Müəllifin icazəsi olmadan mətbəədə çap etmək və ya internetdə yayınlamaq qəti qadağandır
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
“İran” adlı rəsmi qəzetdə dərc olunan elanı oxudu mənə Vətən: ʺİmam Rzanın ziyarətinə gələn qardaşların rifahı və onların müqəddəs Məşhəddə olduqları zaman halal yolla cinsi ləzzət almaları üçün Xorasan vilayəti ərindən boşanmış və bakirə bacıların siğə mərkəzini yaradıb... ʺ ‐ Məşədi olmaq istəyirsən?‐ Qalxan ehmalca soruşdu. ‐ Məhəl qoyma, müsəlman deyiləm! ‐ Mən ölüm, hansı dinə tapınırsan? ‐ Məhz “Qapalı çarşı”dakı ilan boğanın dininə! ‐ Məgər o peyğəmbərdir? 186 ‐ Məsxərəyə qoyursan? Mən o dinə inanıram ki, onun Tanrısı, tabuları, kitabı, peyğəmbəri, imamı, mollası yoxdur. Hər kəs özünün Tanrısı və elçisidir. İnsan axtardığı həqiqəti kitabda da tapa bilər, filmdə, musiqidə də. Məbəddə də, tualetdə də, internetdə də. Onu sənə bilgili də deyə bilər, sevgili də, avam da, düşmən də. Nə aradığını, nə axtardığını bilsən yetər. ‐ “New age”??? ‐ Xürrəmlik! ‐ Sən iki axını necə birləşdirmisən? ‐ Sən onlarda fərqli nə görürsən? Paşa‐paşa parkdan çıxdıq. “Səni heç zaman unuda bilməyəcəyin səfeh səhnəyə baxmağa aparacam” – dedi Vətən. Gedəcəyimiz yer uzaq olmadığından yolu piyada qət etdik. Elgölündən gələn yolun İmam Xomeyni xiyabanı ilə kəsişməsindən azacıq aralıda yerləşən “Can bazarı”na getdik. “Can bazarı”nda gənc qız Müxəmmirəni camaatın gözü qabağında asacaq, daşa basacaqdılar. Müxəmmirə fagır fars qızıydı, Şırazlıydı. Müsibətini Təbrizə göstərməyi rejim qəsdən düşünmüşdü. Adamları öz şəhərində daşlamağa, dar ağacından asmağa qorxur molla rejimi. Təbrizdə edam edilməsinə daha incə səbəb səfil qızın qırmızı adıydı. Qırmızı geyən başıalovlu Babəkçilər tarixdə həmçinin müxəmmirə adıyla məşhurdurlar. Zinakarlıq üstündə ölümə məhkum edilmiş Müxəmmirəni mücadiləçi Təbrizdə edam etməklə xalqa mesaj verilirdi: “xürrəmlər zinakar olublar!” Qalsın qulluğunuzda, quqqulular! “Can bazarı”nın dörd yanı xəfiyyəylə doluydu, poqonun, polisin əlindən tərpənmək olmurdu. Verdikləri mesajın qayıdıb qafalarına dəyəcəyindən qorxurdu rejim. Müxəmmirənin edamına qarşı çıxan hünərli hüquq müdafiəçiləri ortamı gərginləşdirmişdilər. Ölkədəki xarici telekanalların mürtəd müxbirlərinin edam səhnəsini lentə almasına əngəl olmaq tapşırılmışdı xəfiyyələrə. Qalsın qulluğunuzda, quqqulular! 187 Həmin günün səhəri BBC telekanalı Müxəmmirənin edam səhnəsini yayınladı. Fitvanın icrasında əldən‐ayaqdan gedən, qızın boynuna kəmfürsətliklə kəndir keçirən mollanın üzünə çırpılan çarşabı bütün dünya gördü. Dünyanın lənətlədiyi o görüntüləri gizlincə mən çəkmiş, informasiyanı internet vasitəsiylə BBC‐yə göndərmişdim. Bunu insanlıq adına və quqqulu mollaların acığına etsəm də, Bakıya qayıdanda həyatımı həqiqətən risqə qoyaraq çəkdiyim o görüntüyə BBC yaxşı qonorar verdi. Həmin qonorar qolumu qoynumdan götürdü, Babəkin sirrlərini axtarmağım üçün göydəndüşmə oldu. Müxəmmirənin çarəsizlikdən çarşabı mollanın üzünə vurduğu səhnəni BBC yayınlayanda mən yoldaydım, avtobusla Təbrizdən Kəleybərə gedirdim. Kəleybərdə məni qabalıqla qapadılmış “Çağrı” qəzetininin əməkdaşı, Evin zindanının daha bir keçmiş məhbusu Yürüş qarşılayacaqdı. Koçulu məhəlləsində yerləşən evlərinə qonaq aparacaq, axşam onlarda qalacaqdım. Sübh tezdən şələ‐şüləmi yığışdırıb onunla Bəz qalasına yollanacaqdım. “T”OXUNUŞ Diplomunu özü ilə götürmüşdü. Anasının