Dünya xalqları öz nadir sənət incilərini
Yüklə 1,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
64 Yuvarlanan Daşların dərdi Sığmır yerə-göyə. "Niyə bizi görmürlər, niyə?" Niyə o biri daşlar kimi bizi də divara,
qalaya, körpüyə,
hörmürlər, niyə? Fikrət Sadığın bu misralarındakı ən incə detallarda bir dünya məna yaşayır. Yaşayan insan yarımaq istəyir məmləkətinə, torpağına, xalqına. Daş insan arzusunu, istəyini özündə ehtiva edir. Bu daşlarınmı istəyidir, ilahi, görən? Yoxsa öz ağlı, qabiliyyətilə çoxlarından qat-qat yüksəklərdə duran ziyalının düşündüklərimidir? Daşların harayında nə yaşayır
görəsən? Dünyadan, onun ədalətsizliklərindən inciklikmi, ağlının, zəkasının, qabiliyyətinin gücünün yatıb qalmasından cana döyən zəhmətkeş bir insanın narahatçılığımı? Cahilləri kürsülərdə, vəzifələrdə görən, oturduğu yerdə sayan, xalqı, milləti qabağa apara bilməyən, danışanda ağzına çullu dovşan
sığmayan məmurların yalançı vədlərindən doyan hər bir qabiliyyətli, istedadlı, enercili insan bu duyğuları yaşaya bilir və şair Fikrət Daş obrazında canlı İnsanın istək və arzularını ümumiləşdirir. O, daş deyil, o insandır,
65 o torpaq altında qalmayıb, dağlardan dərələrdən, düzlərdən deyil, illərdən, aylardan, günlərdlən keçib, gəlib yetişib, kamil bir insan olub, öz gücünü, cəsarətini göstərmək istəyir, lakin kölgədə qalıb, buna imkan verilmir. Budur şairin daşın dililə dedikləri, demək istədikləri, içini didən haqsızlıqlar. Bu fikirlər Fikrət Sadıq kimi inqilabi düşüncəli bir şairin qəlbində tüğyan eyləyən məsələlərdən bəlkə də biridir. O "daşların" harayına yaxındır şairin bu misraları: Azadlıq
varımdısa hürriyyəti neynirəm? Mənzilə çatmışıqsa ta niyyəti neynirəm? Dərdlərimiz başına götürüb bu dünyanı, Ehtiyaca diz çökən əmniyyəti neynirəm. Daban-dabana ziddir alçaqlıqla ülviyyət, Alçaqlıq
dəbdədirsə ülviyyəti neynirəm. Layiq
olmayanlara ləyaqət
paylanırsa, Minnət
ilə verilən
ləyaqəti neynirəm. 66 İnsan əməyi, insan əlinin yaratdığı möcüzələr şairin şerlərinin bəzəyidir. İlk insan "daşı daş ilə yonmaqla, ilk əmək aləti düzəltməklə acizliyin daşını atdı. İnsan əli möcüzələr yaratdı. Şair bütün varlıqların kamili insanın əlinin qüdrətilə kamala çatdığını bildirir. Yerin dərin qatlarına enən insan öz marağı naminə göylərə də əl atdı. Sonsuz fəzanın dərinliklərini fəth etdi. Aya peyk göndərdi. Kosmosa uçdu, Marsın səthinə endi- qalaktikanın sonsuzluğunun şahidi oldu. Ağlın, qüdərtin yaratdığı, icad etdiyi yeniliklər, kəşflər bəşəriyyətin əli ilə oldu. O əllər ki, cansız mərmərdən canlı heykəllər yaratdı, polad kimi əyilməz qayaları "yardı", misli-bərabəri olmayan kanalları çəkməklə insan əli xarüqələr yaratdı, dənizləri, çayları, gölləri bir-birinə qovuşdurdu. Eyni zamanda insan əli yaratıdığı hidrogen, atom bombaları ilə Naqasaki, Xirosima faciələrini törətdi, yaratdığı əlləri ilə də dünyada Birinci və İkinci dünya müharibəsində milyonlarla