Ekspertizasi dərsliK

 

2.1.8.3. Dequstasiya v

ə

 

onun aparılma qaydaları

 

 

Dequstasiya  latın  sözü  olub,  degustatio  -  dadmaq,  dadına 

baxmaq deməkdir. O, şəraba obyektiv (kimyəvi, fiziki-kimyəvi və 

mikrobioloji)  qiymət  verilməsini  əvəz  etmir,  ona  əlavə  edir, 

tamamlayır. Çünki, bu üsullarla şərabda cuzi miqdarda olan, lakin 

şərabın buket və dadına əsaslı təsir göstərən maddələri təyin etmək 

mümkün deyildir. 

Dequstasiya  müxtəlif  məqsədlərlə  aparıla  bilər.  Xarkterinə 

görə  elmi,  istehsalat,  təcrübi,  tədris  nümayiş  etdirmə  və  s.  kimi 

dequstasiyalar fərqləndirilir. Elmi dequstasiya aparılan təcrübədə 

orqanoleptik  dəyişkənlikləri  vaxtaşırı  müəyyən  etmək  məqsədi 

daşıyır. Istehsalat dequstasiyası hər bir şərab növünə onun satışa 

göndərilməsidən qabaq qiymət vermək üçün, tədris dequstasiyası 

isə  gələcək  şərabçıları  öyrətmək  məqsədi  ilə  aparılır.  Şərablarla 

alıcıları və digər maraqlanan şəxsləri tanış etmək məqsədilə nüma-

yiş  etdirmə  dequstasiyası  keçirilir.  Bunlardan  başqa,  məhkəmə 

proseslərində, sərgilərdə, müsabiqələrdə və s. dequstasiya aparıla 

bilər. 

Ümumiyyətlə, dequstasiya açıq və qapalı olmaqla, iki qrupa 

bölünür. Əgər dequstasiya vaxtı dequstatora şərab haqqında bütün 

məlumatlar  verilərsə  (istehsal  olunduğu  yer,  istehsal  ili,  sortu, 

analitik göstəriciləri və s.), belə dequstasiya açıq heç bir məlumat 

verilmirsə, qapalı dequstasiya adlanır. Məsələn, bəzi hallarda elmi 

və ekspertiza məqsədi daşıyan dequstasiyalar qapalı keçirilir.  

Hər bir şərabçı yaxşı dequstator olmalıdır. Bunun üçün onun 

sağlam orqanizmə malik olması əsas şərtdir. Çünki, bu halda onun 

orqanoleptik orqanları normal inkişaf etmiş olur. Dequstatorun bu 

sahədə  çox  təcrübəli  olması  da  vacibdir.  Dequstasiyada  görmə 

(göz),  iyləmə  (burun),  dadma  (ağız)  orqanlarından  başqa,  bəzi 

198 

hallarda eşitmə (qulaq) orqanları da iştirak edir.  

Dequstasiya keçirilən otaq işıqlı, havası təmiz və istiliyi 15

0

C-

yə  yaxın  olmalıdır.  Otağın  təmiz  olması  və  orada  kənar  iylərin 

olmaması  xüsusilə  vacibdir.  Yaxın  vaxtda  yağlı  rəng  çəkilmiş 

otaqda dequstasiya keçirilməsi düzgün deyildir. Çünki dequstator 

rəngin  iyi  ilə  şərabın  iyini  qarışdırıb,  şəraba  düzgün  olmayan 

qiymət  verə  bilər.  Şərabın  dequstasiyası  çox  vaxt  dequstasiya 

otaqları  adlanan  xüsusi  otaqlarda  keçirilir.  Dequstasiya  üçün 

xüsusi  dequstasiya  qədəhlərindən  istifadə  olunur.  Bu  qədəhlər 

təmiz  ağ  şüşədən  hazırlanaraq,  konusşəkilli  və  yaxud 

yumurtaşəkilli olur. hazırda Beynəlxalq Üzüm və Şərab Təşkilatı 

(OİV)  dequstasiya  qədəhinin  strandart  formasını  təsdiq  etmişdir 

(şəkil 2.17). 

 

Şə

kil 2.17. Dequstasiya q

ə

d

əhinin standart forması

 

 

Qədəhin  yuxarı  sıxılmış  hissəsi  şərab  buğlarının  səthdə 

toplanmasına imkan verərək ətir və buketi tam təyin etməyə imkan 

yaradır. 

