iyi bir ayrılış paketinde ısrar ettim ve aldım da. Mac büyük bir oy kitlesini kontrol ettiği için, kararını verdikten sonra yapabileceğim hiçbir şey yoktu.” Bruno, müşterilerimiz arasındaki çok
uluslu bankalardan gelen bazı yüksek mevki iş tekliflerini düşündüğünü söyledi. Ona, ne yapmam gerektiğini düşündüğünü sordum.
“Gözlerini açık tut,” diye öğütledi. “Mac Hall gerçeklik ile bağını kaybetmiş. Ama bunu ona kimse söylemez; hele şimdi, bana yaptığından sonra.”
1980 Mart ayının sonlarında, bu olayın etkisi henüz geçmemişken, Virgin Adaları’nda bir yelkenli tatiline çıktım. Yanımda, kendisi de MAIN’de çalışan Mary adında genç bir kadın vardı. Tatil yerini seçerken düşünmemiştim ama şimdi biliyorum ki, yılbaşında vermiş olduğum kararı uygulamaya geçirmeme yardımcı olacak bir adım atmamda, bölgenin tarihi etken olmuştu. Bunun ilk göstergesi, bir öğleden sonra St. John Adası’nı geçip, Amerikan Virgin Adaları’nı İngiliz Virgin Adaları’ndan ayıran Sir Francis Drake Kanalı’na girerken ortaya çıktı. Kanal, adını İspanyol altın konvoylarının baş belası olan bir İngiliz’den almıştı. Bu bana, son 10 yıl içinde, Drake ve Sir Henry Morgan gibi etraflarını soyup talan eden ama yine de yaptıklarından dolayı
alkışlanan -hatta
şövalyelik unvanı ile ödüllendirilen- korsanları ve
diğer tarihi
karakterleri düşündüğüm zamanları anımsattı. Bu insanlara saygı duyacak şekilde
yetiştirildiğim halde,
Endonezya, Panama, Kolombiya ve Ekvador gibi ülkeleri çıkarlarımız için kullanmanın beni niye rahatsız ettiğini kendime hep sormuştum. Aralarında Ethan Allen,
Thomas Jefferson, George Washington. Daniel Boone, Davy Crockett, Lewis ve Clark gibi isimlerin de bulunduğu kahramanlarımın çoğu, Kızılderililer’i, esirleri ve kendilerine ait olmayan toprakları sömürmüştü ve ben de, suçluluk duygumu azaltmak için bu örnekleri kullanmıştım. Şimdiyse, Sir Francis Drake
Kanalı’na girerken, mantığımın geçersizliğini görüyordum. Yıllar boyu, işime geldiği için göz ardı ettiğim bazı şeyleri anımsadım. Ethan Ailen, aylarca 15 kiloluk prangalara bağlı bir halde İngiliz hapishane gemilerinde kalmış, sonra da bir İngiliz zindanına atılmıştı. 1775 Montreal Savaşı’nda, Jaime Roldós ve Omar Torrijos’un şimdi kendi insanları için istedikleri gibi bir
özgürlük için savaşırken esir düşmüş bir savaş esiriydi. Thomas Jefferson, George Washington ve diğer tüm Kurucu Atalarımız hayatlarını benzer idealler uğruna tehlikeye atmıştı. İhtilalin başarıya ulaşacağı garanti değildi; kaybetmeleri durumunda birer hain olarak asılacaklarını biliyorlardı. Daniel Boone, Davy Crockett ve Lewis ile Clark da benzer zorluklara katlanmış, birçok özveride bulunmuştu. Peki ya Drake ile Morgan? Tarihin bu bölümü hakkında bilgilerim tam değildi. Ama Protestan İngiltere’nin Katolik İspanya tarafından tehdit edildiğini hatırlıyordum. Drake ile Morgan’ın, kişisel çıkarları için değil de, İngiltere’nin egemenliğini korumak amacıyla, İspanyol İmparatorluğu’nu kalbinden, altın
kalyonlarından vurmak için korsanlığa başlamış olabilecekleri olasılığını göz ardı edemezdim. Kanal boyunca seyredip, kuzeyde Büyük Thatch ve güneyde St.
