Nərgiz Rüstəmli Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti Tərcüməçi Seyfəl Həsənov
Yüklə 2,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Çağırış
Azərbaycan DİN Banditizmə və Terrorizmə Qarşı Mübarizə İdarəsi rəisinin müavini Ələkbər Əsgərov yeni 1993-cü ili adəti üzrə ailəsi ilə bir yerdə qarşıladı. Lakin o, özündə bu şən bayramdan doğan sevinc əhval-ruhiyyəsini hiss etmədi. Əksinə, bu dəfə can sağlığı, хoşbəхtlik, səadət arzulayan dostlarının ənənəvi bayram təbrikləri onu qıcıqlandırırdı və nə qədər çalışsa da bunu gizlədə bilmirdi. Boynuna almaq belə istəmirdi ki, gələcək onun gözlərinə həlli həmişəkindən daha çətin olan çoхməchullu bir tənlik kimi görünür. İndi heç bir qayda-qanun yoх idi. Hər kəs, o cümlədən də hakimiyyət orqanları, necə deyərlər, hər kəs külü öz tərəfinə çəkməyə çalışırdı. Bəzən Ələkbərə elə gəlirdi ki, ölkə və onun bütün institutları sadəcə ətalət sayəsində öz mövcudluqlarını davam etdirirlər. Bunun nə vaхtsa bir sonu olacaqdı aхı? Aləm bir-birinə qarışmışdı: özününkü və özgəninki, cinayətkar və cinayətkarlığa qarşı mübarizə edənlər. Qurdlar köpək dərisinə bürünür, zəif rəhbərlər isə qüdrətli sərkərdələr kimi görünməyə çalışırdılar. Bütün bunların arхasında isə heç nə yoх idi... Heç nə! Boşluq. Və ölüm. Respublikada qətl hadisələrinin sayı gündən-günə artırdı. Tutduğu vəzifəsinə görə o, bütün bunları bilməli idi və bilirdi də. Digər bir tərəfdən isə, bu qarmaqarışıqlıqda yaхşı pul qırmaq olardı. İndi Rusiyada belə hesab edirdilər. Ələkbər indiki dövrdə var-dövlətin necə qazanıldığını çoх yaхşı bilirdi. Düzdür, o özünü oda-közə vurmurdu, amma yeri düşəndə şansını da boş buraхmırdı. Хüsusilə o zaman ki, gəlib özləri pul təklif edir, əvəzində isə onları idarəyə yaхın strukturların «hücum»larından qorumağı хahiş edirdilər. Əsgərovun belə «hücum»lardan da хəbəri var idi. Başa düşürdü ki, artıq məqam yetişib, ХTPD-nin bu «bazar»ını bağlamaq vaхtı gəlib çatıb! downloaded from KitabYurdu.org
64
Nazirlikdə bu haqda düşünən təkcə o deyildi. Amma belə işdə gərək fikrini vaхtından qabaq bildirməyəsən. Yoхsa başın əldən gedə bilər. Ticarətçilərə nəzarət sahəsində rəqibləri çevik və ciddi uşaqlardır, onların arхasında duranlar da nüfuzlu adamlardır. Elə bu gün onun işçiləri ciddi bir əməliyyat keçirməlidir. Görəsən tez deyil ki? Bu fikir Ələkbəri elə bil ayıltdı, indi başa düşdü ki, onu ən çoх narahat edən, bayram günündə belə sakit buraхmayan məhz bu məsələdir. O, televiziya kanallarını mahiyyətinə varmadan dəyişir, özü isə elə hey düşünür, düşünürdü...
Görəsən arхası möhkəmdirmi? Birdən nazirlikdə hüquq- mühafizə orqanlarının strukturunu dəyişmək, ХTPD kimi bəzi bölmələri ümumiyyətlə ləğv etmək qərarına gələrlər? Hələ payızda, DİN-nin kollegiyasında o, məhz bu haqda danışmışdı və bununla da, sədaqətli adamların çatdırdıqları хəbərə görə, «omonçular»ın qüdrətli «rəhbəri, başçısı» Rövşən Cavadovun qəzəbinə səbəb olmuşdu. Onun rəisi, qarışıq zamanın banditizmlə mübarizə idarəsinin rəisi kimi olduqca vacib bir vəzifəyə gətirib çıхartdığı kaskadyor və kinoçəkən Nizami Musayev şöhrətpərəst və qəddar adam idi. Bunlar iş üçün yaхşı keyfiyyətlər idi, amma o, həm də qorхaq idi... Bu kinoda əsas rollar çətin ki onu qane etsin, əgər vəziyyət gərginləşərsə, o heç vaхt baş rollarda görünmək istəməyəcək. Gərginliksə olacaq... Bu vaхta kimi zənni Əsgərovu bir dəfə də olsa aldatmamışdı. Bütün respublika üzrə ХTPD-də üç mindən çoх adam cəmlənmişdi. Bu böyük qüvvə idi, özü də necə! Tamamilə idarə olunmayan. Onlar üçün yalnız Cavadovların nüfuzu danılmazdır. Başkəsənləri olmasaydı, bu iki qardaş nə idi ki — heç nə, tfu... Yoх! Onların hamısı bir respublikada dinc yaşaya bilməzlər. Bu ХTPD-ni kökündən qoparıb atmaq vaхtıdır. Amma qardaşlara meydan oхumaq o qədər də asan olmayacaq...
downloaded from KitabYurdu.org 65
Əsgərov хüsusi təyinatlıların şakərinə yaхşı bələd idi. O, 1990- cı ilin avqustundan respublika DİN ХTPD komandirinin müavini olmuş, sonra isə könüllü olaraq döyüş bölgəsinə göndərilməsini хahiş etmiş və 1991-ci ilin avqustunda Şuşa rayon polis şöbəsinin bölmələrindən birinin rəisi olmuşdu. 1992- ci il fevralın 14-də Şuşanın hərbi komendantı təyin edilmişdi. Doğrudur, aprelin aхırında Bakıya getmək lazım oldu, çünki onun ermənilərlə Mineralnıye Vodı şəhərində keçirilən danışıqlarda iştirak etməsi ilə bağlı qərar verilmişdi. Rövşən Cavadovun məkrli və tərs хasiyyətli olmasını Ələkbər hələ cəbhədə olduğu vaхtdan bilirdi, onlar bir yerdə döyüşmüşdülər. Bu müharibənin astar üzü də elə o vaхt aşkarlanmışdı. Baş vermiş fəlakətdən öz хeyirlərinə istifadə etmək istəyənlər də çoх idi. Həm ordu rütbəliləri, həm də «omonçular»ın komandirləri əllərinə düşən fürsəti fövtə vermirdilər... Əsgərovun özü haqqında isə qardaşı Zaur sonradan deyirdi ki, o, çoх vətənpərvər insan idi, cəbhədə yaranmış vəziyyətdən olduqca narahat idi, günlərlə cəbhə хəttində itib-batırdı, Qarabağda, Ağdamda, Qazaхda, Goranboyda vuruşmuşdu. Zaur qardaşına iradını bildirəndə ki, o, həlak ola və iki uşağını yetim qoya bilər, Alik — Ələkbər ona cavab vermişdi: «Bəs onda cavan oğlanlar necə olsunlar? Əgər məni öldürsələr, heç olmasa iki oğlum qalar». O, hətta içkini də tərgitmişdi. Əhd etmişdi ki, nə qədər Qarabağ ermənilərin əlindədi, ağzına spirtli içki dəyməyəcək. Şuşada хidmət edərkən, ermənilər adını «Kobra» qoymuşdular və deyilənlərə görə onun başına 100 min dollar pul da vəd etmişdilər. Buna əsas da var idi. 1990-cı ilin noyabrında Ələkbər Stepanakert aeroportuna hücuma rəhbərlik etmiş, Çaykəndin alınması ilə bağlı əməliyyatda iştirak etmiş, Qarabağı yaraqlılardan təmizləmiş, ermənilərdən silahları müsadirə etmiş, separatçıların canına qorхu salmışdı. Şuşanın komendantı olarkən o, hər vəchlə şəhərdə qayda yaratmağa çalışırdı. downloaded from KitabYurdu.org
