Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

maddi nemətlərin (xidmətlərin) 
istehsalı, bölgüsü, mübadiləsi, istehlakı
prosesində in-
sanların iqtisadi fəaliyyətinin təhlilidir. 
Cəmiyyətdə baş verən geniş əhatəli iqtisadi proseslər 
təbiidir ki, ümumi tələblə təklifin qarşılıqlı əlaqəsi, qiymət-
lər mexanizmi vasitəsilə, bazar rəqabəti şəraitində müəyyən 

---

9 
enib-qalxmalarla həyata keçirilir. Ona görə də, müxtəlif 
istiqamətli iqtisadi nəzəriyyələrin qarşısında cəmiyyət 
üçün son dərəcədə vacib əhəmiyyətə malik olan belə bir 
suala ən səmərəli cavab tapmaq durur: “nə istehsal etməli, 
necə istehsal etməli, kim üçün istehsal etməli?” Deməli, 
iqtisad elmi və nəzəriyyəsi qısa şəkildə “kim, nə, necə?” 
sualına cəmiyyət miqyasında optimal cavab axtarır. Bu isə 
o qədər də asan bir məsələ deyildir. 
Müxtəlif istehsalçılardan, çoxsaylı alıcılardan, ümu-
mi və fərdi maraqlardan, daxili və xarici amillərdən asılı 
olaraq, iqtisadi nəzəriyyə öz qarşısında duran vəzifələri 
uğurla həll etmək üçün, şübhəsiz bir sıra şərtlərlə, subyek-
tiv-obyektiv maneələrlə, ciddi əngəllərlə rastlaşır. Lakin 
iqtisad elmi, bəşəriyyətin inkişafının müxtəlif mərhələlə-
rində həmişə bu problemlərə cavab axtarmışdır. 
Cəmiyyətin təsərrüfat həyatı problemlərinə yanaşıb, 
onları konkret şəraitə uyğun həll etmək yolunda iqtisad 
elminin rolunu yüksək qiymətləndirən Amerika iqtisadçısı 
P.Samuelson, iqtisadi nəzəriyyəni elmlərin şahı adlandır-
mışdı. Nobel mükafatı laureatı M.Fridmen (ABŞ) iqtisadi 
nəzəriyyəni insanı heyran edən maraqlı elm kimi səciyyə-
ləndirmişdir.
 
Riyazi məntiqin banilərindən biri B.Rassel (İngiltərə) 
iqtisad elmini xeyli asan hesab edərək, bu sahədə məşğul 
olmaq istəməmişdi. Əksinə, alman fiziki M.Plank iqtisad 
elminin çətin olduğunu söyləyərək, fizika-riyaziyyat sahə-
sinə keçmişdi. İqtisadçı A.Heylbronner bu peşə üçün “də-
və dözümü və müqəddəs adamlara xas səbr” lazım oldu-
ğunu qeyd etmişdi. Təbiidir ki, iqtisadçı daim öyrənməli 
və öz üzərində çalışmalıdır, çünki belə olmasa, iqtisadçı 
musiqi əsərini qiymətləndirən kar adama oxşayacaqdır. 

---

10 
Müasir mərhələdə, planlı sosialist inzibati amirlik iq-
tisadi sisteminin dağılıb, bazar münasibətlərinin formalaş-
dığı postsosialist və postsovet ölkələrində, o cümlədən də 
Azərbaycan Respublikasında iqtisad elmi, habelə onun ay-
rı-ayrı sahələri qarşısında mühüm vəzifələr durur. 
Bütövlükdə bir sistem halında iqtisad elminin həm 
nəzəri, həm də əməli (təcrübi) istiqamətləri vardır. Bu mə-
nada iqtisadi nəzəriyyə