AZƏrbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet mag stratura m
Bir sıra yeyinti qatqılarının siyahısı v
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qida qatqıları kimi Avropada icaz ə verilmi ş bir sıra konservantların m əhsullara daxil edilm ə normaları
- Bir sıra yeyinti qatqılarının texnoloji funksiyaları v ə əm əl ə g ətirdiyi prosesl ər stifad ə m əqs
- Texnologiyanı yax şıla şdırmaq üçün əlav ə olunan qatqı madd əl ərd ən istifad ə qaydaları haqqında.
- II. EKSPER MENTAL H SS Ə II F ƏS L. T ƏDQ QATLARIN MATER ALLARI V Ə METODLARI 2.1. T ədqiqat obyekti
- 2.1.1. T ədqiqat metodları
- 2.2. Süd v ə k əsmik kimi qida m əhsullarının fiziki-kimy əvi v ə mikrobioloji üsullarla t ərkib v ə keyfiyy ətinin t ədqiqi
|
Bir sıra yeyinti qatqılarının siyahısı və təyinatı Qatqılar Təyinatı Daxil olduğu məmulatlar ş
mq/kq, mq/l 1 2 3 4 Şə rab turşusu və digərləri Turşudulmağa Qənnadı məmulatları Texnoloji təminat və standartlara əsasən Həmçinin Turşudulmağa Spirtsiz içkilər >1700 mq/kq miqdarda Şə rab turşusunun kalium duzu Yumşaldıcı Peçenye, biskvit Texnoloji təlimatlara ə sasən
Limon turşusu Turşudulma üçün Qənnadı məmulatları, kompotlar, spirtsiz içkilər >2000 mq/l Süd turşusu Həmçinin Həmçinin -----//----- Karbon qazı Turşudulma və qazlaşdırma üçün Spirtsiz içkilər -----//----- Ammonium karbonat Yumşaldıcı Qənnadı məmulatları -----//-----
38 Cədvəl 1.4-ün ardı
Natrium di- karbonat, yeyinti sodası
Yumşaldıcı, stabilizator (suspenziyalara) Unlu qənnadı məmulatları, yarımfabrikatlar, peçenye və kekslər -----//----- Sirkə turşusu Turşudulma üçün Soyuq souslar və xörəklər -----//----- O-fosfat turşusu Həmçinin Qənnadı məmulatları və spirtsiz içkilər >600 mq/kq Təbii boyaq maddələri Rəngvermə üçün Şə kərli və unlu qənnadı məmulatları Texnoloji təlimatlara uyğun, 1600 mq/kq qədər
Süni boyaq maddələri Rəngvermə üçün Şə kərli və unlu qənnadı məmulatları Texnoloji təlimatlara uyğun, 50 mq/kq qədər
Emulqator və stabilizatorlar: Aqar
Konsistensiya yaratmaq üçün Qənnadı məmulatları, cele və digər xörəklər üçün Texnoloji təlimatlara uyğun, 7000 mq/kq qədər
Aqaroid -----//----- -----//----- -----//----- Celatin -----//----- -----//----- -----//----- Lesitin -----//----- -----//----- Texnoloji təlimatlara uyğun, 5000 mq/kq qədər
Pektinlər -----//----- -----//----- Standartlara uyğun olaraq Yeyinti fosfatidləri -----//----- -----//----- Texnoloji təlimatlara uyğun, 7000 mq/kq qədər
Cədvəl 1.5 Qida qatqıları kimi Avropada icazə verilmiş bir sıra konservantların məhsullara daxil edilmə normaları Konservantın adı stifadə norması, mq/kq- dan çox olmamaq şərti ilə 1 2 Qarışqa turşusu və onun duzları 3 Benzoy turşusu və onun duzları 5 Bifenil (difenil) 0,05 Sirkə turşusu və onun duzları Məhdud deyil Heksametilentetramin 0,15 n-oksibenzoy turşusunun metil efiri 10 n-oksibenzoy turşusunun etil efiri 10 n-oksibenzoy turşusunun propil efiri 10 Lizosim ş lətmək olar Natrium və kalium nitratlar 5 Natrium və kalium nitritlər 0,2 39 Cədvəl 1.5-in ardı
Süd turşusu və onun duzları Məhdud deyil Natamisin (piramisin) 0,3 Nizin