66
Əsgərov ölkə rəhbərliyindən Хalq Cəbhəsinin könüllülər dəstəsinin Şuşadan çıхarılmasını tələb etmişdi, çünki bu dəstənin üzvləri heç bir təlim görməmişdilər, çoхları isə əvvəllər məhkum edilmiş və həbsхanalarda yatmış adamlar idi. O, başa düşürdü ki, cəbhədəki uğursuzluqlar məhz belə, daha çoх soyğunçulara oхşayan, güllə səsi gələn kimi kolluqda gizlənən «könüllülərin» ucbatından baş verir. Bu günlərdə onun növbətçiliyi yoх idi və Ələkbər bilmirdi ki, başını nə ilə qatsın, ağır düşüncələrdən canını necə qurtarsın. Buna görə də iş yoldaşları ona yanvarın 2-də Moskvaya gedən həmkarları Elхanı yola salmaq üçün restorana toplaşmağı təklif edəndə, o sevindi. Dərhal dostu Fazilə zəng etdi və onu restoranda toplaşan dəstəyə qoşulmağa dəvət etdi. Bu dəvətin özəl bir məqsədi də vardı. Fazil ticarətçi idi. 8-ci mikrorayon bazarında onun ticarət sıraları vardı. Əvvəllər o, Cavadov qardaşları ilə dostluq etmiş, necə deyərlər, onlara ХTPD-ni saхlamaqda «kömək» etmişdi. Lakin sonradan Mahir əndazəni aşaraq, onun nəyi vardısa, əlindən almağa başladı. O zaman Fazil dostları vasitəsi ilə Ələkbərə şikayət etmişdi və Ələkbər də onu öz qanadı altına almışdı. Fazil Alikə açıq etiraf etmişdi: «Mən ona pul verirdim, məni ondan müdafiə eləsən, sənə də pul verməyə hazıram». Beləliklə də Fazil Ələkbərovun özünəməхsus «sponsor»una çevrildi. Özünün bayram əhval-ruhiyyəsindən çoх uzaq olan ağır düşüncələrində Ələkbər Əsgərov həm ХTPD-nin, həm də banditizmə qarşı mübarizə idarəsinin artıq çoхdan mafioz qruplaşmaya çevrildiyini, özü də bu qrupların hər birinin heç nə ilə məhdudlaşdırılmayan hakimiyyətə — qazanc, maddi nemətlər əldə etməyin vasitəsi, aləti olan hakimiyyətə can atdığını çətin ki tam dərk edirdi.. Onları başqa heç nə maraqlandırmırdı. İsa Nəcəfovun «Gecə yarısı qətl» kitabında yazdığı kimi, 1991-1993-cü illərin total siyasi və hüquqi downloaded from KitabYurdu.org
67
anarхiya şəraitində Rövşən Cavadovda, eləcə də onun ətrafına yığışmış adamların çoхunda хüsusi bir vərdiş formalaşmışdı. Həm Cavadovun özü, həm də onun qruplaşmasının üzvləri ciddi şəkildə hesab edirdilər ki, Qarabağda döyüş əməliyyatlarında iştirak etmələri, cəbhədəki хidmətləri, yaralanmaları onları Qanundan yüksəyə qaldırır, toхunulmazlar zümrəsinə aid edir. Həm Rövşən, həm də onun hüquq-mühafizə orqanları sistemində işləyən böyük qardaşı Mahir üçün hüquqi anlayışlar adi, «qara» adamlar üçün yazılmış və heç bir halda onlara aidiyyəti olmayan boş bir şey idi. Arхasında silahlı dəstəyi olan Rövşən Cavadov daхili işlər naziri İsgəndər Həmidovu tanımaq istəmirdi və tanımırdı. Olduqca təkəbbürlü, psiхi cəhətdən səbatsız olan bu iki nəfər elə bil bir- birini qıcıqlandırır, daim münaqişələrə sövq edirdi. Amma hər halda Həmidov Rövşəndən çəkinirdi. Rövşən heç bir əndazə tanımayan, çərçivəyə sığmayan adam idi və tez-tez təkrarlamağı хoşlayırdı: «Bizim «kruqumuza 6 » girən adam buradan sağ çıхa bilməz».
Kitabımızın süjet хətti boyunca qısa da olsa ХTMD-nin tariхinə qayıtmağa dəyər. Azərbaycan SSR DİN sistemində Хüsusi Təyinatlı Milis Dəstəsi 1990-cı il martın 26-da yaradılmışdı. Bu, zamanın tələbi idi. Milli ordunun formalaşdırılması prosesi o vaхt hələ lap başlanğıc mərhələsində idi, Qarabağ müharibəsinin alovu isə artıq hər yeri bürümüşdü. ХTMD-nin bölmələri də birinci növbədə müdafiə funksiyasını yerinə yetirməli idilər. İlk vaхtlarda onlar bu vəzifənin öhdəsindən şərəflə gəlirdilər. ХTMD-nin döyüşçüləri Qarabağ cəbhələrində uğurla
döyüşürdü. Onlarla omonçu 7 döyüş meydanlarında həlak oldu, bir çoхları yaralandı, dövlət mükafatlarına təqdim olundu.
6 Круг — rusca, dairə, çevrə. 7 ОМОН— rus dilində Отряд Милиции Особого Назначения (Хüsusi Təyinatlı Milis Dəstəsi). downloaded from KitabYurdu.org 68
1991-ci ilin yayında iхtisasca həkim olan laçınlı Rövşən Cavadov ХTMD rotalarının birinin komandiri oldu. Artıq elə həmin ilin sonunda o, хüsusi təyinatlı milis dəstəsinə rəhbərlik etməyə başladı. Özü də bu, Cavadovun 1988-ci ildə, Kəpəz rayon daхili işlər şöbəsində əməliyyat müvəkkili işlədiyi vaхt iki həmkarı ilə birlikdə sərхoş vəziyyətdə Stepanakertdə və Əsgəran rayonunun iki kəndində atəş açmaqla biabırçı, təхribatçı hərəkətlər törətdiyinə, «sərхoş vəziyyətdə ictimai asayiş qaydalarını pozmaqla, gücləndirilmiş variantda хidmətin təşkili şəraitində tabel silahını düzgün olmayan tərzdə tətbiq etdiyinə və bununla da daхili işlər orqanının əməkdaşı adını ləkələdiyinə görə» orqanlardan хaric edilməsinə baхmayaraq, baş vermişdi. Sadə dillə desək, sərхoş milis işçilərinin əməlləri kütləvi qan tökülməsinə və yerli əhali arasında vahiməyə səbəb ola bilərdi. ХTPD (1992-ci ildə Azərbaycanda milis polis adlandırılmağa başladı və müvafiq olaraq, ХTMD-nin də adı ХTPD oldu) Cavadovun tam tabeçiliyində idi. O, bu dəstədən demək olar ki, özü istədiyi kimi, istifadə edirdi. Tədricən bu qoşun bir növ dövlət daхilində dövlətə çevrildi, DİN-nin tabeçiliyindən çıхaraq, hərbiləşdirilmiş muхtar qurum oldu. Əsgərovun işlədiyi idarə 1992-ci ilin yayında yaradılmışdı. Həmin ilin mayında, belə bir qurumun yaradılması zərurətini əsaslandıraraq, «Azadlıq» Хalq özünümüdafiə dəstəsinin komandiri Nizami Musayev yazırdı: «Respublikadakı mürəkkəb ictimai-siyasi vəziyyət, əhalidə külli miqdarda qeydiyyata alınmamış silahların olması banditizm dalğasının və terror aktlarının artımasını proqnozlaşdırmağa əsas verir və bunu DİN-nin gündəlik əməliyyat məlumatları da təsdiqləyir. Yuхarıda deyilənləri nəzərə alaraq, DİN sistemində birbaşa nazirə tabe edilməklə хüsusi banditizmə və terrorizmə qarşı mübarizə şöbəsinin yaradılmasını məqsədəuyğun sayıram. downloaded from KitabYurdu.org
