Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа`lim vаzirligi

  
1.2. Innovatsion jarayonning asosiy bosqichlari va uning menejmenti
 O’zbekistonning dunyo hamjamiyatiga integratsiyalashuvi jahon bozorida 
milliy mahsulotlar, tovarlar va xizmatlarning erkin savdosini tashkil etish va 
keskin raqobat sharoitida mamlakatlararo tovar ayriboshlash sohasida o’z o’rnini 
topishga zamin yaratadi. Buning uchun mamlakatning ilmiy va texnologik 
salohiyatini ko’tarish, birinchi navbatda, iqtisodiyotining barcha tarmoqlari, 
jumladan, ishlab chiqarish va xizmatlar ko’rsatish sohalarida texnik darajani 
tiklash, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, ilmiy texnika taraqqiyoti 
mahsulotlarini amaliyotga joriy etishni jadallashtirishga katta e’tibor qaratish 
lozim. Fan va texnikani zamon talablariga mos tarzda rivojlantirish borasida 
innovatsion jarayonlarning amalga oshirilishiga, yuqori texnologiyalarni ishlab 
chiqarishga joriy etilishiga bevosita ta’sir etuvchi real omillarni aniqlash juda 
muhim hisoblanadi. Bunday omillar ko’p qirrali bo’lib, ularga:
- iqtisodiyotni erkinlashtirish va tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish; 
yangi g’oya va innovatsion loyihalarning soha yoki alohida olingan tarmoq yoki 
tashkilot maqsadlariga mos kelishini ta’minlash;
- loyihalarni tanlash, ularni ekspertiza qilish va baholashda xolis va samarali 
tizimini joriy etish;
- samarali boshqaruv va nazorat me’yorlarini ishlab chiqish, ijodiy g’oyalar 
manbaini yaratish;

---

11 
- tashkilotlarning yangiliklarga nisbatan moyilligini rag’batlantirish;
- ishlab chiqarishda band bo’lgan xodimlarning shaxsiy va jamoaviy 
manfaatlarini kafolatlash bilan bir qatorda ularning javobgarligini oshirish va 
boshqalar kiradi.
Korxonalar boshqaruv faoliyatida innovatsion jarayonlarni tadqiqini 
innovatsion so’zining ma’nosi ingliz tilidagi innovatsion so’zidan olingan bo’lib 
yangilik va yangilik kiritish degan ma’noni bildirishini eslatib o’tamiz.
G’oyalarni vujudga kelish, ularni shakllanish va amaliyotda tadbiq 
etilishigacha bo’lgan davrini innovatsiyaning hayoti sikl deb atash mumkin. 
Innovatsiyaning hayotiy siklini innovatsion jarayonlar tashkil etadi. “Innovatsiya” 
va “innovatsion jarayon” atamalari bir biriga juda yaqin lekin bir xil tushunchalar 
emas. Innovatsion jarayon deganda yangiliklarni shakllantirish, o’zlashtirish va 
targ’ib etishni tushunish mumkin. Innovatsiya tashkilotchilari (novatorlar) 
asoslangan kriteriyalarga binoan ish yuritishadilarki, ijobiy natijalar sifatida 
iqtisodiy samaradorlik yaqqol namoyon bo’ladi. Innovatsion jarayonning asosiy 
bosqichlari quyidagilardan iborat:
- kelib tushayotgan fikrlarni tizimlashtirish; g’oyani aniqlanishi va yangi 
mahsulotni g’oyasini ishlab chiqish;
- yangi mahsulotni iqtisodiy samaradorligini taxlili, marketing
dasturini ishlab chiqish;
- yangi mahsulotni yaratilishi; bozorda yangi mahsulot sotilish
ehtimolligi haqida davriy test o’tkazish;
- marketing dasturiga asoslangan yangi mahsulotni ishlab chiqarishga 
kiritish haqida qaror qobul qilish.
Innovatsiya jarayonini boshqarish ob’ekti texnik siyosatni ishlab chiqish 
uchun yuqori darajada maxsuslashtirilgan bo’limlar, ya’ni uyushmalarni, 
qo’mitalarni yoki ishchi gurhini tuzishni taxmin qiladi:
- innovatsion faoliyatni nazorat qilish uchun yangi mahsulotni
bo’limlarini va markazlashgan xizmat ko’rsatishni tashkil etish;
- yangi mahsulot yaratish uchun maqsadli loyiha gurhlarini yoki
markazlarini belgilash;
- ishlab chiqarish bo’limlarida mavjud bo’lgan II, KI laboratoriyalar, ilmiy 
markalar bo’limlarini rolini oshirish;
- innovatsion faoliyatni rag’batlantiruvchi maxsus fondlarni va 

---

12 
venchur bo’limlarni tashkil etish;
- yangilik kiritish sohasida maslahat berish xizmatlarini tashkil etish;
- yangi texnologiyalarni o’zlashtirish muammosi bilan shug’ullanuvchi 
maxsus tarmoqli laboratoriyalarni yaratishdir.