Qafqaz Universiteti Materiallar
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 9,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ПРОБЛЕМЫ НАУЧНЫХ ТРУДОВ ПО ИСТОРИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ 15-16 ВЕКОВ В СОВЕТСКОЙ ИСТОРИОГРАФИИ
- III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- İLHAM ƏLİYEV VƏ CƏNUBİ QAFQAZ MÜASİR GEOSİYASİ ŞƏRAİTDƏ Ülkər MƏMMƏDZADƏ
- RUSIYA GEOSIYASƏTINDƏ QAFQAZDAN KEÇƏN ENERJI DƏHLIZININ ƏHƏMIYYƏTİ Əzim HEYDƏROV
- NAXÇIVAN DİYARI ƏHALİSİNİN ETNİK VƏ DİNİ TƏRKİBİ TARİXİ MƏNBƏLƏRDƏ (XII-XIV əsrlər) Elnur KƏLBİZADƏ
- Həşim KƏLBİYEV
|
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1437 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan ПРОБЛЕМЫ НАУЧНЫХ ТРУДОВ ПО ИСТОРИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ 15-16 ВЕКОВ В СОВЕТСКОЙ ИСТОРИОГРАФИИ Умид ИСМАЙЛОВ Гянджинский Государственный Универстет Докторант Института Истории НАНА. AZƏRBAYCAN
Говоря об азербайджанской государственности 15-16 веков, должны определить какие государства существовали в этот период истории Азербайджана. Это труды по истории государства Ширваншахов, Аг-гоюнлу, Гара-гоюнлу и Сефевидов. Мы не можем обойти тот период истории, в котором были написаны эти труды, то есть в советский период во всех областях науки существовала цензура и господствовала коммунистическая идеология. И это мешала ученым объективно исследовать проблемы азербайджанской государственности. Но несмотря на все трудности советского периода, были азербайджанские ученые которые старались быть объективными. В частности можно отметить таких ученых как Огтай Эфендиев, Ягуб Махмудов, Бахтияр Ахмедов, Зия Буниятов, Сара Ашурбейли, Фазаил Ибрагимов, А.Рахмани, и другие. Рассмотрим государственность Ширваншахов, которые правили в Азербайджане с 861 по 1538 года, но рассматриваемый нами период охватывает период правления в государстве Ширваншахов династии Дербендидов(1382-1538). В частности, в период правления основателя династии Дербендидов - Ибрагима I (1382-1417) государство Ширваншахов не была самостоятельным государством, так как была в вассальной зависимости от государства Тимуридов(1370-1507). Но несмотря на зависимость, главной политикой Ибрагима I было объединение азербайджанских земелб в единое государство. Об этом отмечают А.Бакиханов в труде «Гюлистани-Ирам»(1991г.) и С. Ашурбейли в труде «Государство Ширваншахов»(1983г.). А также нам известно, что государство Ширваншахов было самим долго существовавщим феодальным государством Ближнего и Среднего Востока. Азербайджанский исторический архив Азербайджанского архивного управления не содержит сколько-нибудь значительного числа Сефевидских ферманов. Можно отметить лишь одну незначительную коллекцию грамот иранских шахов и различных местных ханов, выданных на имя меликов гарабагского мликства Варанды. Следует отметить небольшую, но чрезвычайно интересную серию жалованных ферманов на имя наследственных шейхов суфийско-дервишской обители при особо почитавшемся шиитами мазаре Биби-Эйбат, сестры восьмого шиитского имама Али Рзы близ Баку, в селении того же имени (ныне Биби-Эйбатский нефтяной район или Сабаильский район). Серия ферманов на имя наследственных шейхов составилась из копий, снятых академиком Б. Дорном с подлинных документов, представленных в 1845 г. в Бакинский уездный суд наследниками биби-эйбатских шейхов – ахундом Нур-Мамедом и для обоснования своих владельческих прав. Документы эти, по-видимому, в рукописном отделении ИВАН. Из опубликованных персоязычных ферманов можно отомстить серию жалован- ных грамот, выданных на имя наследственных владетелей Илису и Джара (северо- западный Азербайджан). Наиболее ранний из этих документов датирован 1562 г. документы опубликованы в Актах Кавказской Археографической Комиссии (АКАК) под редакцией известного каваказоведа А. Берже.