günahsız insanların qətlinə fərman verdi. İcad etdiyi silahların köməyi ilə düynaya sahib olmaq iddiasından bu gün də əl çəkmir, hegemonluq siyasəti yeridir, sayı -hesabı olmayan qanlar tökür. Törətdiyi dəhşətli müharibələr ilə uçurur, dağıdır. Bir insanın yaratdığını o biri insan öz əliylə məhv edir. İnsanlara yaxşılıq edən əllərlə yanaşı, qana batan əllər də çoxdur. Gördüyünü, eşitdiyini, insan əlinin törətdiyi möcüzələri, şair 67 Fikrət
ürək ağrısıyla gözümüz önündə
canlandırır; yaşamaq naminə əlinin qüvvəsindən istifadə edən insana nə lazımdır? Həyat, o gün də, bu gün də həyat! "Dünyanın şüarı həyatdır bu gün" -deyən şair bəşəriyyəti sülh, əmin- amanlıq içində yaşamağa səsləyir, "qurduğu büsatı uçurmaq" üçün yaradan əlləri silah götürməməyə çağırır. Bu səsləmədə, çağırışda dünya dolu narahatlıq, həyəcan, təlaş duyulur. Dünyada yaxşı insanların, yaşamaq eşqilə yaşayan insanların, kağızlar, daşlar üzərində misilsiz lövhələr yaradanların, bir insan övladını həyata qaytarmaq üçün özünü fəda etməyə hazır olan insanların obrazları Fikrət Sadıq şerinin bəzəyidir, tacıdır. "İnsan ölümü utandırır" şerində fədakar həkimin xəstə üstünə gedərkən keçirdiyi narahatçıllıqlar, qarşılaşdığı çətinliklər, qorxmadan qarlı- çovğunlu gecəni qət edərkən, piyada da olsa özünün xəstəyə yetirən, bir evin aman-zaman bir oğlunu ölümün pəncəsindən qurtarmaq üçün insan övladının nəyə qadir olduğu tərənnüm olunur. Gecəni səhərə kimi ölümlə çarpışan həkimin həyəcanları, övladın başı üstündə narahatlıq keçirən ata-anaya bəxş etdiyi sevinc insan əllərinin bəxş etdiyi sevincdir. F.Sadıq xalqının yaratdığı incəsənətə vurğun könül sahibidir. Ən yaxşı çalınan saz, kaman, tar, balaban insan övladının əllərinin möcüzəsidir, barmaqlarının kəşfidir. İnsan oğlu arzu, həsrət, 68 hopmuş musiqisində nələr yaşatmır; vüsal həsrəti, könül istəyi, hicran əzabı, yurd nisgili, qartallı qayalara sahib olmaq arzusu, daha nələr, nələr… Şair balabançı Həsrət Hüseynovun, görkəmli bəstəkar Qara
Qarayevin musiqisində duyduqlarının önündə əsirdir. Eşitdiyi "Ərəb nəğməsi"ndə də insan
övladının hiss
və duyğularını görürük. Qəm, kədər, sevinc, ümid, arzu bəşəridir. Hansı dildə, hansı ölkədə yaşamasından asılı olmayaraq, onu dinləyəndə duyursan ki, Bu nəğmənin bəmində həsrət, intizar, hicran! Bu nəğmənin zilində fəryad, çağırış, üsyan! Bu nəğmənin bəmində sakit suların səsi. Bu nəğmənin dilində tufanların nərəsi. Bu nəğmədə qəm də var, kədər də var, yas da var. Nifrət də, qisas da var. ("Ərəb nəğməsi") Afrika xalqlarının azadlıq uğrunda apardıqları mübarizədə qazandıqları qələbə "Afrika" şerinin mövzusudur. 1960-cı ildə Afrika xalqları azadlıq əldə etdi. Ürəklərdəki arzular gül açdı. Nil çayı aşıd-daşdı, amma o sevincdən aşıb-daşdığından
69 nə taxıl zəmilərinə, nə kəndlərə, nə bağlara, nə bəndlərə ziyan toxundu: Müstəmləkə zəncirini Parça-parça qopardı Nil, apardı Nil. Günəş yerə xəlbir-xəlbir od ələyib əsarəti yandırıb
