O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat



Yüklə 0,69 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/21
tarix10.05.2022
ölçüsü0,69 Mb.
#57452
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21
TABIAT BILAN TANISHTIRISH METODIKASI (JABBOROVA) 2002

 

Mavzu yuzasidan savollar 

1.Inson hayotida tabiatning tutgan o’rni qanday?  

2.Tabiat   bilan   tanishtirishda   qanday   vazifalar   amalga oshiriladi? 

Z.Tabiat vositasida bolani har tomonlama tarbiyalash degandl nimani tushunasiz? 

 



 

 

IV. MAVZU: BOLALAR BOG’CHASIDAGI BOLALARNI TABIAT BILAN TANISHTIRISH 



MAZMUNI 

 

Reja: 

1.Tabiat  haqidagi  beriladigan  bilimlar  mazmunining  bolalar  yoshiga  mos  kelishi 

zarurligi. 

2. Tabiat bilan tanishtirish printsiplari.  

3.Tabiat bilan tanishtirish dasturining tuzilishi. 

 

Tabiat vositasida tarbiya berish umumiy tarbiyaning bir kismi bo’lib, u o’z oldiga 



bolalarning yosh xususiyatlarini, bilshp jarayonlari, qobiliyatlarini yaxshi bilgan holda 

tarbiya  berishnn  vazifa  kilib  qoyadi.  Maktabgacha  tarbiya  ishida  uning  ko’p  qirralari 

borki,  bu  pedagogika  fani  qonuniyatlarini  o’rganish  bilan  shugullanadigan  juda  keng 

ijtimoiy hodisadir. 

Biz  bolalarni  tabiat  bilan  tanishtirar  ekanmiz.  avvalo.  pedagogika  fanining 

asoschilarini  aytib  o’ttan  fnkrlarga  asoslanamiz.  Garbning  ilgor  pedagoglaridan 

Kominskiy  bolalarga  beriladigan  bilim  hayotiylikka  va  kurgazmalilikka  asoslanishi 

kerak;  -  degan  edi.  Bolalarga  tabiat  orkali  beriladigan  bilimlar  turlicha  metod  va 

usullar  bilan  olib  boriladi  va  ekskursiya,  sayr,  ta`limiy  oyinlar orqali  mustahkamlanib 

chuqurlashtiriladi. 

Dasturning  tabiat  bilan  tanishtirish  bulimiga  materiallar  quyidagi  printsiplar 

asosida tanlanadi: Bolalarni tabiat bilan tanishtirsh printsiplari 

Bolalar yoshiga 

  

Ko’rgazmalilik 



  

 Entsiklopedik 

Moslik printsipi       printsipi 

 

 



printsip 

Ilmiylik  

 

Ulkashunoslik 



 

printsipi 



 

 

printsipi 



Bolalar  yoshiga  moe  jonli  va  jonsiz  tabiat  haqida  oddiy  tushunchalar  berish 

bolalarga  beriladigan  bilimlar  oddiy  bo’lishi  bilan  birga  ilmiy  aniq  bo’lishi  kerak. 

Masalan: o’simlikni yoruglikka, suvga, issikdikka bo’lgan extiyoji. 



 

 

Bolalarga beriladigan bilimlarning barchasi ko’rgazma asosida berilishi shart. O’z 



o’lkasi  tabiati  haqida  chuqur  bilim  berish.  Tabiatshunoslikning  barcha  sohalari 

(botanika, zoologiya, astronomiya) hakida bilim berish. 

Yuqorida aytib o’tilgan printsiplar bir-biri bilan bogliq xolla olib boriladi. 

Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda ilmiylilik printsipiga rioya qilinadi. Beriladigan 

tabiat haqidagi bilimlar ilmiy bo’lishi bilan birga bolalar tuigunadigan bo’lishi zarur. 

Masalan:  Erta  bahorda  kunlar  isiydi.  Kunlar  isigani  sababli  daraxtlar  kurtak 

chiqaradi. Osmon ko’m-ko’k tus oldi biz endi boqcha er maydonchasiga ekin ekishim iz 

mumkin. 