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1438 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan Со времени шаха Тахмасиба I (1524-1576) шахскому правительству приходилось опасаться усиления могущества той самой новой кызылбашской военно-кочевой знати, при поддержке которой Сефевиды пришли к власти. Шах Аббас I, при поддержке гражданской бюрократии, начавшей складываться при нём новой военной аристократии из выслужившихся гулямов и других кадров созданного этим шахом постоянного войска, и крупного купечества. Отметим прежде всего обнаруженную в 1935 г. в Нахичеване и изданную в 1936 г. Институтом имени академика Н.Я. Марра Грузинского филиала Академии Наук СССР серию «Нахичеванских рукописных документов». В нашу задачу не входит оценка данной публикации. Заметим лишь, что чтение текста, проредактированного советским иранистом профессором Ю.Н. Марром, не вызывает сомнений. Не меньшую ценность для нашей работы представляет и другая серия официаль- ных документов местного происхождения, также изданная Институтом имени акаде- мика Н.Я. Марра Грузинского филиала Академии Наук СССР, так как она охватывает также период господство Сефевидов не только в городе Ардебиле, но и в городе Тебризе, со времени образования государства Сефевидов. Следует отметить, что персоязычные документальные источники в ХV- ХVI веках выявлены и изучены ещё далеко недостаточно, поэтому оценка их значения и особен- ностей в полной мере была бы преждевременной. Материалы персоязычной эпиграфики данного периода почти совсем не изучены и слабо выявлены, хотя некоторые надписи являются настоящими документами. Не останавливаясь специально на вопросе о персоязычной эпиграфике как об источнике по феодальным отношениям стран Южного Кавказа, в том числе Азербайджана, указаны лишь две персидские надписи исключительного значения в сборнике, изданном Н. Ханыковым. Источниками по историографии Стран Южного Кавказа могут служит лишь большие исторические сочинения типа «всеобщих историй», либо специальные исторические сочинения, посвященные истории государств Азербайджана ХV- ХVI веков, или, наконец изображению деятельности того или иного исторического лица, написанные авторами из разных народностей, в основном азербайджанцами. Деление персоязычных нарративных источников по истории Ирана и Азербай- джана на указанные две группы является обычным в трудах известных востоковедов – историков и литературоведов. Источники обеих групп не дают систематического изло- жения истории стран Южного Кавказа, а обращаются к этим странам лишь по време- нам, обычно в связи с происходящими в этих странах событиями крупного масштаба. Переходим к обзору отдельных нарративных источников. Первым по времени персоязычным нарративным источником рассматриваемого нами периода является «Шахан-шах-намэ» («Книга царя царей») – хроника царствования первого шаха из династии Сефевидов – Исмаила I, доведенная до 1512 г., приписываемая историку Кемальаддину Беннаи. Другой историк Хондемир сообщает немало вкрапленных в его рассказ отдель- ных подробностей о социально-экономическом положении Азербайджана ХV- ХVI веков. Очень ценны сообщаемые Хондемиром в третьей и четвертой частях третьего тома сведения о положении эксплуатируемых классов при владычестве султанов Аг- Гоюнлу и о податных реформах Узун Гасана и его внука Короткого Ахмеда, а также о Кызылбашском движении в прикаспийских областях в ХV- ХVI веках сведения Хондемира о деятельности первых Сефевидов – ардебильских шейхов – почти целиком основаны на рассказе источника ХIV века – «Сафват-ас-сафа». Содержательны также приводимые Хондемиром биографические данные о деятелях времени правления шаха Исмаила I.