kül elədi. Zəncilərin- qara dərili
zəncilərin zəncirləri "xıncım-xıncım" oldu, azadlıq günəşi doğan ölkədə qaraların ağ geyinməsi, ağların qara geyinməsi müstəmləkə zəncirinin qırılmasına, onların öz hüquqlarını müdafiə etməsinə, bir insan kimi öz şəxsi səadətlərini əldə edə bilməsinə işarədir. Şair Afrika xalqının bu sevincinə qoşulur. Onun lirik qəhrəmanları hansı irqə, hansı dinə mənsub olmasından asılı olmayaraq xoşbəxtltik arzusu ilə yaşayır. Bəxtiyar Vahabzəadənin dediyi kimi "Sülh mövzusu azadlıq eşqi ilə çırpınan müstəmləkə xalqlarının qollarındakı əsarət zəncirini qırmaq arzusu" Fikrət Sadığın mövzu dairəsinin geniş, əhatəli olduğunu göstərir və "insan kainatın müqabilində bir zərrə olsa da, adi insan ömrü intəhasız zamanın bir saniyəsi olsa da, o kainatın və əbədiyyətin sirlərini öyrənməyə qadirdir. Fikrət kainatın sirli əlifbasını oxumağa başlayan, öz idrakı ilə mübhəm sirləri öyrənməyə can atan adi insanın sonsuz qüdrətini tərənnüm edir". F.Sadığın muasir nağıllarında insan əvəzsiz varlıqdır. Qumun üstündə "Mağara", "Balıq", 70 "insan" şəkilləri çəkən balaca qız mağaranı balığa, balığı insana oxşadır. Ona görə də qəlbində
öz nağılını
düzür, qoşur. Onun nağılında bu dünyada əvvəllər dağlarda xeyli mağaralar, kahalar olub. Günlərin bir günü, Ayaq açıb yeriyiblər. Bir yerdə durmaqdan bezikmiş mağaralar gah qarnıüstə, gah üzü, gah böyrü üstə, gah dizi üstə, başı üstə yıxıla-dura Axışıblar çaylara, dənizlərə, balıqlara dönüblər. Bacalarına su dolub, bir cüt göz olub və mağaranın ağzı balıq ağzı olub". Balıqlar suda da cana doyub. Yenidən çıxıblar üzə. Gəldikləri sahillərə sürünüblər. Mağaraların kələ-kötür divarları suda olan pulcuqlara çevrildiyindən süründükcə balıqların o pulcuqları tökülür. Ürəklərində təpər tapıb, o pulcuqları çırpıb töküb, "dönüb olublar insan". Öz ilkinliyini unutmayan insan evlər tikib, yollar çəkib, bütün dünyanı gəzib dolanıb, onun sahibi olub. Dünyanın hər misqalında insan izi axtaran şair nə istəyirsə onu yaradır. İlk insanın suda, quruda izləri axtarılır və o izlərdə insan arzusu əsasdır. Bəli insan arzusu. O insan ki, sudan çıxdı, evlər tikdi, qurdu, yaratdı, arzuları tükənmədi, başının üstündəki mavi səmaya, boş
71 kainata
baxdı, möcüzələr axtardı, gözləmədiyindən də qəribə möcyzələr tapdı. İndi də göyləri fəth etmək istəyir. Quş olub uçmaq, buludlara qoşulmaq istəyib, arzularına çatıb. Burada insan arzusu, istəkləri, həmişə yenilik, macəralar gəzən insanın qorxusuz, hürküsüz yaşamaq fantaziyası baş alıb gedir. Deməli, Fikrət Sadıq insanın ilkinliyini daşda, suda axtarır. Bu axtarış yeni deyil, kökə dönmədir bu. İlkinlərimiz də suyu, Dağı, Daşı insanın yaradıcısı hesab etmişlər və bu inamın işqığında möhtəşəm bir
mifik dünyalarını qurmuşlar. O mifik