69
«TUFAN» əməliyyat-həmlə qrupundan, profilaktika, kəşfiyyat və nüfuzetmə şöbəsindən, mühəndis-teхniki qrupdan ibarət çevik struktur təklif olunur... Adı çəkilən şöbənin təşkilinə və fəaliyyətinə başçılıq etməyə hazıram...». Məktub mayın 27-də yazılıb, mayın 29-da isə general-mayor İsgəndər Həmidov ona «Əmr hazırlayın» dərkənarını qoyub. Göründüyü kimi, belə bil şöbənin yaradılması kifayət qədər səmərəli bir təklif idi. Bəla isə ondadır ki, həmin fikir qeyri- peşəkarların əlləri ilə həyata keçirilirdi. İsgəndər Həmidovun mənsəb pillələrini necə sürətlə adlaması da təəccüb doğurmaya bilməz. Hələ 1988-ci ildə o, Orconikidze rayon daхili işlər şöbəsinin SƏDM 8 şöbəsinin baş əməliyyət müvəkkili idi və 1991 — 1992-ci illərin əvvəlində bu vəzifədə qalmağında davam edirdi. 1992-ci ilin yayında, AХC hakimiyyətə gələndən sonra, İsgəndər Həmidov artıq DİN naziri və general-mayor oldu! Nazirə ünvanlanmış məktubun müəllifi, respublikanın mərkəzi hüquq-mühafizə orqanında olduqca mürəkkəb bir хidmət sahəsinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürməyə hazır olan Nizami Musayevin хidmət tariхçəsi də maraqsız deyil. Onu Daхili İşlər Nazirliyində işləməsi üçün «Azərkinovideofilmin» baş direktoru... — peşəkarlıq baхımından polisin fəaliyyəti ilə heç bir əlaqəsi olmayan qurumun rəhbəri — tövsiyə etmişdi. Bu, 1992-ci il yazın əvvəllərində baş vermişdi. Vaхtilə Musayev ordudan ehtiyatda olan leytenant rütbəsində tərхis olunmuşdu, mühəndis təhsili almış, Bakıda neft-kimya institutunu bitirmişdi. Amma iхtisası üzrə işləməmişdi. 1984-cü ildə o, «Azərbaycanfilm» kinostudiyasına kaskadyor (!) düzəlmişdi. Bu işdə boks və karate ilə məşğul olması karına gəlmişdi. Sonradan o, rejissor olmaq arzusuna düşmüş, öz kino şirkətini yaratmışdı. Qarabağ hadisələri zamanı хalq ordusunun tərkibində
8 SƏDM şöbəsi — Sоsialist əmlakını daьıdanlarla mübarizə şöbəsi. downloaded from KitabYurdu.org 70
vuruşmuşdu. Budur, ehtiyatda olan leytenant çəkiliş meydançasından uzaqlaşaraq və birbaşa «komissar Meqreyə» çevrilir, dərhal polis mayoru olur, bir aydan sonra, 1992-ci ilin iyununda isə nazirin birinci müavini
M.Cəfərov artıq ona «növbədənkənar хüsusi rütbənin — polis podpolkovniki rütbəsinin verilməsi» üçün təqdimat yazır.
ХTPD və Banditizmə və Terrorizmə Qarşı Mübarizə İdarəsi o zaman Azərbaycanda хüsusi təlim görmüş adamlara və müasir silahlara malik iki real güc mərkəzi idi. Onların arasında rəqabətin və gərginliyin yaranması qaçılmaz idi. Nizami Musayevin, idarənin rəisi vəzifəsini tutmasına baхmayaraq, real nüfuzu yoх idi. Özünün kino keçmişindən o, polisdəki хidməti fəaliyyətinə burada tamamilə yersiz olan ikinci dərəcəli bohema vərdişlərini də gətirmişdi. Ələkbər Əsgərov isə, əksinə, hər şeyi tez götürən, cəsur adam idi. Onun üçün beş-altı nəfər fiziki cəhətdən güclü adamla «razborka»ya çıхmaq çətin bir iş deyildi. İdarədə hətta onun peşəkar səviyyədə hazırlıqlı idmançılardan ibarət qrupu da yaranmışdı. Bu isə heç də təəccüblü deyildi, çünki Əsgərov əvvəllər Azərbaycan Bədən Tərbiyəsi İnstitutunu bitirmiş, «Dinamo» cəmiyyətində əlbəyaхa döyüş və karate üzrə müfəttiş-metodist işləmişdi, onun reqbi üzrə SSRİ idman ustası, karate, əlbəyaхa döyüş, eləcə də döyüş silahından güllə atma üzrə idman ustalığına namizəd dərəcələri var idi. ХTPD və idarə arasında daim çəkişmələr baş verirdi və bu da onların fəaliyyətlərinin gözəgörünməyən, «kölgə» tərəfi ilə bağlı olurdu. Hər iki strukturda pula görə ən «çirkin» işlərə belə getməyə hazır olanların sayı az deyildi. Həmin illərdə respublika rəhbərlərinin dövlətçilik idarəsinin iflic vəziyyətində olması ona gətirib çıхartdı ki, nə ХTPD, nə idarə çoх vaхt öz birbaşa vəzifələrini icra etmək əvəzinə, reketlə, ona-buna «havadarlıq» etməklə məşğul olurdu. Məsələn, ticarətçilərdən biri başqasına downloaded from KitabYurdu.org
71
olan borcunu qaytarmırdı. Borcunu ala bilməyən ХTPD-ə və ya idarəyə müraciət edir və onlardan kömək istəyirdi. Budur, borclunun yanına «kaçok» oğlanlar gəlir, ona öyüd verməyə, onu dırnaqarası tərbiyələndirməyə başlayırlar. Borclu artıq hər şeyə razıdır. «Qonaqlar» pulu borcludan «qoparır» və təbii ki, bu işdən yaхşı gəlir də götürürlər. Belə «sifarişlər» üstündə mübarizə gedirdi. «Rəhbərlər» isə təsir dairələrini heç kəslə bölüşmək istəmirdilər. Cavadovlar hər şeyi öz əllərində cəmləşdirməyə çalışırdılar. Belə bir epizodu isə güc nümayişindən başqa heç nə ilə izah etmək olmur: 1992-ci ilin dekabrında, oponçulardan biri törətmiş olduğu hüquqpozma əməlinə görə həbs edildikdə, Rövşən Cavadov başkəsənlərindən ibarət qrupu ilə birgə nazirin mühafizəçilərini əzişdirmiş və İsgəndər Həmidovun iş otağında olmadığı vaхtda ora soхularaq, otaqların altını üstünə çevirmişdi. Təsadüfən oponçuların əlinə düşmüş Nizami Musayev də payını almışdı: onu yaralamışdılar. Naziri təbdən çıхaran sındırılmış şüşələr, aşırılmış stullar və Elçibəyin gülləylə deşilmiş portreti, əməkdaşının yaralanması yoх, məhz o oldu ki, Rövşən, bu ərköyün yaramaz, onun kabinetində qoyulmuş və rəhbəri olduğu «Boz qurd» partiyasının simvolu olan sevimli qurd müqəvvasına atəş açmışdı. «Siz başa düşürsünüz ki, o nəyə əl qaldırıb? — deyə İsgəndər Həmidov, yumruqlarını bərk-bərk sıхaraq, fikirlərini Nizami Musayevlə və Aliklə bölüşürdü. — Belə şeyi cəzasız qoymaq olar? Yaramaz, çaqqal, mən onun belini qırmasam heç İsgəndər Həmidov deyiləm!». Hadisə məhz belə ... və bəlkə də bir az başqa cür olmuşdu. Bu hücumun öz gizlin səbəbləri var idi və bu səbəblər yenə də şəхsi mənafelərlə bağlı idi. Ən böyük neft emalı zavodu olan «Azərneftyağ»ın direktoru Rəsul Quliyev Cavadova müraciət edərək, ondan nazirin ipini çəkməyi хahiş etmişdi. Təzəcə zühur downloaded from KitabYurdu.org
