Xalmatova b. T. Boboyeva u. R


BOLALARDA O’TKIR GLOMERULONEFRIT



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/30
tarix23.02.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#9547
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30

BOLALARDA O’TKIR GLOMERULONEFRIT 
Glomerulonefrit  infeksion-allergiya  tabiatiga  ega,  ko’pincha  buyrak 
koptokchalari shikastlanishi bilan kechadigan ikki tomonlama buyrak yallig'lanish 
kasalligidir.  Kasallik  asosan  5  va  20  yoshdagi  davrda  namoyon  bo’ladi, 
chaqaloqlarda  kam  uchraydi.  O’tkir  glomerulonefrit  bilan  ko’proq  o’g’il  bolalar 
kasallanadi.  Odatda  u  infeksion  kasallikdan  2-3  haftadan  keyin  rivojlanadi, 
ko’pincha  angina,  surunkali  tonzillit,  qizilcha  kasalligi,  impetigo,  saramasdan 
so’ng  boshlanadi.  O’tkir  glomerulonefritning  pnevmoniya,  qizamiq,  suvchechak, 
epidemik paro’tit, sildan keyin rivojlanishi holatlari ham qayd etilgan.  
Glomerulonefrit  rivojlanishida  ilgari  boshdan  kechirilgan  kasalliklar, 
organizm reaktivligi, hayot va ovqatlanish tarzi muhim ahamiyatga ega. Ko’pchilik 
nefrologlar intrainfeksion kechuvchi nefrit imqoniyatini tan olishadi, ya'ni kasallik 
infeksiya  vaqtida,  uning  boshlanishining  2-3  kunlarida  boshlanadi.  Ko’pchilik 
qo’llarda o’tkir glomerulonefrit streptokok A, asosan 12 tipi (kam qo’llarda 4, 8 va 
25  tiplari)  bilan  bog’liq  gemolitik    -streptokokkli  infeksiya  natijasidir.  qator 
mualliflar nefritning toza virusli etiologiyasi mavjudligini ta'kidlashadi.  
Glomerulonefrit 
hodisalari 
dorilar 
(simob 
dorilari, 
antibio’tiklar, 
sulfanilamidlar)  qabul  qilishdan  keyin,  oqsil  moddalarini  quyish,  ko’p  miqdorda 
asal  iste'mol  qilish,  emlash,  hashoratlar,  ilonlar  chahishidan  keyin  yuzaga  keladi. 
Bu  qo’llarda  ekzogen  allergenlar  allergik  mexanizmlar  faollashishiga  imqon 
tog’diradi,  u  oxir-oqibat  noinfeksion  glomerulonefrit  chaqiradi.  Bundan  tashhari, 
1% ho’llarda o’tkir glomerulonefrit rivojlanishini sovish bilan boqlashadi.  
Klinik ko’rinishi o’tkir glomerulonefritda juda xilma-xil, ularni ikkita asosiy 
guruhga  ajratish  mumkin:  buyrak  (shishlar,  siydik  bilan  ko’p  miqdorda  oqsil, 
eritrositlar,  silindrlar  chiqishi)  va  buyrakdan  tashhari  (kuchli  bosh  ogriqi,  yurak 
o’ynashi,  hansirash,  ko’ngil  aynishi,  ishtaha  pasayishi).  Ba'zida  oxirgilar  klinik 
korinishida  ustun  keladi.  O’tkir  glomerulonefritning  ijobiy  kechishida  kasallik 
davriy rivojlanadi. Birinchi 7-10 kunda kasallikning eng yorqin korinishi hodisalari 
qayd  etiladi,  o’tkir  glomerulonefrit  debyuti  deb  ataluvchi.  Bola  bledneet,  unda 
siydikning kunlik miqdori (diurez) kamayadi, subfebril tana harorati, bosh og’rig’i 
paydo  bo’ladi.  Ba'zida  tez-tez  siyishga  chaqirish,  beldagi  og’riqlar  kuzatiladi.  2 
haftaning oxiriga kelib kasallikning buyrakdan tashhari belgilari o’tib ketadi, faqat 
siydik sindromi qoladi.  
