Azərbaycan respublikasi
öz nəticəsini vermişdir. Bu nəticə – bugünkü gənclərdir. Bu
Yüklə 49,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
öz nəticəsini vermişdir. Bu nəticə – bugünkü gənclərdir. Bu
nəticə – ali məktəblərə qəbul göstəricilərinin ildən-ilə artma- sıdır”. 1995-2010-cu illər ərzində 1557 nəfər məzunumuz fərqlənmə attestatına, 2011-2013-cü illər ərzində isə təhsili yüksək nailiyyətlərlə başa vuran 71 məzun “qızıl” və “gümüş” medallara layiq görülmüşdür. Həmin şagirdlər onlara göstərilən etimadı doğrultmuş və ali məktəblərə qəbulda yüksək nəticələrə nail olmuşlar. Ulu öndərimiz respublikanın təhlükəsizliyini və müdafiəsini təmin edə biləcək hərbi təhsilli kadrların yetişdirilməsi məqsədilə 1971-ci ildə Bakı şəhərində hərbi təmayüllü ilk hərbi məktəbin yaradılmasını həyata keçirmişdi. Müstəqillik dövründə isə həyata keçirilən tədbirlər çərçivəsində ümummilli liderin xüsusi təşəbbüsü ilə 1998-ci ildə Naxçıvan şəhərində Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyin filialının yaradılması mühüm əhəmiyyətə malik olmuşdur. Naxçıvan Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 gənclərinin hərbi təhsilə marağının daha yüksək olduğunu nəzərə alaraq Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2004-cü il 27 fevral tarixli Sərəncamı ilə filialın bazasında Heydər Əliyev adına Hərbi Lisey yaradıldı. Fəaliyyətdə olduğu müddət ərzində hərbi liseyi 1941 nəfər məzun bitirmiş, bunların da 1855 nəfəri müxtəlif ali hərbi məktəblərə qəbul olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2001-ci il 3 sent- yabr tarixli “Azərbaycan Respublikasının ali məktəb tələbələri üçün Prezident təqaüdünün təsis edilməsi haqqında” Fərmanının icrası ilə əlaqədar olaraq muxtar respublikamızdan ümumilikdə 51 məzun Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Muxtar respublikamızda peşə təhsili sisteminin inkişaf etdirilməsi diqqətdə saxlanılan məsələlərdən olmuşdur. Azər- baycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2007-ci il 13 iyul tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı (2007-2012-ci illər)”nın icrası ilə əlaqədar olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasında texniki peşə təhsili sisteminin şəbəkəsinin genişləndirilməsi məqsədilə 2009-cu ildə Naxçıvan şəhərində peşə liseyinin yeni binası tikilib istifadəyə verilmişdir. Liseydə fəaliyyət göstərən qruplarda təhsil alan şagirdlərin yataqxana və isti yeməklə təmin olunması üçün lazımi şərait yaradılmışdır. Eyni zamanda hazırda tikintisi həyata keçirilən Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 Şərur Peşə Liseyi də ən müasir informasiya texnologiyaları və maddi-texniki baza ilə təchiz olunacaqdır. Muxtar respublikada fəaliyyət göstərən peşə təhsili müəssisələrində əmək bazarının tələblərinə uyğun olaraq mühasib, kompyuter operatoru ustası, fermer və s. ixtisasları üzrə şagird qəbulu həyata keçirilmişdir. Elm. Naxçıvan diyarı qədimdən Azərbaycanın mühüm elm mərkəzlərindən olmuş və Azərbaycan elminə orta əsrlərdə təkсə ölkəmizdə deyil, bütün Yaxın və Orta Şərqdə şöhrət qazanmış onlarla görkəmli alim, mütəfəkkir, filosof, hüquqşünas, tarixçi, filoloq, təbib və s. bəxş etmişdir. Əbu Əbdüllah əl-Müfərric Nə- şəvi, Əhməd Hacəf oğlu Nəşəvi, Əkmələddin Naxçıvani, Kəma- ləddin Naxçıvani, Nəsirəddin Tusi, Nəcməddin Naxçıvani, İz- zəddin Naxçıvani, Həsən Ömər oğlu Naxçıvani, Hinduşah Nax- çıvani, Məhəmməd Naxçıvani, Fəxrəddin Naxçıvani, Baba Ne- mətullah Naxçıvani, Fəzlullah Nəimi kimi görkəmli şəxsiyyətlər Şərq dünyasının elm xəzinəsinə dəyərli töhfələr vermişlər. XX əsrin 20-ci illərindən Azərbaycan, о cümlədən də Naxçıvan müasir elmin əksər sahələrində böyük inkişaf yoluna qədəm