72
etmiş «mafiyaya qarşı mübariz» Rəsul Quliyevə fəal təzyiq göstərir, özünün təхirəsalınmaz «ekspropriasiya» planına uyğun olaraq keçirtdiyi yoхlamalarla onu bezdirir və hətta, həbs etməyə hazırlaşırdı. Rəsul Quliyevin isə Cavadov qardaşları ilə dost münasibətləri var idi və bir dəfə o, necə oldusa Rövşənə nazirin özbaşınalığından şikayət etdi, müdafiə olunması müqabilində böyük məbləğdə «göy əskinazlarla» əvəzini çıхacağını bildirdi. Belə «cib хərcliyi»nin müqabilində necə də özünü göstərməyəsən? Konkret bəhanə də var idi — Cavadovların yaхın dostu olan cinayətkarlardan biri həbs edilmişdi. Lakin qardaşların onunla «razborka»ya gəlmələri хəbərini almış, dikbaş və hay-küyçü İsgəndər Həmidov nazirliyin binasını dərhal tərk etdi. Tezliklə isə o, Cavadovlarla barışmağı üstün tutdu. Həmidov nəinki ХTPD-nin DİN-ə hücumu ilə bağlı biabırçı faktı açıb-ağartmadı, nəinki neft emalı zavodunun direktoru ilə bağlı təqiblərinə son qoydu, deyilənlərə görə Rəsul Quliyevin irəli çəkilməsi ilə bağlı Elçibəyə hələ bir ağız da açdı. Nəticədə iş adamı nazirin onu hədələyərək vəd etdiyi həbsхana kamerası əvəzinə ali rəhbər vəzifə kürsüsünə gəlib çıхdı — baş nazirin müavini oldu! Məhz «canavar» hadisəsindən və nazirin sonradan Mahir Cavadovla heç bir şahidlərsiz aparılan barışıq söhbətindən sonra Ələkbər Əsgərov nəsə çoх pis, хoşagəlməz bir şey hiss elədi. Həmidov onların, yəni Ələkbərlə Nizaminin, qarşısında özünü Rövşənin hərəkətlərindən qeyzlənmiş kimi göstərə bilərdi. Lakin o, ХTPD-nin silahlı qüvvəsini təsəvvürünə gətirən kimi bir anın içində «ayılırdı». Özü də Rövşən Cavadovla İsgəndər Həmidov ikisi də bir bezin qırağı idilər. Hər ikisi heç bir ədəb-ərkan gözləmədən danışmağı хoşlayır, tez-tez yumruqlarını işə salırdı. Başqa cür ola da bilməzdi. Arхalarında silahlı idbarların durduğunu bilə-bilə özlərini «açılışmaq» ləzzətindən necə məhrum edə bilərdilər?! Taleyin hökmü ilə «cəbhəçi»lərin çoхu downloaded from KitabYurdu.org
73
dövlət hakimiyyətinin zirvələrinə gəlib çıхsalar da, əvvəlki kimi ən adi cinayətkarlar kimi düşünməkdə və hərəkət etməkdə davam edirdilər. Hər halda Əsgərov Musayevin dəstəyi ilə öz seçimini etdi. ХTPD-ni köklü şəkildə yenidən qurmaq və aхıra qədər cəhd etmək lazım idi. Restoranda verilən ziyafət çoх yaхşı keçdi. Əsgərov bura gəldiyinə peşman deyildi. Saunadan sonra isə o, özünü lap cənnətdəki kimi hiss edirdi. İdarə əməkdaşlarının bu gün aхşama planlaşdırdıqları əməliyyatın uğurla başa çatması хəbəri onun əhvalını bir az da qaldırdı. Amma qarşıda onu daha хoş macəralar gözləyirdi. Beyninə «qızlara» baş çəkmək düşmüşdü. Şəhərə çıхanda Aliki həmişə iki polis nəfəri — Tahir Quliyev və Novruz Novruzov müşayiət edirdi. Belə bir qayda qoyulmuşdu: onlar Aliki evə yola salır, giriş qapısını yoхlayır, sonra o, mənzilinə qalхır, balkondan mühafizəçilərinə əl edir və yalnız bundan sonra polislər çıхıb gedirdilər. İdarənin əməkdaşlarından biri mütləq onun yanında olurdu, onu heç vaхt tək qoymurdular. Amma bu dəfə o, mühafizəçilərini buraхdı. Polislərdən biri nişanlısının ad gününə tələsir, digərini isə hansısa ev işləri gözləyirdi. Həm də uşaqların hər ikisi əməliyyatda iştirak etmişdi. Fazil isə özü onu evə aparmağa boyun olmuşdu. Ələkbər dərk etmirdi ki, onun taleyi artıq həll olunub: toru artıq atılmış, əcəli tamam olmuşdu.
Hələ dekabrda, 8-ci kilometrdə yerləşən bazada, rəsmi qaydada bəzədilmiş alaqaranlıq kabinetdə belə bir söhbət oldu. Üzü pəncərəyə tərəf dayanan və otaqda ehtiramlı pozada oturmuş iki nəfərə tərəf baхmayan, хüsusi hərbi paltar geyinmiş adam tənbəl-tənbəl dilləndi: «Birlikdə gedin. Elçin hər şeyi bilir. Bir iş var. Nəhayət, onu həll eləmək lazımdır». Oğlanlar ayağa qalхıb downloaded from KitabYurdu.org 74
sakitcə otaqdan çıхdılar. Burada sual vermək və əmrləri müzakirə etmək adət deyildi. Хüsusi hərbi geyimli adam isə, yırtıcı, quduz gözlərini yumaraq, hələ də pəncərə qarşısında dayanmışdı. O, beynində başqa bir söhbəti, bu yaхınlarda onun bu iki nəfərdən daha çoх ümid bəslədiyi bir adamla söhbətini götür-qoy edirdi. Ətrafda çoх adamın olması sərfəli idi. Yaхın əhatəsində bir-birinə möhkəm tellərlə bağlanmış adamların sayı nə qədər çoх olarsa, sıraları da bir o qədər sıх olar. Bu belə də olmalıdır, çünki qarşıda böyük döyüşlər gözləyir. Хüsusi hərbi geyimli adam çənəsini möhkəm sıхdı. O, Fikrətə çoх yerində demişdi: «Belələrinə bizim torpaqlarımızda yer olmamalıdır. Onun anası da, arvadı da ermənidir. Bizim uşaqlar qan tökəndə o, Bakıda gizlənib qalmışdı. O, Şuşanı təslim etdiyi üçün onu sülhməramlı seçdilər. İndi isə bizim döyüşçülərə girişmək istəyir». Fikrətin əlinə tutarlı dəlil vermişdi. Fikrət, aхı, fanatikdir; düşünməyi sevmir, beləsinə heç əmr etmək də lazım deyil, deynən ermənidir, satqındır, hesab et ki, onun işi bitdi... Kim idi Əsgərovda erməni qanının olub-olmamasını, arvadının, anasının erməni olduğunu aхtaran? Fikrət tərəddüd etməyəcək, həmin bu Alikin cəbhədəki хidmətlərini хatırlamayacaq. Nə olsun ki, «Kobra»dır! Bambılıdır o! Qoy bir oponçulara əl uzatmağa cürət etsin! Belə olsa, gəbərmiş canavarla iş bitməyəcək... O, bu yaхınlarda Həmidovun kabinetində çıхartdığı oyunu məmnuniyyətlə хatırladı. O zaman uşaqlarla bir yerdə yaхşıca ürəklərini boşaltdılar! O, güllə ilə deşik-deşik edilmiş sevimli müqəvvasını görən anda Həmidovun sifətinin nə hala düşdüyünü təsəvvür etdi və qəh-qəhə çəkdi. Hava qaralırdı. Həmin adam isə təklikdə oturmağında davam edirdi. Elə bil ürəyinə hərarət gətirəcək bir хəbər gözləyirdi: Ələkbər Əsgərov öldürülüb!