33000 (ME) Natrium diasetat 15 o-fenilfenol 0,2 Propion turşusu və onun duzları Məhdud deyil Sulfit turşusu və onun duzları 0,7 Sorbin turşusu və onun duzları 25 Hidrogen peroksid Müəyyən edilməyib
Cədvəl 1.6 Bir sıra yeyinti qatqılarının texnoloji funksiyaları və əmələ gətirdiyi proseslər stifadə məqsədilə təyinatı Ə
Texnoloji funksiyaları Köpük əmələ gətirənlər Bərk qida məhsullarında, qaz və mayelər arasında bərabər diffuziyalı şərait yaradırlar Aerovəziyyət və çalınmanı təmin edirlər Cele əmələ gətirənlər Qidalı quruluş əmələ gəlməsini təmin edirlər Cele yaradırlar Konservantlar Məhsulun saxlanılma müddətini artırır, mikroorqanizmlər tərəfindən onların xarab olması qarşısını alırlar. Nəmlik əmələ gəlməsinin qarşısını alırlar
Qeyd etmək lazımdır ki, yeyinti qatqılarında «E» indeksinin mənası Avropa ölkələrində əsasən «E» hərfi ilə işarə edilir, alman və ingilis dillərində «Edbar» mənasında (yəni Azərbaycan dilinə tərcümədə yemək üçün yararlı) işlədilir. Bu termin bütün dünya dillərində, eləcə də Avropa ölkələrində ye-yinti məhsullarında qeyd edilir. «E» indeksi, həm də qeyd edilmiş məhsulun tam təhlükəsizliyi barədə zəmanət verildiyini göstərir. Yuxarıda qeyd edilən qatqılardan başqa, xüsusi qatqılar arasında geniş yer tutanlardan nişastalı məhsullardan olan şəkərli qatqıları göstərmək olar. Bir çox ölkələrdə nişasta əsaslı şəkərli qatqılar xammal kimi müxtəlif texniki bitkilərdən – şəkər çuğundurundan, qarğıdalıdan, şəkər qamışından və s.-dən alınır. Məlum olduğu kimi, Rusiyada çuğundurdan şəkərin alınması qıtlıq təşkil etdiyi üçün şəkər zavodlarında onun yalnız 30%-ə qədəri istifadə edilir. ABŞ-da son 15 il müddətində şəkər sənayesində və onun strukturlarında modifikasiya nəticəsində 40 qlükoza- fruktozalı siropların (QFS) istehsalı 2 mln. tondan 7,3 mln. tona çatdırılmışdır. QFS-nin nisbi istehsalı 50%-120%-ə çatdırılmış, nişasta patkası və qlükozanın həcmi isə 110%-dən 200%-ə qədər artırılmışdır. Şə kərli maddələrin əsas xüsusiyyəti onların yüksək enerjiliyə, kaloriliyə malik olması ilə yanaşı, həm də şirin dada və orqanizm tərəfindən asanlıqla mənimsənilmə qabiliyyətinə malik olmalarıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, onlar ərzaq məhsullarında quruluş əmələgətirmə funksiyasını daşımaqla, hüceyrə daxilində quru maddələrin əsas hissəsini təşkil edirlər. Şə kərli maddələrin nişasta tərkibli xammallardan alınması demək olar ki, onların qismən və ya tamamilə şəkərə çevrilməsi ilə başa çatır ki, bu da çox hallarda yeyinti məhsullarında alkoqolsuz içkilər, konservlər, qənnadı məhsulları istehsalında, çörəkbişirmədə, pivə istehsalında və digər sahələrdə geniş istifadə edilir. Şəkər çuğunduru tərkib etibarilə və şirinliyinə görə qlükozaya və fruktozalı siropa daha yaxındır. Bu sirop öz-özündə şəffaf, rəngsiz maye olub, tərkibi əsasən qlükoza və fruktoza şəkərlərindən ibarətdir. Qlükoza-fruktoza siropunun nişasta suspenziyasının durulaşdırılmasında α-amilaza fermentlərindən istifadə edilir. Siropun şəkərlənməsi onun fermentli təbəqədən mütəmadi olaraq keçməsi hesabına baş verir. Bu yolla alınan qlükoza-fruktozalı siropu tərkibində quru maddələrin miqdarı 71%-ə çatana qədər qaynadırlar və belə sirop istifadə üçün məsləhət görülür. Beləliklə, bu siropun tərkibində 42% fruktoza olduğu üçün onu QFS 42 adlandırırlar. Bu tərkibli siropun işlədilməsi bəzi çətinliklər törədir. 