O’tkir glomerulonefrit uchun  simptomlar triadasi xos: gipertoniya, shishlar 
va siydik sindromi.  
Gipertoniya (odatda 130/90-170/120 mm sim ust gacha) organizmda suv va 
tuz  utilib  qolishi  bilan  bog’liq.  Birdek  sistolik  va  diastolik  bosim  oshadi,  ba'zida 
faqat sistolik bosimgina ko’tariladi.  
Arterial bosimning eng baland ko’rsatkichlari kasallikning birinchi kunlarida 
kuzatiladi, keyin sekin-asta pasayadi. 
 Shishlar 
asosan 
yuzda, 
bo’ldirlarda,  bel  sohasida,  zichsimon 
qonsistensiyaga  ega.  Shishlar  hosil  bo’lishigada  ham  buyrak,  ham  buyrakdan 
tashhari 
omillar 
(kalava 
filtrasiyasi 
pasayishi, 
kapillyarlar 
devori 
o’tkazuvchanligining oshishi).  

 
247 
Siydik  sindromi  pro’tienuriya  (siydik  bilan  oqsil  chiqishi),  gematuriya 
(siydik bilan eritrositlar  chiqishi), ba'zida leykosituriya (leykositlar  chiqishi) bilan 
xususiyatlanadi.  Pro’teinuriya  odatda  baland  emas  (1-2  promille).  O’tkir 
glomerulonefrit uchun pro’teinuriyaning turg’unsizligi, uning tezda yo’qolishi xos.  
Gematuriya barcha qo’llarda qayd etiladi (98% gacha), lekin uning darajasi 
katta chegarada ozgarib turadi. Ko’pchilik bemorlarda eritrositlar faqat mikrosko’p 
ostida aniqlanadi (ko’rish maydonida 40 tagacha). Kam qo’llarda (taxminan 13%) 
kasallik qonsimon, qo’ng’ir-qizil siydik chiqishi bilan kechadi.  
O’tkir  glomerulonefritning  atipik  kechishi  kasallik  boshlanishida  tipik 
nefro’tik  sindrom,  ifodalangan  shish  va  massiv  pro’teinuriya  bilan  namoyon 
bo’ladi.  Bundan  tashhari,  o’tkir  glomerulonefrit  boshlanishida  o’tkir  yurak 
yetishmovchiligi  sindromi  kuzatilishi  mumkin,  ko’pincha  chap  qorincha  tipida, 
gipertonik ensefalopatiya (eklampsiya) va o’tkir buyrak yetishmovchiligi juda kam 
uchraydi.  Yuqorida  ko’rsatilgan  barcha  sindromlar  o’zaro  birga  kelishi  mumkin, 
siydik  sindromi  esa  o’tkir  glomerulonefritning  98,4%  hollarida  uchraydi.  Notipik 
kechuvchi  kasallikda  faqat  alohida  siydik  sindromi  buyrakdan  tashhari 
simptomlarsiz  keladi  va  "nefritsiz  nefrit"  deb  ataluvchi,  ya'ni  siydikdagi 
o’zgarishsiz kechishi kuzatilishi ham mumkin.  
O’tkir  glomerulonefritda  buyrak  funksiyalari  ahamiyatli  o’zgarishlarga 
uchramaydi. Kasallikning birinchi kunlarida paydo bo’luvchi va yuqori solishtirma 
og’irligi bilan birga keluvchi siydik chiqishi kamayishi 2-3 kundan keyin (ba'zida 
5-6 kun) katta diurez bilan almashinadi. Kalava filtrasiyasi o’zgarmasligi mumkin, 
ba'zida  uning  funksional  pasayishi  (40-60  ml/daq  gacha,  me'yorda  -  100-120 
ml/daq)  kuzatiladi.  Shishlar  yogolganidan  keyin  funksional  buzilishlar  ham 
kamayadi. 