Şərabın  keyfiyyəti  səhər  tezdən,  dad  üzvləri  kəskin  və  ətirli 

maddələrlə  kütləşməmişdən  təyin  olunmalıdır.  Dequstasiyadan 

əvvəl şirin, turş və yağlı xörək yemək və papiros çəkmək olmaz. 

199 

Çünki  onlar  dad  hissiyatına  təsir  etməklə,  düzgün  qiymət 

verilməsini çətinləşdirir. Dadı təmizləmək üçün dili suya çəkmək 

və bir tikə ağ çörək (turş olmamalıdır) yemək lazımdır. Dequstator 

şəraba düzgün qiymət vermək üçün qəti fikirli olmalı, dequstasiya 

otağında tam sakitlik hökm sürməli, kənar söhbətlər aparılmama-

lıdır. Dequstasiyanın düzgünlüyünə nümunələrin götürülməsi təsir 

göstərir. Nümunələr qabın müxtəlif dərinliklərindən götürülməli-

dir. Qabın üst hissəsindən götürülmüş nümunə düzgün nəticə verə 

bilməz, çünki oradakı şərab oksigenlə daha çox doymuş olur. 

Şərablar  xassə  və  keyfiyyətindən  asılı  olaraq,  müəyyən 

ardıcıllıqla  dequstasiyaya  verilməlidir:  turş  şərablar  şirinlərdən, 

yüngül şərablar tündlərdən, az ekstraktlılar çox ekstraktlılardan, ağ 

şərablar qırmızılardan, az ətirlilər çox ətirlilərdən, cavan şərablar 

köhnələrdən əvvəl dequstasiya olunmalıdır. 

Oynaq  şərablar  və  konyaklar  ayrıca  və  yaxud  müəyyən 

fasilədən sonra dequstasiya olunmalıdır. Bu qayda  ətirləşdirilmiş 

şərablara da aiddir. 

Oynaq şərablar dequstasiyaya şəkərliliyin yüksəlməsi sırası ilə 

verilir. Belə ki, bryut, tam turş, turş, kəmturş və s. Oynaq muskat 

şərablar dequstasiyaya axırda verilir. 

Konyaklar  dequstasiyaya  yetişdirmə  müddətinin  artması 

ardıcıllığı  ilə  verilir.  Ümumiyyətlə,  dequstasiya  prosesində 

baxılan nümunələrin sayı 16-dan çox olmamalıdır. 

Dequstasiya  zamanı  şərabın  keyfiyyəti  aşağıdakı  qaydada 

yoxlanır. Şərab qədəhin 1/3 hissəsinə qədər doldurulur. Əvvəlcə 

işıq  mənbəyi  qarşısında  baxmaqla  onun  şəffaflığı  və  rəngi  təyin 

olunur. Ətir və buketə qiymət verməzdən əvvəl, uçucu maddələrin 

şərabdan buxarlanması üçün şərab qədəhdə fırladılır. 

Dadı  qiymətləndirmək  üçün  dequstator  ağzına  bir  qurtum 

şərab alır və başını aşağı əyməklə, əvvəl ağzının qabaq hissəsində, 

sonra isə başını qaldırmaqla arxa hissəsində yoxlama aparır. Dadı 

yoxladıqdan sonra, bir az içir, nəfəs alır və şərabın buketini təyin 

edir,  şərabın  dad  və  buketi  yoxlandıqdan  sonra  dequstastor 

ağzındakı şərabı uda bilər, yaxud tullayar. Qeyd etmək lazımdır ki, 

200 

şərab udulduqda daha düzgün nəticə əldə olunur.  

Şərabın ağızda yoxlanması zamanı çeynəmə hərəkəti edilməsi 

məsləhətdir. Çünki, bu halda dad məməcikləri ilə iybilmə hücey-

rələri  oyanır.  Şərabı  ağızda  çox  saxlamaq  məsləhət  deyildir. 

Çunki, bu, dadbilmə orqanlarını kütləşdirir. Müəyyən olunmuşdur 

ki, dad və buketi qiymətləndirmək üçün 30 saniyə kifayətdir. 

İnsan dili, bütünlükdə dörd əsas dadı fərqləndirmək xüsusiy-

yətinə malikdir: şirin, duzlu, turş və acı (şəkil 2.18).  

