Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
-Kişisel Olarak, Benim İçin 11 Eylül ve
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
32-Kişisel Olarak, Benim İçin 11 Eylül ve
Sonrası 10 Eylül 2001’de Shuarlar’ın Ruhu adlı kitabımın katılımcı yazan Shakaim Chumpi ile Ekvador Amazonu’nda bir nehirde seyahat ediyordum. On
altı Kuzey Amerikalı’yı, Shakaim’in yağmur
ormanlarının derinliklerindeki kabilesine götürüyorduk. Ziyaretçiler bu kabilenin insanları hakkında bilgi sahibi olmak ve değerli yağmur ormanlarını korumada onlara yardım etmek için gelmişti. Shakaim
yakın tarihteki Ekvador-Peru çatışmasında asker olarak savaşmıştı. Büyük petrol tüketicisi ülkelerdeki insanların çoğu bu savaşı hiç duymamıştı ama öncelikle onlara petrol sağlamak için yapılan bir savaştı bu. Her ne kadar, iki ülke arasındaki sınır yıllardan beri tartışma konusu olsa da, bir çözüm arayışı ancak son zamanlarda acil bir hale gelmişti. Bunun nedeni de petrol şirketlerinin, petrol açısından zengin belli yörelerde ayrıcalık kazanmak için hangi ülke ile pazarlığa oturmaları gerekeceğini
bilmek istemeleriydi. Sınırların tanımlanma zamanı gelmişti. Shuar kabilesi insanları, Ekvador’un ilk savunma hattını oluşturmaktaydı. Sık sık kendilerinden sayıca ve teçhizat bakımından üstün güçleri yenerek, iyi birer savaşçı olduklarını göstermişlerdi. Savaşın ardındaki politik nedenlere ya da sonucunun kapılan petrol şirketlerine açacağına ilişkin hiçbir
şey bilmiyorlardı. Savaştılar; çünkü uzun bir savaşçı geçmişleri vardı
ve yabancı
askerlerin topraklarına girmelerine izin vermeye de hiç niyetleri yoktu. Üstümüzde çığlık çığlığa uçan papağanları seyrederek nehirde kürek çekerken, Shakaim’e ateşkesin hâlâ devam edip etmediğini sordum. “Evet,” dedi. “Ama korkarım sana şimdi de sizinle savaşmaya hazırlandığımızı söylemek zorundayım.” Bununla şahsen beni veya gruptaki diğer insanları kast etmediğini de ekledi. “Sizler bizim dostlarımızsınız,” diyerek beni rahatlattı. Petrol şirketlerimizi ve bu [95] şirketleri korumak için ormana girecek askeri güçleri kastettiğini de ekledi. “Huaorani kabilesine neler
yaptıklarını gördük.
Ormanlarını mahvettiler, nehirleri kirlettiler ve çocuklar dâhil birçok inşam öldürdüler. Bugün, Huaoraniler bir toplum olarak neredeyse yok olmuş gibiler. Bize de aynısının olmasına izin
vermeyeceğiz. Perulular’a yaptığımız gibi, petrol şirketlerinin de bölgemize girmelerine izin vermeyeceğiz. Hepimiz,
son adamımıza kadar savaşmaya yemin ettik.” O gece tüm grup, sazlarla örülü bir damın altında, toprağa çakılmış bambu levhalardan yapılmış şahane bir Shuar evinin ortasındaki bir ateşin etrafında oturduk. Onlara, Shakaim ile aramızda geçen konuşmayı anlattım. Hepimiz, dünyada başka kaç kişinin petrol şirketlerimiz ve ülkemiz hakkında benzer şekilde düşündüğünü merak ediyorduk. Shuarlar gibi, kaç ulus daha hayatlarına girip kültürlerini ve topraklarını