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1439 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan По истории Ширвана и отчасти Южного Азербайджана Хуршах сообщает ряд деталей и подробностей, которых нет у других историков ХVI века (например у Искендера Мюнши и Гасан бека Румлу). Таким образом, в изучаемый период Азербайджан с его геополитической значимостью становится основным объектом внимания не только Османской империи, но и сферой интересов Русского государства. История государств Азербайджана XV- XVI веках нашла своё определенное отражение в советской русской историографии. С другой стороны, во многих документах изучаемого периода нет четкого разли- чия между Ираном и Азербайджаном, что требовало скрупулезного подхода, и лишь по конкретным данным, например, названиям местностей, городов, товаров можно было выделить среди них Азербайджан. Интересен тот факт, что сами русские цари в XVII веке, строго соблюдая титулование, выделяли Азербайджан, обращаясь в своих грамотах к шахам Сефевидской империи как к государям «Персидских и Ширванских земель…». Почти во всех дипломатических документах, относящихся к «Персидским делам» наиболее часто встречаются названия азербайджанских городов – Шемахея (Шамаха), Кенжю (Гянджа), Бако (Баку), Тавриз (Тебриз), что позволяет конкретизи- ровать эти материалы и относить их непосредственно к истории Азербайджана. При проведении данного исследования исключительное значение имели материалы архива Посольского приказа, фонда «Сношения России с Персией», представленные в основном дипломатической документацией XV-XVI вв.: статейными списками1 послов и посланников, грамотами, наказами, отписками.
ŞƏRAİTDƏ Ülkər MƏMMƏDZADƏ Bakı Dövlət Universiteti Ulkar_m23@hotmail.com AZƏRBAYCAN
və qüdrətli dövlətinə çevrilməsi artıq danılmaz faktdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin bünövrəsini qoyduğu və bu gün onun layiqli davamçısı olan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin uğurla həyata keçirdiyi daxili və xarici siyasət dövlətimizi həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan bütün dünya üçün cəlbedici edir, onun dünya miqyasında əhəmiyyətini get- gedə daha da artırır. Azərbaycan artıq Cənubi Qafqaz regionunda əsas söz sahibi olan dövlət kimi çətin geosiyasi şəraitdə müstəqil xarici siyasət kursu həyata keçirir. Hazırda, bu istiqamətdə əsas diqqət Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tezliklə bərpa edilməsi, regionda sabitliyin və təhlü- kəsizliyin gücləndirilməsi, Xəzər dənizi hövzəsinin demilitarizasiyası, Avroatlantik struktur- lara inteqrasiya və s. məsələlərə yönəldilib. Bununla yanaşı, mühüm geosiyasi məkan kimi Azərbaycan regionda sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunması üçün dayaq nöqtəsi, ən perspektivli tərəfdaş hesab edilir. Artıq ölkəmiz bütün regional məsələlərdə əsas iştirakçıdır və dövlət başçısı cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, “Regiondakı strateji əhəmiyyətli heç bir layihə Azərbaycanın razılığı olmadan reallaşa bilməz”.Əsası Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş və bu gün cənab Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata keçirilən xarici siyasət strategiyası dövlətlərarası regional və beynəlxalq əlaqələrə daha yaxın- dan qatılaraq, Şərq və Qərb dəyərlərinin sintezindən yaranmış cəhətləri özündə əxz edərək,