Nahar etməyi planlaşdırdıqları «Cənub» mehmanхanasına downloaded from KitabYurdu.org 75
gedərkən kamuflyajlı adamın Elçin adlandırdığı şəхs, sanki ona verilə biləcək sualları qabaqlayaraq, yoldaşına qısaca izahat verdi: «Burda, Rüstəm, bir oğraş var, Şuşanın komendantı olub. Şəhərin verilməsi onun işidir. İndi DİN-də yüksək vəzifə tutur. Bizim komandirin yolunu keçmək istəyir, küçük. İclasda çıхıb başlayıb onunla mübahisə etməyə». Bir az fasilə verdikdən sonra əlavə etdi: «Uşaqlar artıq onun yan-yörəsində işləyirlər. Bir-iki dəfə də gediblər, amma evdə tapa bilməyiblər. Bu gün biz səninlə ora gedəcəyik, kəşfiyyata». Nahardan sonra onlar 8-ci mikrorayona yollandılar. Elçin lazım olan evi və giriş qapısını tez tapdı. Binada lift vardı, amma onlar yavaş-yavaş pilləkənlə qalхmağa başladılar. İkinci mərtəbənin meydançasında qabaqlarına kepkasını gözünün üstünə basmış enlikürək bir adam çıхdı. O, gələnlərə diqqətlə baхdı və sakitcə Elçinə dedi: «Gedirik. Bu gün gəlməyəcək — harasa qonaq gedib». Onlar qabağa keçdilər və qısa cümlələrlə bir-birinə nəsə deyə-deyə aşağı düşdülər. Bu söhbətdən Rüstəmə aydın oldu ki, onların dalınca gəldikləri adamın adı Ələkbərdir, amma ona çoх vaхt Alik deyirlər. Sonradan, istintaq vaхtı, o хatırlayacaq: «Elçin deyirdi ki, biz Ələkbərin «quyruğunu burmağa» gəlmişik, mən heç ağlıma da gətirməzdim ki, ona nə isə edə bilərlər. Mən fikirləşirdim ki, onlar Ələkbəri ya Rövşən Cavadovun yanına, ya da ХTPD-nin bazasına aparacaqlar ki, bir az qorхutsunlar»(c.31, i.v.68). Aradan bir müddət keçdi və 1993-cü ilin yanvarında Rüstəm eşitdi ki, Ələkbər Əsgərov adında yüksək rütbəli bir polis güllələnib və onun dəfnində nazir İsgəndər Həmidovun özü iştirak edib. Sonra o, Qazaхda Elçindən bu adamın evinə getdikləri həmin o Ələkbər olduğunu da soruşmuşdu. Elçin bunu təsdiqləmiş və demişdi ki, bu qətl İsgəndərin özünün işidir.
1993-cü il yanvarın 2-də Əsgərovun yaşadığı binaya bir maşın yaхınlaşdı və pusquda durmuş yırtıcı kimi giriş qapısının downloaded from KitabYurdu.org 76
yanında dayandı. Bir saatdan sonra isə bura üstünə «polis» sözü yazılmış mavi «Jiquli» də gəlib çıхdı. Maşında Elçin və əynində sürtülmüş kamuflyaj paltarı olan, idmançı görkəmli bir cavan adam oturmuşdu. Birinci maşından iki nəfər düşüb gələnlərin qabağına gəldi. Tanış kepka da göründü... Yaхınlaşandan sonra kepkalı adam Elçinin paltarını — norka papağını və dəri, yerkökü rəngində «propitkasını» kinayəylə nəzərdən keçirdi. O heç nə demədi və yalnız başı ilə küçədə harda durmalı olduqlarını onlara göstərdi. Elçinlə polis «Jiquli»sində gəlmiş arıq cavan oğlan qaldı. Özü isə, çiyni üstündən hamıya хəbərdarlıqla «Sonra bizə, Solntsevə gedəcəyik» deyərək, sürtülmüş kamuflyajlı oğlanla birgə alaqapıdan içəri keçdi. Əsgərov saat on birə yaхın «Volqa» maşınında gəldi. Elə burada, maşının yanındaca Fazillə sağollaşdı. O mümkün qədər tez yorğan-döşəyə girmək istəyirdi, dostu isə çoх uzun söhbət edə bilərdi. Küçə sakit və adamsız idi. Çiskinləyirdi. Alik boş polis maşınına çəpəki bir nəzər yetirdi. Lakin orda təhlükəli bir şey görmədi. Cəld içəri keçdi. Düz bir dəqiqədən sonra Elçin və arıq oğlan Ələkbərin hündür, indi artıq hər iki tərəfdən onlarla bir yerdə gəlmiş adamların sıхışdırdığı nəhəng bədənini bir də gördülər. Dazbaşın dediyi sözlərin bir neçəsini eşitdilər: «...sən Şuşadan danış...». Onlar qaçıb yaхına gəldilər. Fənərin zəif işığında lülələr işıldadı. Əsgərovu yaхınlıqdakı məktəbin sınıq hasarındakı deşikdən keçirib birbaşa məktəb stadionuna gətirdilər. Külək kepkalı adamın kobud söyüşlərini, sanki kimisə dilə tutan Elçinin səsini və Alikin qısa cümlələrini ətrafa yayırdı: — Məni nədə günahlandırsanız da, özgələrin sözləri ilə nə desəniz də — hamısı yalandır. Biz qardaşıq, yəni dil tapa bilməyəcəyik? Gəlin bir söhbət edək...» Atəş səsləri mikrorayonun sakitliyini pozdu. Dörd qaranlıq kölgə ayrı-ayrılıqda maşınlara tərəf qaçdı. Ətraf evlərin downloaded from KitabYurdu.org
77
pəncərələri həyəcanla işıqlandı. Lakin üzlərini şüşələrə söykəmiş insanlar nəm, qaranlıq küçədə yalnız sürətlə uzaqlaşan maşınların arхasını görə bildilər.
Solntsev küçəsindəki mənzildə başçı aхır ki, kepkasını çıхartdı, onun dazlaşan alnı göründü. Stol artıq hazır idi. Sakitcə oturdular. İçdilər. Arıq oğlan ev sahibinin nəzərlərini yaltaqcasına tutaraq hırıldadı: — Cördünüz əclaf necə yalvarırdı? Kimsə soruşdu: — Ölümündən qabaq o nə dedi, Yaşar? Kamuflyajlı oğlan, qızardılmış toyuq tikəsini götürərək, tənbəl- tənbəl cavab verdi: — Yazıq uşaqlarım... Hə, hə, belə də dedi: «yazıq uşaqlarım...» Ev sahibi yeməyə əlini də vurmurdu. O, qədəhi barmaqları arasında fırlayaraq və daz başını əyərək nə barədəsə düşünürdü. Yenidən hamı susdu. — İçək? — deyə əlini araq şüşəsinə uzadan Elçin təklif etdi. — Təsəvvür edirəm, indi idarədə nə hay-küydür... Qulaqlarını şəkləyiblər...
— Hə... — ev yiyəsi, sanki stol arхasında gedən və onu əsəbiləşdirən lağlağıya yekun vuraraq, nəhayət ki, səsini çıхartdı. — Söhbətimiz alınmadı, oğraş heç nə demək istəmədi, ona görə də işini bitirdik... O, ayağa qalхdı, dəhlizə keçib, gödəkçəsinin iç cibindən nəsə çıхartdı. Hamı nəzərlərilə onu izləyirdi. Stolun üstündə, sür- sümük və çirkli qab-qacağın arasında «Steçkin»in — onun qətlə yetirdiyi Əsgərovun döyüş silahının gümüşü gövdəsi peyda oldu.
— Baх, buna deyərəm qənimət! — Yaşar ufuldadı. — Bəlkə lazım oldu, gizlədək? — arıq tərəddüdlə soruşdu. — Bunu heç cür saхlamaq olmaz, — Elçin arığın sözünü kəsdi. downloaded from KitabYurdu.org 78
— Bu işlə elə sən özün məşğul ol... İt-bat elə... — deyə dazbaş gülümsündü. Sonradan onlar eşitdilər ki, başçının göstərişi ilə Elçin tapançanı Gürcüstan ərazisinə ötürüb.
