Barkamol avlodni tarbiyalashda jismoniy tarbiyaning o`rni

Salomatlik saboqlari. Salomatlik saboqlari tushunchasi - sog’lom turmush tarzi -kun tartibi rejasiga ega bo`lish, aqp-vdrok bilan tanani chiniqgarshp, suyak- muskul tyuimlarni mushazam va me`yoriy harakatlar bilan bardam- bakuvvatlashtirish, ruhiy va ma`naviy jihatdan o`zini-o`zi to`g’ri nazorat qilish, tartibli, sifatli ovqatlanish, gipodinamiya - kam harakatlilikka yo`l ko`ymaslik hamda boshka hayot faoliyagiga egalik.

Gigienik madaniyatga egalik (yun. ureshov - sog’lom, madaniyat - arab.

madinalik,talim tarbiya ko`rgan) - tibbiyotning bir sohasi; turmush va mehnat sharoitlarshshng kishilar sog’lig’iga ta`sirini o`rganadi xamda kasalliklarning oldini olish, yashash uchun eng kulay sharoig yaragash, sog’liqni saqlash va umrni uzaytirish chora-tadbirlarini ishlab chiqadi. Shaxsiy hayot va mehnat faoliyatvda amal qilinipsh zarur bo`lgan gigaenshs rejim yo`li bilan odam sog’lig’ini saqlash va mustahkamlash masalalarini ishlab chikadi. Shaxsiy gagaena xdr bir kishshshng o`ziga va yoshiga bog’liq bo`lib, akdiy va jismoniy mexdatni to`g’ri yo`lga ko`yish, jismoniy tarbiya bilan shug’ullanish, vaqgvda ovkatlanish, miriqib uxlash, mehtsat va dam olishni to`g’ri uyushtirishdan iborat.

Sog’lom turmush tarziga (STT) egalik (kundalik hayotda salbiy omillar ga`sirlarining oldini olish, STT shakllanganligi ) bu- insoning sog’lom bo`lib yayuashi uchun zarur bo`lgan turmush sharoiglarini o`zlashgarshp va amalga oshirshtsdir. Buvday turmush tarzini o`zlashtirshp usuli sog’lom va nosog’lom turmush tarzida ikki xil darajaga ajrata olishdir. STTning asosiy tarkibiy kismlari kuyidagicha: shaxsiy va umumiy gigaena qoidalariga rioya qilish, faol xarakat rejimi, kun tartibiga rioya qilish, shikastlanish, baxtsiz hodisalar xemda zararli odatlarning oddini olish kabi psixogigaena qoidalariga rioya qilshtstsan iborat.

Oilaviy hayotga tayyorgarlik (oila to`g’risida bilimga egalik, insonlararo va jinslararo munosabatlarni tashkillashtirish) deb oilada ruhiy xotirjamlik, samimiy munosabat, ota-ona xurmatining yuqori bo`lishi, bolalarga talab qo`yishda oila katgalari o`rtasidagi birlikning saqlanishi,bola shaxsini mehnatsevarlik ruhida tarbiyalashga alohvda e`tibor berish, bolani sevish va izzatini joyiga qo`yish, oilada kat’iy tartib, kun tartibini o`rnatshp, oiladagi har bir shaxsning yoshidan kelib chiqib xususiyatlarini hisobga olish, ulardagi mustaqillikka intilish, ashabbuskorlik sifatlarini rag’batlantirshp kabi fazilatlarga ega bo`lshpga aytiladi.

Sog’lom avlod kelajagini ta`minlashga intiluvchanlik (reproduktiv salomatlik, sog’lom avlodni voyaga yetkazish)

bo`lgusi onalarning salomatligini yoshligvdan himoya qilish va mustaxkamlash,

sog’lom farzand ko`rish va bexatar bolalyushi ta`minlash, yoshliqdan boshlab o`zini va yon-atrofdagilar sog’lig’ini xlmoya qilish, ularda sog’lom turmush tarzini shakllanshrshp, shuningdek turli xil yukumli kasallshsharni keltirib chiqaruvchi shshatlarga qarshi kurashish kabilarga ingilishdir.

O`z salomatligaga qayg’uruvchanlik (g’amxo`rlik, jonkuyarlik) - turli xil hayotiy vaziyatlarda inson ongli ravishda o`z salomatligani saklashi, mustahkamlashi va himoya qilishi, atrof-muhtdagi mavjud omillarning salbiy ta`siridan himoyalanishi, salomatlik potentsialini kuchaytirishi.

Tibbiy bilim va madaniyatga egalik (sog’liqni saqlash, sog’lom hayot kechirish, tibbiy gayyorgarlik) - meditsina, tabobat, kishilar sog’ligni saqlash, mustahkamlash, umrni uzaytirish, kasalliklarni oldini olip, davolash xaqidagi bilimlarga ega bo`lgun, uni qadrlash, anglash va ularga amal qilishdir.

Sportga qiziquvchanlik - kundalik badantarbiya odatlanish, jismoniy tarbiya, kompleks jismoniy mashqlar bilan doimiy shug’ullanish, ruxan va jismonan sog’lom bo`lib voyaga yetish uchun sport turlariga qiziqishni uyg’otish, sport seksiyalariga muntazam ravishda qatnashish xususiyati.

Matonatlilik - o`z sog’ligani saqlash yo`lida qo’yiladigan maqsadga erishish uchun bor imkoniyatlardan foydalanish, har qanday sharoitda xam undan chekinmaslik bardoshlilikdir,

Bunday salomatlik - yon –atrofda bo’ladiga voqea -hodisalarni ongli idrok etish va sog’lom fikrlash, ruxiy salomatlikni saqlash va nevrozlarning oldini olish sharoitini yaratish.

Jismoniy sog’lomlik - insonning jismoniy tarbiya, badantarbiya bilan muntazam shug’ullanishi natijasida jismonan sog’lom va baquvvat bo`lishi, jismoniy rivojlansh va jismoniy tayyorgarligini o`z yoshiga mos holda ta`minlashdan iborat.