yaylığına büküb diyircəkli çemodanın arxa gözünə qoymuşdu. Hərdənbir çıxardıb baxır, əli ağzında yana‐yana ayın‐ oyunlarını qabqarlayanda arvadın başından açıb verdiyi örpəyi iyləyir, qəhərlənirdi. Anası yaylığın bir ucuna ağladığı qanı silmişdi, o tərəfi dolan gözlərinin nəminə çəkməyə əli gəlmirdi, örpəyin digər küncünə onun öz qəhəri hopmuşdu. Yaylıq göz yaşı qoxuyurdu və o qoxu diplomdan gələn oduncağın iyini duzlamışdı. Duzlu oduncaq iyini ciyərlərinə dartan burnunun ucu anasından, rayonlarından, 188 yataqxanadan, universitetdən, Xəqani‐33‐dən ötrü göm‐göy göynəyirdi. Yadına Çinqouzda‐ Bərdədən Ağcabədiyə gedən yolun dövrəsi‐ yediyi xaş düşürdü, Kamalın xaşı rayonda adla deyilərdi, deyilmişkən varıydı, dana dırnaqlarının sap‐sarı həlimi barmaqlarının beşini də bir‐birinə yapışdırmışdı, başına limon sıxıb bir çappa stəkan “Bəy” arağı vurmuşdu, qəlyanaltının nə vaxtsa hansısa məktəbin, yaxud ictimai müəssisənin yeməkxanasının ayağından silinmiş sınıq‐salxaq kətillərinə, bir qırağına domino xalları yazılmış göy üzlü mizlərinə və narıncı boya ilə üzdən rənglənmiş fanerlərinə baxmışdı, çölə çıxmışdı, burnuna səhər‐səhər təzəcə köz salan manqaldan kömür iyi gəlmişdi, uzun manqalın başındakı xeyir‐şər samovarını görəndə eyninə xoruzquyruğu çay düşmüşdü, dəmlətdirib iki armudu stəkan içmiş, tənəklə qol‐ boyun olmuş çəkilin budağında cikkildəyə‐cikkildəyə o yana‐ bu yana tullanan sərçənin şəklini çəkmişdi, digital aparatın plyonkasız necə şəkil çəkdiyini o sualları fizika müəlliminə verməli olan Tomuya, yalan olmasın, yarım saata güc‐bəla ilə başa salmışdı, könlünü xoş eləmək üçün bığ yeri təzəcə tərləyən xidmətçini də kadra çevirmişdi. Kamalın yanından çıxanda qaşdakı dəmir dükanının qabağından keçib o taya getmək, körpünü piyada adlamaq istəmişdi. Qaşdakı dəmir dükanının işləyib‐işləmədiyinə göz qoya bilməmişdi, yanından keçən motorelin səsi onu uşaqlıq illərinə aparmışdı, Təzə bazarda dədəsi ilə yediyi ilk pitidən tutmuş, kitabxananın dalındakı evinə hazırlığa getdiyi rayonun ən savadlı tarix müəllimi Sərdar Zeynalovacan hər kəs, hər şey gəlib gözünün qabağından keçmişdi. Bir də baxmışdı ki, dəmir yolu vağzalındadır, 1941‐45 müharibəsində oğlunun qara xəbərini alan ananın heykəlinə baxıb, böyük körpüdən o taya keçib, ayaq körpüsündən bu taya qayıdıb və kassanın qabağında durub kupeyə bilet istəyir. ‐ Bilet yoxdur! Yoxdur!!! 189 ‐ Müdir, sən canın, gör neyləyirsən! ‐ Ə, sən nətəhər adamsan, söz kar eləmir? Yoxdur! Plaskarta istəyirsənsə, verim, ikisini, üçünü, lap dördünü verim, amma kupeyə, balamın ölmüşü, biri də qalmayıb! ‐Bıy, bu bizim Eldəniz döyül? Gün hardan doğuf əə, belə? Nə yaxşı buraları yad eləmisən? Dədən nətəhərdi əə? Danadan‐dunadan qapıda var maldan‐davardan? Neyləsin, sənin ucundan edir, uşaq oxutmaq çətindir indiki zamanada, keçən il mal bazarında gördüyümdür, demə belə deyir, bir az sınıx dəydi gözümə, özünü oda‐közə vurur kişi, tay qurtarmısan unverseti, əmələ gələr. Əmin nətəhərdi əə? O irəli Bakıdaydım, maşın almağa getmişdim, sağlığına 011‐i dəyişdim, “Çeşka” qoydum altıma, Moskovski prospektdə QAİ saxlatdı, düşdüm, əmin! Boynunun dalına bir qapaz vurdum, dedim ə, Mızıx, səhər‐səhərdir, siftə verim? Dedi, ə, səysən? Bir işə düzəlləmmədin hələ? O boyda diplomun var, özünə yaxşı bir iş tap, bu dəqiqə camaat milyardlar qazanır! Müxalifətə‐zada qoşulma, onların axırı yoxdur! Ona ağzını açmağa macal verməyən “Ququ” Əhliman idi. “Ququ”nun rayonda aşıra bilmədiyi iş yoxdu, deputat köməkçisiydi, son parlament seçkilərində çəkdiyi əziyyəti icra başçısı yerdə qoymamışdı.