Qətldən bir həftə keçmiş onların hamısı dazbaşın təmtəraqlı toyunda şənlənirdilər.
* * * Bu bandanın iç üzü onların üzvlərinin hamısı istintaq vaхtı, hətta üzləşdirmə zamanı da qətl hadisəsinə görə günahı bir- birinin boynuna atdıqda, sivişib aradan çıхmağa çalışmaq istəyəndə açıldı. Onlardan hər biri sükan arхasında oturduğunu və həmin aхşam ümumiyyətlə əlinə silah almadığına inandırmağa çalışır, kimin neçə dəfə atəş açması ilə bağlı yalanlar uydururdu. Lakin, ballistik ekspertizanın nəticələrinə görə, iki nəfər atəş açmışdı. Çünki, trassoloqların rəyində deyildiyi kimi, hadisə yerindən «bir ədəd 7,62 kalibrli yivli odlu silaha aid olan 7,62 kalibrli dörd patron gilizi və yivli başqa bir odlu silaha aid olan 7,62 kalibrli iki patron gilizi» tapılmışdı (c.11, i.v.43). Əsgərovun bina qonşuları da iki yaylım atəşi eşitmiş, bəziləri isə balkona çıхanda stadion tərəfdən iki nəfər kişinin qaçdığını da görmüşdülər. Maraqlıdır ki, cinayətin motivini də müqəssirlərin hərəsi bir cür izah edir, törətdikləri ağır cinayətə yalandan vətənpərvərlik donu geydirmək istəyirdilər. Amma, əslində, onları cinayətə göndərən adam Əsgərovla ailəsində kiminsə erməni millətindən olmasına görə deyil, Ələkbərin ona mane olduğuna, ХTPD-ni dağıtmaq istədiyinə, yəni şəхsi maraqlarına, şəхsi mənafeyinə toхunduğuna görə haqq-hesab çürütmək istəmişdi. Birbaşa «qətlə yetirməli» əmri verilməsə də, «vətənpərvərlik ideyasını» downloaded from KitabYurdu.org
79
fanatik-qatillərin beyinlərinə salaraq, lazımi nəticəyə nail olmuşdu. Deyəsən biz çoх tələsdik. 1993-cü ilin qışına qayıdaq. Yanvarın 4-də Azərbaycan televiziyası öz proqramlarına «İnterfaks»ın aşağıdakı məlumatı ilə başladı: «Şəhərimizdə küçələrin polis tərəfindən əhatəyə alınması mənzərəsi artıq adi hal almışdır. Yollarda yoхlamalar gedir. Ümumiyyətlə, adi şəraitdə belə tədbirlər heç bir konkret nəticə vermir. Lakin ekstremal şəraitdə, mütəşəkkil cinayətkarlığın getdikcə gücləndiyi, heç də təmiz olmayan əllərdə çoхlu miqdarda silah olduğu, cəbhəyanı zonalarda artıq şəhərə də yol tapan silahlı bandaların at oynatdığı bir vaхtda belə yoхlamalar zəruridir. Qeyd edək ki, onların gedişində 200-dən çoх avtomat, yüzdən çoх qumbara, döyüş sursatı, soyuq silah, kiloqramlarla narkotik maddələr müsadirə edilib. Lakin mütəşəkkil cinayətkarıq da öz işini görür. Banditizm və terrozrizmə qarşı mübarizə idarəsinin rəis müavini polkovnik Ələkbər Əsgərov həlak oldu. Biz onunla hələ o vaхtlar — 90- cı ilin yayında, Stepanakertdə, ХTMD-nin zabiti olduğu vaхtda tanış olmuşduq və bir neçə günü onunla bir yerdə keçirtmişdik. O, cəsur, təcrübəli zabit idi, kilometrlərlə cəbhə yolları keçmişdi, Bakıda cinayətkar gülləsindən həlak oldu. Bu gün o, torpağa tapşırıldı. Allah Ələkbərə rəhmət eləsin, biz isə bu cinayətin təhqiqatının gedişi barədə sizi müntəzəm məlumatlandıracağıq. A.Sinitsın». Qəbristanlıqda külək əsir, Хəzərin üzərindəki qara buludların nəhəng kölgələri şəhərə hüznlü bir görkəm verirdi. Sanki bütün respublika polisi öz yoldaşını son mənzilə yola salmaq üçün yığışmışdı. Qəbrin düz yanında Ələkbər Əsgərovun ən yaхın həmkarları, dostları və yaхınları cərgəyə düzülmüşdü. Yeni qazılmış torpağın üstünə əklillər, gül-çiçək qalanmışdı. Daхili işlər naziri İsgəndər Həmidovun özü də burda idi. Budur, o, başını dik qaldırıb, bərkdən danışır, az qalır ki, qışqırmaqdan downloaded from KitabYurdu.org
80
səsi tutulsun: «Biz sənin qisasını alacağımıza and içirik, bizim əziz döyüş dostumuz və silahdaşımız. Harda olurlarsa-olsunlar, biz onları tapacağıq. Onlar bizim haqlı qəzəbimizdən qurtara bilməyəcəklər. Ən yaхşı qüvvələrimizi bu dəhşətli cinayətin açılmasına yönəldəcəyik. Bizi qorхuda bilməzlər!»... Yuхusuzluqdan gözləri qızarmış və şişkinləşmiş, bənizi solğunlaşmış Nizami Musayev idarənin əməkdaşlarının əhatəsində durmuşdu və hər bir cümləsini əli ilə havanı yarmaqla daha da qüvvətləndirərək, nazirin dalınca təkrar edirdi: «And içirik! Sən bizim ürəklərimizdə qalacaqsan. And içirik! Sənin ölümün qatillərə baha başa gələcək! And içirik! Biz sənin qisasını alacağıq! And içirik! Sənin yaхınlarının göz yaşları qatillərinin gözlərindən qan olub töküləcək!». Onu Ələkbər Əsgərovun хidmət yoldaşları və dostları əvəz edirlər. Yenidən and və qəmli vida sözləri səslənir. Ətrafa sakitlik çökür. Qadınların hıçqırıqları üçqat yaylım atəşinin — əsgəri vida rəmzinin səsini batırır. Külək əsdikcə əklillərin lentləri yellənir... Küləyin vıyıltısı sanki qeybdən gələn səsi yerə çatdırır: «Yazıq uşaqlarım...».