Məlumdur  ki,  tanıma  prosesi  dad  məməcikləri  ilə  bilinir  və 

onlar dilin müxtəlif hissələrində yerləşir. 

 

 

Şə

kil 2.18. Dild

ə

 

dad reseptorlarının yerləşmə

 sxemi 

 

Şərabı daddan heç də az əks etdirməyən başqa göstərici onun 

ətridir.  Şərabın  ətirləri  ola  bilir:  meyvə,  çiçək,  bitki,  karamel  və 

hətta mikrobioloji, həmçinin tüstü, oduncaq, mineral və s. dadlar 

da  vardır.  İnsanın  hiss  duyğuları  4000-ə  qədər  iyi  ayıra  bilmək 

xüsusiyyətlidir. Beləliklə, şərabın ətrini iyləyərək öz fantaziyanıza 

güc verməkdən qorxmayın. 

Görmə  orqanının  köməyi  ilə  şərabın  rəngi,  şəffaflığı  və 

bulanıqlığı təhlil olunur.  

 

turşuluq 

 

şirinlik 

duzluluq 

duzluluq 

acılıq 

turşuluq 

201 

2.1.8.4. 

Şərabın qiymə

tl

ə

ndirm

ə

 

şkalaları

 

 

5 ballı qiymətləndirmə. Şərabların balla qiymətləndirilməsi-

nin bir neçə sistemi mövcuddur ki, onların da hər birinin üstünlük 

və  çatışmazlıqları  vardır.  Hal-hazırda  da  alimlər  yeni  metodlar 

üzərində işləyirlər. İtaliyada Roma Universitetinin alimləri kom-

pyuter sisteminin köməkliyi ilə şərabların keyfiyyətinin bəzi mü-

hüm göstəricilərini müəyyən etmək üçün “elektron burun”adlanan 

metod  təklif  etmişlər.  Buna  bənzər  metodlardan  müxtəlif  qida 

məhsullarının  keyfiyyətinə  nəzarət  etmək  üçün  istifadə  edilir. 

Lakin  onun  şərabçılıqda  tətbiqi  cihaz  və  analiz  metodlarının 

texniki  imkanlarının  qeyri  mükəmməl  olmasına  görə  ləngiyir. 

Yeni cihazda quraşdırılmış xüsusi sensor vasitələri əvvəllər yalnız 

orqanoleptik metodların köməkliyi ilə yerinə yetirilə bilən üç tipdə 

analiz  yerinə  yetirə  bilir.  “Elektron  burun”  yüksək  dərəcədə 

dəqiqliklə müxtəlif adlı qırmızı şərabların tipini fərqləndirir, məh-

sulun  ilindən  asılı  olaraq  eyni  addan  olan  şərabları  bir-birindən 

ayırır, eyni addan və məhsuldan olan, lakin müxtəlif regionlarda 

becərilən üzümdən alınan şərabları fərqləndirir. Əlbəttə ki, “elek-

tron burun” insan duyğuları ilə rəqabət apara bilməz. Lakin eks-

press analizdə şərabın bir sıra spesifik parametrlərini təyin etmək 

üçün istifadə oluna bilər.  

Fransanın Şərabçılar İttifaqı şərab müsabiqələrində şərabların 

qiymətləndirilməsində ballardan istifadə etmirlər. Dequstator de-

qustasiya  vərəqinə  hər  keyfiyyət  kateqoriyası  üzrə  təsviri  xarak-

teristikanı  qeyd  edir.  Müsabiqənin  katibi  bütün  dequstatorların 

fikirlərini  ümumiləşdirir  və  hər  şərab  üçün  orta  təsviri  xarak-

teristikanı müəyyən edir və bunun da əsasında mükafat təyin edilir.  

Ayrı-ayrı ölkələrdə şərabların balla qiymətləndirilməsi üçün 

müxtəlif  ballı  şkalalardan  istifadə  olunur.  Almaniyada  5  ballıq 

“hedoni  şkaladan”,  MDB  ölkələrinin  əksriyyətində  10  ballıq, 

Almaniya,  İspaniya,  Avstriya  və  digər  ölkələrdə  20  ballıq,  İta-

liyada 30 ballıq, Fransada 35 ballıq, Azərbaycanda və Beynəlxalq 

Üzümçülük və Şərabçılıq Təşkilatında isə 100 ballıq şkala tətbiq 

202 

edilir.  