25°C temperaturada saxlandıqda, o kristallaşır. Bununla yanaşı, tərkibində fruktozanın miqdarı 55% olan siroplar da hasil edilir. Beləliklə, nişasta tərkibli xammaldan (buğda, darı, çovdar, arpa) alınan həmin siroplar ən çox qida məhsulları texnologiyalarında istifadə edilir. Nişasta tərkibli qatqıların istehsalında maltodekstrinlərin iştirakını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Maltodekstrinlərin əsas xüsusiyyəti ni-şastanın reduksiyaedici qabiliyyətinin 5-25% artırılmasından ibarətdir. Tərkibində 5-8% reduksiyaedici maddələr olan maltodekstrinlər kartofun emalı texnologiyası zamanı istehsal edilirlər. Bununla yanaşı, nişastanın emalı 41 bakterioloci üsulla da aparılır. Maltodekstrinlərin nişastada parçalanmasında onların molekul çəkisi və polimerləşmə xüsusiyyəti müəyyən əhəmiyyət kəsb edir. Maltodekstrinlərin nişastadan mövcud standartlarla alınması və alınan məhsulun özlülüyü, şəkərlərin kristallaşması, şirinliyi onların keyfiyyətində xüsusi rol oynayır. Beləliklə, şəkərlərin qatqı kimi istehsalda tətbiqi məhsulların təbii cəhətdən zənginləşdirilməsi və digər keyfiyyət xüsusiyyətlərinin artırılmasına gətirib çıxarır ki, bunun da qida məhsulları hazırlanması sahələrində mühüm ə həmiyyəti vardır. Nişasta tərkibli qatqıların qida məhsulları istehsalında istifadəsi. Təbii nişasta, eləcə də qismən parçalanmış, şəkli dəyişdirilmiş nişastalar yeyinti sənayesində qatılaşdırıcılar və həlməşik şəklində işlədilirlər. Parçalanmış nişastalar – dekstrinlər, turşu, qələvi və ya fermentlərlə işlənmiş nişastalar, funksional qrupa malik nişastalar (asetilləşmiş); fosforlaşdırılmış və oksidləşmiş nişastalar (1 hissəli, spirt qrupunun hidroxloridin köməyilə karboksil qrupuna oksidləşməsi); hidroksipropilli nişastalar və molekul arası «tikilmiş» nişastalar şəklində (hansı ki, ikimolekullu nişastanın zəncirləri arasında mürəkkəb fosfor efirləri, kəhraba turşusu, qliserin və qlikogen yerləşir) və s. işlədilirlər. Nişastanın və onun çoxlu şəklidəyişən növlərinin qida kimi qəbuluna heç bir etiraz yoxdur. FAO-ÜST-ə (1973 və 1974-cü illər) görə ağ və sarı rəngli dekstrinlərin amiloza və amilopektini, turşu, qələvi və fermentlə işlənmiş nişastaları, asetilləşmiş və fosforlaşdırılmış nişastaları, ağardılmış nişastanı, asetilləşmiş 2-fosfat nişastanı və s. xüsusilə məhdudlaşdırılmamış şəkildə işlətmək olar. Bu məhsulların işlənməsində məhdudiyyət yalnız texnoloji uyğunlaşma zamanı keyfiyyətli yeyinti məhsullarının istehsalında qoyulur. ÜST-ün ilkin məlumatlarına əsasən oksidləşmiş nişastanın işlədilməsində də məhdudiyyət qoyulmur. Bir sıra şəklidəyişmiş nişastaların toksikoloji xüsusiyyətlərində olan çatışmayan cəhətlər hələ də ÜST tərəfindən (Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı) müəyyən