Эя я ч, fQ andaM,J
Yüklə 114,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Divanü lüğat-it-türk 193 194 Mahmud Kaşğari
- Divanü liiğat-il-türk 197 DÖRD HƏRFLİLƏR BÖLMƏSI
- ĞÜNNƏLİ üA ^FU T JLİN BA B I
- Divanü lüğat-it-türk 203
- 2 0 4 M ahmud Kaşğari j j j j A r a n 1 1 ğ: «uA j l i j araniığ əw = ax u ru olan ev». A t a n 1 1
- Divanü lüğat-it-türk 2 0 5
- 2 0 6 Mahmud Kaşğari J lili U 1 u ğ 1 u к: yaşca böyükliık. A m a ç 1 1
- Divanü lüğat-it-türk 207
|
1 a ğ u: jtVİ ulağu nonq = bir şcyo olavo oluıuın şcy», (pal- tar vamağı kimi |. j M U 1 ı ğ u: ulaşm a zamanı. « j M ıSл J' л bu uğur ol böri ulığu = indi q u rd u n ulaşma vaxtıdır». A b а к ı: gö/. dəymosin dcyə bostana, bağa qoyulan müqəvva. A t а к ı: «atacığım» monasında əzizbm ə sözü. jS'j' İ t э g ü 193: doyirman daşının altına qoyulan ağac parçası. U nu n q ab a olması üyün daş bu ağacla azca yuxarı qaldırılır, na- rın olnıası üçiin aşağı endirilir. ’j&*\ j ç ə g ü: qabırğa süm iikbrinin daxili tərəfindo olaıı şeybriıi auı, içalat. 0 1 i к о 194: b a ğ am b u rc otu. İ n э g ü: göbok qarşısında olur, qulunca bənzor bir xostəlikdir. A b a 1 ı 195: bir şey nadir g ö r ü b n vo n ad ir tapılan zam an söylənən söz. LjAjÜ A n u m ı: cüzam xostəliyi. baLS) İ к о m o IWl: saz, q o p u z kimi çalınan nıusiqi abti. T Ə R K İ B İ N D Ə İ K İ H Ə R F İ - İ L L Ə T O L A N SÖ Z LƏ R Ə у о g ii: yan. Ç adırın yanlarına «əyogü» dcyilir. Dağın o rtasın d a olan ycro « jü oyəgü yer» deyilir, çiinki ora yoxuşdur. 1.1 Salilı Müt.TİIibov bu sö/ii «itnkii». bııııdan soıırakı s ö / ü «içokiı», «iılıkn»dən sonrakı sö/ii isn «iııokü» kimi oxum uşdur ( ISI), I tom, bct 155). 1.1 Scçkiıı Ordi ilo Sorap Tıığba Yurtscvor bu sö/ü «ölitzo» kimi (DLT-2005, s. 373) oxumuşlar. Scçkiıı Ərdi iln Sorap T uğba Yuıtscvər bu sö/.ü «ob.ıki» kimi (D L I-2005, s. 247) oxumuşlar. Scv'kiıı Ərdi ilo Sorap Tuğba Yurtscvnr bu sözii «egomn» kimi (I ) LI -2005, s. 249) oxumıışlar. Divanü lüğat-it-türk 193 194 Mahmud Kaşğari S O N U N A ü N A R T I R I L A N S Ö Z L Ə R öb-ii A ş ç a n 197: Çiııə gedon yol üstün d ə geeələmək yeri olan bir şəhər. A 1 u ç 1 n: yeyilon buğum lu bir ot. u j j j»J A r u m d h u n 198: boya. 1J U r a ğ u n: H in d ista n d an gətirilən bir dorman. Ö t ü к э n: T atarısta n çöllərində bir yer adı, uyğur elinə yaxındır. B U B A B IN B A Ş Q A B İ R N Ö V Ü Л 1 m 1 1 a: alma. j Z- a J Ə r m э g ü: əringən, tonbəl. Bu deyimdə də işbnir: « ^ j j ^ ə r m ə g ü g o bulıt yük b o lu r = tə n b ə b bulud da yük olar. j c y in О ğ i a ğ u: bolluq içində böyüyən. B u n un ü çü n əsabtli qadm lara «(jjjiS jc.