John Adaları’na yaklaşırken, bu düşünceleri aklımdan çıkartamıyordum. Mary bir bira verip, müziğin sesini açtı. Ama etrafımdaki güzelliklere ve yelken açmanın getirdiği özgürlük duygusuna rağmen, kızgındım. Tüm bunları kafamdan silmeye çalışıp, biranın tadına varmaya çalıştım. Bu duygu yakamı bırakmıyordu. Geçmişten gelen bu sesler ve onları kendi açgözlülüğümü haklı çıkartmak için kullanmış olmam beni kızdırmıştı. Hem aileme, hem de o züppe hazırlık okulu Tilton’a, tüm bu tarihi bana yutturdukları için kızgındım. Bir bira daha açtım. Bruno’ya yaptıklarından dolayı Mac Hall’ı öldürebilirdim. O sırada pupa yelken seyrindeki bir tekne yanımızdan geçti. Yarım düzine genç erkek ve kadın; rengârenk pareolar sarınmış hippiler, ön güvertede çırılçıplak bir çift bağırıp bize el salladı. Tekneden ve genel görünümlerinden, teknede yaşadıkları belli oluyordu; komünal bir topluluk, modern korsanlar, serbest, çekincesiz. Ben de onlara el sallamaya çalıştım ama elim itaat etmiyordu. Bir kıskançlık hissi tüm benliğimi kapladı. Mary, güvertede durmuş, pruvada gözden kayboluşlarını seyrediyordu. “O hayata ne dersin?” diye sordu. O anda anladım. Sorun ailem, Tilton veya Mac Hall değildi. Nefret ettiğim kendi hayatımdı. Benim. Nefret ettiğim sorumlu kişi bendim. Mary, sancak tarafını gösterdi ve bağırarak bir şeyler söyledi. Yanıma yaklaştı. “Leinster Koyu,” dedi. “Akşam demir atacağımız yer.” Orada, St.
John Adası’nda, korsan gemilerinin altın yüklü kalyonların geçmesini beklediği koyda... Biraz daha yaklaştım, sonra dümeni Mary’e verip ön tarafa gittim. O, tekneyi Watermelon Çay’ın yanından güzelim koya sokarken, ben de floku indirip katladım ve çapayı çıkarttım. Mary kıvrak bir hareketle ana yelkeni indirdi. Çapayı kenardan saldım; zincir berrak suların
içine boşaldı
ve tekne
yavaşlayarak durdu. Yerleştikten sonra Mary
biraz yüzüp,
uyumaya gitti. Ben de ona bir not bıraktım ve sandalla sahile çıkıp, eski bir şeker çiftliği harabelerinin yanından karaya çıktım. Orada, suyun yanı başında, düşünmemeye ve kendimi tüm duygulardan arındırmaya çalışarak, uzunca bir süre oturdum. Hiç bir işe yaramadı. Akşama doğru, oradaki bir tepeye çıkıp, bu eski çiftliğin viran duvarları üzerinden, aşağıda demirli
teknemize baktım
ve güneşin
Karayipler’e doğru batışını seyrettim. Her şey çok sakin ve huzur verici görünüyordu. Ama etrafımdaki çiftliğin bir zamanlar büyük bir sefalet
ve umutsuzluk mekânı olduğunu
biliyordum; yüzlerce Afrikalı esir burada, silah zoruyla bu muhteşem malikâneyi yaparken, şeker pancarını ekip, hasat ederken ve ham şekeri romun ham maddesine dönüştüren makineleri çalıştırırken ölmüştü. Buranın
sükûneti, geçmişindeki vahşeti aynen benim içimdeki öfkeyi maskelediği gibi maskeliyordu. Güneş dağlık bir adanın arkasında gözden kayboldu. Ufku geniş eflatunumsu bir bant kapladı. Deniz kararmaya başladı ve ben şok
