Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
New York Times Magazine yardımcı editörü
ve birçok kitabın da yazan David Harris’in ilginç bir gözlemi vardı.
[88]
2001’de yazdığı Ay'ı Vurmak adlı kitabında şöyle diyordu: Dünyanın her köşesinde Amerikalılar’ın çatıştığı binlerce lider, kral, diktatör ve cunta arasından, General Manuel Antonio Noriega, Amerikalılar’ın bu şekilde peşinden gittiği tek isimdir. 225 yıllık resmi varlığı sırasında, ABD sadece bir defa başka bir ülkeyi işgal edip, liderini -kendi toprakları içinde- Amerikan yasalarına karşı gelmiş olmasından dolayı yargılanması ve hüküm giymesi için ABD’ye götürmüştür. Bombardıman sonrası, ABD
kendini birdenbire nazik bir durumla karşı karşıya buldu. Bir süre için sanki her şey ters tepecekmiş gibi göründü. Bush yönetimi kişiliksizlik söylentilerini bastırmış olabilirdi ama şimdi de yasallık sorunu ve terörist bir eylem içinde yakalanmış bir zorba görünümünde olmakla karşı karşıya idi. ABD ordusunun, askerler ölüleri yakıp gömerlerken, medya mensuplarını, Kızılhaç’ı ve diğer yabancı gözlemcileri, ağır bombardımana maruz kalmış olan bölgelere [89] [90]
girmekten üç gün süreyle yasakladığı ortaya çıktı. Basın, yasa dışı ve diğer uygunsuz davranışlar hakkında ne kadar kanıtın yok edildiği ve sağlık hizmetlerinin zamanında ulaşmamış olmasından dolayı kaç kişinin öldüğü konusunda sorular sordu. Ama bu sorular hiçbir zaman yanıtlanmadı. İstila hakkındaki gerçeklerin çoğunu hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz, katliamın gerçek boyutlarını da. Savunma Bakanı Richard Cheney, 500 ile 600 arasında ölü olduğunu iddia etti. Ama bağımsız insan hakları grupları bu rakamın 3 bin ile 5 bin arasında değiştiğini tahmin ediyordu; 25 bin kişi de evsiz kalmıştı. Noriega tutuklandı, Miami’ye götürüldü ve 40 yıl hapse mahkûm edildi; o zamanlar, ABD’de resmen savaş mahkûmu statüsünde olan tek kişiydi. Dünya, uluslararası hukukun bu açık ihlali ve savunmasız insanların dünyadaki en kuvvetli askeri güç tarafından gereksiz katli karşısında ayağa kalktı. Ama ABD’de çok az insan bu isyanın ve Washington’un işlemiş olduğu suçların farkındaydı. Basında çıkan haberler de son derece kısıtlıydı. Bunda birkaç etkenin katkısı vardı: Hükümet politikası, yayıncılar ve televizyon yöneticilerine Beyaz Saray’dan edilen telefonlar, kişiliksizlik faktörünün kendi sorunları haline gelmesinden korktukları için karşı çıkmaya
çekinen milletvekilleri ve toplumun tarafsızlıktan çok
kahramanlara ihtiyacı olduğunu düşünen gazeteciler. Bir istisna, Panama’nın işgalinde bulunan ve yıllarca onu analiz etmeye devam eden Newsday editörü ve Associated Press muhabiri Peter Eisner idi. 1997’de yayınlanan Amerika'nın Mahkûmu Manuel Noriega 'nın Anıları adlı kitabında Eisner şöyle yazmıştı: Noriega ile savaşmak adına gerçekleştirilen katliam, yıkım ve adaletsizlik (ve bu olayı çevreleyen yalanlar) ABD’nin temel
demokrasi prensiplerine bir tehdit
oluşturmaktaydı... Askerlere Panama’da
[91] [92]
öldürmeleri emredilmişti ve kendilerine, bir ülkeyi zalim ve ahlaksız bir diktatörün pençesinden kurtarmaları gerektiği söylenince de öyle yaptılar; onlar bir kere harekete geçtikten sonra da, ülkelerinin (ABD) insanları uygun adım
peşlerinden geldiler. Noriega ile Miami’deki hapishane hücresinde yaptığı söyleşiler de dâhil, uzun bir araştırma sonunda, Eisner diyor ki: Kilit
noktalarda, kanıtların, Noriega’ya yönlendirilen suçlamaları ortaya koyduğunu düşünmüyorum. Yabancı bir askeri lider veya egemen bir ülkenin başkanı olarak, eylemlerinin Panama’nın işgalini haklı kıldığını ya da ABD’nin
ulusal güvenliğine bir tehdit
oluşturduğunu da düşünmüyorum.’ Sonuç olarak Eisner diyor ki: Siyasi durum analizim ve Panama hakkında işgal öncesinde, işgal sırasında ve işgal [93] sonrasındaki gördüklerim beni, ABD’nin Panama’yı işgalinin, gücün abartılı bir şekilde kötüye
kullanımı olduğu
sonucuna getirmiştir. Temel olarak, bu işgal, kabul edilemez bir kan dökme pahasına, küstah Amerikan siyasetçilerinin ve
onların Panama’daki müttefiklerinin amaçlarına hizmet etmiştir. Panama’nın Kolombiya’dan kopartılmasından Torrijos’un iş başına gelmesine kadar geçen süre içerisinde, ABD’nin kuklaları olarak hizmet eden Arias ailesi ve Torrijos-öncesi oligarşi, yeniden yönetime getirildiler. Yeni Kanal Anlaşması belirsiz bir hale geldi. Temel olarak, resmi belgelerin dediklerinin aksine, Washington bir kez daha bu suyolunun kontrolünü ele geçirdi.