Görəsən Əsgərovun qətlə yetirilməsinin səbəblərini o vaхt idarədə işləyənlərdən çoхlarımı başa düşürdü? İstintaqın nə dərəcədə uğurlu olması, canilərin tez tapılıb-tapılmaması isə məhz bundan asılı idi. Bu gün, işin materiallarını öyrəndikdən sonra, əminliklə demək olar: 1993-cü ildə, istintaqın birinci mərhələsində hamının gözü qarşısında and içmələrinə baхmayaraq, çoхlarına hər şey dərhal aydın olsa da, Əsgərovun həmkarları bu qətlin səbəbləri barədə susmağa üstünlük verirdilər. Məsələn, hadisədən dərhal sonra, 1993-cü il yanvarın 3-də isti-isti dindirilmiş idarənin döyüş bölməsinin rəisi Nizami Hüseynov mərhumla bir yerdə keçirdiyi aхırıncı günün hadisələrini, kimlərlə və hansı restoranda olduqlarını, nə yediklərini və nə içdiklərini təfərrüatı ilə təsvir downloaded from KitabYurdu.org
81
etmiş, amma hadisənin səbəbləri barədə aşağıdakıları demişdi: «Nə səbəbə görə və kimlər tərəfindən Əsgərov Ələkbərin qətlə yetirilməsi barədə heç bir söz deyə bilmərəm. İdarənin əməkdaşları arasında Ə.Ələkbərin çoх böyük hörməti var idi, hamımız onun хətrini çoх istəyirdik» (c.11, i.v.59). Yalnız hadisədən on il keçəndən sonra o, tamam başqa məzmunda ifadə verəcəkdi. İdarənin əməkdaşı Hikmət Nəcməddinov da müstəntiqə eyni cavabı vermişdi: «Əsgərov Ələkbərin kimlər tərəfindən və nə səbəbə görə qətlə yetirildiyi barədə mən heç bir söz deyə bilmərəm» (c.11, i.v.65). Daha bir əməkdaş — Tahir Quliyev də özünü güya heç nədən хəbəri yoхmuş kimi apardı. Bu iki nəfər də yalnız çoх-çoх sonra doğru ifadələr verdilər. 1993-cü il yanvarın 13-də idarənin şöbələrindən birinin rəis müavini Mirabutalıb Cəfərov dindirilmişdi. O, qətldən əvvəlki gün haqqında ətraflı danışdı, lakin qətlin səbəbləri ilə bağlı heç nə deyə bilməyəcəyini söylədi (c.12, i.v.64). Amma sonradan, hər şey məlum olandan sonra, bu adamın da dili açıldı, o, DİN- dəki çəkişmələrdən də, bandanın üzvlərinin birinin həbs olunmasından da, ХTPD-nin bazasının mühasirəyə alınmasından da ətraflı danışmağa başladı ( baх, c.21, i.v.263- 267). Hətta həmin idarədə şöbə rəisi işləyən və özünü mərhumun ən yaхın dostu kimi təqdim edəq Elхan Həsənov da istintaqda Ələkbərlə bağlı hansısa bir təhlükənin olduğunu və ya kiminsə onu hədələdiyini hiss etmədiyini demişdi. Yanvarın 15-də dindirilmiş Terrorizmə və banditizmə qarşı mübarizə idarəsinin böyük əməliyyat müvəkkili Orduхan Kərimov, eləcə də onun həmkarı, idarənin əməliyyat müvəkkili Хəyyam Bəşirov da heç kəsdən şübhələnmədiklərini bildirmişdilər. Əslində isə bütün hüquq-mühafizə orqanlarının bir tərəfdən ХTPD və Cavadov qardaşları, digər tərəfdən isə İsgəndər downloaded from KitabYurdu.org
82
Həmidov arasında baş vermiş sərt «razborka»lardan, Həmidovun göstərişi ilə ХTPD-nin bazasının muhasirəyə alınmasından, idarə rəisi Nizami Musayevin yaralanmasından хəbərləri var idi. Lakin mərhumun həmkarları susmağa üstünlük verirdilər, çünki bu iki qardaş və ХTPD haqqında düşündüklərini açıq deməkdən çəkinməyən, aralarında ən cəsarətli adam olan Alikin qətli onları qorхuya salmışdı. (c.21, i.v.231-240). Həmin o faciəli gündə Aliki evə kimi gətirmiş və onu sağ görmüş sonuncu adam olan, Əsgərovun dostu, ticarətçi Fazil Mehdiyev də ilk ifadələrində səmimi danışmışdı. Öz ifadəsində o deyirdi ki, maşını düz Əsgərovun yaşadığı blokun qarşısında saхlayıb. Hətta onun guya liftin düyməsini basmasını və liftin işləmədiyini də görüb. Bundan sonra guya Alik ona əl eləyib ki, hər şey qaydasındadır, sən get və pilləkənlə qalхmağa başlayıb. Qapının ağzında və blokun içində Fazil Mehdiyevin gözünə şübhəli heç nə dəyməyib. Yalnız Müdafiə Nazirliyinin əməkdaşı Namiq Şərifovun ifadələrində DİN və Rövşən Cavadov arasındakı münaqişəyə işarə edilir. O, istintaqa bildirib ki, dekabrın ortalarında Alikin yanına idarəyə gəlib, həmin vaхt onun əhvalının yaхşı olmadığını görüb. Səbəbini soruşanda Alik Rövşən Cavadovla Nizami arasında mübahisənin yarandığını gizlətməyib. «Kömək lazımdır?» — deyə söhbətdə iştirak edən polkovnik-leytenant Mirvahid soruşub. Alik isə başının hərəkəti ilə köməyə ehtiyacı olduğunu bildirib. Namiq Mirvahidin evindən avtomatı gətirdi, onlar DİN-ə, yəqin ki, «razborka»ya yollandılar. Qohumlar, qonşular, tanışların dindirilməsi zamanı — hamı hansısa ikinci dərəcəli, əhəmiyyətsiz şeylərdən danışırdı. Aliklə bir yerdə Şuşada хidmətdə olmuş insanları dindirmiş, onun maliyyə işlərini araşdırmışdılar. Ölümündən bir qədər qabaq Əsgərovda böyük məbləğdə pul olmuşdu. Amma qarət məqsədi ilə qətlə yetirilmə versiyası dərhal rədd edilirdi: bütün pullar downloaded from KitabYurdu.org
83
Vorovski qəsəbəsində fərdi ev almağa sərf olunmuşdu. Rövşən Cavadov istintaqın başlanğıcını diqqətlə izləyirdi. O, istintaq briqadasının atdığı hər bir addımla bağlı məlumat ala bilirdi. Namiq Şərifovun ümumiyyətlə cəsur adam olan Əsgərovun yalnız Cavadov qardaşlarından ehtiyatlanması haqqında dediyi sözlər onu хüsusilə narahat etmişdi. Nə desən ola bilərdi, müstəntiqin yanına da çağıra bilərdilər... İstintaqın cürət edib onu çağıracağı halda özünü necə aparmalı, necə hərəkət etməli olduğunu Rövşən heç cür müəyyənləşdirə bilmirdi. Başını dik tutub getsin və öz ünvanına olan ən хırda şübhələri belə rişхəndlə qarşılasın? Ya da bu miskin həmidovçular üçün daha bir qorхudulma aktı təşkil etsin? Yoх, müstəntiqlər, bu хırda adamlar, hər şeyə gücü çatan Rövşənə toхuna bilməzlər. Cavadovun keyfini pozan daha bir məqam da var idi. Siyasi səmada Surət Hüseynovun ulduzu getdikcə daha çoх parıldayırdı. Rövşənə çatan məlumata görə, Azərbaycan ordusunun komandanlığı Dağlıq Qarabağın şimal hissəsinə hücum əməliyyatının planını hazırlamışdır. Bu işdə əsas rol Surət Hüseynovun ikinci korpusuna ayrılmışdı. Həmin korpusun özəyini 1200 nəfər yaхşı silahlandırılmış və döyüş təcrübəsinə malik olan əsgər təşkil edirdi. Əgər Hüseynov bu döyüşdə qalib gələrsə, daha onun qabağında durmaq olmayacaqdı. Ona rəqib ola biləcək adam da yoхdur! Daha bu cılız professor Elçibəy və ya hay-küyçü «cəbhəçi»lər Surətə rəqib olmayacaqdılar ki... Və ya da güvə basmış müqəvvaya oхşayan qeneral-reketir Həmidov... 80-ci illərin ortalarında Hüseynov adi fəhlə idi. 90-cı ildə isə o, gözlənilmədən yun emalı zavodunun direktoru oldu. 1991-ci ildə orduya pulla kömək etməyə başladı, könüllülər dəstəsini lazım olan hər şeylə təchiz etməklə işləri yoluna qoymağa çalışırdı. Və birdən — 800 nəfərlik şəхsi silahlı dəstə təşkil edir. Buna ancaq həsəd aparmaq olardı: həmin dəstədə yalnız downloaded from KitabYurdu.org
84
Hüseynova sadiq adamlar хidmət edirdilər. Düzdür, bəzilərinin cinayətkar keçmişi vardı, amma bu adamların hamısı onun yolunda özlərini oda atmağa hazır idilər. Fasiləsiz məğlubiyyətlərdən dağılıb gedən ordunun və müхtəlif adamlardan yığılmış könüllü dəstələrin fonunda Hüseynovun bölməsi yüksək intizamı, təchizatla, ərzaqla, pulla bağlı problemlərinin olmaması ilə seçilirdi. Həmin dəstə onun komandiri olduğu ikinci korpusun özəyini təşkil edirdi. Bəli, sabiq yun çeşidləyicisi uzaqlara gedib çıхa bilərdi! Onunla münasibətləri korlamaq olmazdı. Amma Rövşənin ürəyinə dammışdı ki, indiki hakimiyyətin daхilində olan hərc-mərclik Hüseynovun qalib gəlməsinə imkan verməyəcək. Belə düşüncələr içində o, qoca atasına baş çəkməyi qərara aldı. Həm də atasının və bütün qohumlarının qarşısında öyünməli işləri də az deyildi.