mahvedeceğimizden dehşete düşüyordu? Kaç tanesi bizden nefret ediyordu? Ertesi sabah, radyomuzun bulunduğu küçük ofise gittim. Pilotların birkaç gün içerisinde gelip bizi almalarını ayarlamak istiyordum. Onlarla konuşurken, bir çığlık duydum. “Aman Tanrım!” diye bağırdı radyonun öbür ucundaki adam. “New York saldırı altında!” Geri planda müzik yayını yapmakta olan radyonun sesini açtı. Ondan sonraki yarım saat boyunca, ABD’de gelişmekte olan olayları dakika dakika naklen dinledik. Diğer herkes gibi, sonsuza dek unutmayacağım bir andı. Florida’daki evime döndüğüm zaman, Dünya Ticaret Merkezi kulelerinin eski yeri olan Sıfır Noktası’nı (Ground Zero) ziyaret etmek zorunda olduğumu biliyordum. Bu yüzden New York’a bir uçuş ayarladım. Şehrin dışındaki otelime öğleden sonra giriş yaptım. Mevsime pek uymayan, yumuşak ve güneşli bir Kasım günü idi. Hevesle Central Park’ın içinden yürüdüm, sonra da şehrin, bir zamanlar çokça vakit geçirmiş olduğum bir bölgesine, Wall Street yakınlarında şimdi Sıfır Noktası olarak bilinen alana doğru yöneldim. Yaklaştıkça, merakım yerini bir dehşet duygusuna bıraktı. Görüntüler ve kokular korkunçtu. O inanılmaz yıkım; o bir zamanlar muhteşem binaların bükülmüş ve
erimiş iskeletleri; enkaz; duman, kararmış yıkıntılar ve yanık etin keskin kokusu. Hepsini televizyonda görmüştüm ama şimdi orada olmak başkaydı. Bunun için hazırlıklı değildim. Özellikle de insanları görmek; iki ay geçmişti ve hâlâ ortalıkta dolaşıyorlardı; yakınlarda yaşayan veya çalışanlar, kurtulanlar. Mısırlı bir adam küçük ayakkabı tamir dükkânının önünde geziniyor, bir yandan da başını inanmakta zorlanırcasına sallıyordu. “Alışamıyorum,” diye mırıldandı. “Birçok müşteri, birçok dost kaybettim. Yeğenim orada öldü.” Mavi gökyüzünü işaret etti. “Sanırım onu atlarken gördüm. Bilmiyorum... El ele tutuşup, sanki uçabilirlermiş gibi kollarını sallayarak atlayan o kadar çok insan vardı ki.” İnsanların birbirleriyle konuşma tarzları da şaşırtıcıydı. New
York şehrinde. Ve dilin ötesinde bir şeydi.
Gözleri birbirlerini buluyordu. Ciddi olmakla birlikte, birbirlerine şefkat dolu bakışlar, bir milyon kelimeden fazla şeyler söyleyen yarı gülümsemeyle bakıyorlardı. Ama bir şey daha, orası hakkında bir duygu daha vardı. İlk başta çıkartamadım; sonra fark ettim: Işık. Aşağı Manhattan, IPS için sermaye bulmaya şehrin bu taraflarına geldiğim, yatırım bankacılarımla Dünyaya Bakan Pencereler’de akşam yemeği
sırasında stratejik planlar yaptığımız günlerde karanlık bir kanyon idi. Işık görmek isterseniz çok yukarıya, Dünya Ticaret Merkezi’nin tepesine çıkmak zorundaydınız. Şimdi ise burada, sokak seviyesinde idi. Kanyon yarılıp açılmıştı ve sokakta, enkazın yanında duran bizler, güneş ışığı ile ısınıyorduk. Gökyüzünün görüntüsünün, ışığın, insanlara kalplerini açmalarında yardımcı olup
olmadıklarını düşünmeden edemedim. Böyle düşünmek bile kendimi suçlu hissetmeme neden oldu.