Çağırmışdı yanına: ‐ Adın işdə gedər, aybaay maaşını alarsan, bir qız da götürərsən, seçicilərin məktubları‐zadını qəbul edər, bir yana çıxanda da vəsiqədir, əlindən tutar! “Ququ” Əhliman Bakıda yaşayan bacısının oğlunu Bərdəyə saldırmışdı, komandirə görüm‐baxım edib əsgərliyinin yarısını çəkmiş uşağı on günlük məzuniyyətə çıxartmışdı, ona bilet almağa gəlmişdi. ‐ Bilet almısan? Almısansa dəyişdirək, sağlığına əlimiz uzundur, bacıoğluyla bir gedin elə... ‐ Plaskartda getmək istəmirəm, kupeyə də bilet qalmayıb, kassir balasının canına and içir... 190 “Ququ” Əhliman gülümsəyib kassaya yaxınlaşdı və iki dəqiqə keçməmiş əl eləyib onu yanına çağırdı. ‐ Balamın ölmüşünə qalan elə iki biletdi, onu da tapşırmışdılar, zəng elədilər ki, day gedəsi olmadıq, kakraz Əhliman gəldi, ona da verməyib, kimə verəcəm, türkün sözü‐ kassir özünə bəraət qazandırdı. “Ququ” Əhlimanın bacısıoğlu alıb telefonuna baxdı. Onun telefonu ilə çağrı verib öz nömrəsinə kontur yüklətdi və batareya qurtaranacan sevdiyi qıza SMS yazdı. Eldəniz telefonunun sönməsinə və “Ququ” Əhlimanın bacısıoğlunun başının qarışmasına sevindi. Yola pendir, soyutma kartof, yumurta və çolpa götürmüş ahıl ər‐arvadın and verib uzatdıqları dürmək boğazından keçmədi. Ər‐arvad Bakıda hansı qohumlarının evində qalacaqlarını götür‐qoy elədilər və qonum‐qonşudan yüngülvari qeybət qırıb yatdılar. Qatarın səsiylə baş‐başa qaldı. Nədənsə qatarın səsi hamıdan, hər şeydən qabaq ona bir bənd şeir xatırlatdı: İki ömür yolu‐ bir dəmir yolu, Bizimçün dayanıb bu dayanacaq, Nə sənin mənimtək sevənin olub, Nə məni sənintək duyan olacaq!.. Kimin şeiiriydi? Nüsrət Kəsəmənlinin? Yox, onun deyildi, Nüsrəti əzbər bilirdi. Musa Yaqubun? Məmməd Arazın? Sabir Rüstəmxanlının? Qərar verə bilmədi. Qərara gəlməyə can atmadı da. İki ömür yolu‐ bir dəmir yolu olmamışdı. Olsaydı, indi qatarda getməzdi, qatarın səsinə qulaq asmazdı. Gedən qatarın dayanmasını arzulamırdı, heç arzulamırdı, qatarın yolunun üstündə onlara görə dayanmış bircə dayanacaq da yox idi, artıq yox idi, hamısı uçmuşdu, tökülmüşdü, təmir edilmişdi, rənglənmişdi... Bərdədən Bakıya gedən yeni xəyalları gözləyirdilər. Taq.. Taq... Taq... Taq... Taq.. Taq... Taq... Taq... 191 ‐ Bura haradır?‐ Gülşən ondan soruşdu. Ataları, iyirmi ilin əsgərlik dostları tələbə adını qazanmış övladlarının sağlığına yaxşıca vurub yatmışdılar. Dostundan qıvraq olduğuna görə yuxarı qata çıxmış atasının üzündəki təbəssüm Eldənizin dodağını azca qaçırtdı. ‐ Əə, nəyə qımışırsan, söz soruşmuram? Bura haradır? ‐ Deyəsən, əmin yaxşı yuxu görür, gülümsünür!.. ‐ Sənin əmin də qoymur məni yatam!‐ Gülşən hərdən xoruldayan atasına eyham vurdu. Gülşənin atası alt tərəfində yatdığından Eldəniz onun üzünü görmürdü, hərdən xorultusunu eşidirdi. ‐ Bura, vallah, heç bilmirəm haradır... Amma Ucarı keçmişik, hə, çoxdan keçmişik... yox, hələ təzə keçmişik! Yastığını götürüb qapıya sarı qoydu. Dirsəklənib gözlərini Gülşənə zillədi. Gülşən “baxma mənə” deyə bilmədi, ataların eşidəcəyindən qorxdu. Gözlərini yumdu. Kiprikləri Eldənizin baxışlarınacan uzandı. Boynunu azca yana əyib altdan yuxarı baxdı. ‐ Qurban olum, baxma! Lap yavaşcadan dedi. Təkcə o eşitdi. Bir anlığa ona elə gəldi ki, hər