Son  vaxtlar  Avropada  şox  sadəliyinə  görə  5  ballı  “hedoni 

şkaladan” istifadə edilir (cədvəl 2.10).  

Almaniyada  əsasən  ölkədaxili  müsabiqələrdə  bu  sistemdən 

istifadə olunur. Bu zaman 3 bal alan şəraba – iştirakçı diplomu, 3,5 

bal alana bürünc medal, 4,0 bal alana gümüş medal, 4,5 bal alana 

isə qızıl medal verilir. 

Cədvəl 2.10 

5 ballı hedonu şkala göstəriciləri 

Keyfiyyətin təsviri 

interval 

Bal 

Çox gözəl 

4,50-5,00 

5 

Çox yaxşı 

3,50-4,49 

4 

Yaxşı 

2,50-3,49 

3 

Qənaətbəxş 

1,50-2,49 

2 

Qeyri-qənaətbəxş 

0,5-1,49 

1 

 

10  ballı  qiymətləndirmə.  10  ballı  qiymətləndirmə  şkalası 

mütəxəssislər tərəfindən ən çox tətbiq edilən şkaladır. Lakin, onun 

bir sıra çatışmazlıqları mövcuddur. Bunun əsasını praktik olaraq 2 

baldan  (7,5-9,5)  ibarət  dar  işçi  diapazonu  təşkil  edir.  Bu  şərait 

şərabın  keyfiyyət  müxtəlifliklərini  kifayət  dərəcədə  ayırmağa 

imkan vermir. Misal olaraq aşağı keyfiyyətli şərabların dadını əks 

etdirən 3,6-4,1 bal, yüksək keyfiyyətli şərabların dadını ifadə edən 

4,0-4,5 baldan az fərqləndiyini göstərmək olar. 

Burada maksimum olaraq dad  – 5 bal; buket  -3 bal; tipiklik 

(dad,  ətir  və  qoxunun  qiymətləndirilməsi  əsasında)  –  1  bal; 

şəffaflıq  –  0,5  bal;  və  rəng  -0,5  bal  qiymətləndirilir.  Ən  yüksək 

keyfiyyətli şərabla müqayisədə göstəricilərin pisləşməsindən asılı 

olaraq  balların  müvafiq  azaldılması  aparılır.  Dad  keyfiyyətinin 

azaldığı halda balların salınması tam vahidlərlə aparılır: harmonik 

zərif dad 5 bal, harmonik – 4 bal; şərab tipinə az müvafiq olan dad 

– 3 bal; harmonik olmayan, kənar tamlarsız – 2,5 bal; yüngül kənar 

tamla – 2 bal; açıq-aşkar kənar tam – 1 bal.  

Şərabın  ətrinin  qiymətinin  azaldığı  halda  0,5:1,0;  2,0  bal, 

şəffaflıq və rəng üzrə 0,1-dən 0,4 baladək aşağı salınır. Ən yüksək 

203 

keyfiyyətli şərab 10 bal, yüksək keyfiyyətli – 9; yaxşı – 8; kafi – 7 

bal  qiymətləndirilir.  7  baldan  aşağı  qiymətləndirilən  şərab  satışa 

buraxılmır. 

Şərabların  orqanoleptik  qiymətləndirilməsi  zamanı  ayrı-ayrı 

göstəricilər üzrə ballar aşağıdakı 2.11 saylı cədvəldə göstərildiyi 

kimi verilir: 

10  ballı  şkalada  şərabların  keyfiyyət  göstəriciləri  aşağıdakı 

kimdir:  

Ümumiyyətlə  şərablar  bütövlükdə  aşağıdakı  kimi  qiymət-

ləndirilir: 

10  –  tam  yüksək  keyfiyyətli  markalı  şərab,  dadına  və  digər 

keyfiyyət  göstəricilərinə  görə  etalon  nümunədən  daha  yüksək 

duran; 

9 – zərif, buket və dadı daha yüksək olan, yüksək keyfiyyətli 

saxlanılmış şərab; 

8,5  bal  –  tipinə  uyğun,  yüksək  buketə  malik,  harmonik, 

keyfiyyətli saxlanılmış şərab; 

8  –  yüksək  keyfiyyətli  ordinar  şərab  saxlanılma  hesabına 

yaxşı şəraba çevrilmə xüsusiyyətli; 

7  –  saxlanılmış  zəif  keyfiyyətli  şərab  və  ya  ordinar  yaxşı 

keyfiyyətli şərab; 

6  –  çatışmazlığı  olan  saxlanılmış  şərab  və  ya  ordinar 

qənaətbəxş şərab. 

