Fizika kafedrasi umumiy fizika fanidan

mashq sochuvchi linzaning fokus masofasini aniklash.

Sochuvchi linzalarning o`zi bilan xaqiqiy tasvir hosil qilish mumkin, ularning fokus masofalarini aniqlashda yig`uvchi linzadan foydalaniladi (rasm -8).




A manbadan chiqayotgan nurlar yo`liga V yig`uvchi linza qo`yilsin, nurlar linzadan o`tib, biror D nuqtada to`planadi A Yorug`lik manbaning tasvirini xosil qiladi. Agar V linza bilan D tasvir oralig`iga S sochuvchi linza o‘rnatilsa, Vlinzadan o`tgan nurlar endi D nuqtada to`planmay, balki undan uzoqlashadi.
DS masofa sochuvchi linza fokus masofasidan kichik qilinib olinganda, bu linza uchun D tasvir buyum vazifasini bajarib, uning tasviri Ye kuzatiladi. Nurning linzalar sistemasida avvalgi yo‘li buyicha qaytish printsipiga asosan, Ye nuqtaga yoruglik manbai o`rnatilganda uning mavxum tasviri D nuktada kuzatilgan bo`lar edi.
ES masofani a xarfi va SD masofani b xarfi bilan belgilanadi va ularni o‘lchab, sochuvchi linza uchun nazariy olingan formuladan botiq linzaning fokus masofasi xisoblanadi.
O`LCHASHLAR:

1. 
   Optik taglikka dastlab faqat A-lam’ochka, V-yig`uvchi linza №2 va D ekran urnatiladi (9rasm).
   

2. 
   Ekranni o‘ng va chap tomonga surish bilan buyumning aniq tasviri olinadi va D ekran vaziyati belgilab olinadi .
   
3. 
   Linza bilan ekran oralig`ida S botiq linza №3 ekranga yaqinroq qilib o‘rnatiladi bunda ekrandagi tasvir hiralashadi. Ekranni avvalgi joydan uzoqlashtirib, yana buyumiing aniq tasviri hosil qilinadi, so`ngra ekranning yangi Ye vaziyati bilan sochuvchi linza orasidagi DS masofalari ulchab olinadi. Ye ekrandagi tasvirning xosil bo`lishda D nuqtadagi tasvir S – sochuvchi linza uchun buyum vazifasini o`taydi.
   
4. 
   O‘lchashlarni 3-4 marta takrorlab, S linzadan ekrangacha bo`lgan masofaning o`rtacha qiymati aniqlanadi SE = va DS= masofalar qiymatlari (4) formulaga kuyib sochuvchi linzaning fokus masofasi topiladi.