 Ushbu  kasallik  tashxisi  tipik  vaziyatlarda  murakkab  emas.  O’tkir 
rivojlanishi, oziga xos shikoyatlar, shishlar va gipertoniya, yurak yetishmovchiligi 
aniqlanishi,  shuningdek  siydikda  oqsil  va  eritrositlar  borligi  o’tkir  diffuz 
glomerulonefritni  oso’ngina  tashxislash  imqoniyatini  beradi.  O’tkir  diffuz 
glomerulonefritni    surunkalining  zorayishi  bilan  differensiasiyalash  qiyin  bo’ladi. 
Bunday  hollarda  anamnez,  buyrak  funksiyasi  o’zgarishlari,  anemiya,  shuningdek 
rentgenologik    tekshiruvlar  natijalarida  angioneyroretinopatiya  aniqlanishi  o’tkir 
glomerulonefritni istisno qilish imqonini beradi.  
Ba'zida  o’tkir  nefritni  toksikoinfeksion  buyrak  deb  ataluvchi    holatdan  
ajratish  mushkul,  toksikoinfeksion  buyrak  ozgina  proteinuriya,  mikrogematuriya 
bilan kechadi, bunday holatlar ko’pgina infeksiya davrida  bo’lishiga ham mumkin. 
Ushbu  o’zgarishlarning  asosiy  kasallik  belgilari  tinchiganidan  keyin  yo'qolishi, 
shishlar  bo’lmasligi,  gipertoniya  o’tkir  glomerulonefritga  harshi  guvohlik  beradi. 
Bundan  tashhari,  o’tkir  nefrit    differensial    tashxisotida  siydik  o’zgarishlari  bilan 
kechuvchi 
yurak 
yetishmovchiligini, 
o’tkir  buyrak  yetishmovchiligini, 
amiloidozning  o’tkir  rivojlanishini,    turli  vaskulit  va  kollagenozlarda    buyrak 
o’zgarishalrini,  o’tkir  pielonefritni  istisno  qilish  kerak.  To’liq  sohayish  80% 
qo’llarda,  15%  bolalarda  kasallik    surunkali  kechishga  o’tadi.  Glomerulonefrit 
bilan  kasallangan    bolalar  orasida  olim  5%  ni    tashkil  etadi.  Olim  kasallikning 
o’tkir  bosqichida  buyrak  yetishmovchiligi  natijasida  sodir  bo’lishiga  mumkin. 

 
248 
Sun'iy buyrak qollanilish imqoniyati bo’lgani uchun hozirgi  vaqtda olim holatlari 
ancha  kamaydi. qonning sun'iy dializi  bemorga anuriya (siydik chiqishi toxtashi) 
davrini  o’tkazish,  keyin  to’liq  sohayish  imqonini  beradi.  O’tkir  glomerulonefrit 
profilaktikasi  tomoq,  tanglay  mutaklari,    burun  qo’shimcha  bo’shlig’lari,  teri 
streptokokk  infeksiyasini,  shuningdek  stafilokokkli    infeksiyani  erta  va  jadal 
davolashdan  iborat.  Bundan  tashhari  surunkali  infeksiya  o’choqlarini  aniqlash  va 
sanasiyasi  profilaktik  ahamiyatga  ega.  Shu  bilan  bir  qatorda  bola    organizmini 
chiniqtirish zarur.  
O’tkir  nefritni    davolashning    asosiy  uslublari  -  rejim,  dieta  va 
medikamentoz terapiya - bola sog’ligi  holatiga bog’liq holda pediatrlar tomonidan 
aniqlanadi;  davolash  stasionarda  ili  uyda  olib  borilishi  mumkin.  O’tkir  davrda 
bolani tushakka yo’tqizish  kerak, issiqlik bilan ta'minlash muhim. Ko’rpa-to’shak 
rejimini  diurez  tiklanishi,  shishlar  yo’qolishi,  arterial  bosim  pasayishi  va  massiv 
gematuriya bartaraf etilishiga qadar (odatda 3-4 hafta) olib borilishi kerak.  