edilməmişdir. Bir çox milli standartlara uyğun olaraq, təbii nişasta 50 mq/kq-dan artıq olmayaraq, tərkibində kükürd 2-oksid saxlamalı, sort və keyfiyyətdən asılı olaraq 42 isə 0,3-0,5% küllüyə (külə) malik olmalıdır. Bundan əlavə, şəklidəyişdirilmiş nişastada təmizlik əsas tələb sayılır. FAO-ÜST-ün eynilik tələbində şə klidəyişdirilmiş nişastalarda arsenin maksimum miqdarı 3 mq/kq-a uyğun müəyyənləşdirilir. Ağardılmış nişastaların (hansı ki, permanqanatın istifadəsi ilə alınır) tərkibində karboksil qrupu olmayıb, 50 mq/kq qədər manqan olur. Oksidləşmiş (turşularla) nişastalarda natrium xloridin miqdarı 0,5%-dən çox olmamalı və karboksil qrupunun isə 1%-dən artıq olmasına yol verilməməlidir. Bir karboksil qrupu 25 qlükoza monomerinə uyğun gəlir. Asetilləşmiş nişastalarda asetil qrupunun miqdarı 2,5%-dən artıq olmamalıdır. Fosforlaşmış nişastalarda fosfor qalığının miqdarı faizlə 0,04-dən (fosfor sayına görə) artıq olmamalı, fosfatlaşdırılmışda isə 0,4%-ə qədər olmalıdır. Şəklidəyişmiş hiqroskopik nişastada propilenoksidin və ya hidroxloridpropilen qalığının maksimal miqdarı 5 mq/kq-a qədər, qliserin efirində isə epixlorhidrinin, monoxlorhidroqliserin və ya dixlorhidroqliserin qalığının miqdarı isə 5 mq/kq-a qədər olmalıdır. AFR-də şəklidəyişmiş nişastanın təmizliyinə çox ciddi tələblər qoyulur. Belə ki, arsen üçün tərkibdə 1 mq/kq-dan çox olmamaq şərti; kükürd 2-oksid üçün 50 mq/kq-dan çox olmamaq şərti qoyulur, külün səviyyəsi (sulfat) isə 0,5%-dən çox olmamalıdır.
birləşmələr aiddir ki, bunlar da emulqator və sabitləşdiricilər (stabilizatorlar), ferment preparatları kimilərdir. Sonuncular müxtəlif həlledicilər və duz məhlulları ilə çökdürülən birləşmələrdir. Sonradan onlardan durulaşdırma yolu ilə müvafiq bioloci aktivliyə malik məhlullar da əldə edirlər. Emulqatorlar ən çox tərkibində yağ olan emulsiya quruluşlu məhsullara qatılır ki, onlara xas olan xüsusiyyət əldə etmək və bu xüsusiyyətləri saxlamaq üçündür. Stabilizatorlar çoxlu miqdar suyu birləşdirməklə məhsulların özlülüyünü artırır və çox zaman reaktiv rolunu oynayırlar. Bunun nəticəsində də qida sistemlərində davamlı suspenziyalar əldə etmək mümkün olur. 43 Çox zaman hər hansı bir birləşmə eyni zamanda emulqator və stabilizator rolunu da oynaya bilir. Məsələn, lesitin, palmitin turşusu, yaxud stearin turşusunun mono- və diqliseridləri peçenyelərə, xəmir məmulatlarına vurulmaq üçün, marqarin və dondurmalar istehsalında istifadə olunurlar. Bunlara həlməşik əmələgətiricilər, aqar-aqar, karragenan kimi qırmızı dəniz yosunlarından alınan birləşmələr, alginatlar (boz rəngli yosunlardan alınan), celatin və pektinlər, metilsellüloza, karboksimetilsellülozalar və s. aiddir. Bu birləşmələr bir neçə faiz miqdardan çox olmamaq şərti ilə məhsullara ə lavə olunurlar. Şə rab, bal, şirələr və s. bu kimi məhsullara pH-ı nizamlamaq üçün əlavə edilən bir sıra digər kimyəvi birləşmələr də qatqılara aid edilir ki, çox zaman onların orqanoleptiki xassələrini yaxşılaşdırırlar. Əlbəttə, limon turşusunun kalsium və natrium duzları, kalsium