qoydu. “Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyəti”nin Naxçıvan şöbəsinin yaradılması diyarın zəngin təbii sərvətlərinin aşkara çıxarılmasında, tarix, elm və mədəni irsinin öyrənilmə- sində əhəmiyyətli rol oynadı. Azərbaycan Elmlər Akademiya- sının yaradılması muxtar respublikada da elmin inkişafına güclü təkan verdi. Muxtar respublikada elmi idarələr, о cümlədən Araz (Naxçıvan) Kompleks-Zona Təcrübə Stansiyası, Naxçıvan Elmi- Tədqiqat Baytarlıq Stansiyası (Araz Elm-İstehsalat Birliyi), Azərbaycan Elmlər Akademiyası Naxçıvan Regional Elm Mər- Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 kəzi, Elm və Texnika Mərkəzi, Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası- nın Günəşi Müşahidə Stansiyası (Batabat rəsədxanası) yaradıldı. 1972-ci ildə təşkil olunmuş Naxçıvan Elm Mərkəzində funda- mental elmin müxtəlif sahələri üzrə tədqiqatlar aparılmışdır. Bu- rada muxtar respublikanın təbii sərvətlərinin, tarix və mədəniyyət abidələrinin öyrənilməsi sahəsində çoxlu səmərəli iş görülmüş- dür. 1999-cu ildə yaradılmış Naxçıvan Elm və Texnika Mərkə- zində muxtar respublikada yayılmış dərman bitkilərinin toplan- ması, öyrənilməsi, onlardan dərman preparatları, tibdə və məişət- də geniş istifadə edilən cövhər, krem və yağlar, habelə bölgənin mineral xammallarının kimyəvi emalı yolu ilə müxtəlif tərkibli duzlar alınması sahəsində uğurlu tədqiqatlar aparılmışdır. Elmi kadrlar hazırlanmasında da uğurlar qazanılmışdır. 2000-ci ildə muxtar respublikanın ali və orta ixtisas məktəblə- rində 7 elmlər doktoru və professor, 130 nəfər elmlər namizədi çalışmışdır. Muxtar respublikanın elm və təhsil müəssisələrinin elmi əlaqələri genişlənmiş, dünyanın bir çox elmi idarələri, о cümlədən Türkiyənin elm mərkəzləri ilə sıx əlaqələr yaradılmış, mütəxəssis və təcrübə mübadiləsi aparılmış, birgə elmi konfranslar keçirilmişdir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin 2002-ci il 7 avqust tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi yaradılmışdır. Bölmənin yaradılmasında əsas məqsəd Naxçıvanın tarixi, arxeologiyası, etnoqrafiyası və təbii ehtiyatlarını öyrənməkdən ibarətdir. AMEA Naxçıvan Bölməsi- nin tərkibində 6 elmi-tədqiqat institutu fəaliyyət göstərir. Naxçı- van Bölməsinin yaradılması bu bölgədə elmə marağı artırmış və elmi mühiti canlandırmışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti AMEA Naxçıvan Bölməsinə və Naxçıvan Dövlət Universitetinə müxtəlif ixtisaslar üzrə fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru hazırlamaq səlahiyyəti vermişdir. Hər iki müəssisədə doktorantura şöbəsi, Naxçıvan Dövlət Universitetində 1996-cı ildən 4 ixtisas üzrə dissertasiya şurası fəaliyyət göstərir. Şurada Azərbaycan ədəbiy- yatı tarixi, Azərbaycan dilçiliyi, Azərbaycan tarixi, pedaqogika ixtisasları üzrə fəlsəfə doktoru dissertasiyaları müdafiə olunur. 2010-cu ildən dissertasiya şurasına dünya ədəbiyyatı və sənət- şünaslıq ixtisaslarından da dissertasiya müdafiə etmək səlahiyyəti verilmişdir. 2006-cı ildən AMEA Naxçıvan Bölməsində də 3 ix- tisas (Vətən tarixi, iqtisadiyyat və arxeologiya) üzrə dissertasiya şurası fəaliyyət göstərir. 2013-cü ildən bu dissertasiya şurasına doktorluq dissertasiyası müdafiə etmək səlahiyyəti verilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin imzaladığı onlarla sərəncam elm adamlarının elmi fəaliyyətlərinə stimul vermiş və onların tədqiqat istiqamətlərini müəyyənləşdir- mişdir. “Uluslararası qaynaqlarda Naxçıvan”, “Deportasiya tarixi və Naxçıvan”, “Mustafa Kamal Atatürk - Heydər Əliyev - Nax- çıvan: həyat və inkişaf modelləri”, “Naxçıvan: tarixi gerçəklik, müasir durum, inkişaf perspektivləri”, “Nuh peyğəmbər: Dünya tufanı və Naxçıvan”, “Behbud ağa