O’tkir  glomerulonefrit  o’tkazgan  har  bir  bola  nefrolog  kuzatuvi  ostida  12 
oydan    kam  bo’lmagan    muddatda  bo’lishiga  kerak.  Nazorat  siydikning  davriy 
tahlili  (10-14  kun  mobaynida  1  marta),    qon  bosimini    tekshirish  va  yangi 
streptokokkli  infeksiya  profilaktikasidan iborat. Profilaktik emlashlar kasallikdan 
so’ng  12  oy  mobaynida  mumkin  emas.  Bundan  tashhari,  fizkultura  bilan 
shug’ullanishni    kamaytirish  kerak,  chumilishni  istisno  qilish  va  sovqo’tishdan 
ehtiyo’t  bo’lishi  zarur. 
 
BOLALARDA SURUNKALI  GLOMERULONEFRIT 
Surunkali  glomerulonefrit  (SGN)  -  birlamchi  glomerulopatiyalar  guruhi 
bo’lib,  persistirlovchi,  avj  olib  boruvchi  immun  yallig'lanish  bilan  nefronlarning 
sklerotik  va  destruktiv  zararlanishi,  keyinchalik    tubulointerstisial  skleroz  va 
qisman surunkali buyrak yetishmovchiligi rivojlanishi bilan xarakterlanadi.  
Etiologiyasi.  SGN  birlamchi,  irsiy  moyilligi  bo’lgan  surunkali  kasallik 
hisoblanadi. Trigger omillari quyidagilardan iborat: 
1)  norasional  dori  terapiyasi  (uzoq  vaqt  nefrotik  dori  vositalarini  qabul  qilish, 
poliprogmaziya); 
2) surunkali infeksiya ochoqlari
3) persistirlovchi virusli infeksiyalar; 
4)  haddan  tashhari  antigenli    zo'riqish  (qo’shilgan  va  residivlovchi  infeksiyalar, 
immunoglobulinlarni qayta  yuborish, immunizasiyani norasional  
o’tkazish). 
Patogenezi. Kasallikning asosida immuno patologik jarayon yotadi: 
1)  nefron  membranalarining  nostabilligi  natijasida  buyrak  antigenlarining  qon 
oqimiga  o’tishi,  gistogematologik  barerni  turli  xil  omillar  natijasida  zararlanishi, 
buyrak displaziyasida  kuzatiladi.  Buning natijasida kanalchalar  bazal  membranasi 
va koptokchalarni zararlaydigan autoantitanachalar, sito’toksik limfositlar, immun 
komplekslar hosil bo’ladi, kompliment tizimi aktivlashadi; 
2)  immunologik  reaktivlikning  buzilishi  natijasida,  buyrakning  zararlanmagan 
to’qimalarida autoimmun jarayo’nga olib keladi (tizimli  
kasalliklarda). 

 
249 
Tasnifi.  
Xalqaro  amaliyotda  SGNning  morfologik  tasnifidan  foydalaniladi.  quyidagi 
morfologik shakllari ajratiladi: 
1)membranozli; 
2)membranoz-proliferativ GN; 
3)fokal-segmentar glomeruloskleroz; 
4)mezangioproliferativ (IgA-nefropatiyu); 
5)fibroplastik (yuqorida ko'rsatilgan shakllarning boshlanishi SGN). 
SGN kechishi quyidagicha bo’lishiga mumkin: 
1) turli xil davomiylikdagi dori yoki spontan remissiyali residivlanuvchi SGN; 
2)persistirlovchi jarayonning to'xtovsiz faolligi bilan kechuvchi
3)progressivlanuvchi  tez  rivojlanuvchi  SGN  (2-5  yildan  keyin)  SBE  rivojlanishi 
bilan birga kechadi.. 
SGN  klinik  manzarasi.  Gematurik  shaklida  kasallik  boshlanishini  aniqlash 
qiyinroq  bo’ladi  (mikrogematuriya  to'satdan  aniqlanadi).  Shikoyati  yog,  arterial 
qon  bosimi  normada,  shishlar  tranzitor  xarakterga  ega,  dizuriya  va  intoksikasiya  
kuzatilmaydi.  Ba'zida  teri  rangi  oharishi,  qorinda  va  belda  ogriq,  tez  charchash, 
bosh og’rishi aniqlanadi.Kasallikning asosiy belgisi  – turg’un gematurik sindrom. 
Gematuriya aniq bilinadi. Buyrak funksiyasi buzilmaydi. 