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1440 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan dünya birliyinə sıx inteqrasiya olunmaq xəttini seçib. Bu seçimi reallaşdırmaq üçün Azərbay- can dövləti bir tərəfdən dünya təcrübəsini öyrənərək, özünün iqtisadi və siyasi inkişaf mode- lini müəyyənləşdirir, digər tərəfdən isə beynəlxalq aləmdə qəbul edilmiş prinsiplərə uyğun olaraq öz milli maraqlarını qoruyaraq dövlətlərarası əlaqələr yaradır.Bu gün İlham Əliyevin yürütdüyü siyasət, Azərbaycanın regionda və dünyada müttəfiqlərinin sayını xeyli artırıb. Ümummilli lider Heydər Əliyevin xarici siyasət kursunu layiqincə davam etdirən İlham Əliyev, yüksək diplomatik istedadı sayəsində ölkəmizin dünyanın siyasi-iqtisadi mənzərəsini müəyyən edən aparıcı dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərini daha da inkişaf etdirib. Nəticədə, Azərbaycan yalnız regionda gedən proseslər deyil, eyni zamanda, beynəlxalq aləmdə cərəyan edən proseslərə də təsir göstərmək imkanı qazanıb. Ona görə də, bu gün dünyanı narahat edən və həyati əhəmiyyətli bir sıra problemlərdə aparıcı dövlətlərin başçıları Azərbaycan rəhbərinin mövqeyi ilə hesablaşırlar. Azərbaycanın neft sektorunun inkişafı artıq ölkəmizin iqtisadi yüksəlişinə töhfə vermiş, regional və qlobal əməkdaşlıq üçün əlavə imkanlar yaratmışdır. Bakı-Supsa, Bakı-Tbilisi- Ceyhan neft kəmərləri və Cənubi Qafqaz qaz kəməri kimi regional infrastruktur regionun əhə- miyyətini artırmışdır. Cənubi Qafqaz regionu üzərindən beynəlxalq nəqliyyat və kommunika- siya dəhlizlərinin genişləndirilməsi və Azərbaycanın tranzit imkanlarının gücləndirilməsi ölkə iqtisadiyyatının və qeyri-neft sektorunun inkişafının vacib elementidir. Bu mənada, Azərbay- can "Avropa-Qafqaz-Asiya Transqafqaz nəqliyyat dəhlizi" (TRASEKA) layihəsi, habelə Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin həyata keçirilməsinə fəal cəlb olunmuşdur. Bununla yanaşı, Azərbaycan Türkiyə və Gürcüstanla geostrateji əhəmiyyət kəsb edən Bakı- Tbilisi - Qars dəmiryolu xəttinin çəkilməsi istiqamətində əməkdaşlıq edir. Dünyada gedən böyük geosiyasi oyunlar nəticəsində regionumuzun güclü dövlətlərin maraqları və rəqabəti zonasına çevrilməsi ölkə liderindən soyuqqanlılıqla yanaşı, yüksək səviyyəli siyasi peşəkarlıq və məharət, çevik və incə siyasi gedişlər tələb edir. Azərbaycan Prezidentinin xarici siyasət sahəsində atdığı addımlar İlham Əliyevin bu tələblərə cavab verən lider olduğunu bir daha təsdiqləyir. Prezident olduğu dövrdə onun yürütdüyü çoxşaxəli və tarazlı xarici siyasət Azərbaycanın dövlət və milli maraqlarının müdafiəsinin tam inikasıdır. Bu siyasət müasir dövrün mürəkkəb geosiyasi durumunda ölkəmizin xarici təhlükələrdən müvəffəqiyyətlə qorunmasına istiqamətlənib. Azərbaycanın təcavüzdən qorunması və ərazi bütövlüyünün bərpası üçün ildən-ilə hərbi xərclərin həcmi artırılır. Lakin bu addımlar digər dövlətlərə qarşı çevrilməyib, yalnız və yalnız Azərbaycanın müdafiə qüdrətinin artırılmasına, bütün bölgədə sülhün və asayişin bərqərar olmasına xidmət edir. Azərbaycan Prezidenti öz həmkarlarına dinc qonşuluq və qarşılıqlı iqtisadi-siyasi səmərəlilik prinsiplərinə söykənən xarici siyasət kursu təklif edir. Bunun müqabilində cənab İlham Əliyev beynəlxalq aləm qar- şısında Azərbaycanın mövqeyinə hörmətlə yanaşmaq tələbi qoyur, ölkəmizin milli maraqları- nın heç zaman və heç bir dövlətin maraqları naminə qurban verilməyəcəyini dünya ictimaiy- yətinin nəzərinə dönə-dönə çatdırır. Azərbaycanın xarici siyasət strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi respublikamızın dünya miqyasında nüfuzunu getdikcə artırır, ölkəmizin Cənubi Qafqaz regionunda lider döv- lətə çevrilməsini şərtləndirir və müstəqil dövlətimizin dünya birliyində mövqelərinin yüksələcəyinə olan inamı daha da gücləndirir.