ikisinin qolları uzandı, lap uzun oldu və əlləri bir‐birini sıxıb boşladı. Eldəniz əllərini axtardı. Sağ əlini başının altına vermişdi, sol əli arxasına düşmüşdü. Gülşənin əllərinə göz qoydu. Büründüyü mələfədən təkcə Gülşənin çiyinləri görünürdü. O, mələfənin altından çıxardıb sağ əlinə baxdı və daha sonra onunla gözünü örtdü. Taq... taq... taq... Qurban olum, baxma! Taq... taq... taq... Qurban olum, baxma! Gülşən dilli‐dilavər, şirindil idi. Öz evlərində, onlara gələndə hamıya “qurban olum” deyərdi. Ondan savayı. Onun dilindən bircə dəfə “qurban olum” eşitməkdən ötəri nələr verməzdi Eldəniz? - Gülü!‐ lap yavaşdan səslədi.Pıçıltıyla. 192 Cavab vermədi. Onun nə deyəcəyini bilirdi. Eşitmək istəmirdi. Atasının, əmisinin yanında eşitmək istəmirdi. Ayrı yerdə eşitmək istəyirdi və ona ürəkdən, lap ürəkdən “qurban olum” demək istəyirdi. Gözlərini yummuş Gülşən ağ mələfinin arasında və Eldənizin baxışlarının altında özünü gəlinlik donunda təsəvvür edirdi. Onlar ağılları kəsəndən həftədə‐iki həftədə bir dəfə ya o evdə, ya bu evdə‐ onsuz da bir evliydilər‐ eyni sağlığı eşitmişdilər: ‐ Allah bizi daha da mehriban eləsin! Onsuz da mehribanıydılar, aralarından su da keçməzdi, yaxşı tikəni tək yeməzdilər, pis gündə bir‐birinə hayan olardılar, əl tutardılar‐ ataları dar günün dostlarıydılar. Allah onları daha nə cür mehriban edəcəkdi? O sağlıqların‐ biri də azca bundan qabaq deyilmiş‐ mənasını indi qanırdılar, bəlkə vaxtından tez anlamışdılar, bəlkə də vaxtından gec duyuq düşmüşdülər, hər nə isə Allahın atalarını, ailələrini daha da mehriban eləmək yetkisinin fərqinə qatarda gedə‐gedə varırdılar. Qismət o günəymiş. Düz dörd il küsülü qaldılar. Heç kim onların küsülü qalmağından xəbər tutmadı. Rayona bir gəldilər, rayondan bir qayıtdılar, pay‐püşlərini böldülər, bayramlarda yüngülvari hədiyyələrlə təbrikləşdilər, arada teatra da getdilər. Dindirmədilər bir‐birini. Bıçaq sümüyə dirənəndə ortalığa danışdılar. Son dəfə‐ Gülşən diplomunu alıb rayona qayıdan gün BDU‐nun qabağından düz “Bakı Soveti“ metrosunacan piyada düşdülər. “Nostalji” kafesində şam işığında yemək yedilər. Sükut pozulmadı. Allahdan olan kimi şampanın qapağı da partlamadı, qədəhlərin də cınqırı çıxmadı. Sabir bağından İçərişəhərə keçdilər. Qız qalasına qalxdılar. Maddım‐maddım dənizə baxdılar. Gəmiyə mindilər. Gəmidən qaçan balıqlar kimi lal‐dinməz oldular. Balıqtutanların yanına gedib səkinin qırağında oturdular. Gülşən onun qoluna girərək başını çiyninə qoydu. Əhmədliyə baxdı. Kirayədə 193 qaldığı evi tapmağa çalışırdı. Yanaqlarından yaş axırdı. Eldənizin dili tutulmuşdu. Dörd ildir hər gecə öz‐özünə deyərək əzbərlədiyi sözlər qağayıların dimdiyindən dənizə düşmüşdü və qağayılar onu heç cür tapa bilmirdilər. Dəmir yolu vağzalında dayanmışdılar. Dispetçer qadın tez‐tez elan edirdi: “Bakıdan‐ Xankəndinə gedən qatara minik başlayıb!!!” ‐ Harada qaldılar?‐ Eldəniz valideynlərini və bacısını qəsd edirdi, Gülşən rayona onlarla gedəcəkdi. ‐ Sən o yaşıl gözlü qızı sevirdin??? “Bakıdan‐ Xankəndinə gedən qatara minik başlayıb!!!” ‐ Gəldilər!!!‐ Gülşən yüyürüb əmisinin qoluna girdi. ‐ Mənim qızım yüz oğula dəyər!‐əmisi Gülşəni təriflədi. Vağzalın tualetinə girdi. Yaşlı rus qadın barmağını arasına qoyub əlindəki kitabı qatladı, eynəyinin altından baxa‐ baxa onun cibini eşələyib qəpik çıxartmasını gözlədi. Eldəniz qəpiyi Vladimir Nabukovun “Lolita”sına sarı itələyib əl‐üz yuyanın qabağında növbəyə dayandı. Nə ağır işi vardı, nə yüngül! Güzgüdə üzünə baxmaq istəyirdi. Atası, anası, bacısı gethagetdə onunla öpüşüb‐görüşmüşdülər. ‐ Gəl mən də öpüm səni!