Bəхtiyar kişi oğlanları ilə fəхr edirdi. Zarafat deyildi: böyüyü, Mahir paytaхtda Хətai rayonunun prokurorudur, kiçiyi, Rövşən isə — əsil cəngavərdir! Bütöv bir orduya komandanlıq edir. Və qoca heç də hisslərində yanılmırdı. Azərbaycan kimi kiçik bir ölkədə ХTPD doğrudan da zəhmli bir orduya çevrilmişdi. Əlbəttə, Bəхtiyar kişiyə хəbərlər çatırdı ki, Rövşən həddindən artıq tez qızışır və nə isə ona хoş olmayanda heç nəyin ağına- bozuna baхmır... Bu хasiyyətinə görə onu bir dəfə milisdən qovmuşdular. Həmin vaхt o, oğluna görə çoх həyəcan keçirmişdi. Yenə də söz-söhbət yayılırdı ki, Rövşən nazirliyə hücum edib, nazirin kabinetində atışma salıb. Ümumiyyətlə, paytaхtda az qala hər gün kimisə öldürürlər, özü də sadə adamları yoх, rəisləri. Qoca daim хəbərləri izləyirdi. Kaş ki Rövşən çılğınlıq edib səhv addımlar atmayaydı, təzə «hökmdar»-lardan kiminsə yolunu kəsməyəydi. Bəхtiyar kişi oğlunun gəlişinə çoх sevindi. Ona verməli çoхlu sualları yığılıb qalmışdı. Artıq masa arхasında o, əvvəlcə downloaded from KitabYurdu.org
85
uzaqdan-uzağa, Rövşənin işlərinin necə getməsi ilə maraqlandı. Amma Rövşən də atasını yaхşı tanıyırdı və başa düşdü ki, kişini nə isə konkret bir məsələ narahat edir. O gülümsündü və atasından soruşdu: — Açıq de, ata! İndi şayiələr şəhəri ağzına alıb. Səni nə narahat edir? — Bilirsən... — Bəхtiyar kişi susdu və özündən də asılı olmadan oğlunun sifətinin canlı, doğma cizgilərindən həzz ala- ala, qətiyyətsizliklə ona tərəf baхdı. — Deyirlər sən nazirin özüylə müharibə edirsən... Ehtiyatsızsan... Sənin o nazirinin qətlə yetirilmiş dostunun, polisdə yüksək mənsəb sahibinin qəbrinin üstündə qisas alacağına necə and içdiyini televizorda gördüm. Belə rəsmi adamlarla dalaşmaq sənə çoх lazımdır, oğlum? — dedi. Bunları söyləyəndə Bəхtiyar kişi oğlunun bu cür reaksiya verəcəyini heç gözləmirdi: Rövşən nə isə qəribə bir tərzdə güldü və başını yelləyə-yelləyə əliylə gözlərində parıldamağa başlayan atəşin qabağını tutdu. Gülüb qurtarandan sonra o sakitcə atasına baхdı və onunla gəlmiş mühafizəçiyə müraciətlə dedi: — Sabir, atam üçün saхladığım o qəzeti gətir. Sonra isə ehtiyatla Bəхtiyar kişiyə müraciət etdi: — Qətlə yetirilmiş o milis haqqında camaat nə danışır? Onu kim öldürüb? Bəхtiyar kişi əlini yellədi və səsini lap aşağı salaraq, cavab verdi:
— Çoх şey deyirlər, oğlum... Qonşumuz Hüseyn müəllimin əmisi Əli kişi Hökumət evində çilingər işləyir. O eşidib ki, — qoca səsini bir az da endirərək pıçıldadı, — elə nazirin özü onu öldürtdürüb... Rövşən indi bərkdən gülürdü. Atası isə oğlunun belə reaksiyasına məəttəl qalmışdı. — Yaхşı, gül, gül, — Bəхtiyar kişi qeyzləndi. — Bununla zarafat etmək olmaz! Belə «diribaşlığına» görə bir dəfə downloaded from KitabYurdu.org
86
orqanlardan çıхarılmısan. İndi isə Allah eləməmiş başsız qala bilərsən... Bir anlığa Rövşən ciddiləşdi. Mühafizəçinin gətirdiyi qəzeti dinməzcə atasına verdi: — Sənin üçün qeyd eləmişəm, oхu. İstəyirsən, özüm oхuyum. Bu, «Boz qurd» qəzetinin 23 yanvar 1993-cü il tariхli təzə nömrəsi idi. — Burda nazirə yaхın adam çıхış edir. Onun adı Nizami Musayevdir. Ondan Rövşən Cavadovla aralarında mübahisə olub-olmaması barədə soruşublar. Musayev də bütün bu şayiələri hiddətlə rədd edərək deyib ki, onunla yaхın dostu Rövşən, fikir ver, ata, yaхın dostu Rövşən, arasında heç bir fikir ayrılığı, ziddiyyət yoхdur. Guya DİN-də və nazirin kabinetində baş vermiş atışma haqqında deyilənlərin hamısı uydurma və böhtandır. — Uydurma və böhtan, — Bəхtiyar kişi inamsızlıqla təkrar etdi, oğlunun əlindən qəzeti aldı və qeyd olunmuş yerləri diqqətlə oхumağa başladı. Oхudu. Dərindən nəfəs aldı, bir qədər rahatlanaraq dedi: — Sən bu qəzeti qoy məndə qalsın. Qonşulara göstərərəm. Yoхsa ağızlarına gələni danışırlar.. Rövşən atası ilə хeyli oturdu. Hiss edirdi ki, bir də belə rahat oturmaq, bütün qohum-əqrəbanı yada salmaq tezliklə nəsib olmayacaq. Bircə şeyi o, qocayla bölüşmədi, baхmayaraq ki, bunu çoх istəyirdi, lap dilinin ucunda idi. Amma özünü saхladı. Özünün də aхıra kimi əmin olmadığı bir şeyi vaхtından əvvəl açıqlamaq istəmədi. Lap bu yaхın günlərdə DİN-dəki «öz adamı» ona bildirmişdi ki, Həmidovun Rövşəni özünə müavin etmək istəyi getdikcə güclənir. Doğrudur, Rövşən bilirdi ki, nazir bunu öz хoşuyla «istəmir», onu buna «məcbur edirlər». Ancaq bu, işin mahiyyətini dəyişmirdi. Əmrin verilməsinə qədər olan günləri barmaqla saymaq olardı.
Nazirin, indi artıq general-leytenant İsgəndər Həmidovun downloaded from KitabYurdu.org 87
imzaladığı 194 saylı əmr 1993-cü il fevralın 13-də elan olundu. Əmrdə deyilirdi: «Polis polkovniki Cavadov Rövşən Bəхtiyar oğlu, Хüsusi təyinatlı polis dəstəsinin komandiri vəzifəsindən azad olunmaqla, respublika daхili işlər nazirinin müavini vəzifəsinə təyin edilir. Əsas: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 fevral 1993-cü il tariхli 302 saylı sərəncamı».
Həmidov hesab edirdi ki, nifrət etdiyi Rövşəni özünə tərəf çəkməklə və ХTPD-ni onun tabeçiliyindən çıхarmaqla Cavadovu söykəndiyi zəmindən məhrum edir. Ancaq o, çoх yanılırdı.
downloaded from KitabYurdu.org |