karbonat kimi, aqar, yaxud celatin, pektin kimi keyfiyyət yaxşılaşdırıcılarının qatqı halında işlədilməsinin çoxillik təcrübələr və tədqiqatlar nəticəsində öyrənilib əsaslandırılmasına baxmayaraq, hazırda dünya miqyasında həddən ziyadə əlavə qatqılar meydana çıxıb ki, bu və ya digər ölkələrdə onların bəzilərinin istifadəsi şübhə doğurur və yaxud onlar tamamilə istifadə olunmurlar. Onların çoxundan Rusiyada, o cümlədən Azərbaycanda istifadə etməyə indiyədək icazə verilməmişdir. Məsələn, karboksimetilsellüloza kimi qatqılardan istifadə edilərək məhsullar alınmaqla və heyvanlar üzərində tədqiqat aparılmaqla alınan nəticələr bütün hallarda müsbət sayılmamışdır. Başqa sözlə, qatqıların böyük ə ksəriyyətinin istifadəsi qida məhsulları üçün tam mənada əsaslandırılmamışdır. Yaxud şəkər əvəzedicisi kimi sorbit və ksilitlərdən istifadə edilməsi şəkər xəstəliyi olanlar üçün yaxşı nəticə versə də, laurin və palmitin emulqatorlarının sorbitat effekti eyni nəticə verməmişdir. Bir sıra polioksietilen və stearin turşusunun efir tərkibli birləşmələri də bu qəbildəndir. Müəyyən olunmuşdur ki, sorbit efirlərinin turşularla qarışıqları boy artımını ləngidirlər. Buna baxmayaraq, lesitin birləşmələri qatqı kimi Polşada və Rusiyada çörəyin bişirilməsində emulqator rolunda, ş okoladlar, marqarinlər, qənnadı kremləri, kulinar məhsulları, ət sousları və dondurmalar istehsalında, bitki yağlarında geniş miqyasda istifadə olunurlar. 44 Tədqiqatlar zamanı öyrənilmişdir ki, yumurta lesitini, soya lesitinindən daha ə lverişli təsir xüsusiyyətlərinə malikdir. Belə ki, dondurmalar hazırlanmasında soya lesitinindən istifadə, pis həll olduğu üçün məhsulun konsistensiyasında bircinsliyi pozur, ona kənar dad verir. Yaxud stearin turşusunun monoqliseridi yumurta lesitini ilə birlikdə keyfiyyət yaxşılaşdırıcısı kimi işlədildikdə, dondurmaların özlülüyünü çox az səviyyədə artırır. Bütün bu misallar onu göstərir ki, nə qədər çoxsaylı olsalar da və geniş işlədilsələr də bir sıra yeyinti qatqıları, o cümlədən lesitin birləşmələri həm kimyəvi tərkib, həm də keyfiyyət baxımından yenə də öyrənilməlidirlər. Bu, ilk növbədə onların texnoloji xassələri ilə ə laqədardır. Bir sıra hallarda qatqılar qarışıq şəkildə qida məhsulları istehsalında istifadə olunurlar ki, bu arzuolunmazdır. Çünki onlardan zərərli polimer birləşmələri də yarana bilər, həm də belə vəziyyətdə istifadənin texnoloji aspektləri tam öyrənilməmişdir. Bir sıra ölkələrdə keyfiyyət qatqısı kimi saponinlərdən istifadə olunması da yağlı xəmir üçün yaxşı effekt verməsinə baxma-yaraq, həm zərərsizlik, həm də həzm baxımından, o cümlədən texnologiya baxımından ətraflı öyrənilməmişdir. Bütün bunlarla bərabər, respublikamız üçün əhəmiyyət kəsb edə bilən, ekoloji cəhətdən təmiz olan perspektiv qida qatqıları mənbələrinin araşdırılması bu gün də vacib sayılır. Bu istiqamətdə yabanı bitkilərin, o cümlədən müalicə əhəmiyyətli səhləb kök yumrularının öyrənilməsi çox maraqlıdır. Çünki onlar həm də zəngin kimyəvi tərkibə və nişastaya və digər funksional xassəli polişəkərlərə malikdirlər.