SGNning  shishproteinuriya  shakli  ko’pincha  o’tkir  boshlanadi.  O’tkazilgan 
respirator infeksiyadan keyin, anginalar, vaksinasiya, sovuq qo’tish, ba'zida tashqi 
sabablarsiz  o’tkir  nefrit  klinikasi    massiv  proteinuriya  bilan  boshlanadi. 
Kasallikning asosiy simptomlari quyidagilar: 
1) massiv pro’teinuriya (siydik analizida 3%dan ortiq,  2,5 g/sutdan yuqori); 
2) shishning turli xil rivojlanishi; 
3) gipopro’teinemiya, giperlipidemiya. 
Arterial  gipertenziya  va  azo’temiya  bo’lishiga  mumkin,  davolanish  davomida  tez 
yo’qoladii.  Buyrakning  azo’t  ajratuvchi  funksiyasi  uzoq  vaqt  saqlanadi,  lekin 
keyinchalik SBE rivojlanadi.  
SGN aralash shakli  o’tkir nefritga oxshab boshlanadi. quyidagilar xarakterlidir: 
1)qorinda va belda ogriq, dizuriya; 
2)yaqqol shishlar; 
3)arterial 
gipertenziya 
(bosh 
og’rishi,  bosh  aylanishi,  lanjlik  yo’ki 
qo’zg’aluvchanlik,  ko’rishni  pasayishi,  ba'zida  yuz  nervi  paralichi,  qusish, 
giperrefleksiya, ataksiya va ochoqli yoki umumiy  talvasalar).   Arterial qon bosimi 
yosh normativlaridan ortadi.  
Ko’z  tubi  tekshirilganda  gipertenzion  angioretinopatiya  aniqlanadi.  quyidagilar  
xarakterlidir: 
 1) siydikdagi o’zgarishlar  (gematuriya, yaqqol pro’teinuriya); 
 2) gipopro’teinemiya, giperlipidemiya; 
 3) buyrak biopsiyasida - proliferativ-fibroplastik glomerulit aniqlanadi. 
Kasallikning bu shaklida SBE 1-2 yildan keyin rivojlanadi. 
SGN  tashqisi  OGNdagi  klinik  laborator  tekshiruvlaridek  olib  boriladi. 
Kasallikning  nefro’tik  shakllarida  qo’shimcha  virusli  gepatit  V  markerlariga, 
sitomegalovirusga tekshiriladi.  

 
250 
Maxsus  nefrologik  markazlarda  buyrak  biopsiyasi  o’tkaziladi,  buning 
natijasida buyrak shikastlanishining morfologik turi aniqlanadi, glyukokortikoidlar 
immunodepressantlarni berishni maqsadga muvofiqligi aniqlanadi, va kasallikning 
oqibati organiladi. 
Differensial  tashqis.  SGNda  pielonefrit,  interstisial  nefrit,  lipoidli  nefroz; 
gemorragik diatezlar; moddalar almashinuvi buzilishi kasalliklari va dismetabo’lik 
nefropatiyalar; sarkoidoz va boshqa osma kasalliklari bilan o’tkaziladi. 
SGN  davosi  kasallik  kechishi  va  shakli,  buyrak  yetishmovchiligi 
belgilarining  borligi,  yo’ldosh  kasalliklar  va  kasallik  asoratiga  harab  individual 
belgilanadi.  Bazis  terapiya  parhez,  kun  tartibiga  rioya  qilish,  fito’terapiya  va 
infeksiya ochoqlarining sanasiyasidan iborat.  
Parhez  buyrakning  funksional  holatiga  bog’liq.  SGN  gematurik  shaklining 
qaytalanish  davrida  parhez  xuddi  OGNdagidek  belgilanadi.  Kasallikning 
gematurik va aralash shakllarida tuzsiz, tarkibida oqsil kam bo’lgan parhez tavsiya 
etiladi. Parhezni kengaytirish va oqsil zo'riqishini oshirish asta-sekin olib boriladi.  
Yo’toq  rejimi kasallikning o’tkir davrida tavsiya etiladi. 