^c .1 oğlağu k atu n » deyilir. jfrUbif О x ş a ğ u: oyuncaq. Q ad ın lara da «j c l ü f oxşağu» deyilir. H Ə R N Ö V H Ə R Ə K Ə S İ İLƏ Ə F A ’U L B A B I A r u b a t: H indistan xurması. U r a ğ u t: arvad, qadııı. A r a m u t: ııyğur ellorino yaxın bir yerdə yaşayan bir türk boyu. ‘Ч И J A r a m u t: bir yer adı. i1’7 « ( j b - i l a ^ ç a ı ı » s ö z ü o s l i n d o h o r o k o s i z y a z ı l m ı ş d ı r ( D L T . I, s. I3X). B u b a b a u y m a s ı ü ç ü n « О Ц " ' a ş ı c a n » ş o k l i n d o o l ı ı ı al ı d l ı r . Iw S a l i h M ü t o l l i b o v b u n u « ı ı ı u m d l n m » ş o k l i n d o y a z n n ş d ı r ( T S D , I t o m , b e t 156). Scç- k i n Ə r d i ilo S o r a p T u ğ b a Y ı ı r t s e v o isn b u s ö z ü h ə m ırı-siz « a r d h u n » , h o m d o m hor f i ilo. a n c a q dl ı yer iı ı o d ilo « a r m d u n » ş okl i ı ı d o ( D L T - 2 0 0 5 . s. 153) o x ı ı n ı u ş l a r . Divanii lüğat-it-tiirk 195 I к ı 1 a v: y a r a ş ı q l ı v ü v r o k at . B u m o s o l d o d o i ş b n i r : « U I j L ı_sj ı_Jl ' - " Л 6 “ ^ J a l p orig y a w r ı t m a . ı k ı l a ç a r k a s ı n y a ğ - r ı t m a = a l p a d a m ı p i s b m o . y i i y r o k a t ı n a r x a s m ı y a ğ ı r et- m o » . ( i g i d a d a m ı p i s l ə m o . y ü y r o k a t a q a m ç ı v u r m a ) . Bu s ö z b r b b o y l o r o n o s i l w t vcrilir. B u ş e i r d o d o i ş l o m n i ş d i r : lS ^ J Is— JJ- i t j j jt «Ikjlaçım orik boldı. Ərik bolğu veri kördi, Bulıt öriıp kök örtüldi, T uıııan türiip tolı yağdı». M ən im atım yiiyrok oldu. Y üyrok olmağı yerindo g ö rd ü (lazım bildi), Bulud çıxıb göyü örtdü, D u m a n goldi, dolu yağdı. (Monim yüyrok atım d ö rd n a la qalxmağı lazım bildi, çünki bulud göy üzüıui tııtdu, dolu yağdı). A I a v a n: timsah. Ə F ’Ə L A N BABI jUuJ A r p a ğ a n: arp a y a bonzor bir bitkidir, sıınbülii var. doni yox- d ıır. (jli-ajl А г m a ğ a ıı: sofordon ıazı qayıdan adamııı yaxm ad am larına gotirdiyi, verdiyi hodiyyə. ormoğan. Oğuzca. « ü ^ J i yar- ıııakan» da deyilir, bu, «£-«l am uç»dur. Mahmud Kaşğari H Ə R N Ö V H Ə R Ə K Ə S İ İLƏ J t ä F İ ’İ N L İ BABI İ t i n d i: itəb n m iş, itindi nənq = itələnmiş nəsnə». А к ı n d ı: axan, «uäj-ı akındı suw = axan su». Ə к i n d i: «£ j j əkindi tarığ = əkilən toxum». Ö g ü n d i: «c ögündi kişi = ö y ü b ıı adam». <5^! İ к i n d i: ikinci, c5^! ikindi nənq = ikinci nəsnə». ls -^! İ к i n d i: ikindi, ikindi nam azı vaxtı. Ü ç Sbərfli sözlər bitdi. Divanü liiğat-il-türk 197 DÖRD HƏRFLİLƏR BÖLMƏSI M Ü Z A Ə F O L A N Ji*al Ə F ’A L BABI İ & J A r ğ a ğ: balıq o vlam aq üçün istifadə olunan ucu əyri dəmir, qar- m aq. £li. J I r ğ a ğ: d o n m uş b uzu buzluğa çəkib gətirmok üçün işbdilən qar- maq. В U N U N M İ S A L BABI İ m t i 1 i: « l S ^ cr 1" 1 bu ışığ imtili kıldı - bu işi götür-qoy etmodon, birdon-birə clodi». Çigilco. U m d u ç ı: unıucu, dibnçi. <>?*U А г к u ç ı: iki a d a m arasm d a vasitaçi olan. Ə г d i n i: mirvari, iııci. dürr. B uradan alınaraq qadııılara « ‘-sjf orttini özi'ık» deyilir ki. bodoni düı r kimi |dürrə] olan q ad ın monasına gəlir. Bu sözdo J d lıoıiı ^ l-yo keçmişdir. Ərobco m üddokir sözünün osli m ü /to k ir oldıığıı kinıi. t S j s u J О s b о r i ( ? ) : kiildo bişirilib yağ içino d o ğ ran an çörokdir. İJstünə sokor t ö k ü l ü r 194. I lo n k o si/ yazılmış « j sö/üııü Brokkelıııaıın «osbnn» kımi o.miiihiş. lakın söziin yaııma ? qovmuşdur. Bnsiııı Atalay «aşpörü» (I)LT. I. s. 14 1), Salilı Mütnllibov «ısbırı» (TSI). I torn. bct 159), Hüseyn Diizgüıı «öş-pöri» J - s.141). Scçkiıı Ərdi ilə Sərap T. Yuı lscvor İsd «ııs-ban» kimi oxumıışlar (DLT-2005. s.625). I laıısı doğrııdıır? 198 M ahmud Kaşğari O R T A S I Ş Ə D D Ə L İ J j ä F Ə ’Ə U L BA BI J j ' О t t u z: « ( jb j j J j I o tuz y arm a k = o tu z pul». Başqa ş e y b r üçi'ın də b e b deyilir. O tu z sözünün «üç» əvəzinə işbndiyı hallar da vardır. M a n b u n u K ü n q ü td ə y a ğ m alard an eşitdim. Bunlar «üç dəfə içək» yerinə «ottuz içəlim» d ey irb r. M ən im ya- nım da a d a m a üç dəfə içdibr. «O ttuz» sözünü bizim bildi- yimiz m ə n a d a d a i ş b d ir b r . Bu b ənddə da işbnir: j»—b-M j-jf j L ä J ^ (>İU<J « O ttu z içip kıkralım, Y o k a r k o p u p səgrəlim, A rslan layu kökrəlim, K açtı sakınç, səwnəlim». Ü ç dəfə içib qışqıraq, Y u x arı tullanaq, A sla n kimi кйкгэуэк, Q açd ı kədər, sevinək. (Ü ç dəfə içək, qışqıraq, atılıb-düşək, aslaıı kimi кйкгэуэк, kədərin qor- x ub bizdən qaçdığını göstərək, c ar çəkək). , H I s s ı z: 1 ıssız kişi = üzlü, yaxşılıq q a n m a z adam». Sözdəki şəddə m ü b aliğə ü çü n d ür. Ə s s i z: təəssüf ədatı. Ərəbcə Цуа osəfə» kiırıi. əssiz anınq yigitligi=heyif on u n gəncliyinə». JS! İ к к i z: jsi ikkiz oğlan = ekiz uşaq». Divanü lüğat-it-türk ___________________________ 199 £ J A r r ı ğ: çox təmiz, pak, « ^ U arrığ nənq = çox arı, təmiz nəs- пэ». Şəddə m übaliğə ü çü n d ür. Ə 1 1 i g: « J b ijj tJül ailig y arm a k = əlli pul». Başqa ş e y b r üçün də b e b deyilir. Ü Ç Ü N C Ü H Ə R F İ S Ü K U N L U *£* F Ə ’Ə L L A BABI 1* a 31 A w ı ç ğ a: qocalmış adam . İ L K H Ə R F İ Z Ə M M Ə L İ S Ö Z b»jji U d h 1 1 m a: süzınə, yəni pendir. İ L K H Ə R F İ K Ə S R Ə L İ S Ö Z ^ A 1 ı m ğ a 200: x aq an ın m ə k tub ların ı türk yazısı i b yazan sirr ka- tibi. Jiuii Ə F ’A L İ L BA B I A 1 p a ğ u t: təkbaşına düşm ənə h ü cum cdon igid, ycnilmoz gü- bşçi, bahadır, p əh b v a n . Bu şeirdə də işbnmişdir: b u Jjj) (j_Öc.l_ a Iİ LS £yjıjm ую ılımğa» olmalıdır, çünki başlıqda «ilk hərfl kəsrə olan söz» deyilir. Seçkin Ərdi ilə Sərap T uğba Yurtsevər bu sözü «elmğa» (DLT-2005, s.254), çinlibr isə «ılımğa» kim i oxum uşlar (D LT-Çin. 1 cild, s. 155). 200 M ahmud Kaşğari JJsS& j CiaJLSJS « B u d h ra ç уэгпэ kudırdı, A lp a ğ u tm ödhürdi, Süsin y a n a kadırdı, Kəlgəlimət irkəşür201». B u d h raç уепэ q u d u rd u , A lp a ğ u tu n u seçdi, ayırdı, Q o ş u n u n u y a n a dön d ərd i, G əlm ək ü ç ü n toplanır. ( Y a b a k u boyunun bəyi B u d h ra ç уепэ q u d u rd u , əsas alpağutlarını se- çib ayırdı, o r d u s u n u geri dönd ərd i, y ü rü ş etmək, gəlmək üçün toplanır). A d h ğ ı r a k: q ula q ları ağ, bədəninin b aşq a tə rəfb ri q a r a olan geyik. Q o y u n ü ç ü n qoç nədirsə, bu d a dişi geyik üçün odur. J l j c j l A d h ğ ı r a k: «J&* S J r ^ A d h ğ ırak su w ı= y ağ m a elində bir çay, hidronim ». А г к a ç а к 202: ağıza d ə rm a n tö k m ək üçün işlənən içi deşik bir alət, pipetka. J l j j j J A r d h u t a l : h a m a m otu. FƏ’LULİ BABI ( 0 ş к ü r t i: naxışlı Çin ipəyi. 201 Bu bondin basma və yazm a nüsxobrdə bir-birindon fərqli yazıldığını bildirən Bəsim A ta la y yazma nüsxənin variantını əsas götürmüş, elə transkribə etmiş və bu barədə m əln allm da müvafıq qeyd də vermişdir (ÜLT, I, s. 144). 203 Salih Mütəllibov bu sözii «arkaçuk» (TSD, I loin, bet 162). Hiiseyn D üzgün «ar- k açak » J J s. 142). Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər isə «arkıçak» (DLT- 2005, s.151) kimi oxumuşlar. Divanü lüğat-it-türk 201 LSJJJ& A w z u r i: buğ d a və arpa u n u qarışdırılaraq hazırlanan çörək, qarışıq çörək. j&i FƏ’LƏNDİ BABI j ü ’ j ii Ü d h r ü n d i: ü d h r ü n d i n ənq = ayıtlanmış, seçilmiş nəsnə». j t i j i A w r ı n d ı: ıs-ıijäl aw rm d ı n ə n q = h ə r şeyin q m n tısı, tö k ün - tüsü, qalığı». Bu qismin k ö k ü ərəbcə fə’ldən y a r a n a n isim olan f u ’alə babı yerindədir, bir şeyin artığını göstərir. ĞÜNNƏLİ üA ^FU T JLİN BA B I Ü n q ü j i n: çöldə insam ö ld ü rə n cin, qulyabam . D ö rd hərflilər bölməsi bitdi. 