Bu olaylar ve MAIN’de çalışırken yaşamış olduklarım üzerinde düşünürken, durup durup aynı soruları sorduğumu fark ettim: Milyonlarca insanı etkileyen tarihi önemdeki kararlar da dâhil, kaç karar, doğru olanı yapmak isteği yerine, kişisel nedenlerini öne çıkartan insanlar tarafından alınıyordu? Üst düzey kaç hükümet görevlimiz ulusa sadakat yerine açgözlülükleri tarafından yönlendiriliyordu? Kaç savaş, bir başkanın, seçmenlerinin onu kişiliksiz olarak görmelerini istemediği için çıkmıştı? SWEC’in başkanına vermiş olduğum söze rağmen, Panama işgali hakkındaki rahatsızlığım ve bir şey yapamama duygum beni, kitabımla ilgili çalışmalarımı sürdürmeye itti. Ama şimdi, Torrijos üzerine odaklanmaya karar vermiştim. Onun öyküsünü, dünyamızı kirleten birçok adaletsizliği ortaya çıkartmanın ve kendimi suçtan arındırmanın bir yolu olarak görüyordum. Bu defa, dostlarımın ve meslektaşlarımın önerilerini almak yerine, yaptığım şey hakkında sessiz kalmaya kararlıydım. Kitap üzerinde çalıştıkça, biz ET’lerin dünyaya verdiği zararların boyutu hakkında hayrete düştüm. Öne çıkan birkaç ülke üzerinde yoğunlaşmaya çalıştım. Ama benim çalıştığım
ve sonra da daha kötü duruma düşen yerlerin listesi hayret vericiydi. Aynı zamanda, kendi ahlaksızlığımın boyutları da beni dehşete düşürmüştü. Kendimi defalarca sorgulamıştım ama bu işin içindeyken günlük faaliyetlerime, daha büyük resmi görmemi engelleyecek derecede odaklanmış olduğumu fark ettim. Endonezya’da iken, Howard Parker ile tartıştıklarımız ya da Rasy’nin genç Endonezyalı arkadaşlarının öne sürdüğü konular hakkında endişe duymuştum. Panama’da çalışırken, Fidel’in beni götürdüğü gecekondu mahalleleri, Kanal Bölgesi ve o diskotekte gördüklerimin bana düşündürdüklerinden çok etkilenmiştim. İran’da, Emin ve Doktor ile olan görüşmelerim beni çok rahatsız etmişti. Şimdi ise bu kitabı yazma süreci bana özet bir bakış sağlamıştı. Büyük resmi görmeyip, eylemlerimin gerçek anlamlarını kaçırmamın ne
kadar kolay
olabildiğini anlıyordum. Tüm bu olayların doğası ne kadar da basit ve açık görünüyordu ve ne kadar da tehlikeli. Bu,
bende, bir asker görüntüsünü çağrıştırıyordu. Başlangıçta, saftır. Başka insanları öldürmenin etik tarafını sorgulayabilir ama çoğunlukla, kendi korkusu ile yüzleşmek, kendi varlığını sürdürmeye odaklanmak zorundadır. İlk düşmanını öldürdükten sonra, karmakarışık hislere kapılır. Öldürdüğü adamın ailesini merak edip, pişmanlık duyabilir. Ama zaman geçip de, daha fazla savaşta yer alıp, daha fazla insan öldürdükçe kaşarlanır. O artık profesyonel bir askere dönüşmüştür. Ben de profesyonel bir asker olmuştum. Bu gerçeği kabullenmek, suçların işlenip
imparatorlukların kurulması sürecinin daha iyi anlaşılmasının da kapısını araladı. Artık, bu kadar insanın
hunharca eylemleri nasıl gerçekleştirmiş olduğunu anlayabiliyordum. Örneğin, iyi aile babası İranlılar’ın nasıl olup da Şah’ın acımasız gizli polisi için çalışabildiklerini, iyi Almanların nasıl olup da Hitler’in emirlerine uyabildiklerini, iyi Amerikalılar’ın nasıl olup da Panama Şehri’ni bombalayabildiklerini.