 

 

204 

Cədvəl 2.11 

Şərabların ayrı-ayrı göstəricilərinin balla qiymətləndirilmə 

qaydası 

Göstəricilər 

Xarakteristikası 

Ballar  

Şəffaflığı 

Kristal təmiz və parlaqdır 

Təmizdir, lakin parlaq deyil 

Bir qədər tutqundur 

Çox tutqundur 

Bulanıqdır  

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

Rəngi 

Tipinə və yaşına tam uyğundur 

Tip və yaşından bir qədər fərqlənmələr var 

Rəngindən hiss ediləcək qədər fərqlənmələr var 

Rənginə uyğun gəlmir 

Rəng tam qarışıqdır (çirklidir) 

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

Dadı 

Tipinə  və  yaşına  uyğun  olub,  zərif  və 

harmonikdir 

Tipinə uyğun və harmonikdir 

Tipinə bir qədər (az) uyğun və harmonikdir 

Harmonik deyil, lakin kənar tamsız 

Kənar ordinar dada malikdir 

Kənar dada malikdir 

5,0 

4.0 

3,0 

2,5 

2,0 

1,0 

Tipikliyi 

Tipə tam uyğundur 

Tipindən çox cuzi kənarlaşmalar var 

Tipik deyil 

Xaraktersiz və tpikik olmayan 

Oynaq şərablar üçün 

Bokalda  güclü  dayanıqlı  köpük  yananır,  uzun 

müddət intensiv xırda CO

2

 qabarcıqları çıxır 

Az  dayanıqlı  köpüyün  altından  xırda  qaz 

qabarcıqları oynayır 

Böyük qaz qabarcıqlar az miqdarda çıxır 

Böyük qabarcıqları orta miqdarda çıxır 

Qabarcılar qısa müddətdə ani itir 

1,0 

0,8 

0,5 

0,3 

 

 

1,0 

0,8 

0,6 

0,4 

0,2 

Ətri, buketi   Çox zərif, tam yetişmiş, tipin və yaşına uyğun 

Zərifliyi olmayan, lakin tipinə və yaşına uyğun 

Tipinə uyğundur, lakin az yetişmişdir 

Tipinə uyğun deyil 

Kənar iylərə malikdir  

3,0 

2,5 

2,0 

1,5 

1,0 

 

 

205 

Cədvəl 2.12 

Keyfiyyət elementləri üzrə maksimum balların paylanması 

Göstəricilər  

Xarakterizəsi  

Qiymət 

balla 

Əla keyfiyyətli şərab (ümumi qiyməti 8,6-10 bal) 

Şəffaflıq   Eyibsiz, kristal təmiz, şərab qədəhdə parıldayır 

0,5 

Rəng 

Gözəl, təmiz, parlaq, sorta və hazırlanma üsuluna uyğun 

0,5 

Buket 

Təmiz, zərif, parlaq, inkişaf etmiş, sorta, yerinə, yaşına və 

hazırlanma üsuluna tamamilə uyğun 

2,5-3,0 

Dad  

Harmonik, formalaşmış, sorta, yerinə, yaşına və hazırlanma 

üsuluna tamamilə uyğun 

4,2-5,0 

Tipiklik  

Şərab harmonik, hərtərəfli, sorta, yerə və hazırlanma üsuluna 

uyğun 

0,9-1,0 

Yaxşı keyfiyyətli şərab (ümumi qiyməti 7,8-9,1 bal) 

Şəffaflıq   Şərab təmiz, şəffaf, lakin parıltısız 

0,4-0,5 

Rəng 

Təmiz, sorta, hazırlanma üsuluna uyğun 

0,4-0,5 

Buket 

Təmiz, inkişaf etmiş, sorta, yaşına və hazırlanma üsuluna 

uyğun 

2,3-2,7 

Dad  

Təmiz, harmonik, sorta, yaşına və hazırlanma üsuluna uyğun 

4,0-4,5 

Tipiklik   Şərab harmonik, sorta və hazırlanma üsuluna uyğun 

0,8-0,9 

Kafi keyfiyyətli şərab (ümumi qiyməti 7,4-8,8 bal) 