202 Mahmud Kaşğari BEŞ HƏRFLİLƏR BÖLMƏSİ H Ə R N Ö V H Ə R Ə K Ə S İ İLƏ № F Ə ’Ə L Ə L BABI Q ayda: Bu bölm ə yalnız isimləri və sifətləri, əşyanın yerləşdiyi və d u rd u ğ u yeri bildirən m ə k an isimlərini əh atə edir. M ə k a n isimləri və sifətlər bu q ay d alarm tətbiqi i b yaradıla bilər. A n caq məxsusi olaraq göstərilməsə bilinməyən bəzi sözlər də vardır. O n a görə də həmin s ö z b r i b u ra d a açıqladım. B eb- likb, onları öyrənən hər kəs həm in qaydaları asanlıqla tət- biq edə b ib r. jfcäf U w u 1 1 u ğ: abırlı, həyalı, fcb^ uw utluğ kişi = həyalı, abırlı, u tancaq adam ». fcbp' A ğ ı r 1 ı ğ: əziz, hörmətli, « J j b p l ağırlığ эг = hər kəs tərəfındən sayılan, ağırlanan, əzizlənən adam ». <ДО( О ğ u r 1 u ğ: « o ^ 1 oğurlu ğ ış = vax tın d a və yerində g ö r ü b n iş». О b u z 1 u ğ: «jjj fcl$ o b u zlu ğ yer=sərt, dərəli-təpəli yer». Bü mə- n ad a « jü & jl oy obuzluğ yer» də deyilir. Д О U d h u z 1 u ğ: q o tu rlu , İ^jİf udh u zluğ kişi = q o tu ru olan adam ». Divanü lüğat-it-türk 203 A ğ u j 1 u ğ: « J fcljel ağujluğ эг = ilk südü, ağızı olan adam ». jiy»c( О ğ u ş 1 u ğ: q o h u m -q ard a şlı, «J oğuşluğ эг = qohum -əqrə- balı adam ». fckiaf U к u ş 1 u ğ: ağıllı, zəkalı, « J f c ^ ukuşluğ эг = zəkalı, anlayışlı adam ». A ç ı ğ 1 1 ğ: varlı, zəngin, «J fc&*' açığlığ эг = bolluq içində yaşa- yan, zəngin, varlı ad am » . Bu a ta la r sözündə də işbnir: «o-Ujjä uSjjLİJ fc&^ açığlığ ər şəbük karım as = varlı a d am tez qocalm az». A ç ı ğ l ı ğ: « s ^ açığlığ k ü p = içində turşu olan, içinə qoyulan şeyi tu rş u d a n küp». fck.il A d h ı ğ 1 1 ğ: ayılı, fckil adhığlığ tağ = ayısı çox olan dağ». fckjf U r u ğ 1 u ğ: « 0 > 2 I uruğluğ altun = sikkə olaraq kəsilmiş qı- zıl». Başqa şey üçün də b e b deyilir. fckji A z ı ğ 1 1 ğ: « ^ l fc^ jl azığlığ at = azı dişi çıxmış at». Azı dişi çıxan hər heyvana b e b deyilir. О ç а к 1 1 ğ: ocaqlı, «сЯ fcü*f oçaklığ əw = ocaqlı ev». £&*! A ç u к 1 u ğ: fc&J açukluğ kişi = qoçaq, xoşxasiyyət adam ». fcJM A s ı ğ 1 1 ğ: faydalı, «o*»' fcŞM asığlığ ış = faydalı iş». fc^ii A d h а к 1 1 ğ: ayaqlı, ayağı olan, « ‘-S-j'j j ^ i ' adhaklığ nənq = ayaqlı nəsnə». j £ j l A r ı к 1 1 ğ: çaylı, sulu, arıklığ yer = irınaqlı yer». fc^jf U r u к 1 u ğ: kəndiri, ipi olan, «'j® ç&J urukluğ kova = ipli vedrə, kəndirli vedrə». fc&jl A z u к 1 u ğ: azuqəsi olan, « J fcisj' azukluğ эг = azuqəsi olan adaın». H əm in sözə bu məsəldə də rast gəlinir: « J J fc^j* azu klu ğ a r u k a r m a s ^ y a n ın d a azuqəsi bol olan a d a m yorulm az». 