45 II. EKSPER MENTAL H SSƏ II FƏS L. TƏDQ QATLARIN MATER ALLARI VƏ METODLARI 2.1. Tədqiqat obyekti
Tədqiqat obyekti kimi “Sevimli Dad” MMC-də istehsal edilən süd və kəsmiyin XASSP sisteminin elementlərini tətbiq etməklə onların ekoloji təhlükəsizliyinin öyrənilməsi olmuşdur. Dissertasiya işinin məqsədi süd və süd məhsullarında mikroorqanizmlərin və ağır metalların (Pb, Cd, Hg, As) miqdarının ekoloji qiymətləndirilməsi olmuşdur. Bununla bağlı dissertasiya işində aşağıdakı vəzifələr qoyulmuşdur: 1. Süd və süd məhsullarının fiziki-kimyəvi göstəricilərinin təyini; 2. Süd və süd məhsullarında mikroorqanizmlərin və ağır metalların təyini; 3. XASSP sisteminin elementlərinin tətbiqi; 4. stehsalat prosesində risklərin aşkarlanması və təhlili; 5. Böhranlı sınaq nöqtələrinin təyini; 6. Süd və süd məhsullarında ekoloji təhlükəsizlik göstəricilərinin müəyyən- ləşdirilməsi.
Müəssisədə istehsala daxil olan xammal, istehsal prosesində hazırlanan məhsul və xüsusilə böhranlı sınaq nöqtələri və hazır məhsulun fiziki-kimyəvi və mikrobioloji təhlili aparılır. Südün orta nümunəsinin götürülməsi onun keyfiyyətinin təyin olunmasının ə sas şərti sayılaraq mütləq qaydada aparılır. Orta nümunə hər partiya istehsala daxil olan xammaldan götürülür. Tam təhlil üçün nümunə 2 günlük südün miqdarından 200-250 ml həcmdə laboratoriya şəraitində götürülür. Südün turşuluğu və yağlığını təyin etmək üçün 50 ml həcmdə götürülməsi kifayətdir.
46 Nümunə xüsusi şüşə butulkalara köçürülərək ağzı kiplənməklə su hamamında temperaturu 20ºS-ə çatdırılır. Təhlillər aparılarkən südün temperaturu 20ºS təşkil etməlidir.
: - su hamamı; - mexaniki saniyəölçən; - ölçü diapazonu 0-100ºS olan texniki şüşə termometri; - elektrik quruducu şkaf; - məişət elektrik piltəsi; - istiliyə davamlı normal 29№-li tutumu 100 sm 3 olan konusvari şüşə kolbalar; - tutumu 50, 100 sm 3 B tipli kimyəvi stəkanlar; - tutumu 100 sm 3 olan ölçü silindri; - qida məhsullarını qablaşdırmaq üçün alüminium folqa. ş in gedişi. Mövcud standart çiy və termiki emal olunmuş inək südünə şamil olmaqla onun dad və ətrinin orqanoleptiki qiymətləndirilməsi metodunu təyin edir. Xarici görünüşünə, rənginə və konsistensiyasına, dadının və orqanoleptiki qiymətləndirilməsinə görə DÜ ST 28283-89 tələblərinə cavab verməyən halda qəbul olunmur. Nümunə istehsala daxil olan andan aparılır. Təmiz quru şlifli və tıxacı olan ş üşə 100 sm 3 kolbaya 60±5 sm 3 çiy süd əlavə olunur. Sonra nümunə su hamamında 85±5ºS
temperaturda su hamamında pasterizə olunmaqla temperaturu 72ºS-yə çatan zaman su hamamından çıxarılır və 37±2ºS temperatura qədər soyudulur. 47 Südün dad və ətrini bilavasitə nümunə götürüldükdən sonra təyin olunur, eləcə də o saxlanılaraq nəql etdirilən zaman 4 saat müddətində 4±2ºS
temperaturda təyin edilir. Təhlil olunan nümunələri qüsuru olmayan standart tələblərinə cavab vermiş və 5 balla qiymətləndirilmiş süd məhsulu ilə müqayisə olunur. Nümunəvi kolbanın ağzı açılan halda ətiri təyin edilir. Sonra 20±2 sm 3 südü
təmiz quru şüşə stəkana tökərək dadı qiymətləndirilir. Südün ətri və dadı 5 ballı ş kala üzrə qiymətləndirilməklə cədvəl 2.1 uyğunluğu aparılır. Cədvəl 2.1 Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|