Şəffaflıq   Şəffaf, lakin parıltısız 

0,4-0,5 

Rəng 

Təmiz, az parlaq, lakin sorta, hazırlanma üsuluna uyğun 

0,4-0,5 

Buket 

Kifayət qədər inkişaf etməmiş, lakin təmiz, tipə uyğun 

2,1-2,6 

Dad  

Təmiz, bir qədər sadə, kifayət qədər harmonik olmayan, tipə 

uyğun 

3,8-4,4 

Tipiklik  

Sadəvari şərab, məcmuusunda az qüsurlu, lakin ümumilikdə 

tipə uyğun 

0,7-0,8 

Aşağı keyfiyyətli şərab (ümumi qiyməti 7,0-8,4 bal) 

Şəffaflıq   Lopalı 

0,3-0,4 

Rəng 

Rəng intensivliyi və təmizliyinə görə normaldan kənara 

çıxmalarla 

0,3-0,4 

Buket 

Zəif inkişaf etmiş, sadə şərabin tipinə az uyğundur 

1,8-2,4 

Dad  

Sadə, az harmonik, şərabın tipindən kənara çıxmalar bilinməklə  3,6-4,1 

Tipiklik  

Sadə şərab, kifayət qədər harmonik olmayan, sorta və 

hazırlanma üsuluna az uyğundur 

0,6-0,7 

Qeyri-kafi keyfiyyətli şərab (ümumi qiyməti 6,0-8,0 bal) 

Şəffaflıq   Şərab bulanıqvari yaxud bulanıqdır 

0,1-0,3 

Rəng 

Rəng intensivliyi və təmizliyinə görə xeyli kənara çıxmalarla, 

tipə uyğun deyildir 

0,1-0,3 

Buket 

Zəif inkişaf etmiş, qeyri-təmiz, tipə uyğun olmayan 

1,5-2,1 

Dad  

Qeyri-harmonik, kobud, şərabın tipinə uyğun deyil 

2,9-3,8 

Tipiklik  

Şərab qeyri-harmonikdir, xaraktersiz, sorta və hazırlanma 

üsuluna uyğun deyildir 

0,4-0,6 

206 

Gənc şərab materiallarının balla qiymətləndirilməsi 10 ballıq 

şkala  sisteminin  8  ballıq  kəsiyində  aparılır.  Şərabın  hər  bir 

elementinin yüksək səviyyəsi belədir: şəffaflıq – 0,4 bal; rəngi – 

0,4 bal; buketi – 2,4 bal; dadı – 4,0 bal; tipikliyi – 0,8 bal. Təzə 

adla  buraxılacaq  şərabların  aşağıdakı  qiymətləndirmə  balları  ilə 

satışa buraxılması daha məqsəduyğundur: 

-

 

Ordinar süfrə şərabları – 8,2 baldan az olmayaraq; 

-

 

Şampan şərabları – 8,6 baldan az olmayaraq; 

-

 

Markalı süfrə şərabları – 8,8 baldan az olmayaraq. 

Ümumiyyətlə, satışa 7,3 baldan az bal toplayan ordinar süfrə 

şərabları, 8,0 baldan az bal toplayan şampan şərabları buraxılmır. 

Balla  qiymətləndirmədə  dequstator  gəldiyi  qənaətləri  aşağı-

dakı dequstasiya vərəqində qeyd edir (şəkil 2.19).  

Keyfiyyət  kateqoriyalarına  görə  şərabları  bir-birindən  dəqiq 

fərqləndirmək,  şərabçılıq  məhsullarının  standartlaşdırılmasında 

vacib şərtdir. Hal-hazırda Ukraynada 5 şərti keyfiyyət kateqoriyası 

qəbul edilmişdir: əla, yaxşı, kafi, zəif və pis. Şərab məhsullarının 

praktiki  balla  qiymətləndirilməsi  tərs  ardıcıllıqla  aparılır.  Yalnız 

çox  təcrübəli  dequstaror  dequstasiya  elementlərinin  balları 

əsasında  ümumi  balları  hesablayaraq  deyə  bilər.  Belə  ki, 

dequstaror  ilkin  olaraq  dequstasiyanın  ümumi  balla  qiymətini 

söyləyir,  sonra  isə  şərabın  dequstasiya  elementləri  üzrə  xarak-

tersitikasını  açaraq  balları  əsaslandırır.  Şərabların  açıq  dequsta-

siyada balla qiymətlkədirilməsi sxemi belədir. Əgər şərab qapalı 

dequstasiya olunarsa, onda ekspert-dequstaror qabaqcadan ümumi 

bala fikrini cəmləyir. 