Trinity Kilisesi’nin köşesini dönüp, Wall Street’den aşağı doğru yürümeye başladım: Gölgeler içindeki, bildiğimiz New York’a geri dönüş. Gökyüzü yok, ışık yok. İnsanlar, birbirlerinin farkında olmadan, aceleyle
kaldırımda yürüyorlar. Bir polis, bozulup yolda kalmış bir arabaya bağırıyor. Önüme çıkan
ilk merdivenlere, 14 Numara’nın önüne oturdum. Bir yerlerdeki dev pervanelerin ya da bir hava üfleyicisinin gürültüsü diğer sesleri bastırıyordu. New York Borsası binasının büyük taş duvarından geliyor gibi görünüyordu. İnsanları izledim. Sokakta, bir aşağıya bir yukarıya, ofislerinden çıkmış, evlerine giderken ya da iş konuşmak için bir lokanta veya
bara giderken, birbirlerine sürtünerek gidip geliyorlardı. Birkaçı yan yana yürüyor, birbirleriyle konuşuyordu. Ama
çoğunluğu yalnız ve sessizdi. Göz teması sağlamaya çalıştım; olmadı. Bir araba alarmının cayırtısı dikkatimi sokağın ilerisine çekti. Bir adam ofisinden çıkıp, bir anahtarı arabaya doğru tuttu; alarm sustu. Orada, sessizce, uzunca bir süre oturdum. Bir süre sonra, cebimden istatistiklerle dolu, güzelce katlanmış bir kâğıt çıkarttım. Sonra onu gördüm. Yere bakarak, ayaklarını sürüye sürüye yürüyordu. İnce, gri bir sakalı vardı ve Wall Street’de, böyle ılık bir öğleden sonrasında, özellikle uygunsuz görünen kirli bir pardesü
giymişti. Bir
Afganlı olduğunu
anlamıştım. Bana baktı. Sonra, kısa süren bir tereddüt anının ardından, merdivenleri çıkmaya başladı. Başını eğerek kibarca selam verdi ve aramızda bir veya iki metre bırakarak, yanıma oturdu. Dümdüz ileriye bakmasından, konuşmayı benim başlatmam gerekeceğini fark ettim. “Hoş bir öğleden sonrası.” “Güzel.” Belirgin bir aksam vardı. “Böyle zamanlarda güneş ışığı isteriz.” “Dünya Ticaret Merkezi nedeniyle mi demek istiyorsun?” Başını eğdi. “Afganistan’dan mısın?” Gözlerini açarak bana baktı. “O kadar belli mi?”
“Oldukça fazla seyahat ettim. Yakın bir zamanda da, Kaşmir e ve Himalayalar’a gittim.” “Kaşmir.” Sakalını çekiştirdi. “Savaş.” “Evet. Hindistan ve Pakistan. Hindular ve Müslümanlar. İnsanı din hakkında düşünmeye yöneltiyor değil mi?” Gözleri benimkileri buldu. Koyu kahverengi, neredeyse siyahtılar. Bana bilgece ve hüzünlü gibi göründü1 ¿r. New York Borsası binasına doğru döndü. Uzun ve boğumlu bir parmakla binayı gösterdi. “Veya belki de,” dedim. “Tüm bunlar din değil de, ekonomi ile ilgili.”
“Asker miydin?” Küçük bir kahkaha atmaktan kendimi alamadım. “Hayır. Bir ekonomik danışman.” Üzerinde istatistikler yazılı kâğıdı ona uzattım. “Benim silahlarım bunlardı.” Uzanıp kâğıdı aldı. “Sayılar.” “Dünya istatistikleri.” Listeyi inceledi, sonra gülümsedi. “Okuma bilmiyorum.” Kâğıdı bana geri verdi. “Sayılar bize, her gün 24 bin insanın açlıktan öldüğünü söylüyor.” Hafiften bir ıslık çaldı, sonra bunun hakkında biraz düşünüp, iç geçirdi. “Neredeyse onlardan biri oluyordum. Kandahar yakınlarında küçük bir nar çiftliğim vardı. Ruslar gelince, mücahitler ağaçların arkasına ve
su hendeklerine saklandılar.” Ellerini kaldırıp, onları bir tüfek gibi tuttu. “Tuzak.” Ellerini indirdi. “Tüm ağaçlarım ve hendeklerim mahvoldu.” “Ondan sonra, ne yaptın?” Başıyla elimdeki listeyi işaret etti. “Dilencileri de gösteriyor mu?” Göstermiyordu. Ama hatırlıyor gibiydim. “Dünyada 80 milyon kadar, sanırım.” “Biri de bendim.” Başını salladı, düşünceye dalmış gibiydi. Konuşmaya başlamadan önce, birkaç dakika
sessizlik içinde
oturduk. “Dilencilik yapmak hoşuma gitmedi. Çocuğum öldü. Ben de afyon yetiştirdim.” “Afyon?”