Profilaktikasi.  Surunkali  infeksiya  ochoqlarini  oz  vaqtida  aniqlash  va 
davolash, OGN adekvat terapiyasi, gamma-globulinlar, nefro’toksik preparatlar va 
boshqa qon preparatlarini rasional qo'llashdan iboratdir. 
Oqibati. Kasallikning klinik shakllariga bog’liq. Ko’ptokchalar membranasi 
minimal  o'zgargan  nefrotik  sindromda  oqibati  yaxshi  (80-90%  bemorlarda 
sohayish  kuzatiladi).  Lekin  ko’p  hollarda  SGN  -  buyraklarning  sekin  asta 
skleroziga olib keluvchi, progressirlovchi kaallikdir.  
 
O’TKIR   PIELONEFRIT 
Pielonefrit  -    buyrakning  nospesifik  infeksion  kasalligi  bo’lib,  buyrak 
parenximasi, interstisial to’qima, jomchalari zararlanishi bilan xarakterlanadi.  
O’tkir pielonefrit buyrakning tubulointerstisial to’qimasida o’tkir destruktiv, 
mikrobli-yalliglanish jarayoni. Siydik ayirish tizimi kasalliklari orasida buyrakdagi 
yalliglanish jarayoni 23-79%ni tashkil etadi.  
Pielonefrit birlamchi va ikkilamchi, bir  yoki ikki tomonlama, o’tkir (serozli  
yoki yiringli), surunkali yoki residivlanuvchi bo’ladi.  
Birlamchi pielonefrit buyrak parenximasining mikrobli yalliglanish jarayoni 
bo’lib,  mikroorganizmlar  fiksasiyasi  va  buyrak  tubulo-interstisial  to’qimasining 
yalliglanishi bilan kechadi.  
Ikkilamchi 
pielonefrit 
bolalarda 
buyrakning 
bakterial-yalliglanishli 
o’zgarishi  bilan  xarakterlanadi,  urodinamika  buzilishi  yoki  moddalar 
almashinuvidagi  nefropatiyada  kuzatiladi.  Pielonefritni  yuqorida  buyurilgan 
variantlarga  ajratish  maqsadga  muvofiq,  chunki,  bu  adekvat  davo  terapiyasini 
aniqlashga yordam beradi.  
Pielonefritni  o’tkir va surunkali turlarga bo’lishi uning oqibatiga asoslangan 
bo’lib,  prognostik  ahamiyatga  ega.  Masalan,  o’tkir  pielonefrit  kasallik 
boshlanishidan  boshlab  6  oy  davomida  simptomlarning  ortga  qaytishi  bilan 
xarakterlanadi.  Bunda  sohayish  80-90%  gacha  bo’lishiga  mumkin.  Jarayonning 
faollik belgilari saqlanishi 6 oydan oshsa, bu davrda ikki marta qaytalanish bo’lsa, 

 
251 
surunkali  pielonefrit  haqida  oylash  kerak,  unda  sohayish  35%  qo’llarda    bo’ladi. 
Pielonefritning  latent  (faqat  siydik  sindromi  bilan)  va  qaytalanuvchi    (yaqqol 
namoyon  bo’lgan  kliniko-laborator  simptomlar)  turlarida  diqqat  bilan  dispanser 
kuzatuvi  olib  borish  lozim,  kam  simptomli  shakllar  esa  og’ir  asoratlarga  olib 
kelishi (surunkali  buyrak yetishmovchiligi) mumkin.  
Kasallikning  faol  va  nofaol  davrlarga  bo’linishi  shifokor  kuzatuvidagi  farq 
bilan  tushuntiriladi.  Faol  davrda  antibakterial  terapiya,  klinik  laborator  remissiya 
davrida  esa  qaytalanishning  profilaktikasi  o’tkaziladi.  Pielonefritning  kechki 
bosqichi  uchun  kanalchalar  funksiyasining  pasayishi  xarakterlidir.  Jarayonning 
salbiy kechishida surunkali buyrak yetishmovchiligi rivojlanadi.  
