Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq

Nizaminin əsərlərində antik dövrün filosofu Aristotelin bölgüsü ilə səsləşən 
fikirlər də diqqəti cəlb edir. Bunu oğlu Məhəmmədə yazdığı  nəsihətlərdən aydın 
görürük. Birinci nəsihət yazılanda oğlu Məhəmmədin 7 yaşı, ikinci nəsihət yazılanda 

---

 
58
14 yaşı, üçüncü nəsihət yazılanda 21 yaşı vardı. Hər yaş bölgüsündə o, oğluna yaşa 
uyğun işlər görməyi məsləhət görürdü. Nizami təlimə 7 yaşdan başlamağı tövsiyə 
edir. Bu yaşda uşağa əslinə görə hörmət edirlər. 7 yaşına qədər uşaqların qayğısına 
qalmağı, onlarda gözəl keyfiyyətlər tərbiyə etməyi zəruri sayırdı. Erkən yaşdan uşağı 
elə böyütmək lazımdır ki, atasına layiq övlaq olsun:  
                      Uşaqkən əslini sorsalar bir az 
                      Ağac bar verəndə cinsi sorulmaz. 
                      7 yaşlı balam, gözümün nuru, 
                      Ey dilim əzbəri, qəlbim qüruru. 
                      Bu Hilal dövründə gəl eyləmə qəm. 
                      Bədr olan zamanda gözəl Hilalın, 
                      Göyə nur saçacaq sənin kamalın. 
                      Biliyə raqib ol, dünyanı qazan. 
                     Vaxtı boş keçirmə, qələm al ələ, 
                     Elə namuslu ol, desin hər görən, 
                     Ağıllı oğluna Nizami əhsən. 
Deyən Nizami oğlunun gələcəyinə böyük ümid bəsləyir. Ikinci nəsihətində, 
insanın elmlə ucaldığına işarə edir: 
                      Ucalmaq istəsən bir kamala çat, 
                      Kamala ehtiram göstərər həyat. 
Üçüncü nəsihətində  oğlunun  əxlaqı  məsələlərinə diqqət yetirir. Oğlundan 
xalqa fayda verməyi, əsl kişi olmağı, yaxşı dost tapmağı məsləhət görür: 
                      Bir dostun olsa da eyibli əgər,  
                      Yüzünün adına ləkə gətirər. 
                      Hünər ardınca qaç, xalqa hünər saç, 
                      Qapılar bağlama, ər ol, qapı aç. 
                      Hər kim öyrənməyi bilməyirsə ar, 
                      Sudan dürr, daşdan gövhər çıxarar.  
 Artıq  5  yaş  olanda  uşaq  hər  şeyi  dərk  edir, yaxşını pisdən seçir. Gördüyü 
hər şeydən ibrət götürür. 6 yaşda ətrafı dərk edir. 7 yaşa çatanda ona müəllim tuturlar 
ki, ona dərs desin. Lakin 9 yaşa kimi oynamaq olar. Bundan sonra ciddi iş başlayır.  

---

 
59
Nizami elmə, biliyə yüksək qiymət verir. Insan elmlə ucalır. Sən çalış yaxşıca 
öyrən dünyanı, bəşəri, bitkini, daşı, heyvanı deyəndə, dünyəvi fənlərin öyrənilməsini 
nəzərdə tutur. O, insanı yer üzünün əşrəfi hesab edirmiş. Bu əşrəfin yetişməsində 
irsiyyətlə yanaşı ictimai mühitin, tərbiyənin rolunu yüksək qiymətləndirmişdi.  
                             Şahana tərbiyə, hünər, nəzakət, 
                              Ağıla nur verər, ürəyə qüvvət. 
Gəncləri ata şöhrətinə arxalanmamağa, zəhmət çəkməyə, elm öyrənməyə, 
əməklə məşğul olmağa çağırır. Ata müəyyən vaxta qədər övladına kömək edə bilər.