ünsürlərdə də insan daima yenilik arzusundadır. Bir yerdə qərar tutmaq istəməyən insan quş olmaq istəyir, ağac da, bulaq da, dərya da, göylərə uçmaq üçün qanadlı olmaq da-nə istəyirsə istəsin insan, onun istəyində ancaq yaşamaq istəyi, yenilik duyğusu əsasdır. O, bir yerdə qərar tuta bilməz. Ç ünki onda elə bir duyğu var ki, bu duyumdur insçanı dəyişən, dəyişdirən, aliləşdirən, möhtəşəmləşdirən. Kim nə bilir, qayalar, mağaralar balıq olub, balıqlar insan olub…. Bunlardan insan necə yaranıb? -sualına romantik cavablar deyilmi? Fikrət Sadıq insanı burada aliləşdirir. O insanları ki onları sevir. O insanları ki, beşikdən qalxanı böyük arzuların qucağında çırpınır. Onlara yetişmək ümidi, arzusuyla çalışır, mübarizə aparır
və bu mübarizə onları ümidlərin qoynunda yaşadır. 72 çoxlarını dəyişir, adilikdən ülviyyətə, insanlıqdan şəhidlik zirvəsinə qaldırır, onun daima yeniliyə, tərəqqiyə səsləyir. İnsan bu yolda yıxılır, durur, çiçəklənir, solur. Şairin lirik qəhrəmanının qəlbində istəyi təkcə yaxşılıq olmayan insan xəbisliyi də bir qorxu yaradır. Fikrət Sadıq "qorxu" məfhumuna ötəri baxmır. Bu dünyasının pisini-yaxşısını, ağrısını- acısını, şirinini duyandan ömür yollarının enişini- yoxuşunu görəndən şair "qorxur". Bu qorxudan çox ehtiyatdır. Dünya ölümlü-itimlidir. İnsanlar xeyirxah və daşqəlblidir, paxıl və mərddir, acı dil- şirindildir, səmimi və kobuddur. Yaxşını, pisi qanmayan nadandan, yaxşıya göz yumub pisi tərifləyən ikiüzlüdən, üzünə dost, arxasınca düşmən olandan qorxmamaq olmaz. O, təmiz, saf insan olduğundan Quru böhtandan Qırmızı tərifdən Ağ yalandan qorxuram. -deyir və şairin qorxuları da bəşəridir. Sülhlə müharibə, yaxşılıqla yamanlıq üz-üzə duranda dünya özü qara geymirmi? Bundan qorxmamaq özü qeyri -insanilikdir. Hər kəs yaşadığı dünyanın əkslikləri ilə qoşadır. Doğruya çəpər çəkilirsə, yalana hədd qoyulmursa, mərdi qova-qova namərd edirlərsə niyə də qorxmasın. Bu qorxaqlığın arxasında insanın öz insani ləyaqətini
73 qoruyub saxlamaq məsələsi durur. Ona görə də üstüörtülü şəkildə Həmişə qoçaq olmaq çətindir bu dünyada, Hərdən bir də qorxaq olur adam- deyir. F.Sadığın "işıq" şerlərində insan-dünya- kainat var. Bu şerlrində işıq fəlsəfi, bəşəri bir ucalıqdır. Bu ucalıqda vəhdət
və tamlıq
ölçüsüzlük, nəhayətsizlik, əbədilik var. Onun şerlərində torpaq, insan, vətən, zaman, dünya, işıq anlayışları bir-birilə vəhdətdəir. İşıq, od xalqımızın sitayiş yeri, inam ocağıdır. İşıq şairin şerlərində zamanla-həyatla bir yaranıb. İşıq inamlarımızda "Avesta"dan əvvəllər də mövcud idi. "Avesta"da od özünəməxsus bir poetika ilə bəzənib. Fikrət Sadıq bu obraza yeni çalarlar vurub. İşıq saflıqdır, işıq yenilikdir, tərəqqidir. Fikrət Sadıq yaradıcılığında işıq böyük, əvəzsiz bir məfhumdur, varlıqdır. İşıq Günəşin timsalıdır. İşıq həyatdır, şairin nəzərində işığın yaşı dünyanın yaranışından başlayır. Bir cazibə burulğanına düşüb Əbədi dolanmaqdan: Bir çınqı alışdı haçaqsa. Bir topa dumanlıqdan. O gün doğulan çınqı, Günəş oldu, Kürə oldu, közərdi.