‐ Gülşən bir az utana‐utana, amma ərklə demişdi. Gülşənin pomadası üzündə qalmışdı. Əlini isladıb başına çəkdi. Qulaqlarını yudu. Qarqara elədi. Gülşənin dodaqlarının izini yumadı. Metroda hamı ona baxırdı. Qızlar altdan‐altdan gülürdülər, oğlanlar izi qalmış dodaqları təsəvvür eləməyə çalışırdılar, qocalar başlarını bulayırdılar. “Elmlər Akademiyası“ndan çıxanda keçmiş tələbə yoldaşı ilə rastlaşdı. - Bazlıqdan gəlirsən? Babat şeyiydi barı? Qolunu boş qoyub qulağının dibinə birini ilişdirdi. Köhnə qrup yoldaşı yerə yıxıldı. Bu il ölmüsən, bildir 194 ölmüsən? Soruşmadı. Yerə yıxılana heç baxmadı. Mini marketə girib araq aldı. ‐ Xahiş edirəm, otağı tərk edin! Saşa, incimə, səndə bir yana get, axşam gəlib yatarsan! Hırraxananı dağıtdı. Saşa‐ onun neçə illik otaq yoldaşı‐ bir az ləng tərpəndi: ‐ Nəsə olub? Eldəniz cavab vermədi. Otağın başındakı pəncərəni açıb siqaret dumanını çölə qovdu. Butulkanı başına çəkdi. İçə bildikcə içdi və dibində nə qədər qaldığına baxmadan onu yataqxananın dördüncü qatından yerə tulladı. Saşa qapını daldan bağlayanda gəlib güzgüdə daha bir dəfə üzünə baxdı. Özünü narıncı örtüklü çarpayısana atıb hönkürdü... Diplomu bir il gec almışdı və o bir ildə atasından, anasından, kəndindən‐kəsəyindən olmuşdu, Gülşəni itirmişdi. Diplomunu alıb atasını qaytarmışdı, anasını qaytarmışdı, kəndini‐kəsəyini qaytarmışdı, Gülşəni qaytara bilməmişdi. Bərdəyə Gülşəni qaytarmağa getmişdi. Müəllimə uşaqları tənəffüsə üç‐beş dəqiqə tez buraxdı. Keçib onun qabağında şagird kimi oturdu. ‐ Barışmışıq? ‐ Üzündən öpdüm axırıncı dəfə!‐ onun da yadından çıxmamışdı. ‐ Gedək? ‐ Hara? ‐ “Biz olmayan yerə”! ‐ Biz olmayan yer var ki? ‐ Danimarka! ‐ Xeyirdimi? ‐ Nə deyim yerinə düşsün? ‐ ... ‐ Deyəcəm ailə qurmağa, sən artıq anasan... “Gəl, başımızı götürüb qaçaq” deyəcəm, səni qovan yoxdur! 195 ‐ Sən canını qoymağa niyə yer tapmadın bu ölkədə? ‐ Gedirsən? ‐ Mən ikinci uşağa hamiləyəm! ‐ Olsun! ‐ Olmasın!!! Zəng çalındı. Eldəniz ayağa durdu. Tənəffüsü səbirsizliklə gözləyən nadinc şagirdlər kimi qapıya cumdu. - Eliş! - ... - Onu aparacaqsan? - Kimi? - O yaşıl gözlü qızı?! Qarşısında yaşıl gözlü bir qız oturmuşdu. Adı və soyadı masanın üzərinə qoyulsa da, özünü təqdim etdi: ‐ Mən Ovia Corqensenəm. Ümid edirəm ki, bizim Kopenhagenin Vesterbro prospektini süpürməyə işçi axtardığımızı bilirsiniz. Vesterbro bizim şəhərin gözüdür və burada çalışmaq böyük şərəfdir. ‐ Adım Eldənizdir. Azərbaycandanam. Siyasi mühacirəm. Mənə verilən müavinətlə dolanmaq istəmirəm, boğazınıza şərik olmaq şəstimə toxunur, sadə vətəndaşların ödədiyi vergilərin hesabına yaşamaq ürəyimcə deyil. Süpürgəçilik eləmək, çalışa‐çalışa dil öyrənmək, daha sonra münasib bir işin qulpundan yapışmaq niyyətindəyəm. ‐ Təhsiliniz var? ‐ Bəli, müxalifətçi olduğum, mitinq və piketlərdə fəal iştirak etdiyim üçün Bakı Dövlət Universitetindən qovulsam da, ali təhsilimi başa vurmaq mənə qismət oldu. Politoloqam. Qırmızı diplomla bitirmişəm. Tələbəykən “Pragma” İctimai Siyasət Mərkəzinin layihələrində iştirak etmişəm. ‐ Əminəm ki, siz əla politoloqsunuz‐ onun sözünü kəsməyən Ovia Corqensen xalis Avropa etikası sərgilədi‐ 196 ancaq bizə peşəkar süpürgəçi lazımdır. Siz bu ixtisasa yiyələnmək üçün