edici gerçekle yüz yüze geldim: Ben de bir esir tüccarıydım; MAIN’deki işim sadece fakir ülkeleri borç
yükü altında
küresel imparatorluğun içine çekmek değildi. Ne abartılı tahminlerim, sadece ülkem petrole ihtiyaç duyduğu zaman diğer ülkelerden diyetini almayı garantilemek için kullanabileceği araçlardı, ne de bir ortak olarak konumum, sadece şirketin kârlılığını artırmakla alakalıydı. İşim, aynı zamanda, insanlar ve aileleriyle de ilgiliydi; üzerinde oturduğum duvarı inşa ederken ölen insanlar, kullandığım insanlar gibi. Ben, 10 yıl boyunca, Afrika ormanlarına girip erkekleri ve kadınları onları bekleyen gemilere sürükleyen tüccarların varisi olmuştum. Benimkisi daha modern, daha ince bir yaklaşım olmuştu: Ben hiçbir zaman ölmekte olan bedenleri görmek, çürüyen etleri koklamak veya acı
dolu çığlıkları duymak zorunda
kalmamıştım. Ama benim yaptıklarım da en az o kadar haince idi ve ben kendimi bunlardan ayırabildiğim, bunların kişisel yönlerinden, o vücutlardan, etlerden ve çığlıklardan kendimi soyutlayabildiğim için belki de, son kertede daha büyük bir günahkârdım. Demirli duran tekneye bir daha baktım. Mary güvertede oturmuş, herhalde bir margarita içiyor, bir tane de bana vermek için bekliyordu. O anda, günün son ışıkları altında, onu orada öyle gevşemiş, güven içinde görünce, ona ve benim için çalışan herkese yaptıklarım, onları birer ET’ye dönüştürmek için kullandığım yöntemler aklıma geldi. Onlara, Claudine’nin bana yaptıklarını yapıyordum ama
onun dürüstlüğü olmadan. Zamlar ve terfilerle onları kandırıp, birer esir tüccarına dönüştürüyordum ve benim gibi onlar da sisteme zincirleniyordu. Onlar da birer esirdi. Başımı
denizden, koydan
ve eflatun
gökyüzünden çevirdim. Afrika’daki evlerinden kopartılmış esirler tarafından yapılmış duvarların önünde gözlerimi yumdum. Hepsini kafamdan uzaklaştırmaya çalıştım. Gözlerimi açtığım zaman, tam karşımda beyzbol sopası kadar kalın ve iki katı uzunluğunda, büyük ve yamuk yumuk bir sopayı fark ettim. Ayağa fırladım, sopayı kaptım ve taş duvarlara vurmaya başladım. Yorgunluktan bitkin düşene kadar da vurmaya devam ettim. En sonunda çimlerin üstüne
yatıp, tepemden geçen bulutları seyrettim. Bir süre sonra sandala geri döndüm. Orada, sahilde durup mavi sularda demirli tekneyi seyrettim ve ne yapmam gerektiğinin bilincine vardım. Eğer eski hayatıma, MAIN’e ve onun temsil ettiği her şeye geri dönersem, sonsuza kadar kaybolacağımı biliyordum. Zamlar,
emeklilik ikramiyeleri, sigorta ve ek avantajlar, şirketteki hissem... Ne kadar uzun süre kalırsam, ayrılmam da o kadar zor olacaktı. Bir esir olmuştum. O taş duvarları dövdüğüm gibi kendimi dövmeye devam edebilir ya da kaçabilirdim. İki gün sonra Boston’a döndüm. 1 Nisan 1980’de de Paul Priddy’nin ofisine gidip istifamı verdim.
|