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1441 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan RUSIYA GEOSIYASƏTINDƏ QAFQAZDAN KEÇƏN ENERJI DƏHLIZININ ƏHƏMIYYƏTİ Əzim HEYDƏROV Bakı Dövlət Universiteti “Qafqaz xalqları tarixi” kafedrasının doktorantı
AZƏRBAYCAN Qafqaz bölgəsi Rusiyanın geosiyasi və iqtisadi mənafeləri baxımından son dərəcə həssas bir bölgədir. Avropa ilə Asiya arasında körpü olmaqla yanaşı, Qara dəniz və Xəzərin sahili olması, Türkiyə və İran ilə görüşmə nöqtəsində dayanması, Orta Şərq yolu üzərində olması bölgənin Rusiya üçün əhəmiyyətini artıran faktorlardır. Strateji səbəblərin xaricində bölgənin iqtisadi əhəmiyyəti də böyükdür. Hər şeydən əvvəl Qafqaz Rus iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyətli miqdarda xammal qaynağıdır. Cənubi Qafqazda Azərbaycan Respublikasının əra- zisində olan neft yataqlarıda Rusiyanın maraq dairəsindədir. Xəzər neftinin qərbə nəql edil- məsi üçün düşünülən boru kəmərlərinin üzərində dominant mövqe qazanmaq istəyi Qafqazın Rusiya üçün dəyərini artırmaqdadır. Yeni neft sahələri kəşf edildikcə bölgənin strateji əhəmiyyəti artırdı. Xəzər dənizində 200 milyard bareli aşan Bəsrə Körfəzindən sonra ikinci yer tutan neft ehtiyatlarının mövcudluğu faktı enerji ehtiyatlarının Rusiyanın nəzarətində olan köhnə, kiçik tutumlu texniki baxımdan geri qalan boru kəmərləri ilə daşınmasının mümkün olmaması, yeni boru kəmərlərinin inşa edilməsi faktını da ortaya qoydu. Ancaq bu fakt özü ilə birlikdə Rusiya, Türkiyə, İran, Çin və Qərb ölkələrinin Qafqaz və Orta Asiya ilə əlaqədar siyasi qarşıdurmaları da gətirdi. Qərb Xəzər enerji qaynaqlarının ixracı üçün şərqdən qərbə doğru Avrasiya enerji dəhlizi yaratmağı qarşısına məqsəd qoymuşdur. Doğurdan da şərqdən qərbə istiqamətlənən mövcud bütün enerji xətlərinin keçdiyi Rusiya Federasiyasının meydana gətirdiyi manapoliyanı nəzərə alsaq, Cənubi Qafqaz, Orta Asiya ölkələrinin Rusiyadan bu və ya digər şəkildə asılılığı ortadan qaldıran yeni enerji dəhlizini Orta Asiya və Qafqazın rifahının təmin edilməsində əhəmiyyətli bir addım hesab etmək olar. Xəzər neftinin istismarı ilə bağlı olaraq 20 sentyabr 1994-cü il tarixində Bakıda imzalanmış və “Əsrin müqaviləsi” adı ilə xatırlanan Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda olan Azəri, Çıraq və Günəşli yataqlarında 500 milyon tonu aşan neftin birlikdə istismarı və pay bölgüsü haqqında müqavilə 30 il müddətinə Azərbaycan ilə ABŞ, İngiltərə, Azərbaycan, Rusiya, Türkiyə, Norveç və Səudiyyə Ərəbistanı neft şirkət- lərindən ibarət Beynəlxalq neft Konsorsiumu (AIOC) tərəfindən işlənməsi qərarlaşdırıldı. Rusiyanın neft və təbii qaz siyasəti Qafqaz və Orta Asiyada çıxarılan neft və təbii qazın, əsasən, Qafqaz–Rusiya–Avropa dəhlizi ilə ixracı tələbi üzərində qurulub. Rusiya neftin boğazlardan keçişinə gətirilən məhdudiyyətlərə da qarşı çıxır. Resursları və mövqeyi etibarilə Rusiya bu gün neft və təbii qazı, bütün dünyada hegemoniya yaratmaq üçün silah olaraq istifadə edir. Əvvəlcə Xəzər hövzəsində və Orta Asiyada çıxarılan bütün neft və təbii qazın öz ölkəsində emal müəssisələri və xətlər vasitəsi ilə ixracını tələb edən Rusiyanın bu ambisiya- larına Bakı-Tbilisi-Ceyhan xəttinin inşası ilə böyük zərbə vuruldu. Rusiya isə neft daşımaları üçün alternativ yollar təklif etməkdə israrlıdır. Belə ki, neftin Şimal marşrutu ilə Novorossiyskə oradan da Bolqarıstanın Burqaz limanına və boru xəttləriylə Yunanıstanın Aleksandropolis şəhərinə nəql edilməsinin daha sərfəli olduğunu, beləcə neftin boğazlardan keçməyəcəyini iddia edərək bu marşrutun daha ucuz başa gələcəyini deyir. Boru xəttləri mövzusunda Rusiyanın əsas məqsədi enerji resurslarının ixrac ediləcəyi nöqtəni nəzarətdə saxlamaq yolu ilə neftdən Orta Asiya ölkələrivə Azərbaycana qarşı təzyiq vasitəsi kimi istifadə etmək, qiymətlərə qismən də olsa təsir etməkdir. 