Bir ET olarak, NSA’dan veya herhangi bir hükümet kuruluşundan doğrudan bir kuruş bile almamıştım. Maaşım
MAIN tarafından ödeniyordu. Özel bir kuruluşta çalışan sade bir vatandaştım. Bunu anlamak, gelişmekte olan ET ve kurum yöneticisi rolünün ne olduğunu daha açıkça görmemi sağladı. Dünya sahnesinde yepyeni bir asker türü doğmaktaydı ve bu insanlar kendi eylemlerine duygusuzlaşıyordu. Şöyle yazdım: Bugün, erkekler ve kadınlar, Tayland, Filipinler, Botswana, Bolivya ve diğer tüm ülkelere, umutsuzca iş arayan insanları bulmak için gidiyor. Buralara, sadece sefil durumdaki bu insanlardan (çocukları az beslenen, hatta açlıktan ölmekte olan insanlar, gecekondularda yaşayıp, daha iyi bir hayat için tüm ümitlerini yitirmiş insanlar, bir gün sonrasını rüyalarında bile görmeyi bırakmış insanlar) yararlanmak amacıyla gidiyorlar. Bu erkekler ve kadınlar, Manhattan veya San Francisco veya Chicago’daki lüks ofislerini
bırakıp, lüks jetler içinde kıtaları ve okyanusları aşıp, birinci sınıf otellerde kalıp, ülkenin sunabileceği en iyi lokantalarda yemek yerler. Sonra da, çaresiz insan bulmaya çıkarlar. Bugün, esir tüccarları hâlâ var. Ama artık, Charleston, Cartagena ve Havana’nın mezatlarında en yüksek parayı getirecek en iyi malları bulmak için Afrika ormanlarının derinliklerine dalmaya ihtiyaçları yok. Basit olarak, çaresiz insanları işe alıp, istedikleri pazarlarda satabilecekleri ceketleri, blucinleri, tenis ayakkabılarını, otomobil ve bilgisayar parçalarını ve daha binlerce malı yapabilecek bir fabrika kuruyorlar. Veya fabrikaya kendileri sahip olmayı bile istemeyebilirler; onun yerine, tüm pis işlerini yapması için yerli bir işadamını tutarlar. Bu erkekler ve kadınlar kendilerini düzgün insanlar olarak
görür. Evlerine
döndüklerinde, yanlarında çocuklarına göstermek için gezdikleri şirin yerlerin ve eski harabelerin fotoğrafları vardır.
Birbirlerini tebrik ettikleri seminerlere katılıp, burada, uzak diyarlardaki gümrükçülerin gariplikleri ile ilgili öneri ve tavsiye kırıntılarını iletirler. Patronları, yaptıklarının tamamen yasal olduğu konusunda onları rahatlatmak için avukatlar tutar. Bu çaresiz insanlara aslında yardım etmekte olduklarına onları ikna etmeleri için, emirlerinde bir psikoterapist ve insan kaynakları uzmanları vardır.
Eski esir tüccarları, tümüyle insan sınıfına girmeyen bir türle muhatap olduklarını ve onlara Hıristiyanlaşma fırsatı verdiklerini düşünürlerdi. Aynı zamanda, esirlerin, kendi toplumlarının varlığının devamı için gerekli olduklarını ve ekonominin temel taşını oluşturduklarını da anlamışlardı. Modern esir tüccarı ise çaresiz insanların günde bir dolar kazanmalarının hiçbir
şey kazanmamalarından daha iyi olduğunu ve üstelik büyük dünya ekonomisine entegre olma fırsatını yakaladıklarını düşünür. Aynı zamanda, bu çaresiz insanların, şirketinin varlığının devamı için de gerekli olduğunu ve kendi yaşam
tarzının temel
taşını oluşturduğunu da bilir. Hiçbir zaman durup, kendisinin, yaşam tarzının ve bunların arkasındaki ekonomik sistemin dünyaya yapmakta olduklarının sonuçlarını ve bunların çocuklarının geleceğini sonunda nasıl etkileyebileceğini düşünmez. |