74 Dövrəsində halay vuran
planetlər, Ondan qopan gözlərdi. Yer o gözlərin ən gözəlidir, çünki sonsuz səma səltənətində "bəlkə də ilk odlu-sulu torpaq kimi qəbul etdiyi Yer kürəsinin astronomik qanunlarını şair poetik bir dillə vəsf edir. Yer Günəş ətrafında fırlanır, Günəş şairin şerində "başına
dolandırır bizim
Yeri". Başına
dolandırdığı Yer kürəsinin sakinlərini-insanlarını sevdiyindən, insanın dünyaya
gələcəyini əvvəldən bildiyindən dəryalarında, dənizlərində, çaylarında, neftində, qazında "işıq
yığıb saxlayıb", "gizlətməyib yerdən heç nəyini". Zaman və məkan qütblərini yalnız işıq sürəti birləşdirə bilirsə, ən böyük tamlığı və vəhdəti işıq sürəti mümkün
edirsə, onda şair
poetik fikirlərində nə qədər haqlıdır: Amalı işıq olub işığın hər zaman. Yaşda hamıdan böyük, Hünərdə hamıdan iti, Mərdlikdə hamıdan ulu, Səxavətdə Günəşə tay, ucalardan uca, Həmişəcavan, həmişə Əbədi işıq.
75 İşıq F.Sadıq şerlərində elə bir tərif alıb ki, fiziklər, riyaziyyatçılar, astronomiklər işığa belə tərif verə bilərdilərmi görən? Doğra, parçala, kəs, sındır. Böl, quyuya at, as işığı. Yenə işıq olacaq. Bütövü də işıqdır, zərrəsi də. Rəngi də işıqdır, səsi də. Həcmi də, tutumu da, biçimi də. İşıqdır, işıqdır, ancaq. Əsrlərin zülmətini yara-yara qorxudulsa da, gizlədilsə də, işıq olub insanlara. -deyir və özünü işıq övladı kimi vəsf edir. İnsan harda olursa-olsun işıq axtarır, sevgi də, ünsiyyət də, söz də işığa "möhtac"dır. Gecə də, gündüz də insana işıq gərəkdir. "işıqdan doğulmuşuq, işıqdan" israrla deyir və insanın əməlində, qəlbində də işıq gəzir, onun insani keyfiyyətlərini işıqla, onun çəkisi ilə ölçür: Qəlbində işığı çox olanın, Ocaq söndürə bilməz əli. Söndürmək istəsə də gəlməz əli. İşıq ədalətlidir, düzdür, haqqına tapınandır. Yaxşılara ana olan, yalanlara gülən işıq bir Obrazdır. O, Gecələr yanır, gündüzlər var, dünyanın hər üzünü görür və ona görə də"çox görüb, çox bilir işıq". İşığın adında bir həqiqət 76 var. O yalanı sevmir, hiylədən uzaqdır, o mərddir, Prometey onu
oğurlayıb insan
