animizm, totemizm, fetişizm və naturizm (v ə ya animatizm). Animizm t
əbiətin və onun ayrıca elementlərinin (dağ, ağac, günəş, və s.) canlı, yəni insan
kimi ru
ha malik olduğuna dair mifoloji dünyagörüşüdür. Dinin ibtidai forması hesab edilən animizm
insana xas qabiliyy
ətlərin təbiətə şamil edilməsindən ibarətdir. İbtidai həyat tərzi sürən qəbilələrdə
(m
əs.: Avstraliya aborigenlərində) hələ də animist inanclar yaşamaqdadır.
Totemizm insanla müq
əddəs sayılan totem (bitki, heyvan, əşya və s.) arasında fövqəltəbii
qohumluğun mövcud olduğuna inam bəsləmək deməkdir. Bu inanc sistemində insanların ulu
əcdadı hesab edilən xüsusi bir bitki və ya heyvan totemi qəbilələrin əlaməti kimi çıxış edir və
q
əbilə həyatının bütün ictimai münasibətlərini tənzimləyir. Totem müqəddəs qəbul edildiyi üçün
h
əmin adı daşıyan qəbilə və fərdlər də toxunulmazlıq qazanır.
Fetişizm mü
əyyən qeyri-adi formaya malik predmetlərin müqəddəsləşdirilməsi və onlara
sitayişə əsaslanan dünyagörüşüdür. Əslində fetişizm animist dünyagörüşünün xüsusi bir
formasıdır.
Naturizm v ə ya animatizm t
əbiət qüvvələrinin şəxsiləşdirilməsi, fiziki dünyada baş verən
hadis
ələrin sakrallaşdırılması, başqa sözlə desək, təbiətə sitayiş etməkdir. Naturizm
n
əzəriyyəsində belə bir fikir irəli sürülür ki, ictimai inkişafın erkən dövrlərində insanlar ildırım,
fırtına, zəlzələ, vulkanlar, günəş və ay tutulması, eləcə də digər təbiət hadisələri qarşısında qorxu
v
ə dəhşətə qapılmış, təbiət qarşısında aciz olduğunu başa düşmüş, bunun nəticəsində də təbiət
hadis
ələrini tanrılaşdırmışlar.
M
əşhur alman filosofu və marksizm nəzəriyyəsinin banisi