Ukraynada  qəbul  edilmiş  müxtəlif  keyfiyyət  kateqoriyalı 

şərab  məhsulları  üçün  ümumi  balın  qiymətləndirilmə  dərəcəsi 

aşağıdakı cədvəl 2.13-də göstərilmişdir.  

 

207 

 

208 

Cədvəl 2.13 

Şərab qrupları 

KEYFİYYƏT KATEQORİYASI 

əla 

yaxşı 

kafı 

Zəif 

pis 

Sakit ordinar 

Sakit markalı 

8,6-9,5 

9,2-10 

7,8-8,59 

8,9-9,19 

7,4-7,79 

8,5-8,89 

7,0-7,39 

8,0-8,49 

7,0-dən az 

8,0-dən az 

Oynaq rezervuar 

Oynaq butulka üsulu 

8,8-9,6 

9,0-10 

8,3-8,79 

8,6-8,99 

8,0-8,29 

8,2-8,59 

7,5-7,99 

7,8-8,19 

7,5-dən az 

7,8-dən az 

Ordinar konyaklar 

Markalı konyaklar 

8,9-9,5 

9,3-10 

7,9-8,89 

8,9-9,29 

7,4-7,89 

8,5-8,89 

7,0-7,39 

8,0-8,49 

7,0-dən az 

8,0-dən az 

Şərab materialları 

7,8-8,0 

7,5-7,79  7,3-7,49  6,2-7,29  6,2-dən az 

 

Kolleksiya şərabları 9,4 baldan aşağı qiymət almamalıdır. 

 

20  ballı  qiymətləndirilmə.  Avropada  almanların  20  ballı 

sistemi ilə şərabların qiymətləndirilməsi şkalası geniş yayılmışdır. 

Bu şkala cədvəl 2.14-də göstərilmişdir. 

Cəvdəl 2.14 

Şərabların 20 ballı sistemdə qiymətləndirilməsi 

Keyfiy-

yət 

elementi 

Çəki 

əmsalı 

 

bal 

1 

2 

3 

4 

Rəngi 

0,4 

Yaşımtıl-sarı,  çəhrayı,  yaqutu-qırmızı,  şərabların 

tipinə və sortuna tam uyğundur 

Sarımtıl  şərab,  bozumtul-çəhrayı,  şərabın  tipinə  və 

sortuna tam uyğundur 

Sarımtıl  şərab, qırmızı, çəhrayı, bir qədər tünd və ya 

açıq, olmasına baxmayaraq tip və sortuna uyğundur 

Açıq, tünd, qəhvəyi, sortuna və tipinə oxşar deyil 

Şərab rəngi deyil, bulanıqdır 

 

5 

 

4 

 

3 

2 

0 

Şəffaflığ

ı 

0,4 

Patıltılı şəffaf 

Şəffaf, ayrı-ayrı asılqan hissəciklər 

Təmiz, ayrı-ayrı asılqan hissəciklər və şərab daşları 

Bulanıqtəhər, çoxlu asılqan hissəciklər və şərab daşları 

Bulanlıq, mayalı 

Çox bulanlıq, çöküntülü 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

209 

Cəvdəl 2.14-ün davamı 

 

Bu  sistem  özündə  keyfiyyətin  dörd  elementini  xarakterizə 

edir: rəng, şəffaflıq, ətir və dad. Bu elementlərin hər birinin gös-

təriciləri təkmilləşmə səviyyəsindən asılı olaraq hedoni şkalada 0, 

1,  2,  3,  4,  5  balla  qiymətləndirilir.  Sistemin  prinsipi  şərabın 

keyfiyyətinin  təsviri  xarakteristikasının  (üstünlüyü  və  çatışma-

mazlığı)  keyfiyyətin  uyğun  kəmiyyətcə  qiymətləndirilməsi  ilə 

uyğunlaşdırılmasıdır.  

20  ballı  qiymətləndirmə  sistemləri  çoxdur.  Bunlara  misal 

olaraq “Jancis Robinson” (12-20), UC Davis (0-20), Oz Clark və 

“Office İnternational du Vin” şkalalarını göstərmək olar.