1990-cı illərdə SSRİ-nin dağılması və mərkəzi iqtisadiyyatın çöküşü ilə neft istehsalı, istehlakı və ticarətində böyük bir sarsıntı III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1442 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan keçirən Rusiya neft və təbii qaz istehsalını Azərbaycan, Qazaxıstan, Türkmənistan və Özbə- kistan ilə, neft emalı müəssisələrinin əhəmiyyətli bir hissəsini isə Belarus, Ukrayna, Azər- baycan ilə paylaşmaq məcburiyyətində qaldı. SSRİ-nin neft emalı tutumunun 35-%-i Rusiya xaricində qaldı. Neft və təbii qaz istehsalında istifadə olunan maşınqayırma müəssisələri Azərbaycanda, neftin ixrac edildiyi limanlar, terminallar Ukrayna, Gürcüstan, Litva və Latviya da qalmışdı. Lakin Rusiya SSRİ-nin varisi kimi düşdüyü iqtisadi vəsiyasi çətinliyə baxmayaraq, bölgədəki ambisiyalarından imtina etmədi. Hazırda Rusiya öz iri neft şirkət- lərinin bölgədəki bütün konsorsiyumlarda iştirakı ilə qənaətlənmir, eyni zamanda öz nəqliyyat təklifləri ilə çıxış edir. Enerji siyasətinin Rusiya üçün mühümlüyünə daha bir nümunə odur ki, məhz Bakı-Novorosisk xəttininetibarlı olduğunu sübut etmək üçün, bu ölkə 1996-cı ildə bi- rinci Çeçenistan müharibəsinin özünə sərfəli olmayan şərtlərlə sonlandırdı. Eyni zamanda tək bir Avrasiya dəhlizinə qarşı çıxaraq, coğrafi miqyası genişlədərək təklif sayını da artırmışdır. Şimali Qazaxıstan-Novorossiysk boru kəmərlərinin tamamlanmasına əlavə olaraq Ankara ilə Rus təbii qazının Qara dənizin altından Türkiyəyə çatdırılması mövzusunda da müzakirələr aparılır. Ayrıca Yunanıstanla Balkan boru xəttləri layihəsi üzərində işlənilir. Belə strateji layi- hələrdən biri də 20.9.2014 tarixində təməli atılan “Cənub” qaz dəhlizi layihəsidir ki, Avropa rəsmiləri onu XXI əsrin müqaviləsi adlandırıb və Rusiyanın hazırki mürəkkəb beynəlxalq vəziyyətdə özünə qarşı ağır iqtisadi sanksiyalar tətbiq edildiyi bir dövrdə regionda baş verənlərə tam nəzarət edə bilmədiyi də aydın görünür.
MƏNBƏLƏRDƏ (XII-XIV əsrlər) Elnur KƏLBİZADƏ Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi caspianman@mail.ru AZƏRBAYCAN
Lənkəran Dövlət Universiteti AZƏRBAYCAN
Tarixən mövcud olmuş qüdrətli Azərbaycan imperiyalarının – Sacilər, Atabəylər, Ağqo- yunlu, Qaraqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin mərkəzi vilayətlərindən biri olmuş Naxçıvan Azərbaycan üçün hər zaman strateji əhəmiyyət daşımışdır. Bu baxımdan bütün hüquqi və tarixi Azərbaycan torpaqları kimi Naxçıvanın tarixi coğrafiyasının, əhalisinin etnik və dini tərkibinin ciddi tarixi mənbələr əsasında araşdırılması təkcə, tarixi baxımdan deyil, həm də müasir dövrün beynəlxalq siyasi reallığı baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Təsadüfi de- yildir ki, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev tarixi nitqlərində bu mövzu- nun araşdırılmasını dəfələrlə diqqət mərkəzinə çəkmiş və belə çıxışlarından birində demişdir:
Yüklə 9,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|