hər hansı kurs bitirmisiniz? ‐ Xüsusi kurs bitirməmişəm, amma həyat mənə hər şey öyrədib. Yataqxanada yaşamışam, otağı bir gün Saşa, ‐ mənim tələbə yoldaşım idi,‐ təmizləyəndə, bir gün də mən süpürmüşəm. Nə var ey yer süpürməyə? İnanırsınız, küçələrinizə bir süpürgə çəkərəm ki, yağ töküb yalayarsınız! Özü də oxuya‐oxuya: Küçələrə su səpmişəm, Yar gələndə toz olmasın! Ovia ona dörd gözlə baxdı. Qarayanız oğlanın şirin səsi vardı. Səsi uzaqlardan, çox uzaqlardan gəlirdi. “Bu dünyanın ən uzaq yeri bizim “biz” olduğumuz yerdir”‐ Ovianın ağlına həyatda ilk dəfə fəlsəfi fikir gəldi, o, çox praktik adam idi. ‐ Biz süpürgəçilik təhsili olmayan şəxsləri işə götürmürük. Lakin bu cür ürəklə işləsəniz bizim şirkətin ən nümunəvi işçilərindən olarsınız. Sizi əldən buraxmaq olmaz. Görüm, nə isə edə bilərəmmi? Telefonla kiməsə zəng elədi və danca nə isə qırıldadı. ‐ Sabahdan işə başlaya bilərəm?‐ dəstəyi yerə qoyanda Eldəniz onun gülən gözlərinə baxdı. ‐ Yox, sabahdan yox, mən indi rəhbərliklə danışdım və razılıq aldım. Sizi üç aylıq süpürgəçilik kursuna göndərəcəyik. Narahat olma, kursun pulunu biz veririk, amma xəbərin olsun, işləyəndə aybaay maaşınızdan çıxacağıq. ‐ Əla olar! ‐ Səsiniz çox gözəldir, musiqiniz ürəyimə yatdı, yoxsa bu işin altına girməzdim, bilirsiniz, bir işi görəndə ürəklə görmək lazımdır. Sizin işə yanaşmanız xoşuma gəldi. Lakin çətinlik ondadır ki, siz dan dilini bilmirsiniz, təlimi ingiliscə keçməlisiniz. Əlbəttə, belə kurslar bahadır və ona görə də oxutsaq, sizinlə daha uzun müddətə müqavilə imzalamalıyıq. 197 Bakı Dövlət Universitetinin diplomunu cırıb zibil qabına tullamadı. Əziyyətinə heyfi gəldimi, onu süpürgəçilik sertifikatının yanında iki parça eləmək arına gəldimi, ürəyi gəlmədimi?‐ özü də başa düşmədi. Diplomu yenidən anasının yaylığının arasına qoydu, yaylığın uclarını bərk‐bərk düyünlədi və süpürgəçilik sertifikatını götürüb evdən çıxdı. ‐ Möhtəşəm!!! ‐ Xoşuna gəldi??? Dünən yazmışam! Sərdar Ortacın “Yarpaqlar”ına qulaq asa‐asa... ‐ Hansı imzayla çap edəcəksən hekayəni? Fateh? Nəsir? Barses? Feofob? ‐ FFNB! ‐ Uç! ‐ ... ‐ Adı nədir? ‐ “Diplom” qoymaq istəyirəm! ‐ “Süpürgəçi” də qoya bilərsən! ‐ Onu da fikirləşmişəm. Baxacam! ‐ Yaxşı edəcəksən!.. ‐ ... ‐ Ay geridəqalmış, “məndən xəbərsiz getdi” demə! ‐ Yenə hara gedirsən? ‐ Laçına səfər edəcəm. ‐ Kimin layihəsidir? Hansı fond pul buraxır? ‐ QHT tədbiri deyil, tək gedəcəm! Azin mətbəxdən əlində iki fincan çayla qayıtdı. Ayrı vaxt olsaydı, ABŞ‐da çaya həsrət qaldığımız günləri xatırlayardım. İndi köhnə palan içi tökməyin vaxtı deyildi. Onun qərarı məni səksəkəyə salmışdı. ‐ Sən yaxşısan? ‐ Ə, geridəqalmış, səncə başım xarab olub? Bəlkə sarı evə göndərəsən məni? ‐ Bunu başa düşürsənsə tam yox, azca... lap çıqqılı... 198 Ayağa qalxıb üzünü yellədim: ‐ 18 may 1992‐ci ildə ermənilər rusların köməyi ilə Laçını işğal ediblər. İndi ora qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının ərazisi sayılır. Adını da Berdzor qoyublar, necə gedə bilərsən? Tutalım getdin, sağ qayıdacaqsanmı? ‐ Bilirəm,‐ qənddandan götürdüyü konfeti soydu‐ çayını soyutma, mən ora Elof Quintus adıyla gedəcəm! Tanıyırsan? ‐ Tanış gəlmir, qağa. ‐ Yaxşı fikirləş! ‐ Yadıma salammadım! ‐ Pasportu məndədir! ‐ Kimdir axı? ‐ Danimarka vətəndaşı! Qurdla qiyamətə qalmayacaq, Azin Kürəçi də öləcək, Elof Quintus adıyla canlanacaq! ‐ Məzən olsun, ta denən, Loviza saxta pasport düzəldib. ‐ Lovizalıq bir iş yoxdur, Danimarkanın xüsusu xidmət orqanından‐ PET‐dən gəlmişdilər. ‐ Nə deyirdilər? ‐ Azərbaycanı tərk eləməyimi məsləhət gördülər... Məsələ qəlizdir. ‐ Şişirtmə... ‐ Dilə‐dişə düşmüsən‐ duyuq saldılar‐ bütün kəşfiyyatlar izinə düşüb. MOSSAD və CİA‐dan xətər gəlməz, ETTELAT‐ın öldürməyə ağzı çatmaz, uzaqbaşı fitva verdirəcək, qorxduqları bizimkilərdir. Bəd ayaqda ölkədən Danimarka pasportu ilə çıxmağımı istəyirlər. ‐ Gedirsən? ‐ Gürcüstana, oradan Ermənistana, oradan da Laçına! ‐ Nə zaman? ‐ Növbəti Tiflis qatarı ilə... *** 199 Yağılar yağmalamış olsa da əzəmətini saxlamışdı Bəz qalası. Min illərin lənətinə, lərzəsinə mətinliklə sinə gərmişdi, şax tutmuşdu özünü. Ayaqda qala bilmişdi. Ayağına gətirə bilmişdi. Ayağa qaldıra bilmişdi. Lap uzaqdan salırdı adamı öz cazibəsinə. Lap uzaqdan qışqırmaq, hay vermək istəyirdin səsinə. Nələr yoxuydu canında qalamın. Sehirli, ovsunlu, mistik yanı varıydı. Dip‐diriydi, canı varıydı qalamın. Hızır dadına çatmışdı, içinə girib yatmışdı, yarasını sağaltmışdı. Qanı varıydı qalamın. Qanım qaynayırdı Bəzə. Ruhu varıydı qalamın. Doğma, sıcaq, təzə. O cəngavərlik ruhuydu, yüz il qala, min il keçə ölməzdi. Qorxu nədir, hürkü nədir, yarınmaq, yaltaqlanmaq nədi, bilməzdi. Yeri qəlb idi, qəlbi idi, ucaydı; anlamaq olmurdu, cavanıydı, ya qocaydı. O nifrətin, o lənətin, o zülmün qabağında gərək çoxdan uçaydı. Yerlə bir olaydı. O sevginin, o qutsallığın, o həsrətin qarşısında gərək çoxdan uçaydı. Göylə bir olaydı. Bəz nə yerlə bir olmuşdu, nə göylə. Bəzənməsə də, düzənməsə də, özənməsə də, dildən‐dilə düşmüşdü. Qulağımda ecazkar musiqi səslənirdi. “Manowar” qrupunun yaratdığı “Ölməz cəngavərin himni” çalınırdı. Görmüşdüm buraları, addım‐ addım gəzmişdim, qarış‐qarış qorumuşdum. Tanıyırdı Bəz qalasının daşı, torpağı, kolu, kolunun yarpağı məni. Arxamı qalanın möhkəm, möhtəşəm, möcüzəli divarlarına söykəyərək, özümü heç zaman olmadığım qədər azad sanırdım. Bütün xırda olayları, xırda qayğıları, xırda sorunları unudurdum onda. O anda qara bayraqlı, qara paltarlı, qara enerjili adamlar basırdı qalamı. Qaragüruh dəstələr içlərindəki kiçikliyi, sınıqlığı, yarımçıqlığı, qorxaqlığı, köləliyi qara bayraq edib asmaq istəyirdilər Bəzdən. Birdən özümü dərədə görürdüm. Yan‐yörəm qara paltarlı, qara saqqalı, qara xislətli qaramat adamlarla dolurdu. Məni qara ata mindirirdilər, qara paltar geyindirirdilər, aylı gecədə Bəz qalasının qaraltısına 200 uzaqdan baxmağa gətirirdilər. Bəz qalası yanırdı, başından qara tüstülər çıxırdı. ‐ Azin, az fikirləş, əlin sıyrılıb ‐ Yürüş xəbərdar etdi. Saatlar qanamışdı. Qan qalanı qızardırdı. Bəz öz rənginə, öz aurasına qayıdırdı, qıp‐qirmızı olurdu. Daha Bəzi qara basmayacaqdı. Daha bizi qara basmayacaqdı... Qaladan qalan qalıqlarıydı. Qalanın qalanını gəzdim. Adama dilini uzadan yazı, işarə yoxuydu. Burada sirr olacağını heç gözləmirdim. O yazını yazan, o işarəni qoyan adamın yerinə mən olsaydım, belə etməzdimmi? Gizimə gici‐ bici yaxın buraxardımmı? Özümü onun yerinə, onun gününə qoyub düşünürdüm. Bu qalaya kim çıxar, niyə çıxar? Mən olsam, sirri elə yerə yazaram, qalanı uçurtmağa çıxanlar ona xətər yetirə bilməsinlər. Mən olsam, elə yerdə saxlayaram, sirr maraq xatirinə qalaya baxmağa gələnlərin, mal‐heyvan otaran çobanların, xarabalıqlarında gizlənən qaçaq‐quldurun əlinə keçməsin. Mən olsam, sirri elə yerdə gizlədərəm, yalnız onu axtaran adam tapa bilsin. O sirri axtaran, o sirrin burada olduğunu bilən hər tərəfi ələk‐vələk edəcək, əli ətəyində çıxmayacaqdı qaladan. Mən olsam, sirrin dalınca gələn adamı çətinə salardım: “hansı tərəfi axtarmalı?” Belə məqamlarda sirri gizlədənlərin tarixini, inamlarını, məqsədlərini bilmək yarayır işə. Xürrəmlərin devizi “qaranlıqdan aydınlığa” idi, belə çıxır, günəşin əksinə getmək lazım! Qalanın qərbi sıldırımıydı. Gözünü qan örtməyən adam ora enməzdi. O sıldırımı Baş Bəy tacir libasında qalanı tərk edəndə enmişdi. Qorxmağa dəyməzdi. Qoşun qovalamırdı məni, oranı sağ‐salamat axtaracağıma, sirri tapacağıma arxayın idim. Məni qalanın sehri qoruyacaqdı. Tələsmədən təpədən aşağı yendim. Diqqətimi dik sarp qaya çəkdi. Dabanımı asta basa‐basa qayanın qabağında bitdim. Xınasını tələsik təmizləyib, təsvirə yaxşı‐yaxşı baxdım. Qaranquş şəstlə qərbdən şərqə uçur, gedəcəyim istiqaməti göstərirdi. 201 İrəlilədim. Yenə qaya parçası, yenə şərqə doğru uçan qaranquş. Quşun quyruğunun bir ucunda şimşək çaxırdı. Qırdı‐qaçdılıq eləməməliydim, sirr yaxındaydı. Sirrin ətrafında düzaq qurulmuşdu, tələsib təndirə düşə bilərdim. Təhlükədən qorunmalı, diqqətli olmalı, ayağımın altına baxmalı, hər addımımı ölçüb‐biçməliydim. Şimşəyin şiş ucunun yerə doğru çizilməsi düzağın torpaqda qurulduğunu göstərirdi. Qaranquş inadın, inamın rəmzidir həm də. Hansı axmaq axtarışı yarımçıq saxlayar belə vəziyyətdə? Aşağıda yumru, yumağa oxşayan bir qaya vardı. Qaranquş qanadlarını qayaya sallamışdı, uçmurdu. Torpağa oturmuş qayanı qaranquşa qatıb uçurtmaq lazımıydı, yoxsa düzağa düşərdim. Cəhdim cərimə oldu. Qaranəfəs, qan tər içində gəldiyimi geri qayıdıb Yürüşü köməyə çağırdım. Aşa‐aşa aşağı düşdük təzədən. Yürüşün çantasındakı balaca balta ilə qayanın dibini yumşaltdıq. Kolluğa diyirlənən qaya qapaz kimi şappıldadı. Aram‐aram arxasınca endik. Yumaladığımız yumru qaya kolu yarmış, sal daşa toxunmağa lap az qalmış düzağa düşmüşdü. Düzaq basməmmədi basdırılmış, zamanca torpağı qalınlaşmış xəndək idi. Adam ağırlığına tab gətirməzdi, gürzələr qaynaşırdı, qarıxıb içinə düşən sağ çıxmazdı. İlanlardan qorxan Yürüşə sakit, sayıq olmağı tapşırıb, kolları qırdım. Qayanın döşünə baxdım. Qaranquş yuvasına girmişdi. Yuva oyuğun Xorasan suvağıyla hörülmüş qalın qapağına çəkilmişdi. Xorasan suvağı düzəltmək üçün təbaşir, kirəc, mərmər, mədən qumları yumurta ağında yoğrulur, içinə boya qatılır. Onu adi baxışla təyin eləmək olmur, qopmur, zədələnmir, zərbəylə aralanmır. Xorasan suvağı ilə hörülmüş qapağın canı spirtdir, ağzına tök, iki saat gözlə... Yürüş qalada yeməyə yuxa, yumurta, pendir, soyutma ət götürmüş, bel çantasına atdığı primusu əldəqayırma araqla doldurmuşdu‐ İranda spirtli içkilər içmək qadağan 202 olunduğundan, cavanlar belə yöntəmlərə tez‐tez əl atırlar. Primusdakı araqla suvağı suladım. Qapağı qaldırdıq. Oyuqda ağ daşdan yonulmuş kiçik kişi heykəli gizlətmişdilər. Heykəli görəndə gözləri bərələ qaldı Yürüşün: ‐ Bu ağ oğlan kimdir belə? Bütdür? ‐ Bu ağ oğlan bələdçidir! Bütün boynunda xaç olar? ‐ Bu bələdçidir, deyirsən? ‐ Bu ağlığı iki yerə yozmaq olar. O, üsyankardır, üzə ağ olandır. Eyni zamanda, pak, təmiz adamdır, üzü ağ olandır. Ağ oğlanla bizi bura gətirən qaranquş arasında oxşar cəhət var, hər ikisi müjdə verəndir. ‐ Ağ oğlanın verdiyi müjdə nədir, bəs? ‐ “Ağ kitab” yazılacaq! *** Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|