2 0 4 M ahmud Kaşğari j j j j A r a n 1 1 ğ: «uA j l i j araniığ əw = ax u ru olan ev». A t a n 1 1 ğ: « J atanlığ эг = axta dəvəsi olan adam ». y j ı U 1 a r 1 1 ğ: kəklikli, «£lj ularlığ ta ğ = kəkliyi çox o la n dağ». A 1 1 m 1 1 ğ: « J jiaS alımlığ ər = alacağı olan adam ». &КЯ A 1 1 n 1 1 ğ: «jl alınlığ эг = alnı geniş olan adam ». U 1 u n 1 u ğ: «jl u lun lu ğ ər = ucluqsuz, yeləksiz oxları olan adam». d&jjf О r u n ç a k: əm anət. Bu söz « J b j j f oru nçak » şəklində də yazılır. Şairin bu şerində də həmin söz işlədilmişdir: JJ5 jlaJI Ijf jj- u S J j Alımlığ k ö rü arm adı, A d aşlık üzə turm adı, K alın ərən tirk əşü r203». Ə m a n ə t alıb q ay tarm adı, Borc sahibini görm əkdən yorulm adı, D o s tlu q d a vəfalı olmadı, Çoxlu a d a m toplaşır. (Şair birini q ın a y araq deyir ki, bu ad am aldığı omanəti q ay tarm ad ı. borc sahibini görm əkdən, m ö h b t istəməkdən usanm adı, əhdə vəfa qılm adı, do stlu q d a ııa x ə b f oldu, indi do adam Iqoşun] yığıb m ənim üstümə gəlmək istəyir). О ğ u 1 ç u k: a n a bətni. Bosim Atalay burada bnzi sözbrin ivnlası i b bağlı q e y d b r vermişdir (DLT, I, s. 148). Biz onun doğru saydığı v arta n tla n asas L'ötürdük. Divanü lüğat-it-türk 2 0 5 A ğ u r ş а к: yu m ru , dairə; mil, ox bloku. (J a I c S О ğ u 1 m u k: üstünə tir atılm aq üçün uzadılmış düz dirək. U ç u z 1 u k: ucuzluq. езЪУ U ç u z 1 u к: dəyərsizlik, kiçiklik. A d a ş 1 1 k: dostluq, sədaqət. J J sj i A d а к 1 ı k: ü züm bağlarında çard a q ayaqları düzəltmək üçün iş- lədilən ağac. sjläji U d u к 1 u k: insanın bir şeydən dalğınlığı və laübaliliyi. U d h u ğ 1 u k: işdə huşyarlıq, sayıqlıq. k: təmizlik. U r u ğ 1 u k: toxum luq, « ı s ^ deyilir. i A ç ı ğ 1 1 k: acılıq. A ç u к 1 u k: açıqlıq, j j j y ü z açukluğı = g ü b rü zlü lü k » . JÜä* A ç u к 1 u к: «слЗД && kap u ğ açukluğı = qapı aralığı, açıqlığı». J»&>( О ç а к 1 1 к: ocaqlıq, « j ü nəsnə». (jläjf U r u к 1 u к: u ru k lu k yünq = ip əyirmək üçün hazır- laııan yun». jJSjl А r u к 1 u k: y o rğ u n lu q . A z u к 1 u k: az u q ə o la ra q hazırlanan şey. U z а к 1 1 к: işdə, hərəkətdə ağırlıq. U ş а к 1 1 к: əməldə, hərəkətdə yol verilən uşaqlıq. «M* uşaklık kılm a = uşaqlıq eləmə». U 1 u ğ 1 u k: ululuq, şərəf. < 5 ^ uluğluk tənqrigə = ululuq tan rın m d ır, o n a xasdır». 