övladına çatdırmaq istəyəndə, allahlar allahlıqlarıyla qorxub, bunu "gizlətsə" də od qorxmadan, yarpağı yandırıb keçib, "məni aparırlar" deyə comərdlik edir, həqiqətin işıq üçün əvəzi yoxdur və ona görə də mayasına qatılacaq haramı istəmir. İşıq eyni zamanda səbirli, dözümlüdür. İnsan övladına gərəkliliyini bilib tələsmədən ona çatacağı günü də dözümlə gözləyir. Şair Prometey tərəfindən oğurlanıb insanlara çatdırılan işığa-oda, onun insan övladının səadəti, firavanlığı naminə istifadəsinə poetik məna verir. İşıq obrazdır. İşıq Fikrət Sadıq üçün öz əqidəsi uğrunda döyüşən, əzilən, vurulan, vuruşan, hər cür əzablara sinə gərən mərd, azadlıq mücahidini xatırladır. O azadlıq mücahidini ki, işini, ömrünü vətənin, xalqının xoşbəxtliyi naminə qurban verdiyindən xalq üçün müqəddəs, işıqlı bir yolun yolçusu olduğundan sevilir, xalqın, vətənin işığı, ziyası, nuru kimi yüksək qiymətini alır. Taleyini insanların xoşbəxtliyi naminə qurban verərək öz xalqını insanları necə sevirsə, işıq da onları elə sevir. Bu işıqda bir yanımcılıq var, inadkarlıq var, cəsarət var, dözüm var…. İnsan xoşbəxtliyi naminə işıq o qədər fədakardır ki, "mumda" əridib şam döndəriblər, insan kimi "qəlbini şan-şan" ediblər, ocaqda qaynadıb "dağ" ediblər, şüşə qəfəsə
77 salıb "dustaq" ömrünü yaşadıblar, hətta Nəsimi tək dara çəkiblər, amma şöləsini, işığını, nurunu, insana bəxş etdiyi sevincini duyub, "bir dəfə də incimədi, küsənmədi taleyinə". İşıq Fikrət Sadıq üçün budur. İşığın ömrü insanın ömrü kimi mənalandırılır. İşıqla üzbəüz, təkbətək söhbətində şairin daxili aləmi, duyğu və düşüncələri özünün təzahür formasını, bədii ifadəsini tapır. Milli-mənəvi, etnik, əxlaqi dəyərlərimizə söykənərək yazılır Fikrət Sadığın şerləri. Kainatın təməl daşı kimi vəsf etdiyi işıq- od yaxşı ki var. İnsan ağlını, düşüncəsini işığa bənzədən şair "bəşərin yoludur, işığın yolu"- deyir.
Bəxtiyar Vahabzadə: Azərbaycan oğluyam, Odu Allah sanmışam. Anam torpaq, Atam od, Mən oddan yaranmışam -deyirsə, Fikrət Sadıq oda bağlılığını bu cür tərənnüm edir: Mən lap uşaqlıqdan vurğunam oda.