Mana shunday oddiy misollar orqali bolalar aniq va ilmiy asosda tushunchalarga 

ega bo’ladilar. 

Ilmiy  printsip  bolalar  yoshiga  mos  bo’lsagina  samarali  natija  beradi.  Bu  haqda 

Y.A.Komenskiy  shunday  degan:  Oddiydan  -  murakkabga,  yaqindan-  uzoqqa, 

tanishdan-notanishga  tomon  borish  kerak.  Bu  printsiplar  dasturdagi  tabiat  bilan 

tanishtirish  bo’limida  o’z  aksini  topgan.  Biz  bolalarni  tabiat  bilan  tanishtirishda 

bevosita  o’zlariga  yaqin  bo’lgan,  atroflarini  o’rab  turgan  tabiat  bilan  tanishtirishdan 

boshlaymiz.  Bolalarga  avval  boqchadagy  daraxtlar  so’ngra  o’rmondagi  daraxtlar 

haqida  bilim  beramiz.  Demak,  biz  yaqindan-uzoqqa  tomon  degan  qoidaga  rioya 

qilishimiz zarur. 

Biz  bolalarga  bilim  berishda  ularning  avvalgi  bilimlariga  tayanamiz.  Shundagina 

ular yangi bilimni chuqur o’zlashtirib oladilar. Bolalarga beriladigan bilim ilmiy, bolalar 

yoshiga mos 6o’lsa-Y. ular ko’rgazmasiz bo’lsa, bolalar yaxshi tushunmaydilar. 

Y.A.Komenskiy  shunday  degan:  "Avval  sezgilarda  bo’lmagan  narsa,  intellektda 

ham buliaydi". 

Shundan  kelib  chiqib  hissiy  tajribani  bilish  va  o’rganish  asosida  quyidagi 

ko’rgazmalilik printsipini asoslab berdi. Ko’rgazmalilik faqat buyum, hodisalarni ko’rib 

idrok etish emas, balki ularni hamma sezgi organlarini jalb qilgan holda idrok qilishdan 

iborat. Bu didaktikaning oltin qoidaei hisoblanadi. Agar biror bir predmetni bir necha 

sezgi organlari bilan idrok qilish mumkin bo’lsa, shu narsani idrok qilish uchun bir yula 

bir necha sezgi organlarini ishga solish lozim. Agar o’rganilayotgan predmetni   ko’rish   

imkoni      bulmasa.      ularning      sur`atlari      yoki  modellariga  murojaat  qilish  lozim. 

Demak, ko’rgazmalilik bolalarni abstrakt tushanchalarini real anglashga olib keladi. 



 

 

Entsiklopedik so’zi grekcha so’z bo’lib, barcha fanlarni har tomonlama bilim olish, 



bilimlar yigindisi manosida qo’llaniladi 

Bolalar osmon jismlarini astronomiyadan, o’zi tutilib usgan shahar, qishloq, voha, 

dare,  toglarning  nomlarini  geografiyadan;  o’simliklar  nomlari.  ularning  uziga  xos 

xususiyatlari botanikadan bilib boradilar. 

Tabiatshuposlik  bilimlarini  oddiydan  -  murakkabga  tizimli  ravishda  yakindan  - 

ya`ni o’z o’lkasi tabiatidan boshlab uzoq ya`ni boshqa o’lka tabiatini tanish. o’rganish 

asosida amalga oshiriladi. O’z o’lkasi tabiati bilan tanishish bevositasi bolani tevarak - 

atrofdagi,  boqchasidagi  er  maydonchasidagi  o’simliklar,  gullar,  ko’chatlar,  daryo  va 

ko’l  nomlari,  tog’lar,  yo’lda  uchraydigan  maysalar  nomi,  hayvonot  olami;  ya`ni  bola 

kundalik  hayoti  davomida  duch  keladigan  jonli  va  jonsiz  tabiat  bilan  tanishishdan 

boshlash  zarur.  Shu  tizim  asosida  ish  tashkil  etilsa,  o’zga  o’lkaning  tabiati  bilan 

tanishish engil, oson kechadi. 




Yüklə 0,69 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin