Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mübariz Yusifov
wm dilin işlək fondundan çıxmışdır. Buna görə də Nizaminin dilində işlədilmiş Azərbaycan sözlərinin tədqiqi bir tərəfdən onun
«Xəmsə»sində milliliyin və Azərbaycançılıq ideyalarının canlandınlmasmm təhlili baxımından maraqlıdırsa, digər tərəfdən, türk dillərinin, eləcə də Azərbaycan dilinin tarixi leksikologiyasma aid tədqiqatların dərinləşdirilməsi baxımından etibarlı bir mənbə kimi əhəmiyyətlidir. Nizaminin dilində işlənmiş aşağıdakı kimi sözlər bu gün də Azərbaycan dilində işlənməkdədir:
dilində indi də itirməmişdir. Bu söz, eyni zamanda, dilimizdəki «dəyə» sözünün bir variantı kimi işlənir. Alaçıq əvvəllər keçə örtüklə örtülürdü. Güman ki, alaçıq rəngbərəng (göy və ya qara) rəngli keçələrlə örtüldüyü üçün ona alaçıq adı verilmişdir. Dəyə hazırlanmasında isə daha çox çadırdan istifadə edilir. Ancaq istisna deyildir ki, dəyə örtüyündə keçədən də istifadə olunmasın. Nizamidə alaçıq sözü belə işlənir: Çe konəd be pa-ye pilan alaçuq-e torkmani? Fil ayağı qarşısında türkmən alaçığı necə dayana bilər?. (Rəsulzadə, 224,* 1.) Alaçıq sözü xeymə, çadır, alaçıq, dəyə mənasında Mahmud Kaşqaridə və başqa qədim türk mənbələrində də qeydə alınmışdır: «Braman körkin belgürtip qariçantri t(eginniq) alaçu tuşusunta yoriyur erkən». (Tanrı İndira) brəhmən görkəmində şahzadə hariçandranın alaçığının qarşısından keçdi.) (DTS, 33)**. Alaçıq (aləçuq) sözü Həsən Zərinəzadənin «Fars dilində Azərbaycan sözləri» kitabında da qeydə alınmışdır.* 1 * Məmməd Əmin Rəsulzadə. Azərbaycan şairi Nizami. Bakı. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1991. ' Древнетюркский словарь, Ленинград, «Наука», 1969 1 Вах: Həsən Zərinəzadə. Fars dilində Azərbaycan sözləri. Bakı, Azərb. SSR EA nəşr.. 1962, s. 147 (Bundan sonra: Zərinzadə). Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|