Omzunu silkti. “Ağaç yok, su yok. Ailemizi beslemek için tek yol.” Boğazımda bir yumruyla birlikte, içimi sıkan, suçlulukla karışık bir üzüntü hissettim. “Biz afyon yetiştirmeye kötü deriz. Ama en zengin insanlarımızın çoğu servetlerini uyuşturucu ticaretine borçludur.” Bana bakan gözleri sanki ruhumu deliyor gibiydi. “Bir askersin,” dedi bu basit gerçeği onaylarcasına başını sallarken. Sonra yavaşça ayağa kalktı ve sallanarak, merdivenlerden aşağı indi. Kalmasını istiyordum ama bir şey söyleyecek gücü de kendimde bulamadım. Bende ayağa
kalkıp ardından gittim. Merdivenlerin sonunda bir tabela beni durdurdu. Üstünde, önünde oturduğum binanın bir resmi vardı. En tepede, bu tabelanın New York Heritage Trails tarafından buraya konulduğunu söylüyordu. Şöyle diyordu: Wall ve
sokaklarının köşesinde, Venedik’de San Marko Meydanı’ndaki çan kulesinin üzerine bindirilmiş Halikarnas Mozolesi; 14 Wall Street’in ardındaki tasarım fikri budur. Zamanında, dünyanın en yüksek banka binası olan 165 metre yüksekliğindeki gökdelen, başlangıçta ülkenin en varlıklı finansal kurumlarından Bankers Trust’un genel müdürlüğüne ev sahipliği yapmıştı. Orada huşu içinde durup, binaya baktım. Geçen yüzyılın başından hemen sonra, Wall Street 14 Numara, Dünya Ticaret Merkezi’nin sonradan üstleneceği rolü oynamış, güç ve ekonomik üstünlüğün sembolü olmuştu. Enerji şirketimi finanse
etmek için
anlaştığım kurumlardan biri olan Bankers Trust’i da barındırmıştı. Devraldığım mirasın önemli bir parçası, ihtiyar Afgan lının çok doğru bir şekilde ifade ettiği gibi bir askerin devraldığı mirasın parçasıydı. O gün onunla, orada konuşmam garip bir rastlantı gibi görünüyordu bana Rastlantı. Bu sözcük
beni durdurdu. Rastlantılara tepkilerimizin hayatlarımızı nasıl
biçimlendirdiklerini düşündüm. Buna nasıl bir tepki göstermeliydim? Yürümeye devam
ederek, gözlerimle kalabalığı taradım ama onu göremedim. Bir sonraki binada, mavi plastikle kaplanmış kocaman bir
heykel vardı.
Binanın taş
yüzündeki bir oyma, burasının, 30 Nisan 1789’da
George Washington’un Birleşik Devletler’in ilk başkanı olarak yemin ettiği Federal Hall,
26 Wall
Street olduğunu
açıklıyordu. Burası tam olarak, tüm insanların yaşam, özgürlük ve mutluluğu arama hakkım koruma sorumluluğunun verildiği ilk kişinin yemin ederek işe başladığı nokta idi. Sıfır Noktası’na, Wall Street’e bu denli yakın. Adanın etrafım dönüp Pine Sokağı’na saptım. Orada David Rockefeller’in kurduğu, tohumu petrol paraları olan ve meyvelerini benim gibi insanların topladığı Chase Bankası ’nın dünya merkeziyle yüz yüze geldim. ET’lere hizmet eden ve küresel imparatorluğu desteklemekte en ustalardan olan bu banka, birçok yönden şirketokrasinin de sembolü idi. Dünya Ticaret Merkezi’nin, 1960 senesinde David Rockefeller tarafından başlatılan bir proje olduğunu ve yapının son yıllarda bir yük olarak nitelendirildiğini okuduğumu hatırladım. Finansal garabet olarak bir şöhreti vardı; modern fiber
optik ve
internet teknolojileriyle uyumsuzdu. Üstelik verimsiz ve pahalı bir asansör sistemine sahipti. O iki kule bir zamanlar Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|