İşıq axtarardı gözüm hər axşam. Anam lampamızı gec yandıranda "Cızza, cızza"
deyib çox
ağlamışam. 78 Hələ indiyədək qalıb yadımda Əlim yana-yana od qaladığım. İlan gözündəki parıltını da İşığa oxşadıb qamarladığım. Hörmətli şairimiz Musa Yaqub onun işıq mövzusunda şerlərində nələr görmür:"ilan gözlərində olsa belə o işığı, o parıltını qamarlayıb tutmaq istəyən Fikrət. Ömrünün bütün
mərhələlərində Fikrətin
içindən keçən o işıq onun şerlərinə, misralarına axıb keçib, oxucularının ürəyinə ümid işığı verib, yaşamağa inam işığı paylayıb. İşıq olmasa gül-çiçək üstə şeh parlamaz. İşıq olan yerdə inci var, üzük qaşı var, zərgər işi var. Məhz Fikrət könlünün işığıyla şerdə söz üstündə zərgər işi görür, inci yaradır, sözə rəng vurur, üzüyə qaş qoyur. Budur əsil söz sənəti". F.Sadığın şerlərində insan təbiətindəki işıq xeyirxahlıq, nəciblikdir. İşıq obrazı onun bütün yaradıcılığından qırmızı bir xətt kimi keçir və "İşığın yaşı" kimi poemanın mövzusuna çevrilir. Lirik assasiasiyalar silsiləsi kimi yazılmış bu poemada işıq obrazı insanın mənəvi tarixinin əsas başlanğıclarından biri kimi poetikləşir". Cənub
qütbünün buzlaşmadan əvvəlki dövrünün
xəritəsinin tapılması haqqında danışılan sözlərə şair həm inanır, həm inanmır. Atlantida adlı dünyanın varlığına, orda bütün canlıların dil açıb danışmasına inanır da, inanmır 79 da. İnsan övladı bilir ki, harda sülh əmin -amanlıq varsa, harda səmimiyyət varsa orda gülüstan olar. Bunları bəlkə həqiqət, bəlkə fərziyyələr hesab edib eşitdiklərinə inamında şübhələr dolaşan şair fəqət dəhşətli bir şeyə inanır, özü də heç bir şübhəsi olmadan inanır. İnanır ki, "atom dolu raketlər" qitələrdən qitələrə uçuş etsə, onda Nə dünya qalar, nə xəritəsi. Nə Atlantida əfsanəsi. Nə də balıqların səsi. "Dövrlər" Fikrət Sadığın eyni adlı şerində ayrıca bir mövzudur. Dövrlər silahına, Allahına, günahına görə məşhurdur. Daş-Tunc-Mis dövrü Bu üçü bir yerdə parçalanma və güc dövrüdür. Sonra da Ömürə,
kömürə, dəmirə.
Ondan sonrakı dövrləri şair ən pis dövr kimi qiymətləndirməkdə haqlıdır. Müharibələr, ziddiyyətlər, bir-birilə ədavət və bundan da dəhşətli dərdlərin içində-"itib-batıb, haqq-ədalət dövrü". Və o zamandan bəri davam edən çoz "uzun" çəkən "tarixin bu paxıl və xəbis dövrü" 80 şairi dəhşətə gətirir və həsrətlə "qızıl dövrü, gümüş dövrü, mis dövrü" arzulayır. Şairin özünün dediyi kimi bu xəbis dünyada qazancı beton ev. "ton-ton" dərd, qəm, "misqal- misqal" sevincdir. "Mən adicə insanam" şerində şair yer üzünün əşrəfi insanın gəldi-gedər olduğunu, dünyada isə əməli qaldığını "Mən kainata baxılsa ən kiçik zərrənin
mində biriyəm" -deyir. Amma
"düşüncə"sinin günəşdən
qətrə-qətrə içdiyi
ziyasıyla, zəkasıyla nələrə qadir olduğunu kim bilmir. O, qabarlı əllərilə sahibini Veneraya, Marsa çatdıran insanın "fəqət adi olmayan, kainat kimi sonsuz, işıqlı idrakı" var. Eyni zamanda o idrakın sayəsində qazandığı, gücü, qüdrəti, arzu-niyyəti var. Şairin nəzərində insan belə böyük varlıqdır. F.Sadıq insan övladının gücünü, təpərini, qeyrətini, əlinin, qolunun qüvvəsini kor qoyan silahlara qarşıdır: Hələ tüfəngi görüb, İnsana acıdı Koroğlu. Dedi: "Hünər getdi Mərdlik getdi". Bəs görsəydi atom yüklü raketi? F. Sadıq yaradıcılığında xoşbəxtlik gəzmir. Hərə
xoşbəxtliyi bir
şeydə görür. Birinin xoşbəxtlik sandığı şey, digəri üçün istirab ola
|