2 0 6 Mahmud Kaşğari J lili U 1 u ğ 1 u к: yaşca böyükli'ık. A m a ç 1 1 k: « jü am açlık yer = atıcılıq ü çü n ayrılan yer». A n u к 1 u k: işə hazırlaşıııa. Ü z ü 1 1 ü k: xəsislik. <-*43! Ə g э t 1 i k: «<_£W'Jä əgatlik k a ra b a ş = gərdək gecəsi gəlinlə birlikdə gö n d ərilən xidm ətçi q ad ın , sağdış qadın». G əlinə isə «<-SÜjS 1 əgətlig [—əgət sahibi]» deyilir. Q ayda: Bu, dəyişm əz bir q a y d ad ır: əgər isim lərin so n u n d a qalın, sərt k a f [-lik şəkilçisi] varsa, adı çəkilən şeyin yeri, yaxud о şeyin adı çəkilən nəsnə ü çü n hazırlanm ası rtıənasına gəlir, yaxud da m əsdər olur. Bu üç şeydən biri o ln ıasa və о şeyin sahibi m ən asına gəb rsə, о zam an ismin so n u n d a ^ yum şaq k a f [—lig şəkilçisi] olur. Bizim m isalım ızdakı «əgət» sözü sərt kafla «əgətlik» şəklindədir- sə, «gəlinə x id m ət i'ıçün lıazırlan an cariyə» m ənasını verir, yum şaq k afla «əgətüg» şəklində deyildiyi zam an isə «ca- riyə sahibi gəlin» m ənasına golir. Bu xüsus həm in sö z b rin ham ısına aiddir. Ə t э ç 1 i k: cöyüz o y u n u o y n am aq üçü n çu xur açılm ış yer. Ə d h ə r 1 i k: üzərino yəhor qoyulaıı ağac. Sözün so n u n d ak ı l-s k a f yum şaq olsa, «ədhərlig= yəhər sahibi» m ənasım verər. Ü g ü r 1 ü k: d a rı sax lan an yer, a n b ar. Əgər ^ k a f yum şaq olsa, «üg ü ıiü g = d arı sahibi» dem okdir. Divanü lüğat-it-türk 207 Ö g ü r 1 ü g: « J ı-süjfcf ö g ü ıiiig эг = q o y u n və sair heyvan sürüsü o lan ad am » . Q ısraq ları o la n ay ğ ıra « jp il <-£4j*( ögürlüg ad h ğ ır» deyilir. E d h i z 1 i k: yü k sək lik . **43*4 İ s i z 1 i k: şər. Ə t э к 1 i k: « j j j ətəklik b ö z = ətək tik ib c ə k bez». Bir palta- rm ətəkli o ld u ğ u n u bild irm ək istəd ik d ə ‘-S y u m şaq kafla « ö jj «-SLKJİ ətək lig ton» deyilir. ‘-S4&3İ Ə t ü к 1 ü k: uSÜSol ə tü k lü k sağrı = m əst tikm ək üçün ay- rılan tum ac». Ö t ü к 1 ü g: <- 5 Lİ 5 o( ö tü g lü g kişi = x a q a n d a n b ir d ib y i olan ad am » . Ü z ü к 1 ü k: kəsilm ək, üzülm ək. Ö r ü m ç ə k: h ö rü m çək . İ 1 э r s ü k: şa lv a r bağı. ‘-*4sru‘! İ s i g 1 i k: istilik. l-s:4sy-‘! İ s i g 1 i k: sevgi, m əh əb b ət, eşq. ц*4*+4 < J ^ k ö n q ü l isig- ligi кэгэк = k ö n ü l h ərarəti gərəkdir». Ə r ü к 1 ü k: əriklik, ərik bağı. E r i к 1 i k: h ey v am n höyürə gəlm əsi, qızm ası. > * 4 ^ E ş i к 1 i k: «ç)*i Yüklə 114,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|