Etiologiyasi,  patogenezi.  Pielonefritni  ichak  tayo’qchalari,  enterokokk, 
pro’tey, stafilokokk, streptokokklar chaqiradi. 1/3 bemorlarda o’tkir pielonefrit va  
2/3  bemorlardagi  surunkali    pielonefritda    mikroflora  aralash  bo’ladi.  Davolash 
vaqtida  mikroflora  va    antibio’tiklarga  sezuvchanlik  o’zgaradi,  bu  esa 
uroantiseptiklarga  sezuvchanlikni  aniqlash  uchun  siydikni  qayta  ekishni  talab 
qiladi.      Pielonefritning  rivojlanishi  makroorganizmning  umumiy  holatiga  ham 
bog’liq.  Infeksiya  limfogen  va  gematogen  yo'l  bilan  kiradi.  Pielonefrit 
rivojlanishida yashirin kechuvchi interstisial nefrit ham muhim rol oynaydi.  
O’tkir pielonefrit interstisial, seroz yoki yiringli bo’ladi. Apostematoz nefrit 
va  buyrak  karbunkuli-  o’tkir  yiringli  pielonefritning  keyingi  bosqichlarida 
kuzatiladi.  
Klinik    ko’rinishi.  Kasallik  o’tkir  boshlanadi,  yuqori  harorat  (40  °S  gacha), 
qaltirash,  ko’p  terlash,  bel  sohasida  ogriq;  zararlangan  buyrak  tomonda-qorin 
devori  oldi  zo’riqishi,  qovurga-umurtqa  burchagida  kuchli  og’riq;  umumiy 
holsizlik,  chanqash,  dizuriya  yoki  pollakiuriya  aniqlanadi.  Bosh  og’rishi,  ko’ngil 
aynashi, qayd qilish intoksikasiyaning tez rivojlanishidan dalolat beradi. Neytrofilli 
leykositoz, aneozinofiliya, piuriya, qisman pro’teinuriya va gematuriya kuzatiladi. 
Ba'zan  bemorlarning  ahvoli  yomonlashganda  leykositoz  leykopeniya  bilan 
almashinadi,  bu  kasallikning  yomon  oqibat  bilan  tugashi  belgisi  hisoblanadi. 
Pasternaskiy sinamasi, musbat bo’ladi. Ikki tomonlama o’tkir pielonefritda buyrak 
yetishmovchiligi  belgilari  kuzatiladi.  O’tkir  pielonefrit  paranefrit,  buyrak 
sorgichlari nekrozi bilan asoratlanadi.  
Tashhisi.  Tashqis  qoyishda  anamnezda  yaqinda  o’tkazilgan  o’tkir  yiringli 
jarayon mavjudligi, surunkali kasalliklar (o’tkir osti septik endokardit, ginekologik 
kasalliklar  va  boshqalar)  mavjudligi  muxim  orinni  egallaydi.  Kasallik  uchun 
bezgakning  dizuriya,  bel  sohasida  og’riq,  oliguriya,  piuriya,  pro’teinuriya, 
gematuriya,  bakteriuriya  bilan  birga  kelishi  xarakterli  bo’lib,  bunda  siydikning 
nisbiy  zichligi  yuqori  bo’lishiga  kuzatiladi.  Siydikda  patologik  elementlar  o’tkir 
yiringli kasalliklarda ham kuzatilishi, piuriya esa buyrakdan tashhari kasalliklarda 
ham  bo’lishiga  mumkin.  Obzor  rentgenogrammada  bitta  buyrak  hajmining 
kattalashganligi,  ekskretor  urografiyada  -  nafas  olganda  zararlangan  buyrak 
harakatining  keskin  cheklanganligi,  zararlangan  tomonda  siydik  chiharish  yollari 
soyalarining  yo’qligi  yoki  kech  paydo  bo’lishiga  aniqlanadi.  Kosachalar  va 
jomchalarning  siqilishi,  bir  yoki  bir  necha  kosachalar  amputasiyasi  karbunkul 
borligidan dalolat beradi.   

