Азярбайжан республикасы дахили ишляр назирлийи

yaranmasından başlayır. Deməli tarix elmi də birbaşa 
olaraq insanı, daha dəqiq desək onun keçmiş olduğu 
inkişaf mərhələlərini və bu mərhələlərə məxsus olan 
mühüm hərbi, siyasi, iqtisadi və mədəni problemləri 
öyrənir.
Ümumdünya 
tarixinin 
tərkib 
hissəsi 
olan 
“Azərbaycan tarixi” anlayışı çox mürəkkəb bir anlayışdır. 
Azərbaycan ərazisində onlarla müstəqil dövlət yaranmış, 
onlardan bəzilərinin sərhədləri tarixi Azərbaycandan 
kənar torpaqlara da yayılmışdır. Azərbaycan tarixi, tarixi-
coğrafi baxımdan tarixi Azərbaycanla birlikdə müəyyən 
tarixi dövrlərdə onun sərhədlərinin genişləndiyi torpaqları 
da əhatə edir. 
Azərbaycan tarixinin mövzu dairəsinə gəldikdə, o, 
ümumiyyətlə tarixə verilən tələblərlə müəyyən edilir.  

---

8 
Tarixin predmetini birmənalı olaraq müəyyən 
et
mək mümkün deyil. Tarixin predmeti sosial, siyasi, 
iqtisadi, demoqrafik tarix, eyni zamanda şəhərin, 
kəndin, ailənin və şəxsi həyatın tarixi ola bilər. Tarixin 
predmetinin müəyyən edilməsi subyektiv şəkildə dövlət 
ideologiyası və tarixçinin dünyagörüşü ilə bağlıdır. 
Materialist mövqedə duran tarixçilər hesab edirlər 
ki, 
bir 
elm 
kimi 
tarix 
cəmiyyətin 
inkişaf 
qanunauyğunluqlarını öyrənir. Cəmiyyətin inkişafı isə son 
nəticədə istehsal üsulundan asılıdır. Bu yanaşma insana 
deyil, iqtisadiyyata, cəmiyyətə üstünlük verir. 
Liberal 
mövqedə 
duran 
tarixçilər 
tarixin 
predmetinin təbiət tərəfindən ona verilmiş hüquqları 
reallaşdıran insanın təşkil etdiyini göstərirlər. Məşhur 
fransız tarixçisi Mark Blok tarixi “zamanda insanlar 
haqqında elm” kimi səciyyələndirmişdir. 
Ta