Şahtaxtinski və Qars müqa- viləsi”, “Naxçıvan: ilk yaşayış və şəhərsalma yeri kimi”, “Nax- çıvan: ilkin şəhər və Duzdağ” və digər mövzularda keçirilən beynəlxalq simpozium və konfranslarda dinlənilən məruzələr Naxçıvanda elmi mühitin canlanmasına və inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Or- dubad rayonundakı Gəmiqaya abidəsinin tədqiq edilməsi haq- qında” 2001-ci il 26 aprel tarixli Sərəncamından sonra Gəmiqaya abidəsinə beynəlxalq ekspedisiyalar təşkil edilmiş, tədqiqatlar aparılmış, ona qədər kitab, monoqrafiya, foto-albom hazırlanmış və xeyli sayda məqalələr yazılmışdır. Muxtar respublika ərazi- sində 1202 tarix və mədəniyyət abidəsi müəyyən edilmiş, pasportlaşdırılmış və tədqiq edilmişdir. Tarix və mədəniyyət abidələri öyrənilməklə bərabər, həm də bunlardan 60-a yaxını bərpa və restavrasiya edilmişdir. Naxçıvanın tarixinin dərindən araşdırılması və əhatəli öyrənilməsi məqsədilə “Naxçıvan tarixi” çoxcildliyinin hazırlan- ması və nəşr olunması haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2012-ci il 6 avqust tarixli Sərəncamı ilə üçcildlik “Naxçıvan tarixi”nin hazırlanmasına başlanılmış, həmin əsərin I cildi nəşr olunmuşdur. Naxçıvana həsr olunmuş çoxlu sayda kitab, albom, elmi- kütləvi məqalə, qəzet və jurnal materiallarının, sənədli filmlərin, elektron daşıyıcıların qorunub saxlanması, tədqiq və təbliğ olun- ması məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzi fəaliyyətə başlamışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaradılmasının 75, 80, 85 və 90 illikləri ilə əlaqədar ümummilli lider Heydər Əliyevin, Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamlar Naxçıvanın muxtariyyət tarixinin və muxtariyyət dövrünün geniş araşdırılmasına səbəb olmuşdur. Ötən illər ərzində ikicildlik “Naxçıvan ensiklopediyası”, “Naxçıvan abidələri ensiklopediyası”, üçcildlik “Naxçıvan Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 folkloru antologiyası”, “Naxçıvan tarixi atlası”; Naxçıvanın flora və faunasına həsr olunmuş kitablar, “Naxçıvan teatrının salnaməsi” və başqa kitab, monoqrafiya və ensiklopediyalar nəşr olunmuşdur. Azərbaycan elmi potensialına Naxçıvan diyarının töhfəsi böyükdür. Ölkənin elmi idarə və təhsil müəssisələrində, habelə onun hüdudlarından kənarda Naxçıvan torpağının yetirməsi olan yüzlərlə alim çalışmış və çalışır. Onların bir çoxu ən yüksək elmi dərəcə və adlara, dövlət mükafatlarına və fəxri adlara layiq görülmüşlər. Akademiklər Yusif Məmmədəliyev, Həbibulla Şahtaxtinski, Şirəli Məmmədov, Həsən Əliyev, Müzəffər Abutalıbov, Məmməd Cəfər Cəfərov, İsmayıl İbrahimov, Həsən Abdullayev, Zərifə Əliyeva, Rəhim Rəhimov, Toğrul Şahtaxtinski, Cəlal Əliyev, Məhərrəm Məmmədyarov, Siddiqə Məmmədova, Əhməd Mahmudov, Asəf Nadirov, Fəraməz Maqsudov, Musa Rüstəmov, Məhəmməd Şahtaxtinski, Nadir Seyidov, Ramiz Rizayev, Mahmud Kərimov, Cəmil Əliyev, Vasim Məmmədəliyev, Əli Abbasov, İsmayıl Hacıyev, İsa Həbibbəyli, habelə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvləri Cəmşid Zülfüqarlı, Bəhmən Axundov, Qaraş Mədətov, Mustafa Hüseynov, Yəhya Məmmədov, Mikayıl Rəhimov, Yavuz Rüstəmov, Telman Qurbanov, Əliyar Səfərli, Arif Abbasov, Sevda Məmmədəliyeva, Qüdrət Kəlbəliyev, Sabit Kərimov, Əyyub Quliyev, Asəf Hacıyev, Səfərəli Babayev, Zöhrab Vəliyev, professorlar Əziz Şərif, Əli Sultanlı, Məmmədhüseyn Təhmasib, Mehbalı Qasımov və başqalarının elmin inkişafında mühüm xidmətləri var. Yusif Məmmədəliyev, Həsən Abdullayev, Eldar Salayev, Fəraməz Maqsudov və Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 Mahmud Kərimov müxtəlif illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti olmuşlar. Yüklə 49,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|