 
252 
Davosi.  O’tkir  davrida  №7a  parhez  stoli,  sutkada  2-2,5  lgacha  suyuqlik 
ichish tavsiya  qilinadi. Keyin  parhez kengaytiriladi, unda  oqsil  va  yoglar  miqdori 
ko’paytiriladi.  Metabo’lik  asidoz  rivojlanganda  natriy  gidrokarbonat  ichishga  3-5 
ml  yo’ki  v/iga  40-60  ml  3-5%  eritmasi  yuboriladi.  qon  aylanishini  yaxshilash, 
og’riq  qoldirish  uchun  issiq  muolajalar  buyuriladi  (isituvchi    kompresslar, 
diatermiya  bel  sohasiga).  Agar  og’riq  qolmasa,  spazmolitiklar  (platifillin, 
papaverin, ekstrakt belladonni va boshqalar) buyuriladi.  
Antibakterial  terapiya  nalidikson  kislota  (nevigramon,  negram)  bilan 
o’tkaziladi, davo kursi 7 kun (0,5-1 g kuniga 4 marta), nitrofuran (furadonin 0,15 g 
3-4  marta kuniga, davo kursi 5-8 kun), nitroksolin (5-NOK), 0,1-0,2 g  kuniga 4 
marta    2-3  hafta  davomida  beriladi.  Bu  dorilarni  qo’llash  navbatma-navbat  olib 
boriladi. Bir  vaqtning  o’zida  nalidikson kislota va  nitrofuranlarni  qo’llash  tavsiya 
etilmaydi, chunki bunda, antibakterial effekt pasayadi. Birinchi  5-6 kunda, asosan 
infeksiyada, antibiotiklarga rezistentlik  yuqori bo’lsa, kuniga ichishga 0,5-1 g 3-4 
marta  yoki v/i  5-10 ml 40% eritmasi har kuni yuboriladi geksa-metilen-tetramin 
(uro’tropin) tavsiya etiladi.  
Antibio’tiklar  va  sulfanilamidlarni  kombinasiyasi  juda  samaralidir. 
Mikrofloraning  antibiotiklarga  sezuvchanligini  organilgandan  keyin  antibiotiklar 
tanlanadi.  Penisillin  guruhidagi  (benzilpenisillin  1  000  000-2  000  000  YeD/sut, 
oksasillin ichishga  yoki  m/o 2-3 g/sut, ampisillin ichishga  6-10 g/sut, ampisillin 
natriyli tuzi m/o yo’ki v/i  2-3 g/sut va boshqa.) dorilar yo’ki  streptomisin (0,25-
0,5  g  m/o  2  sutkada    2  marta)  tavsiya  etiladi.  Tetrasiklinlar  (tetrasiklin  ichishga 
0,2-  0,3  g    sutkada  4-6  marta;  antibio’tik  -  makrolidlar  (oletetrin,  tetra-olean 
ichishga  0,25  g  4-6  marta),  antibio’tiklar  -aminoglikozidlar  (kanamisin  m/o  0,5  g  
sutkada  2-3  marta,  gentamisin  m/o  0,4  mg/kg  2-3  marta    sutkada),  antibio’tik  - 
sefalosporinlar    (sefaloridin,  seporin  m/o  yo’ki  v/i  1,5-2  g  sutkada)  va  boshqalar 
buyuriladi. har 5-7-10 kunlarda antibio’tiklarni almashtirish zarurligini unitmaslik 
lozim, buyrak funksional yetishmovchiligida ularni yetarli dozada qo’llash kerak.  
Sulfanilamidlardan  urosulfan  va  etazol  (1  g  dan  sutkada  6  marta)  tavsiya 
etiladi,  sulfanilamidlar    uzoq  ta'sirga  ega  (sulfapiridazin  1-2  g  birinchi  sutkada, 
keyin 1 gdan 2 haftada; sulfamonometoksin, sulfadimetoksin beriladi).  
Ko’p bemorlarda bir necha kundan so’ng siydikdagi o’zgarishlar yo’qoladi, 
lekin  antibakterial  terapiya  davom  ettirilishi  lozim  (4  haftagacha).  Konservativ 
terapiya  samarasi  bo’lmasa,  (ko’proq    apostematoz  nefritda  va    buyrak  
karbunkulida) operativ davo o’tkaziladi.  
 
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin