Abş VƏ azərbaycan nəSRİNDƏ MÜhariBƏ MÖvzusunda əSƏRLƏRİn janr xüsusiYYƏTLƏRİ
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Müharibə və onun müxtəlif
əyaniləşmə formaları ” adlanır. Keçən əsrin ortalarından dünyanın taleyi üçün narahatçılıq keçirən və bu həyəcanları, narahatlıqları insanı, dünyanı, təbiəti qorumaq motivləri üzərində kökləyən ədiblər yetişdi. Yer kürəsinin gələcəyinə, varlığına narahat olan qələm sahibləri Dünya – Yer kürəsini barıt çəlləyinə bənzədib, insanlar öz ayağının altına qoyub bu mərmini, istehsal etdikləri bombalarla yer kürəsini dünyadan yox edəcəklərindən qorxur, narahat olur və bu dağıdıcı, məhvedici bombaların ondan da dəhşətli təhlükələr törədəcəyindən narahatlığını ifadə edirlər. Stefan Qeym Amerika həyatını müharibədən çox uzaq, lakin bilavasitə onunla əlaqədə olaraq qələmə alan nasirlərdəndir. Qeymin məhşur hekayələrində hərbçi olmayan və müharibədə 18 iştirak etməyən, lakin qaynar hadisələrlə sıx bağlı olan insanların psixoloji durumunun təsviri ilə insan təbiətinin mahir bilicisi və realist nasir kimi tanınmışdır. Onun hekayələrinin qəhrəmanları dünyanın o başında gedən müharibələrə görə həm gərgin psixoloji, həm də ağır fziki vəziyyətə düşən insanlardır. Stefan Qeym tərəfindən yazılmış “Birə” hekayəsi də onun mahir psixoloq olduğunu bir daha göstərir. Hekayə professor Elinqtonun Kemp şəhərində yerləşən qarajında şənbə səhərinin təsviri ilə başlayır. Professor Elinqton çox məmnuniyyətlə Amerikanın müdafiə gücünün artması naminə çalışır. Və məhz onun sayəsində həddən məxfi bakteriya “iyirmidən üçyüz” seriyasından alınmışdı və onun Pentaqondakı rəhbərinin dediyinə görə: “Professor” Elinqton olmasaydı “E–327” hələ də həyata keçməmiş arzu olaraq qalacaqdı. Əsl faciə cənab Elinqtonun sabahı gün “E–327” bakteriyasına yoluxduğu məlum olandan sonra baş verir. Həyat yoldaşı və övladlarının yoluxmaması üçün Elinqton Kempa qayıtmaq və Moto ilə danışmaq qərarına gəlir. Və birdən XX əsrin amansız zarafatını düşünərək anlayır ki, o, artıq özü məxfi silaha, zəhərlənmiş gülləyə çevrilib və istədiyi vaxt atıla bilər. Özü əzab-əziyyətlə öləcək. Onun ölümündə günahı olan insanlardan intiqam almaq iqtidarında idi. Və professor günahkarları axtarmağa başlayır. Daxili iztirablar keçirərək “Birdən o, əcəzəxananın qarşısında dayandı və pəncərədən gözlərini ona dikəltmiş qatili gördü. Vitrinin keyfiyyətsiz şüşəsi görüntünü tanınmaz etmişdi, lakin o yenə də kifayət qədər aydın idi: hündür, qamətli, xoşagələn amerikalı, əla ailə başçısı, şəhər ətrafında evi, yaxşı geyimli və nə üzündə, nə də baxışında cinayətkara oxşar bir əlaməti olmayan – budur əsl qatil! Ulyam Stayron çağdaş Amerika ədəbiyyatında ədəbi-bədii, fəlsəfi-estetik və milli düşüncənin formalaşmasında əvəzsiz xidmətləri olan yazıçıdır. Koreya müharibəsinin ən şiddətli məqamında baş verən kəskin hərbiləşməyə öz tənqidi münasibətin 1952-ci ildə çıxan “Uzun sürən yürüş” hekayəsi ilə yazıçı-pasifist Ulyam Stayron öz mütərəqqi ideyaların bir realist kimi qələmə almışdır. 19 Bir vaxt keçdikdən sonra qələmə alınmış hərbi təcrübə ehtiraslı bir yazıçının qələmindən çıxmış əsər təsiri bağışlayır. Hekayənin ərsəyə gəlməsinin səbəbi amerikalıların Koreyada apardıqları müharibə idi. Bu gün yenə Amerika Koreyanı müharibə ilə hədələməkdədir. Deməli əsərin mövzusu bu gün də çox aktualdır. Görkəmli jurnalist və publisist Stiv Kol və Çerenu Bouen müharibə həqiqətlərini əks etdirən əsərləri sənədli-publisistikanın təzahürünə çevrilir. Müharibə dövrünün tələblərindən irəli gələn ən yararlı və operativ janrlar hekayə, oçerk, şeir, publisistik məqalələrdə qanlı-qadalı döyüşlərin canlı iştirakçısı olub və bu ümdə səbəbdən də oxucu ruhuna müharibənin psixoloji ovqatını aşılaya bilir, oxucunu qiyabi-xəyalən müharibənin od-alovunun içinə ata bilirlər. Əsərlərdə bədii obrazlar hesabına fakt və hadisələri müxtəlif rakurslardan şərh edən müəlliflər iri dövlətlərin siyasi mənafeləri nəzərə alınmaqla müharibə kimi taleyüklü məsələni dünyəvi qanunlar və geosiyasi vəziyyət kontekstindən nəzərdən keçirirlər. Əsərlərin sənədli faktlarla bolluğu dramaturji strukturun əsasını yaratmış olur. Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|